Lögberg - 10.10.1929, Blaðsíða 4

Blb. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 10. OKTÓBER, 1929.
Hogberg
Glefið út hvern fimtudag af The Col-
umhia Press, Ltd., Cor. Sargent Ave.
og Toronto St., Winnipeg, Man.
Talsímar: 86 327 og 86 328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáskrift blaðsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram.
The “Lögberg” ia printed and publlshed by
The Columbia Press, Limited, in the Columbia o
Buildlng, 695 Sargent Ave., Winnlpeg, Manitoba.
Meát um vert
1 daglegu samtali verður það jafnan efst á
baugi, er um þaÖ er rætt, hvers Canada, og þá
ekki hvað sízt hin fámennu Sléttufvlki þarfn-
ist mest, að hin efnalega velsæld hljóti aÖ ganga
fyrir öllu öðru, — að alt sé undir því komiS, að
fá fleiri menn með meiii peninga til þess að
rækta landiS, vinna námur, höggva skóga, efla
fiskiútveginn og leggja grundvöllinn aS nýjum
borgum. Þetta getur nú í sjálfu sér veriS alt-
saman gott og blessaÖ, en þó er þaS engan veg-
inn einhlítt, ef vel á að takast til um framtíð
vors unga þjóÖfélags.
Menningarleg afkoma, hvaða þjóðfélags sem
er, er hvorttvegigja í senn, bæði hagsmunalegs
og andlegs eðlis.
Vér höfum vafalaust, flest hver, kynst þjóð-
um, er orÖið !hafa undir í baráttunni 'fyrir til-
veru sinni, sökum' þess, aS þær lÖgðu ónóga
rækt viS manndómseðli sitt, og létu stundar-
hagnaSinn eða hagnaðarvonina, sitja í fyrir-
rúmi. HeilbrigS sámbönd viS lífiS og um-
hverfið, höfðu brostið. Eins lengi og almenn-
ingur veður í villu og svíma einsýninnar, —
tekur hóglífi og munað fram yfir þrekraun og
starf, ber alt að einum og sama brunni. Vægð-
arlaus tortíming starir slíkum lýð í augu, fyr
eða síÖár.
HarSstjórn, af IhvaÖ^, tegund sem er, hvort
heldur hún kemur frá kreptum hnefa alræðis-
mannsins, kúgunar samtökum hinna svoköll-
uðu aÖalbornu stétta, hjartalausum samtökum
vinnuveitenda eða vinnuþiggjenda, leiðir ávalt
til stéttahaturs, misskilnings og niðurdreps.
AS Canada þarfnist aukinnar framleiðslu, er
vitanlega ekkert efamál. Þó vill fólkið heldur
vera án hennar, en að láta það viðgangast, að
náttúru fríðindi landsins séu að mestu leyti
unnin í þágu fárra manna, á kostnaÖ fjöldans.
AS Canada þarfnist fleira fólks, er heldur
ekkert efamál. Þó mun skilningurinn, sem bet-
ur fer, ærið alment sá, að mest sé um vert, að
aðkomumenn séu líklégir til þss aS verða trúir
og heilþrigðir borgarar. • Gáfnafar þeirra og
siSferðisþrek, verður að vera slíkt, að samboð-
ið sé 'kostum canadi.skra þegnréttinda.
HöfSatalan og fjármunirnir, geta engan
veginn skoðast fullnægjandi markmið nokkurr-
ar þjóðar. Mest af öllu ríður á, að full rækt sé
lögð við skapgerðina og meðfædda mannkosti.
AS því takmarki, ætti öll starfsemi mentamál-
anna að stefna.
Vel er, að það sé í minni haft, að menta-
stofnanirnár hafa orðið, og geta orðið enn,
engu síður til iUs en góðs. ÞaS er hvergi nærri
fullnægjandi, að starfrækja skóla og bókasöfn,
gera aðganginn greiðan að skemtistöðum og
auka útbreiðslu blaða og tímarita. Sérhvert
afl, getur orðið neikvætt, engu síður en jákvætt.
Kröfur vorar um aukna mentun, verða allar aS
snúast um þá mentun eina, • er vitkar fólkiS,
eykur siðferðisþrek þess og gerir það að nýt-
ari og 'betri borgurum.
Vér getum aldrei varið til þess of miklu fé,
að sannmenta fólk vort, og heldur aldrei lagt
of lítið til þeirra stofnana, er veikja skapgerð-
ina og rýra manngildið. Lagning brúa, járn-
brauta og þjóðvega, kemst aldrei í hálfkvisti
að gildi við bygging heilbrigðrar skapgerðar.
Sá tími kemur, fyr en síðar, er mikiíleiki
hverrar þjóðar verður metinn eftir mannkost-
um hennar. ÞaS eru til þjóðir í dag, er velta
•sér svo í jarÖneskum auðæfum, aS einstætt mun
vera í sögu mannkynsins. Sennilega væri ekki
úr vegi, að þær stingju hendinni í eigin barm,
og spyrðu sig sjálfar hvert stefndi.
SjálfsdýrS og auðæfahroki eru ávalt fyrir-
boðar tortímingar. Mikilleiki canadisku. þjóð-
arinnar hlýtur að liggja á öðru sviði. Hann
hlýtur að grundvallast á réttlæti og víÖsýni, er
öllum gerir jafnt undir höfði.
1 sérhverju því þjóðfélagi, er ræktað hefir
hjartalag sitt við arinn mannástar og réttvísi,
nær viðskiftalífið hámarki heilbrigðs þroska.
Þar kemst stéttarígurinn ekki að, því allir finna
jafnt til bróðurskyldunnar.
Slíkir skulu vera máttarvdðir hins canadiska
þjóðfélags í framtíðinni. Og mun þá verða því
bjartara umhorfs, er aldir líða.
Úr ýmsum áttum
i.
Frá því er heimsstyrjöldinni miklu sleit,
hafa það aðallega verið tvær stefnur í alþjóða-
málum, er togast hafa á um völd. Hina fyrri
mætti réttilega nefna samvinnu, eða samúSar-
stefnu, er þaS megin mark liefir, að stuðla aÖ
bróðurlegum skilningi þjóSa á meðal, en þá síð-
ari, þröngsýna, þjóSernislega hagsmunastefnu,
þar sem hver vill fyrst og fremst skara eld að
sinni köku, hvað sem umhverfi nágrannanna og
afkomu leið.
MeSal afreka hinnar fyrnefndu stefnu, má
telja þjóSbandalagið, Locarno samþyktina og
Kellogg sáttmálann. Hin síðarnefnda stefna,
eða síngimi-stefnan, er skorðuð við einhliða
þjóðemiskend, er sem allra minst samneyti vill
hafa við aðra, og hygst að tryggja þjóðarör-
yggið bezt með tollmúrum. 1 skjóli þeirrar
stefnu, þróast hugvillan um nytsemi hers og
flota, til öryggis gegn ímynduðum yfirgangi
saklausra og friðsamra þjóða. ÞaS er þessi
stefna, sem lætur þjóðhaginn sitja í fyrirrúmi
fyrir heimshagnum, og það er henni að kenna,
að ein þjóðin lítur aðra tortryggnis augum og
skoðar borgara hennar ískyggilega útlendinga,
er þá og þegar muni grípa til vopna.
Sigur fyraefndu stefnunnar, hlýtur aS hafa
í för með sér bræðralag og friS, en yfirhönd
þeirrar síðarnefndu, tortryggni, öfund og ófrið.
Með þetta fyrir augum, er ekki nema eðli-
legt, þótt ýmsum verði á að spy.rja, hvemig í
dauðanum að jafnvoldug þjóð, sem Bandaríkja-
þjóðin, skyldi láta sér til hugar koma, aS fara
fram á aðra eins feikna tollmúrahækkun, og hún
gerði, jafnvel þótt nokkrar líkur séu á að eitt-
hvað verði mildað til.
Það var Bandaríkjaþjóðin, er frumkvæði
átti að Kellogg sáttmálanum. Fvrir það spor
f áttina til varanlegs friðar, hlaut hún aðdáun
svo að segja alls liins siðaða heims. ÞaS er
því f sjálfu sér engan vegin óskiljanlegt, þótt
það vekti nokkum óhug, er það varð lýðum ljóst,
að svo að segja um sömu mundir skyldi þjóð-
þingið fara fram á hækkun tollmúranna, sem
og aukning flotans. tJr þessu hefir þó nokkuð
raknað síðan. Sumpart af því, að efri málstof-
an tók fram fyrir hendur forseta, tollmálunum
viðvíkjandi, og eins isökum samtalsfundar þess
um flotamálin, er um þessar mundir hefir átt
sér staÖ milli forsetans og Mí. Ramsay Mac-
Donalds, því líkur em til, að hann beri giftu-
drjúgan árangur.
II.
Þótt ekki verði að vísu um það deilt, að í
strangasta skilningi séu tollmálin sérmál hverr-
ar þjóðar um sig, og þá að sjálfsögðu Banda-
ríkjaþjóðarinnar líka, þá hafa þó uppástungur
stjórnarinnar um hækkaða tollmúra, vakið tals-
verSan óhug hér og þar í. Norðurálfunni. Á
hinn bóginn virÖast ýmsir þéirrar skoðunar, svo
sem Heriot, fyrverandi stjórnarformaður
Frakka, að hvað sem öðru líSi, þá hljóti þetta
tiltæki Bandaríkjanna að hafa að minsta kosti
það gott í för með sér, aÖ flýtt verði meS því
fyrir stofnun allsherjar Norðurálfu sambands,
og væri slí'kt hið mesta nytjaverk.
Hin og þessi canadísk blöð, einkum sum stór-
blöðin austanlands, hafa hvað ofan í annað
liamraS á því, að eigi aðeins væri það réttmætt,
lieldur og beinlínis sjálfsagt að núverandi sam-
bandsstjórn í Ottawa hlutaÖist til um, að toll-
hækkun Bandaríkja yrði mætt með gagnkvæmri
hækkun tolla af hálfu canadísku stjórnarinnar.
Tæplegast mun þurfa að gera ráð fyrir því, með-
an núverandi stjóm situr viS völd, að til nokk-
urs slíks komi; væri slíkt og hin mesta fásinna,
að ætla, að ráðstafanir, bygðar á hefndarhug,
gætu til nokkurs góðs leitt.
III.
Reglubundnar flugferðir í Canada, em að
verða eitt af lífsskilyrSum þjóðarinnar, eigi að-
eins til póstflutninga, heldur og til fólksflutn-
inga líka. Svo hratt hefir flugmálunum skilað
áfram sunnan landamæranna, að hin canadíska
þjóS getur undir engum kringumstæðum staðið
sig við að sitja hjá, og hafast eigi að.
Um þessar mundir era því sem næst liðin
tíu ár, frá því aS farið var til þess fyrir alvöm
að gefa gaum að flugmálunum hér í landi. Var
það upphaflega sambandsstjórnin, er fékk í
þjónustu sína nokkur loftför, í því sérstaka
skyni, að hafa á hendi eftirlit með skógareldum,
kynna sér högun þeirra og afstöðu, þannig, að
hægt yrþi um vik með að fyrirbyggja útbreiðslu
þeirra. Að árangurinn hafi orðið góður, verð-
ur ekki um deilt.
Nú er svo komið, að stjórnin er búin að
beita sér fyrir stofnun flugsambanda um land-
IS þvert og endilangt til póstflutninga, auk þess
sem hin og þesisi flugfélög halda uppi reglu
bundnum ferðum til farþegaflutnings.
Margt og mikið er um það ritað og rætt,
hver feikna háski sé flugferðunum samfara,/og
ber því sízt að neit, aS nokkuS .sé til í því. En
hvað er um bílana? Tæpast tekur maður sér
svo blað í hönd hér í borginni, að ekki mæti aug-
anu fregnir af einu bílslysinu á eftir öðm. Myndi
nokkur heilvita maður dirfast að láta sér þau
orð um munn fara, að fólk ætti að hætta bíl-
notkun fyrir það? Slysin eru ekki ávalt far-
tækinu að kenna, heldur þeim, er gálauslega
stýra og stungið virðast hafa ábyrgSartilfinn-
ingunni svefnþorn.
Samgöngnr í loftinu, eru í rauninni aðeins
á tilraunastigi,' enn sem komið er. Og þótt all-
mörg höi muleg tslys hafi átt sér stað, þá munu
þau þó vera tiltölulega færri, en við hefir geng-
ist um notkun annara, nýrra fartækja.
FlugiS hefir aldrei verið lagt fuglinum til á-
mælis. IIví ekki að láta það sama gilda um
manninn?
Þroski alþýðunnar
Ekki alls fyrir löngu var á ferðalagi hér um
land, Mr. Milledge L. Bonham, prófessor í
sagnfiæSi, við Hamilton lærða skólann í New
York. Komst hann meðal annars þannig aÖ
orði:
“SagnfræSi nútímans á ekki nema aS litlu
leyti skylt við sagnfræði fortíðarinnar. Lengi
vel, var sagan í raun og veru lítið annað, en
markaskrá hirðlífs og herfrægðar. Nú er þessu
fariÖ nokkuð á annan veg. SagnfræÖingar vorra
tíma geta nú undir engum kringumstæðum hjá
því komist, að taka alþýðuna með í reikning-
inn, því svo hefir henni aukist ásmegin í seinni
tíð. Þeir Verða einnig knúðir til að taka til
alvarlegrar íhugunar, innflutningsmál, isamfé-
lagsmál, líknarstarfsemi, uppeldismál og margt
annað, er tiltölulega bar lítið á í sögu fomra
tíma, því slíkt verður ekki með nokkrum hætti
umflúið. Þeir verða ekki látnir sleppa með
liað, að rýna í- gamlar skræður, og geta sér
la-rdóms orð.stír fyrir það. Nei, sagnfræðing-
ar nútímans verða að gagn-kynnast hversdags-
manninum, eða alþýðumanninum, eins og hann
í rauninni er, því afstaða hans í þjóðfélaginu
er nú orðin slík, að ekki vérður þegjandi fram
hjá honum lengur gengið.”
Sannleikurinn í ofangreindum ummælum,
virðist ofur auðsær.
Engum heilskygnum manni getur hlandast
hugur um það, að víðsýnna foringja á sviðum
mannlegra athafna, andlegra sem efnislegra, ,
sé þörf nú í dag, engu síður en í liðinni tíð. Nú
eiu menn farnir að koma auga á skýrar, en ef
til vill nokkru sinni fyr, aS æskilegustu for-
ingjana, eða foringjaefnin, er ekki ávalt að
finna í flokki forréttindastéttanna, eða á með-
al þeirra fáu útvöldu.
Vaknandi, upplýst aiþýða, velur sjálf sína
eigin foringja, livort ýmsum fellur það betur
eða ver.
Margir af ágætustu leiStogum mannkynsins
voru fæddir í alþýðustétt, og fluttu með sér út {
þjóðfélagið ómetanlega nytsama reynslu á hög-
um almennings. Á þetta þó ekki hvað sízt við
á vfirstandandi tímum, þar sem fjöldinn allur
af mætustu foringjum á sviði stjórnmála og
samfélagsmála, eru úr alþýðuhópnum komnir.
Henry Ward Beecher, var svo hugfanginn
af vexti og viðgangi alþýSustéttarinnar í sinni
tíð, að hann flutti um það efni ýmsa sína allra
áhrifamestu fyrirlestra. HvaS myndi verða, ef
hann mætti líta upp úr gröf sinni í dag, og stæði
augliti til auglitis við allar þær feikna breyting-
ar til hins betra, er átt bafa sér stað á högum
alþýðunnar, þótt enn sé það vitanlega margt,
sem aflaga fer.
1 dag ler það í raun og veru alþýðan, sem
ræður. ÞaS er hún, er ein getur verndað lýð-
ræSið í veiöldinni og haldiS því við. Úr henn-
ar flokki birtast á sjónarsviÖinu, ýmsir ágæt-
ustu leiðtogamir í istjórnmálum, iðnaSi og fé-
Iagsmálum.
Núverandi stjórnarformaður Breta, er son-
ur fátæks fiskimanns. Þeir Briand og Poincare,
eru báðir komnir af almúgafólki. Hafa ekki
þessir meim staðiS fyrirrennurum sínum í em-
bættum, fyllilega á sporði? Um það verður
tæplegast deilt. Þó eru þeir til, er sjá þykjast
í því hinn mesta háska, aS slíkir menn fari með
völd.
'Carlyle liélt því fram, sem í sjálfu sér
hvorki var, né er, nýtt, að einungis þeir hæfustu
ættu með völdin að fara. En þá hæfustu var ,
hvergi nærri ávalt að finna í forréttinda flokk •
unum, heldur oft og einatt miklu fremur það
gagnstæða.
Almenningi nú á dögum, er ekki farið að
standa annar eins ógnar stuggur af draum-
mönnum, eins og fyr meir. Ramsay MacDonald
er hugsýnis maður fyrst og* fremst, eða draum-
maður, og samt voru Bretar livergi nærri
skelkaðir við að fela honum stjórnarforystu
á hendur. Hið sama er um núverandi stjóm-
arformann Frakka að segja. Flestar fegurstu
staðreyndir nútímans á sviði samfélagsmál-
anna, bii’tust fyrst í draumi.
Eins lengi og 'hlutföllin milli upplýsingar og
orku halda jafnvægi, er sérhvert þjóðfélag
trygt.
Atburðir þeir, er gerst hafa síðustu árin,
hljóta að hafa fært mapnkyninu heim isanninn
um það, aS innan vébanda upplýstrar alþýðu,
sé að finna marga þá giftudrýgstu leiðtoga, er
kostur var á.
Fjölsóttur fundur
SíðastliSið mánudagskveld, hélt frú Thor-
stína Jaekson-Walters fund á Fort Garry hótel-
inu, undir umsjón sjálfboðanefndarinnar.
Flutti hún þar snjalt og skemtilegt erindi um
Alþingishátíðina, og Islandsferðina á vegum
Cunard eimskipafélagsins. -Sýndi hún einnig
margar nýjar og fagrar myndir frá Islandi.
Dr. B. J. Brand-son setti fundinn og stýrði
honum moS þeim skörangsskap, sem honum er
laginn.
MeS píanóspili skemti frú Guðrún Helgason,
en með söng f rú S. K. Hall og Mr. Paul Bardal.
Yfir fjögur hundruð manns sóttu fundinn,
er var í alla staði hinn ánægjulegasti. Kom
þar í ljós áhugi mikill fyrir íslandsförinni; enda
stækkar hann nú óðum íslenzki hópurinn, sem
heim fer á vegum sjálfboSanefndarinnar.
Canada framtíðarlandið
í hinum fyrri greinum hefir
verið nokkuð að því vikið, hvers
vegna að -hugur svo margra ís-
lenzkra bænda, hefir hneigst að
Manitobafylki. En í þessari
grein vergur leitast við að lýsa að
nokkru ástandi og staðháttum í
Saskatchewanfylki. í mörgum til-.
fellum gildir það sama um Mani-
toba og Saskatchewan, enda liggja
þau saman hlið við hlið. Þó eru
ýms atriði, að því er snertir Sas-
katchewan, sem væntanlegir inn-
flytjendur hefðu gott af að kynn-
ast, þar sem öðru vísi hagar til,
og skal hér drepið stuttlega á
nokkur helztu atriðin, sem gera
það fylki frábrugðið Manitoba.
Það sem nú er kallað Saskatche-
wan, var áður fyrri víðáttumikið
landflæmi í Vestur-Canada, sem
Hudsons Bey félagið hafði fengið
samkvæmt erindisbréfi frá Char-
les II., árið 1670. Síðan komst
landspildan undir hina canadisku
stjórn, og var henni stjórnað frá
Regina, sem nú er höfuðborg þess
fylkis, með hér um bil 55,000 í-
búa. Árið 1882 var megin hluta
þessa flæmis skift niður í Alberta,
Assiniboia og Saskatchewan. Það
var pkki fyr en 1905, að Saskat-
chewan hlaut fylkisréttindi, með
Manitoba að austan, Alberta að
að vestan, Bandarikin að sunnan,
en North West Territories oð
norðan.
Saskatchewanfylki er 257,700 fer-
mílur að stærð, og er því ummáls-
meira en nokkurt Norðurálffiríkið,
að undanteknu Rússlandi; það er
tvisvar sinnum stærra en Eng-
land, Wales, Skotland og írland
til samans, og hefir um sjötíu og
tvær miljónir ekra, sem hæfar eru
til kornræktar og annarar yrkju.
Af þessu flæmi hafa enn ekki
tuttugu miljónir ekra komist und-
ir rækt. Það er því sýnt, að tæki-
færi fyrir nýbyggja í Vestur-
landinu, eru enn þvínær ótakmörk-
uð.
íbúatala fylkisins er nú nálægt
800,000. Eins og nú standa sak-
ir, framleiðir Saskatchewan af
hinum litla, ræktaða ekrufjölda,
meira korn en nokkurt annað fylki
í Canada. Saskatchewan hefir á
einu einasta ári framleit alt að
384,156,000 mæla af hveiti, byggi,
höfrum og hör, og er þess vegna
eitt hið mesta kornframleiðslu-
land innan brezka veldisins.
Fyrir hálfri öld eða svo, var
fylkið að -heita mátti óbygt. Hin
litla jarðrækt, er þektist þar þá,
var á mjög ófullkomnu stigi. En
stórar buffalo hjarðir undu sér
lítt truflaðar á beit, um sléttu-
flæmið víðáttumikla.
Rauðskinnarnir, það er að segja
Indíánarnir, þóttust hafa tekið
sléttuna að erfðum og þar af leið-
andi hefðu engir aðrir hið minsta
tilkall til hennar. Fáeinir stór-
huga æfintýramenn, tóku að leita
þangað vestur fyrir rúmum fjöru-
tíu árum. Jafnskjótt og tekið var
að leggja járnbrautirnar, þyrptist
fólkið úr öllum áttum.
Jarðvegurinn er framúrskar-
andi auðugur að gróðrarmagni og
á því voru nýbyggjarnir ekki
lengi að átta sig. Erfiðleikarnir
voru að miklu leyti hinir sömu og
átti sér stað í Manitoba, en þeir
urðu samt enn fljótar yfirstignir.
Nú hafa verið reistir skólar og
kirkjur um alt fylkið. Símalínur
tengja borg við borg, sveit við
sveit. Bifreiðar eru komnar á
allflesta bóndabæi og járnbraut-
arkerfip liggja um fylkið þvert
og endilangt. Alls eru um 6,500
mílur af járnbrautum í fylkinu,
og er það meira ,en í nokkru öðru
fylki, að undanskildu Ontario.
Nútiðarþægindi í iðnaði, sam-
göngum og verzlun, hafa komið í
m
stað örðugleikanna, sem land-
’ nemalífinu voru samfara.
En þó nú séu við hendina flest
þau þægindi, sem nútíminn þekk-
ir, þarf samt engu að síður að
leggja alúð og rækt við störfin.
Kornyrkja út af fyrir sig, stuðl-
ar miklu fremur að því að veikja
jarðveginn en styrkja. Og þess
vegna'tóku landnemarnir snemma
upp á því að rækta sem mest af
gripum.
Örðugt var.til markaðs hér fyr-
á árum og það svo mjög, að bænd-
ur áttu fult í fangi með að láta
hveitiræktina borga sig. Nú er
þettaj alt saman breytt til hins
be.tra; hvar sem bóndinn á heima
í fylkinu, á hann tiltölulega mjög
skamt til kornhlöðu og járnbraut-
arstöðva.
Á liðnum árum hefir miklu ver-
ið úthlutað af heimilisréttarlandi
í fylkinu, og enn er talsvert af
þeim þar. En rétt er að geta þess,
að í flestum tilfellum eru þau
nokkuð frá járnbraut. Auðvitað
breytist það fljótt, þegar nýbyggj-
ar koma og taka löndin, því þá
fylgja járnbrautirnar jafnan á
eftir.
Mikið er þar af góðum löndum,
er fást til kaups fyrir þetta frá
$18 til $40 ékran, og má í flestum
tilfellum fá þau með slíkum skil-
málum, að borga má fyrir þau á
mörgum árum. Ræktuð lönd kosta
vitanlega uumstaðar miklu meira,
og fer það alt eftir því, í hverju
helzt að umbæturnar liggja. Enn
fremur má fá mikið af löndum á
leigu, til dæmis fyrir vissa hlut-
deild í ársarðinum. — Það, sem
væntanlegir innflytjendur ættu
samt fyrst og fremst að hafa í
hyggju, er það, að hinar miklu
umbætur seinni ára í fylkinu hafa
gert það að verkum, að erfiðleik-
ar frumbýlingsáranna þekkjast
ekki lengur. Eða með öðrum orð-
um, að það er margfalt auðveld-
ara fyrir nýbyggjann að byrja
búskap nú, en átti sér stað hér
fyr meir. Sléttan býður engum
heim upp á ekki neitt. Hún borg-
ar iðjumanninum handtök hans
vafningalaust. 'Skilyrðin til ak-
uryrkju og griparæktar í fylki
þessu eru að heita má ótæmandi.
Loftslagið í Saskatchewan.
Það er nú orðið viðurkent, að
þegar alt kemur til alls, þá er
loftslagið og veðráttufarið ein
mesta gullnáma fylkisins. Ekki
einasta, er loftslagið -heilnæmt,
heldur skapar það skilyrði fyrir
allan hugsanlegan jarðargróða.
Sáning hefst venjulegast í apríl-
mánuði og í maí er þar oftast
miklu heitara, en í Austurfylkj-
unum. Heitast verður þar í júlí
og fer hitinn stundum upp í 100
stig, en venjulegast eru svalar
nætur og hressandi. Vetrarnir eru
kaldir, frost stundum 40 stig og
snjófall mikið. iÞó er þess að
gæta, að slíkt frost stendur mjög
sjaldan nema örlítinn tíma. Þrátt
fyrir kuldann, er vetrarveðrið og
loftið þó heilnæmt og styrkjandi.
Loftið er oftast heiðskírt og raka-
lítið. Flest fólk sættir sig langt-
um betur við kalt þurviðri, en
stöðugar slyddur. Það er al-
gengt, að heyra nýbyggja lýsa
yfir því, að þeir kunni betur við
kuldann í Vestur-Canada. en hrá-
slagaveðrin -heima.
í Saskatchewan eru heyskapar-
lönd þau allra beztú. Enn frem-
ur má rækta þar eins mikið af
allskortar garðávöxtum og vera
vill. Allar tegundir berja vaxa
þar í stórum stíl. Yfir sumar-
mánuðina skín sól í heiði að með-
altali níu klukkustundir á dag, en
til jafnaðar mun mega fullyrða,
að aldrei séu færri sólskins
klukkustundir á ári, en 2,000.
Sandgrœðslan
Frá því að landið bygðist, hefir
að líkindum sandfok átt sér stað
víðsvegar á landinu, einkum með-
fram sjó og árfarvegum.
Jarðmyndun íslands er, sem
kpnnugt er áð mestu af völdum
elds. Eldgosasvæðið er yfir land-
ið þvert sunnan af Reykjanesi og
norður á Melrakkasléttu. Á því
svæði eru stærstu hraunin og flest
eldvörpin, móbergsmyndunin mest
og sandarnir og foksvæðin stærst
(sjá jarðfræðisuppdr. Isl. eftir Þ.
Th.). írt frá þessu aðal jarðaldar-
belti landsins liggja svo ýmsar
aukaálmur, bæði til vesturs og
austurs. Mestur hluti foksanda
á landi hér á rót sína að rekja til
eldgosanna, enda eru stærstu
sandfokssvæðin í Þingeyjarsýsl-
um, Rangárvallasýslu, Árnes-
sýslu og Skaftafellssýslu. Sand-
fok er að sönnu á fleiri stöðum t.
d. á Vesturlandi—en þar er sand-
urinn líka annarar tegundar. Kem-
ur hann þar víðast frá sjó og er
sumstaðar mjög kalkblandaður
(skeljasandur). Sandsvæðin eru
þar víða gráhvít, t.d. í Sauðlauks-
dal, Breiðuvík, Kollsvík o. fl.
stöðum. Slíkur sandur er vana-
Iega moldarlítill. Á öðrum stöð-
um er sandfok frá sjó með litlu
af skeljum, t. d. Bolungarvík, Mið-
firði í Húnavatnssýslu, Þingeyr-
arsandur, sandurinn af Skjálfanda
flóa, og sandarnir við botn öxar-
fjarðar. í öxarfirði eru sandarn-
ir mjög vikurblandaðir. Jökulsá
í öxarfirði ber með sér vikur-
hrannir til sjávar. Vikurinn er