Lögberg - 10.10.1929, Blaðsíða 1

42 ARGANGUR [|
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 10. OKTÓBER 1929
NÚMER 40
ANDANIA
Cunard línuskipið, sem flytja á íslendinga
tik Alþingishátíðarinnar næáta ár
Sir Samuel Cunard (f. í Hali-
fax 1787, d. í London 1865), ólst
upp í Halifax, sem lítilsmegandi
drengur, fór síðar til
knúinn af þrá að sjá drauma sína
rætast. Markmið ihans var, að
stofnsetja reglubundna eimskipa-
línu yfir Atlantshafið. Að lokum
tókst honum að semja við Eng-
landsstjórn um fjögur póstskip,
sem byrja skyldi þeta fyrirtæki,
er margir álitu barnalega vit-
Ieysu.
Fyrsta ferð Cunard línunnar
Captain E. Edkin, O.B.E., R.D.
R. N. R.
var hafin 4. júlí 1840; skipið hét
Britannia og stóð ferðin yfir í
fimtán daga. Meðal farþeganna
var rithöfundurinn frægi, Charles
Dickens.
Nú eru liðin alt að því 90 ár,
síðan Cunard línan hóf göngu
sína, og frá því fyrsta hefir hún
verið viðurkend fyrir það, að veita
frábærlega góða þjónustu; ástæð-
an fyrir því, að henni tekst ávalt
að halda sér við hámark fullkom-
innar þjónustu og ná þannig al-
mennri tiltrú, svo að nafnið Cun-
ard táknar öll þægindi á sjóferð-
um, er verkleg þekking og stjórn-
þægindum. Eitt skipa þessara, er
skipið Andania, sem valið hefir
verið til þess að flytja Islendinga-
hópinn til Alþingishátíðarinnar
1930. Þrjú farými eru á skipinu,
fyrsta (cabin)i, tourist og þriðja.
Þar sem þetta er sérstök skemti-
ferð fyrir einn hóp, gætir merkja-
línunnar milli farþeganna næsta
lítið; mismunurinn liggur aðal-
lega í svefnklefunum. Ekki
mun frágangssök fyrir neinn að
ferðast t. d; á þriðja plássi, því
það er muh betra, en fyrsta far-
rými var, þegar íslendingar voru
mest að flytjast til Ameríku;
hreinlæti og þjónusta er sú sama
á öllum farrýmunum.
Eitt sem mælir með Andania, er
það, að hún, eins og öll hin “A”
skipin, er mjög stöðug, ruggar til-
tölulega lítið jafnvel í stórsjó. Á
henni er stórt pláss fyrir flutn-
ing og er hún æfinlega þungt
hlaðin, er þess vegna stöðugri.
Hún mun verða eins þungt hlaðin
og endranær, á þessari sérstöku
ferð til fslands, því eftir að hafa
komið við í Reykjavík, fer hún til
Bretlands og skilar flutningi. —
Þrjá fyrstu dagana af ferðinni,
verður siglt niður St. Lawrence
fljótið, og eru þá ekki eftir nema
tæpir fjórir dagar á Atlantshaf-
inu. iBúist er við, að velþekt, ís-
Ienzk hjúkrunarkona verði á skip-
inu til þess að hlynna að þeim,
sem kunna að finna til lasleika.
Nafn hennar verður auglýst síð-
ar.
Skemtanir á skipinu.
Ráð er fyrir gert, að búa til
skemtiskrá fyrir hvern einasta
dag á skipinu, og verða skemtanir
þessar af ýmsu tagi, lagaðar fyr-
ir yngri og eldri. Það vill svo vel
til, að í hópi þeim, sem alla reiðu
er búinn að ákveða að fara með
Cunard línunni, er fólk, sem er
vel þekt meðal íslendinga, fyrir
Andania, tekið frá brúnni í Quebec.

semi, sem verður lifandi og til-
finnanleg gegn um samvinnu allra
meðlima Cunard félagsins, í smáu
sem stóru.
Cunard línuskipin, svo sem
Aquitania, ‘Mauretania og Beren-
geria, eru á hvers manns vörum,
en þjónustan, sem gerir þau fræg,
er einnig sú sama á smærri skip-
unum.
(Partur af Cunard flotanum,
kallaður “A” skipin, sigla reglu-
lega frá Montreal til Evrópu. Þau
skip hafa verið bygð síðan á stríð-
inu stóð, brenna olíu í stað kola
og eru útbúin með öllum nýtízku-
hæfileika að skemta fólki, t. d.
góðkunnugt söngfólk. Búisti er
við, að íslenzkt orchester, saman
standandi af fimm manns, fari, og
verður frægi íslenzki cellistinn,
Fred. Dalman, einn af meðlimum
þess flokks, einnig Vilhjálmur
Einarsson, fiðlusnillingur, og kona
hans Sylvia Hall Einarson, sem
leikur listilega á slaghörpu, o. fl.
Reynt verður að haga skemtun-
unum svo að þær falli í geð yngri
og eldri. Dansað verður í hinum
storu samkomusolum og eins á
þilfarinu, einnig verða hinir og
aðrir leikir á þilfari, og tækifæri
“Verandah Café”, Andania.
Kaffi e. h. á þilfarinu.
Tourist Cabin,
að reyna sig að synda í sund-
pollinum, o. s. frv.
Fjöldi af bréfum hafa borist í
hendur undirritaðarar frá velþekt-
um íslendingum, sem ferðast hafa
áður með Cunar línunni og ætla
næsta ár einnig með henni. Barði
G. Skúlason lögmaður í Portiand,
Oregon, sagði í bréfi 6. ágúst þ.á.:
“Eg hefi ferðast tvisvar með
Cunard línunni, líkaði ágætlega
svefnklefi.
Nauðsynlegt er að þeir, sem
hafa í hyggju að fara með Andania
til íslands næsta ár, geri sér sem
allra fyrst grein fyrir því, að
plássið á skipinu er takmarkað, og
nauðsynlegt er sem allra fyrst að
tryggja sér pláss með því að greiða
dálítinn hluta af farinu, segjum
$25.00. Eins og áður hefir verið
tekið fram, verður þeim peningum
skilað aftur, svo framarlega sem
og áforma að fara með henni
næsta ár til íslands.”
Dr. ólafur ólafsson, Chicago,
ritar í bréfi 8. ágúst þ. á.:
“Eg vona að fara til íslands
næsta ár, og fer eg tvímælaiaust
með Cunard línunni.”
Prófessor Halldór Hermanns-
son tilkynti mér nýlega, að hann
færi með Cunard línunni, sama
hefir Vilhjálmur Sefánsson gert
og fjöldamargir aðrir.
félaginu er tilkynt, þrem vikum
áður en farið er, að sá, sem gert
hefir þessa niðurborgun, geti ekki
orðið með.
Vonandi er að þeir, sem hugsa
til ferðar til íslands, geri sér
ljóst sem fyrst, að nauðsynlegt er
að ráðstafa plássi og tilkynna
undirskrifaðri eða sjálfboðanefnd-
inni, hvernig menn vilja haga
ferðalaginu.
Thorstína Jackson Walters.
Ur bænum
Séra Kristinn K. Ólafson, for-
seti íslenzka og lúterska kirkju-
félagsins, nýkominn úr ferð til
íslands, flytur fyrirlestur um
ættjörðina í Fyrstu lút. kirkju að
kvöldi fimtudagsins í næstu viku
(17. þ.m.). Aðgangur verður 50
cents. Samkoman er haldin til
arðs fyrir Jóns Bjarnasonar skóla.
Þetta verður auglýst í næsta blaði.
Tæpast mun nokkur ættjarðarvin-
ur láta þetta tækifæri sér úr
greipum ganga.
Veitið athygli lauglýsingunni,
sem birtist nú hér í blaðinu, frá
líknarfélaginu Harpa um “Whist
Drive og dans í Goodtempjarahús-
inu þann 15. þ. m. Styðjið mann-
úðarmálefni með því að fjölmenna
á samkomuna.
Gefin saman í sjónaband, þann
1. þ.m., Walter M. A. Cooper og
Roonie Jóhannesson. Hjónavígsl-
una framkvæmdi séra Björn B.
Jónsson.
Goodtemplarastúkan Skuld hef-
ir ákveðið að halda sína fertug-
ustu og fyrstu afmælishátíð,
miðvikudaginn 23. okt. næstkom-
andi. Allir íslenzkir Goodtempl-
arar velkomnir.
Messuboð — Sunnudaginn 13.
okt. messar séra Sig. ólafsson á
Hnausum kl. 2 e. h. og í Árborg
kl. 8 síðdegis.
í vikunni sem leið, kom hingað
til borgarinnar, hr. Jón J. Sig-
urðsson frá Akureyri á íslandi.
Ráðgerði hann að setjast hér að
fyrst um sinn. Fremur vel lét
hann af högum manna á Fróni
yfirleitt.
Séra K. K. 'Olafson og frú hans
komu heim úr Evrópuför sinni í
vikunni sem leið. Er séra K. K.
staddur hér í borginni í dag, mið-
vikudag, og flytur erindi í kveld,
kl. 6.30, fyrir Men’s Club of The
First Lutheran Church í sam-
komusal kirkjunnar. Hann lætur
ágætlega af ferðinni, sem hann
segir, að frá upphafi til enda hafi
verið hin ánægjulegasta, og ekki
sízt ferðalagið um ísland.
Hvaðanæfa
Símað er frá Berlín þann 3. þ.
m., að láinn sé utanrikis ráðgjafi
þýzku stjórnarinnar, Dr. Gustav
Stresemann, einn af djúpvitrustu
stjórnmálamönnum Norðurájf-
unnar, í samtíð sinni. Lézt han
af hjartaslagi.
Gustav Stresemann var ekki
nema rúmlega fimtugur að aldri,
en þrátt fyrir það hafði hann get-
ið sér heimsfrægð. Tvisvar hafði
hann með höndum ráðuneytis-
forystu, en gegndi hinu um-
svifamikla utanríkis ráðgjafaem-
bætti fimm sinnum. Verður
Stresemanns vafalaust lengst
minst, fyrir afskifti hans af Loc-
arno-samþyktinni, sem og baráttu
hans fyrir því, að Þjóðverjar
fengju inngöngu í Þjóðbandalag-
ið — League of Nations.
Jarðarför Stresemanns fór fram
á kostnað þess opinbera, síðastlið-
inn sunnudag, að viðstöddum for-
seta þýzka lýðveldisins, von Hin-
denberg, Mueller forsætisráðgjafa,
er flutti við þetta tækifæri, eina
af sínum allra snjöllustu ræðum,
og mannfjölda miklum af öllum
stéttum.
* * * *
Látinn er nýlega í borginni Zur-
ich á Svisslandi, Louis Marshall,
nafnfrægur lögmaður, og einn af
helztu leiðtogum Gyðinga.
# * *
General Cesare Rossi, um eitt
skeið einn af hinum áhrifa-
mestu stjórnmálamönnum Fas-
cistaflokksins á ítalíu, hefir verið
dæmdur til þrjátíu ára fangelsis-
vistar, fyrir að hafa stofnað til
samsæris gegn Mussolini stjórn-
inni og sínum fyrri flokksbræðr-
um.
Alþingishátíðin hér veátra
Eggert Stefánsson
Þegar þjóðhátíðin var haldin
heima árið 1874, voru tiltölulega
fáir íslendingar hér í álfu; samt
sem áður héldu þeir þann dag há-
tíðlegan.
Aðallega var það víst í Mil-
waukeé; þar voru íslendingar þá
fjölmennastir, eins og þeir eru nú
fjölmennastir í Winnipeg.
Að líkindum telja það allir Is-
lendingar sjálfsagt, að hátíð verði
haldin hér vestra næsta ár á sama
tíma og .heima, þótt enn hafi ekki
kveðið mikið að störfum í þá átt,
hefir það sennilega verið af því,
hversu miklum tíma og umhugsun
hefir verið varið til undirbúnings
heimfararinnar.
Samt hefir þessu máli verið
hreyft opinberlega oftar en einu
sinni; hafa þeir allir, sem eitt-
hvað hafa látið til sín heyra, ver-
ið sammála um það, að hátíðahald-
ið hér sé sjálfsagt samtímis heima-
hátíðinni. Joseph T. Thorson sam-
bandsþingmaður, Jón Stefánsson
læknir og W. J. Lindal lögmaður
rituðu í blöðin greín eða öllu
heldur ávarp til almennings við-
víkjandi þessu máli. Var sú grein
vel hugsuð, og þar að sjálfsögðu
mælt fyrir munn allra Vestur-
íslendinga; enda var greininni
alment vel tekið. Auk þess hefir
ritstjóri Lögbergs tvívegis rætt
málið í blaði sínu og léð því ein-
dregið fylgi; nokkrar fleiri radd-
ir hafa komið fram og allar sam-
róma.
íslendingadagsnefndin hefir
hafist handa til þess að hrinda
málinu af stað; var þar fyrsta
sporið vel og viturlega stigið.
Bráðabyrgðarnefnd var kosin á
almennum fundi; skipa þá nefnd
fimrrt mætir menn og var þeim
falið að komast í samband við
allar íslenzkar bygðir til þess að
algerð samvinna mætti takast|
milli allra Vestur-íslendinga, hvar]
sem þeir væru búsettir.
Á íslendingadagsnefndin heið-
ur skilinn fyrir þetta ’ spor, og
ætti full samvinna að vera trygð,
þegar jafn skynsamlega er riðið
úr hlaði; enda eru ritstjórar
beggja blaðanna í nefndinni og er
því óhugsandi annað, en að bæði
blöðin ljái málinu fullkomið
fylgi.
Um heimfararmálið hafa orðið
skiftar skoðanir í einu atriði, eins
og öllum er ljóst. Um hátíðahald-
ið hér vestra er ekki líklegt að
nokkur ágreiningur geti átt sér
stað; það á ekkert skylt við heim-
fararmálið; til íslands fara ein-
ungis fáir tiltölulega, að öllum
líkindum ekki fleiri en í flesta
lagi 890 manns, eða um 2 til 3%
allra Vestur-íslendinga; hinir
sitja heima •— geta ekki farið,
ýmsra orsaka vegna, þótt fegnir
vildu.
Telja má þáð víst, að báðar
heimfararnefndirnar, bæði sem
heildir og einstaklingar þeirra,
finni sér það skylt, að veita sam-
vinnu og aðstoð þeirri nefnd, sem
kosin verður til þess að. annast
undirbúning og forstöðu hátíða-
haldsins hér vestra; en í þeirri
nefnd ætti þó enginn að vera, sem
sæti á í heimfararnefndunum. Er
það einkar áríðandi, að valið í
þessa nefnd takist vel; undir því
er mikið komið; sú nefnd má eng-
um flokki verða háð, heldur þann-
ig kosin, að hún geti með réttu
talist fulltrúanefnd allra íslend-
inga í Vesturheimi. Verður þar
að taka tiMit til þess, að nefndina
skipi nógu margt hinna yngri
manna og kvertna, til þess að ís-
lenzk æska leggi fram alla krafta
sína af fúsum og frjálsum vilja
og dragi sig hvergi í hlé né liggi
á liði sínu; en jafnframt þarf
nefndin að vera skipuð fólki, sem
að heiman hefir komið og sjálft
er lifandi myndir úr sögu þjóðar-
innar. Verði þessa gætt, þá er
hér miklum og góðum kröftum á
að skipa og úr að velja og hátíðin
getur orðið oss til varanlegs heið-
urs hér vestra, en ættjörð vorri
og móðurþjóð til virðingar og
vegsauka.
Eftir því sem mér skilst, er það
hlutverk hinna fimm manna, sem
bráðabyrgðanefndina skipa, að fá
fulltrúa útnefnda af fólkinú al-
ment í hverju einasta bygðarlagi,
þar sem því verður komið við, bæði
sunnan og norðan landamæranna.
Að því búnu er ætlast til, að allir
þessir fulltrúar mæti á almennum
fundi hér í Winnipeg og verði
málið rætt þar rækilega frá sem
allra flestum hliðum; þar verður
að líkindum kosin framkvæmdar-
nefnd og störfum skift eftir því,
sem hagkvæmast þykir.
Hátíðanefndin á íslandi lýsti
því yfir í blöðunum, að hún óskaði
ef.tir tillögum frá almenningi um
tilhögun hátíðarinnar þar, og
kveðst hún fúslega taka til íhug-
unar allar uppástungur, sem hvers
efnis sem væri. Hefi eg það fyr-
ir satt, að þessi stefna nefndar-
innar hafi borið sérlega góðan á-
rangur — hafi vakið almennan á-
huga og opnað leiðir mörgum
merkum nýmælum, sem ef til vill
hefðu aldrei annars komist á
framfæri.
Eg tel það sjálfsagt, að hin
væntanlega hátíðarnefnd hér
vestra feti í fótspor systurnefnd-
ar sinnar í þessu sem mörgu öðru.
Geri hún það, og hepnist henni að
leysa hlutverk sitt vel af hendi, þá
auðnast henni að rita síðu í sögu
Vestur-íslendinga og þjóðar vorr-
ar í heild sinni, sem lesin verður
um langan aldur.
En eigi hátíðin hér að hepnast,
sem öllum mun vera áhugamál,
þá þarf að hraða störfum, því tím-
inn líður óðum; væri þess því ósk-
andi, að allar íslenzgkar bygðir
beggja megin landamæranna hröð-
uðu því sem mest, að ræða málið
í héraði og kjósa fulltrúa til þess
að mæta á hinum fyrirhugaða
allsherjarfundi í Winnipeg. Verði
því ekki^við komið, einhverra or-
saka vegna í einhverjum bygðum
að senda fulltrúa, þá væri það
samt æskilegt og nauðsynlegt, að
fólkið kæmi þar saman, bæri sam-
an ráð sín og sendi ritara fimm
manna nefndarinnar, Mr. W. J.
Lindal, álit sitt og tillögur.
Auk þessa eru einstakir íslend-
ingar og sérstakar fjölskyldur hér
og þar, sem ekki eiga heima í
neinni íslenzkri bygð; álit þeirra
væri einnig æskilegt að fá, því
þátttakan þarf að verða almenn
og undantekningarlaus.
Þetta þarf að gerast nógu
snemma til þess að öll bréf eða
skeyti verði komin í hendur
bráðabyrgðarnefndarinnar fyrir
15. október, því þá mun hún hafa
í hyggju að taka til starfa.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Steindranga flóðgarðurinn fram-
kvæmanlegur.
Ræða þessi er tekin úr South-
west Topics, einu af vikublöðun-
um í Los Angeles, dags. 24. júní.
Dr. Elwood Mead, Commissioner
of Reclamation, segir frá fram-
kvæmdum og möguleikum á þessu
stórvirki, er á að kosta 165miljón-
ir dala. Doktornum farast orð á
þessa leið:
Fótslóðin liggur hér, eins og
svo víða, innað hinni fornu sið-
menningu, hér í þessu suðvestri.
Á bökkum Colorado árinnar eru
enn sýnilegar fornar leifar af
vatnsveitu tilraunum. Svo gaml-
ar eru iþær og einstæðar í sinni
röð, að engar sagnir eru finnan-
legar um þær í sögu vorrar þjóð-
ar, svo fyrir það vitum vér eigi
hvenær þær voru bygðar eður
starfræktar, og ekki heldur hve-
nær var hætt við þær.
Á þessum stöðvum, inni í parti
þeirra héraða, sem eru heit og
þur, streymir Colorado áin með
bráðinn snjó úr mörgum þar nær-
liggjandi fjöllum. En þar eð vér
fljótum nú áfram á breiðari far-
vegum, umkringdir af vorri nú-
verandi siðmenning, virðist tími
til kominn, að vér förum að nota
^atnsveitinga og annara þarfa,
er liggúr oss næst að fullnægja.
Boulder Dam Project.
Eggert Stefánsson hélt fyrstu
söngskemtun sína hér í bænum á
þessu hausti 5. þ. m., og endurtók
hana í gærkveldi. Á söngskránni
voru einkum ítölsk lög og einnig
nokkur ensk og íslenzk. Meðal
íslenzku laganna voru tvö eftir
Þórarinn Jónsson (Ave Maria og
Nótt)! og eitt eftir Markús Krist-
jánsson. Þessum íslenzku lögum
var ágætlega tekið, og einkanlega
lagi Markúsar við eitt af beztu
kvæðum Jóhanns Sigurjónssonar,
Bikarinn, enda fór Eggert prýði-
lega með það. Voru þeir báðir,
hann og Markús, kallaðir fram
oftsinnis á eftir því lagi. Eitt inn-
lent lag söng Eggert enn, Ágnus
Dei, og er það gamalt, íslenzkt
kirkjulag, sem hann hefir sjálíur
fært í stílinn, einkennilegt og há-
tíðlegt lag, sem hann fór vel með.
Tvö ísenzk aukaög söng hann
einnig, ísand ögrum skorið, eftir
Kaldalóns, í fyrra skiftið, og Nú
legg ég augun aftur, eftir Bjðrg-
vin Guðmundsson, síðara kveldið.
En það hefir orðið hér einkar vin-
sælt lag í meðferð Eggerts, eins
og fleiri ný lög, sem hann hefir
flutt eftir íslenzk tónskáld.
Af útlendu lögunum, sem Egg-
ert söng, má helzt geta Tarantella
Sincera eftir Viucenso Crescenzo
og Dauða óthellós úr óperunni
óthelló eftir Verdi, glæsilegt lag,
sem Eggert söng meistaralega.
iHljómleikarnir voru vel sóttir.
Fyrra kveldið var alveg húsfyllir
og undirtektir áheyrenda ágætar,
lófaklapp mikið og svo miklu
rigndi yfir söngmanninn af blóm-
um, að fádæmi mun vera hér.
Viðtökurnar sýndu það vel, hver
ítök Eggert á í mörgum söngelsk-
um Reykvíkingum. Það hefir líka
sézt oft áður, þó að á ýmsu hafi
gengið um opinbera dóma um list
hans. Og þess má vel minnast,
þegar rakinn er söngferill hans,
að enginn söngvari, sem hér hefir
sungið, hefir haldið hér við góða
aðsókn fleiri hljómleika í einni
lotu en hann gerði eitt sumar,
þegar hann kom hingað fyrir
nokkrum árum. Það er líka “Sou-
venir’ fyrir Eggert Stefánsson.
Þessir fyrstu hljómleikar Egg-
erts voru hinir ánægjulegustu og
rödd hans naut sín vel, en fram-
burðurinn var víða óglöggur til
lýta. En það voru fyrst og fremst
erlend viðfangsefni, sem settu
blæinn á þá, einkum ítölsku lögin,
sem Eggert fer að jafnaði ágæt-
lega með. En íslenzku lögunum
á hann eftir að gera rækilegri
skil, og mun ætla að halda sér-
staka hljómleika seinna í þessum
mánuði og syngja þá eingöngu ís-
lenzk lög. Sönglistarblað í París
hefir komist svo að orði um með-
ferð hans á sumum þeim lögum,
að þau “voru túlkuð með djúpri
tilfinningu og miklum krafti:
Röddin er björt, hljómfögur og
mikil.” Þegar sagt er skrumlaust
og áreitnislaust frá list Eggerts,
verður ekki hjá því komist að við-
urkenna það, að hið bezta í list
hans réttlætir slík ummæli og sá
sigur, sem hann vann nú hér með
fyrstu hljómliekum sínum, sýnir
það einnig, að margir Reykvíking-
ar eru þeim sammála, og munu
sjálfsagt verða ennþá fleiri, þeg-
ar þeir hafa heyrt íslenzku lðgin.
Hann er ágætur söngvari.
—Vísir. G.
TALSÍMI VIÐ ALFARAVEG.
Á Þýzkalandi hafa menn nú tek-
ið upp á því, að setja upp talsíma-
áhöld hér og þar við þjóðvegi, til
þess að vegfarendur, sem þurfa á
einhverri hjálp að halda, geti not-
fært sér símasambandið, eins og
t. d. ef bíll bilar eða annað þess-
háttar. Eru Þjóðverjar auðsjá-
anlega ekkert hræddir um, ag tal-
símaáhöldin verði skemd, eða sím-
inn misnotaður. Ef þær ástæður
væru ekki fyrir hendi hér á landi,
ætti sannarlega að taka það til
yfirvegunar, hvort ekki væri hægt
að setja símasamband í sæluhús
við fjölfarna vegi, sem ferðamenn
gætu notað. Gæti það einkum
komið sér vel á vetrum. — Lesb.