Lögberg - 31.07.1930, Síða 1

ByiONE: 88 31J
Se«en Lm«>
i \ trn^ed
^^^***** For
C»T-
Service
and Satisfaction
"' ■%
PHONE . 86 311
Seven I.ines
tntO-
,u°A „For
«*& T*y aS,8
and Eáundry
43. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 31. JÚLt 1930
NÚMER 31
Frá þúsund ára hátíðinni á Þingvöllum
FYRSTI DAGURINN.
(Framh.)
mundi klofna í tvö ríki, og af því
leiða borgarastyrjöld. En sú
stjórnvísi var höfðingjum lánds-
ins í brjóst of laígin, að þá hörm-
ungasölgul þarf ekki að segja. Lóg-
sögumennirnir, sem kjörnir voru
af hvorum flokkanna, Þorgeir
Ljósvetningagoði og Hallur af
Síðu, vizkan og göfgin, sveigðu
toppana saman svo að af varð
full sátt. Lö!gin mátti ei slíta
sundur. Þau urðu að vera ein
fyrir alla. Þannig var kristnin
lögtekin fyrir tilstilli Þorgeirs
lá hugsi þrjú
dægur undir feldinum, og Halls
af Síðu, sem vildi eiga Michael
engil að vin, af því að hann mat
meira alt það, sem vel var gert.
Á þvi þingi hafa fleiri verið,
sem létu vitsmuni stýra tilfinn-
ingum sínum, en Snorri goði, er
spurði, hverju goðin reiddust, þá
er jörð brann “þar sem nú stönd-
um vér.” Þetta var kristnitaka
í hjá þeim
meinsemd, sem bar í sér fall hins
forna lýðveldis, en það voru erfð-
ir og kaup goðorðanna. Goðorðin
söfnuðust að lokum í fárra hend-
ur uns fimm ættir réðu mestu í
landinu. Þar með var jafnvæginu
Lægra flutningsgjald
á hveiti
Samkvæmt fyrirskipun hlutað-
eigandi yfirvalda, lækkar flutn-
ingsgjald á hveiti og öðrum korn-
tegundum, 1. október
Hátíðarræða Ásgeirs Ásgeirssonar.
Þingheimur hefir heyrt, að
konungur vor hefir kvatt Al-
þingi til fundar hér á Þin'gvelli.
Enn einu sinni kalla Þingvellir
Islendinga til allsherjarþings.
Þetta er sú þinghöll, sem vér
höfum tekið í arf, vellirnir eru
íótaskör, og súlur fjallahrings-
ins standa alt í kring undir heið-
bláu himinhvolfi — vissulega hins spaka, sem
þingsalur af guði gerður. Þessi
svipmikla náttúra hefir hefir
íóstrað þing vort# í nærfelt níu
aldir. Hér er hjarta landsins,
helgidómur þjóðarinnar, sem ger-
ir oss minnuga mikilla atburða og
lanlgrar sögu. Fylkingar aldanna
geysa fram, og þúsundir ára renna
saman í einn dag.
Ingólfu, landsfaðirinn, er oss
nú nálægur. Gifta hans var mik- með öðrum hætti
il og fylgir þjóðinni. í hans land- þjóðhöfðingjum, sem ráku sigr-
námi og af þess rót var sett alls- pða menn út í ár til skírnar. Varð-
herjar þing á Þinlgvelli og nú- veizla allsherjar ríkis án borg-
verandi höfuðstaður landsins.1 arastyrjaldar, réði úrslitum, og
Ef að líkindum hefði látið, þá síðan hafa heiðni og kristni búið
hefðu goðarnir orðið smákonung- saman með einstæðum hætti í
ar um land alt, unz einn þeirra þessu landi til þessa dags, íslend-
hefði brotið hina undir sig með ingasölgur og guðspjöll, mann-
oddi og egg á sama hátt og varð dómur og mannúð. Lausnin var
í Noregi á dölgum Haralds hár-| þinglegt meistaraverk, og jafn-
fagra. Til lítils hefðu þá frjáls-1 ivamt menningarlegt. Þjóðareðl-
ir, ættbornir höfðingjar numið 'ð býr að því alt til þessa dags.
nýtt land. En gifta íslenzks Tilgangur þin!gstjórnar er lausn
landnáms var meiri en svo, að deilumála, án friðslita og blóðs-
yfir dyndi sú hættan, sem undan hellinga. — Ber þar sérstaklega
var haldið. 1 eglgjum sverðsins að minnast Skafta Þóroddsonar
er uppruni flestra ríkja, en í voru og Njáls Þorgeirssonar. En eik
landi var það hin vaknandi frið-( fellur ekki við fyrsta högg. Eftir
a*- og skipulagsþrá víkingsins, þingsetninlgu sjáum vér Kjartan
sem skapaði allsherjarríki með og Gunnar vegna, og Njál og
fullu samþykki allra landsmanna Bergþóru brend undir húðinni.
án alls ofríkis. Það er glæsilegt En það er ekki einsdæmi í sam-
upphaf lögþingsins í stað vopna.1 tíðarsögunni. Hins ber heldur
Um það mun Þorsteinn, sonur að minnast, hvar íslendingar hafa
raskað og erlendu konungsvaldi tcgunaum, 1. oKtooer i haust, frá
greidd gatan til afskifta o'g yfir- úllum stöðum í vesturhluta Banda-
ráða.
Á árunum 1262'—4 leið lýðveld-
ið undir lok, og gengust íslending-
ar þá á hönd Hákoni gamla Nor-
egskonungi; eymdi þá þó eftir
af fornum hugmyndum um trún-
ríkjanna, til allra helztu hafnar-
staða. Gert er ráð fyrir, að þessi
lækkun muni járnbrautarfélögin
um $15,000,000 á ári, sem þeim er
þó að einhverju leyti bætt upp með
því að elyfa þeim að hækka flutn-
að þegns og þjóðhöfðingja, því að tnssgja.ld á nokkrum öðrum vöru-
sá sáttmáli, sem gerður var, var tögundum. Sýnist þessi lækkun
bundinn því skilyrði, “að vér og lnuna miklu sumstaðar, eins
vorir arfar halda við yður (kon- ^ dæmis frá Chicago til Balti-
ung)i allan trúnað meðan þér og more- á. þeirri leið hefir flutn-
yðar arfar halda við oss þessa tngsKJaidið verið 21c. fyrir hver
sáttargjörð — en lausir, ef hún kundrað pund hveitis, en verður
rýfst að beztu manna yfirsýn.” —! eftir þetta ekki nema 16c. Þessui
Með Járnsíðu og Jónsbók var mik- iih er iækkunin frá ýmsum öðrumj
il breyting á íslenzku stjórnar-, stoðum. Er þetta vafalaust gert
skiplagi, en þó hélzt um langt t/ændunum í hag.
skeið löggjafarvald lögréttunnar -------------
og var fjarlægð konungsvaldsins „
í fyrstu vernd landsréttindanna. Ákafir jarc^skjálftar á ltalíu
Og alt fram um siðaskifti höfðu f vikunni sem leið gengu afar_
íslendingar einurð á, að minnaj miklir jarðskjáiftar á suðurhluta
Meiri óeirðir á
Egyptalandi
Enn berast fréttir af áfram-
haldandi óeirðum í ýmsum borg-
um á Egyptalandi og þeim all-
alvarlegum. Hefir víða slegið í
fcardaga millji uppreisnarmanna
manna og lögreglunnar og sum-
staðar hefir orðið að kalla herlið
til að skakka leikinn. Nokkrir
menn hafa mist lífið í þessum
skærum og fjöldi særst. Fjöldi
manna hefir verið tekinn fastur,
svo fangelsin eru full og fram
yfir það. Uppþot þessi og óeirðir
stafa af póltiskum ástæðum.
konung á landsréttindi sín sam-
kvæmt Gamla sáttmála. En þó
var engrar framsóknar að minn-
ast frá timum hins erlenda kon-
ungsvalds. Síðan gekk þróunin
ítalíu. Fréttir af því tjóni, sem
þeir hafa valdið, eru enn ógreini-
legar, en áreiðanlegt er, að þarna
hafa farist um þrjú þúsund
manns og einar fimm þúsundir
erlendis í einveldisátt o!g leitaði áj meiðst> margir hættulega. Eigna_
með þunga tíðarandans og mætti Ljónið er afskaplegt. Nokkrir all-
hins sterkari. úr því var hægtj stórJr bæir hafa hrunið - rúst og
að falla, en ekki að sigra fyrir; fjöldi af bændabýlum. Er þetta
frelsi íslands og sjálfstæði, unz^ einn með stórkostlegustu jarð.
Arni Oddsson dró síðasta andvarp! skjálftum> sem komið hafa nú
íslenzkar sjálfstjórnar við undir-! lengi Jafnyel þótt fréttirnar
skrift einveldisins í Kópavogij kunni að yera eitthvað orðum
1662, “þögull og hryggur í hjarta.”
Fólkstal Bandaríkjanna
Manntalsskýrslurnar, sem samd-
ar eru á þessu ári í Bandaríkjun-
um, eru enn ekki fullgerðar, en
það er gert ráð fyrir, að fólkstal-
an muni reynast 122,957,000, eða
þar um bil. Árið 1920 voru íbú-
ar Bandaríkjanna 105,710,620. Séu
þessar áætlanir því réttar, þá
hefir fólkinu fjölgað á síðustu tíu
árum um 17,246,600. Væntanlega
reynast þessar ályktanir ekkij
langt frá lagi, þó einhverju dá-
litlu kunni að muna. Það verður
ekki langt frá að fólkstalan í
Bandaríkjunum sé nú komin upp
i hundrað tuttugu og þrjár milj-
ónir manna.
Urslit kosninganna
Afturhaldsmenn vinna sigur, fá 1 3 7 þing-
sæti, liberalar 89; sameinaðir bændur
10; framsóknarmenn 2; liberal-progres-
sive 3; verkamenn 3; óháðir 2; óvíst um
2 þingsæti. Mr. Bennett myndar ráðu-
neyti á næstunni. Fjórir af ráðgjöfum
stjórnarinnar féllu í val, þeir Dunning í
Regina, Lucien Cannon í Quebec, Crer-
ar í Brandon og Dr. Cyrus MacMillan í
Prince Edward Island. Bancroft beið
ósigur í Selkirk og hið sama gerði Mc-
Pherson í Portage; Weir kosinn í Mac-
Donald. Afturhaldsmenn töpuðu tveim-
ur af sínum áhrifamestu mönnum, þeim
Stevens í Vancouver og Church í Toronto
Höfðingjar lutu upp frá því er-
lendu valdi og urðu óvinsælir af j afarmikið tj6
alþýðu, sem mundi forna sögu og
lifði í skautl íslenzkrar náttúru!
því lífi, sem hlýtur að ala sjálf-j
stjórnar- og frelsisþrá. — Fjar-1
auknar, þá er enginn efi á því, að
jarðskjálftar þessir hafa
Hvernig lízt Ot-
lendingum á Island?
Ummæli nokkurra erlendra
heiðursgesta.
í þingveizlunni í Hotel Borg í
Ræða hans var sköruleg. Hann
ljvsti því i fáum orðum, á hvern
hátt hátíð þessi mundi geta haft
mjög mikla þýðingu fyrir þjóð-
ina — engu minni en hin fyrri
hátíð 1874. Hér hefði margt stór-
menni komið, margir áhrifamenn
stórþjóða kynst íslandi í fyrsta
Ingólfs, en faðir Þorkels mána, stigið feti framai* samtíð sinni aðiheldur suðrænt og austrænt.
unnið
ön og ástand fólks-
ins, sem eftir lifir á jarðskjálfta-
svæðinu, er hörmulegt. Vita-
skuld veitir stjórnin og ítalska
þjóðin yfirleitt alla þá hjálp, sem
læ!gð erlendra einvalda var nú till hægt er
ills eins sakir fjárdráttar og ó-’
kunnugleika, þó ekki brysti ætíð;
á velvild. Konungdæmið af guðs
náð er hvorki norænt né vestænt,
hafa ráðið miklu, en Úlfljótur,' löggjöf og stjórnmálaþroska.
kyrlátur höfðin!gi og spakur að Það er alment álitið, að höfð-
viti, sagði fyrstur upp lögin — ingjar einir hafi öllu ráðið um
“en þau voru flest sett að því, stjorn hins íslenzka lýðveldis. En
sem þá voru Gulaþingslög, að^ þesS ber að minnast, að allir
ráði Þorleifs hins spaka Hörðu- frjálsbornir menn — og þræla-
Kárasonar, móðurbróður Úlf-1 haid féll hér skjótt niður og svo
ljóts, vor til “hvað við skyldi hispurslaust, að engar sögur fara
auka eða af nema eða annan veg af — höfðu hér jafnan rétt við
setja.” Þann veg “var Alþingi goðana. Vígsbætur voru hinar
sett að ráði Úlfljóts og allra sðrnU og allir jafnir fyrir löfeun-
landsmanna, þar er nú er.” —J unli ríkir og fátækir. Goðar voru'
Hinir kynbornu höfðingjar, sem skyldir að nefna tvo menn með
vildu heldur láta óðul sín en lúta sér j lögréttu til öryggis góðum
valdi konungs, báru gæfu til að málalokum, og þingbændum var
stofna hér lýðveldi, sem um margaj frjáist að se!gja sig úr lögum og
hluti varð upphaf og fyrirmynd j við hvern þann höfðingja, er
þessí stjórnarskipulags, sem er^ þeim leizt Er þetta upp.
við lýði og í uppgangi
hinna þroskamestu þjóða.
meðal haf dreifingarvaldsins og vís-
Þann ir almenns kosningaréttar. Höfð-
veg er upphaf þingaldar á ís-| ingum var þetta ríkt aðhald.
landi, þeirrar aldar, er vér enn Trúnaðarskyldan var gagnkvæm,
lifum á og berjumst við að leiðaj en biind hlýðni við goðumborínn
til fulls þroska. Oss ber o!g að höfðin'gja óþekt. Þörf þingsins
minnast Gríms geitskós, sem^ léði úrslitum um fylgið, en ekk-
kannaði hugi landsmanna og mun ert guðs-náðar-vald höfðingjans.
hafa átt þátt í vali þessa þing-j j.\ð Lögbergi, þar sem nú stönd-
staðar, sem er eins og af guði^ l rn véri var hverjum frjálsum
skapaður til að varðveita þrótt og^ manni heimilt að flytja mál sitt,
heiðríkju fornaldarinnar í huga og þar voru gefin öll leyfi og Und-
þjóðarinnar. Það er staðurinn.j anþágur frá meðalhófsbókstaf
þar sem öxin týndist og land af-j gildandi laga. . Því var Lö!gberg
brotamannsins var gert að al-j helgasti staður hins forna þings.
mannafé. Það er verðu'gt upphaf pá er þess og að minnast, að sett
þingsögu og réttar. Þessi at-
| var á Alþingi hinu forna hreppa-
burður hefir mestur gerst á óru skifting sú, er enn helzt við lýði,
landi.
og þar með fátækra- og tryggin'g
Þingvellir varðveita svip hinna ar-löggjöf um eldsvoða og naut-
fornu laga, sem voru stuttorð og
gagnorð, meitluð eins og klettarn-
pening, sem helzt minnir á lög-
gjöf síðustu áratuga í menningar-'
ir í Jgjánni, af skapferli bóndans löndum nútímans. Sú löggjöf var
og víkingsins í huga lögsögu-j einstæð, sprottin af landsþörf
mannsins, hinni fyrstu lögbók og jafnaðarhugsjón. Það er dóm-
hins unga lýðveldis. Víkingseðl-j ur hinna merkustu vísindamanna
ið varð að vísu ekki bráðkvatt viðj síðari tíma, að engin löggjöf sé
stofnun Alþingis. Mannlegur^ fremri íslenzkri löggjöf á lýð-
þroski heimtar áraþúsundir. En veldistímanum um jafnfrétti og
þeir varðveittu þó hið un!ga alls-j félagshyggju.
herjarríki fyrir hinum stærstu Oftlega voru á Alþingi sefað-
hættum. Kristnitakan varð þrek- ar deilur, er horfðu til vandræða,
raun hins nýja skipulags. Þjóð-
in skiftist 1 tvo harðvítuga flokka,
kristna menn og heiðna. Goðarn-
og má þar nefna deilur þeirra
Hafliða og Þorgils o!g áhrif hins
mikla höfðingja, Jóns '(Loftsson
ir höfðu rétt til að segjast úr lög- ar, er mat meira venjur forfeðra
um hverir við aðra. Það var ekki sinna en páfans í Róm. En þó fól
útlit fyrir annað, en að þjóðin íslenzk stjórnarskipun í sér þá
Og áin, þar sem öxin týndist, var
eftir þetta vanhelguð með drekk-
ingum o!g gjárnar með gálga og
galdrabrennum. Löggjafárvald
löréttunnar dvínaði þar til dóms-
valdið stóð eitt eftir, svo að það,
mátti næstum framför heita, er
i
landsyfirrétturinn var ,»stofnaður
í Reykjavík árið 1800, þó Alþing-
isheitið gengi til viðar um stund.
En jafnframt sást dagsbrúnin.
Með aðdáanlegri þrautseigju höfðu
landsmlenn jafnan, úskað, |að fá
að ná íslenzkum lögum, eftir forn-
um landsréttindum, þó að bæna-
kvak var að lokum í rómnum. Og
skömmu eftir að nafn Alþingis
var gengið til viðar, hófst hin
harða sókn, sem 1918 leiddi tili
fullveldis íslands, með líkum'
hætti og var á lýðveldistímanum.
Vorhugur IBaldvins Einarsson-
ar og kvæði Jónasar Hallgríms-j
sonar kveiktu eldmóð í þjóðinni,|
tíðarandinn í álfunni snerist til
hjálpar o!g þá kom fram fleygur
og fullþroskaður hinn ókrýndij
konungur íslands, Jón Sigurðsson,
sem ber ægishjálm yfir allaj
stjórnmálamenn á öllum tímum.
Frá upphafi er braut hans bein.
Bændur landsins fylktust undir
merki hans. Á Alþingi, sem var
endurreist af hinum ígóða konungi
Kristjáni VIII., vann hann lát-
laust að istarfi sinu. í fullan
mannsaldur var hann foringi,
þjóðarinnar. Réttur til innlendr-
ar verzlunar, fjárstjórnar og lög-
gjafarvald í sérmálum vanst á
hans tíð, og hefir borið hundrað-
faldan ávöxt. Sjálfstjórnin hef-
ir leyst hina bundnu krafta og
enn þann dag í dag eykst ávöxt-
urinn af starfi Jóns Sigurðssonar
o'g hans samtíðarmanna. Endur-
heimt Alþingis og landsréttinda
fyrir aukin áhrif engilsaxneskrar
erfðavenju og fyrir franska
stjórnvísi, er móðir þessa fjör-
kipps, sem nú hefir skilað oss aft
ur í spor hins forna þjóðveldis.
Það hefir kostað baráttu, sem við
teljum ekki eftir, því að þvingun
til sjálfstjórnar er engu betri en
(Framh. á 5. bls.)
Mikil lífsábyrgð
í síðastliðnum júnímánuði keyptu
Canadamenn fimtíu og fimm milj.
dollara virði af lífsábyrgð og á
fyrra helmingi yfirstandandi árs
var salan aðeins 2 per cent. minni
heldur en á fyrra helmingi árs-
ins 1929.
Kemur ef til vill
Þær fréttir hafa hvað eftir ann-
að borist, að 'hið mikla loftskip,
R-100, væri í þann veginn að
fljúga til Canada. Ekkert hefir
samt orðið af því enn sem komið
er, því loftskipið hefir ekki þótt
í því standi, að ugglaust væri að
fara á því svo langa og hættulega
leið. Er nú enn ráðgert að leggja
af stað um þetta leyti, hvort sem
nú verður nokkuð af því eða
ekki.
Meiri tóbaksrækt
í Canada
Mest af því tóbaki, sem notað lngn
er í Canada, er nú ræktað í land-
inu sjálfu. Hefir tóbaksræktin
stórkostlega farið vaxandi á síð-
ari árum og tóbaksnautn sömu-
leiðis. Árið 1922 notuðu Canada-
rienn 20,528,228 pund af tóbaki,
2,450,000,000 vindlinga og 181,-
250,000 vindla. Árið 1928 var tó-
baksnautin komin upp í 21,907,747
pd. af tóaki, 3,927,000,000 vindl-
inga og 181,730,00(í vindla. Þrátt
fyrir það, að Canadamenn notuðu
nú miklu meira tóbak sjálfir, hafðí
innflutningur tóbaks þó á þess-
um árúm minkað ú'r 21,360,669
pd. ofan í 18,961,564 pd. Á sama
tíma óx útflutningur tóbaks úr
471,991 pd. upp í 6,079,606 pd. —
Þessar skýrslur sýna meðal ann-
ars, að þrátt fyrir það, að í Can-
ada var 1928 eytt hálfri annari
miljón fleiri tóbakspunda, held-
ur en 1922, og hálfri annari biljón
meira af vindlingum, þá hefir þó
innflutta tóbakið minkað um ná-
lega hálfa þriðju miljón p^unda.
Þar að auki hefir útflutningur1
tóbaks frá Canada vaxið um ná-
lega fimm og hálfa miljón puna.
fyrrakveld létu margir hinna út-l sinni. Og sú viðkynning mundi
lendu gesta í ljós álit sitt á þjóð verða íslendingum til mikils
og landi og sögðu frá því, hvernig gagns og blessunar í framtíðinni.
þeim hefði líkað að sækja Islend-
heim. Birtum vér hér út-
Hann talaði og nokkur orð um
þjóðbrotið vestra, sem dreift væri
arátt úr ræðum sum*a þeirra, ogl og oft sundrað vegna ósamlynd-
sýna þær hvern hug þeir bera tilj is. En hátíð sem þessi hefði mik-
Alþingishátíðarinnar og íslendinga
yfirleitt.
Brú hrynur--
Margir drukna
í vikunni sem leið héldu Þjóð-
verjar hátíð mikla, til að minnast
þess, að hinn útlendi her hefir nú
verið fluttur úr Rínarlöndunum.
Tók von Hindenburg forseti þátt
í henni ásamt öðru stórmenni
Timburbrú var á fljótinu, og þegar
dimt var orðið um kveldið, höfðu
um hundrað manns safnast saman
á brúnni, þegar hún brotnaði alt
í einu og hrundi ofan í ána með
öllu fólkinu, sem á henni var.
Hvað margt fólk fórst þarna, er
ekki fullljóst, en það var að minsta
kosti fjörutíu. Timbrið úr brúnni
varð sumu af fólkinu a, bana, en
sumt druknaði í fljótinu, áður en
hægt var að bjarga þvi.
Meiri atvinna í Canada
Hagstofan í Ottawa skýrir frá
því hinn 25. þ. m., að 1. júlí hafi
þeir, sem atvinnu höfðu í Canada
verið 21,296 fleiri, heldur en þeir
sem atvinnu höfðu 1. júní síðast-, siðan á sænsku.
Forseti sænska þingsins, B Er-
ikssen, sagði, að Svíar væru
hreyknir af því, að þeir skyldu
geta haldið 500 ára afmæli þings
síns hátíðlegt árið 1935. — En
hversu mikið gætu íslendingar
ekki verið stoltari af sínu þingi,
sem væri meira en helmingi
eldra.
Hann talaði um, að hin sænska
og íslenzka þjóð ætti margs að
minnast sameiginlega. Fornsaga;
þeirra væri samfléttuð. Tunga súj
er hann hefði heyrt hér talaða
undanfarna daga, hefði eitt sinn
verið töluð í Svíþjóð.
Hann kvaðst þess fullviss, að|
er hann óskaði hinni
þjóð allra heilla, þá talaði hann
ekki að eins fyrir munn hins
sænska þings og stjórnar, heldur
væri það innileg ósk hinnar
sænsku þjóðar, að í slendingum
mætti sem bezt farnast í fram-1
tíðinni.
il áhrif á hugi manna þar til
heimalandsins, styrkti þá í þjóð-
crnisbaráttunni, örfaði þá til ein-
drægni innbyrðis. Hann kvaðst
hafa bjargfasta trú á því, að mik-
ill og gagnlegur gróður ætti eft1
ir að spretta af íslenzkum fræjum
þar vestra.
Þá talaði Hakkila, varaforseti
í þingi Finna. Mælti hann fyrst
nokkur orð á finsku, og munu fá-
ir hafa skilið hann. — Kvaðst
hann hafa viljað láta samkomuna
heyra finska tungu — en talaði
liðinn.
Skógareldar
Miklir skógareldar hafa að
undanförnu gengið í British Col-
umbia og unnið heilmikið tjón.
Síðustu fré-ttir segja, að þeir séu
nú að miklu leyti slöktir.
Góðar uppskeruhorfur
Sir Henry Thornton segir, að
sennilega verði hveiti uppskeran
í Vestur-Canada nú í haust um
400 miljónir mæla. Auðvitað er
þetta aðeins áætlunv sem getur
breyzt töluvett, en hún er samt
bygð á mikilli reynslu og þekkingu.
í fyrra var hveitiuppskeran ekki
nema 272,000,000, en árið 1928
var hún 550,000,000 mælar.
Á leið^til Canada
Brezka loftskipið mikla, R-100,
lagði af stað frá Englandi á þriðju-
’daginn í þessari viku, áleiðis til
Montreal. Alt gekk ágætlega
fyrsta daginn, og allir gera sér
góðar vonir um, að það muni
lenda með heilu og höldnu í Mont-
real á fimtudaginn eða föstudag-
inn. Á loftskipinu eru 44 menn.
Hann gat þess meðal annars,
að Finnar hefðu öðlast sjálfstæði
sitt sama ár og íslendingar, 1918.
Margt væri annað líkt í sögu þess-
ara tveggja þjóða. Það hefði ver-
ið sér óblandin ánægja, að vera á
hátíð Alþingis, m. a. vegna þess,
að hann hefði hér kynst því,
hvernig smáþjóðin íslendingar
hefðu getað varðveitt sjálfstæði
sitt. Og þátttaka stórþjóðanna í
hátíð þessari bæri vott um, að
þær þjóðir skildu tilverurétt smá-
þjóðanna, og væru honum vin-
veittar.
Þá flutti fyrverandi forsætis-
ráðherra O. Lykke kveðju frá
Norðmönnum.
Hann gat þess í upphafi, að
fulltrúar þeir, sem komið hefðu
á hátíðina, fyrir hönd norska
þingsins, hefðu orðið að fara á
laugardaginn, því tæki hann hér
til máls.
Hann hóf mál sitt síðan með
íslenzku! ^vi að ^sa hátíðinni. og því hve
framúrskarandi vel hefði verið
fyrir öllu séð, og skipulag gott.
Veðrið hefði verið ískyggilegt til
að byrja með, dimt og rigning.
En veðrið fór batnandi alveg eins
og fyrir því hefði verið séð, að
bjartara yrði yfir hátíðinni og
hugum manna, eftir því sem
lengra leið. Hátíðin hefði verið
framúrskarandi — en þannig fyr-
ir komið, að teflt hefði verið á
tvær hættur.
Hann lýsti að endingu framtaki
íslendinga á síðari árum, og hve
samkepnisfærir þeir væru á sviði
verzlúnar og annara atvinnuvega.
Það þektu Norðmenn manna bezt.
Hann óskaði Islendingum til ham-
ingju með framfarir síðustu ára
— og að framtakshugur þeirra
mætti vel dafna. — Mgbl.
Verkfall í Frakklandi
í bænum Lille á Frakklanudi
hafa um tuttugu og þrjár þúsund-
ir manna gert verkfall, til að mót-
mæla því, að fimm per cent séu' en nægilegt til þess
tekin af launum þeirra til að| “ísland lengi lifi.”
mynda ellistyrkssjóð, samkvæmtj --------
Fyrir hönd þýzku fulltrúanna
talaði Herm. Hoffmann, yfirkenn-
ari. Ræða hans var fjörug. Hann
lýsti í fám orðum fegurð lands-
ins og manndómi þj^ðarinnar,
lýsti áhrifum hinna björtu júní-
nótta. Hann dáðist að hinum
skipulega undirbúningi hátíðar-
innar, og harmaði, hve lítið hann
hefði getað séð af landinu. —
Lítið hefði hann lært í íslenzku,
að segja:
lögum, sem
samþykt.
þingið hefir nýlega! Fyrir hönd sendinefndar Can-
Merki Skaftfellinga.
Lögbergsgangan á Þingvöllum
fyrsta daginn fór yfirleitt ekki
þannig fram, eins o!g til var ætl-
ast. Og eigi voru allir héraðs-
fánar jafnsnemma tilbúnir. En
er þeir voru komnir á loft, mátti
sjá þar glæsilega liti og fögur
tákn.
Saktfellingafáni var með mynd
af baugi (hring) og exi. Er baug-
urinn til endurminningar um
Úifljót, því baugurinn var tákn
hins friðsamlega lögríkis og lög-
gjafarinnar (hann skyldu goðar
hafa á hendi sér, þegar þeir riðu
til lögþings o. s. frv., samkv.
Landnámu)i, en Úlfljótur var úr
Skaftárþingi. öxin, sem er tákn
sjálfstæðisins (sóknar og varn-
ar), er minningar um annan Skaft-
felling, Leiðólf, er (einnig sam-
kv. Landnámu) vó hinn fyrsta er-
mdreka erlends valdhafa hingað
ada, talaði dr. B. J. Brandsson.— j til lands. — Mgbl.