Lögberg - 15.12.1932, Qupperneq 4

Bls. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. DESEMBER 1932.
Högtierg
GeílB tlt hvern fimtudag af
TBE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáakrift ritatjðrans.
EDITOR LÖGBERG. 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerS 63 00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” ls printed and publislied by The Columbia
Press, Llmited, 695 Sargent Ave.. Winnipeg, Manitoba.
PBONES «tfl 327—8« 328
Utflutningur
Þess er ekki langt að minna-st, að mikið
kapp var á það lagt, að fá fólk frá svo að
segja öllum löndum heims, þeim er hvítir
menn byggja, til að flytja til Canada og taka
sér hér bólfestu. Þetta er ekki neitt undar-
legt, því landið er fáment mjög í samanburði
við stærðina, og hér er hægt að framleiða
brauð handa fleira fólki, en hér er enn, og
það svo mörgum miljónum skiftir.
Nú hefir verið skift um stefnu í þessum
efnum. Stjórn Canada styður ekki að inn-
flutningi fólks til landsins um þessar mund-
ir, heldur þvert á móti. Hún lítur vafalaust
svo á, að fólkið sé of margt, en ekki of fátt í
landinu.
En það er ekki nóg með það, að innflutn-
ingur fólks hefir verið heftur, heldur hefir
útflutningur fólks verið hafinn. Á síðast-
liðnum þrjátíu mánuðum, hafa 15,368 mann-
eskjur verið fluttar burt úr Canada, sam-
kvæmt ráðstöfunum stjórnarinnar. Meir en
60 per cent af þessu fólki hefir verið sent
burtu úr landinu fyrir þær ástæður einar, að
það hefir ekki getað haft ofan af fyrir sér.
Ekki getað fengið atvinnu, og því orðið að
þiggja styrk af hinu opinbera, sér til lífs-
framfærslu.
Vitanlega er þetta fólk, sem burt er flutt,
ekki borgarar þessa lands. Hefir ekki verið
hér nógu lengi til þess, eða ekki hirt um að
gerast borgarar. Framfærsluskyldan hvílir
því á einhverju öðru landi, frá sjónarmiði
laganna. Hitt er álitamál, hvaða skvldur
Canada í raun og veru hefir að rækja við það
fólk, sem stjórnin hefir þegar veitt viðtöku
og átt þátt í að hingað kæmi. Fólk, sem
hingað kemur í þeim tilgangi, að hafa hér
ofan af fyrir sér af eigin ramleik, og fylgii’
þeim ásetningi fram eins og það bezt getur, á
ekki sök á því, þó það geti ekkert fengið að
gera, eða ekkert fengið fyrir það, sem það
framleiðir. Það er alt öðru máli að gegna
með glæpamenn og aðra stórgallagripi, sem
ófyrirsynju hafa slæðst inn í þetta land. Það
er kannske ekki nema rétt, að þeir fari aftur
til þjóðarinnar, sem ól þá upp. Það sýnist
ekkert ósanngjarnt, að Canada segi við þá
pilta, eins og presturinn sagði við drenginn,
sem hélt, að boðorðin væru fjörutíu:: “Farðu
-heim laxi og lærðu betur.”
Flestir menn kannast við hina raunalegu
starfsemi sumra hreppsnefndanna á íslandi,
fyrir svo sem hálfri öld, eða þar um bil, þeg-
ar þær voru að braska við að koma fátæk-
asta fólkinu til Vesturheims, helzt stórum
fjölskyldum, svo þetta fólk lenti ekki á'sveit-
inni. Eða þá að koma því af sveitinni, ef
það hafði þegar lent þar að einhverju leyti.
Nú vifðist Hon. Wesley Gordon, innflutn-
ingsmála ráðherra í Canada, hafa tekið upp
stefnu sveitastjórnanna á íslandi, éins og hún
var fyrir hálfri öld.
Franklin D. Roosevelt
Fyrir rúmum mánuði kusu Bandaríkin sér
nýjan forseta, þó ekki taki hann við völdum
fyr en í marzmánuði á næsta ári. Verður
hann þá æðsti valdhafi hins mikla lýðveldis,
Bandaríkjanna í Vesturheimi, og þar með
einhver allra voldugasti þjóðhöfðingi í heimi,
naastu fjögur árin fyrir það fyrsta.
Gera má ráð fyrir, að margir af lesendum
vorum viti rétt eins mikið um hinn nýkjörna
forseta, eins og vér vitum, og sumir sjálf-
sagt miklu meira. En sumir vita væntan-
lega lítið um hann og væri því sjáfsagt ekki
úr vegi, að segja hér fáein atriði úr æfisögu
hins nýkjörna forseta Bandaríkjanna.
Frankin Delano Roosevelt er fæddur 30.
janúar 1882. Fæðingarstaður hans er stór-
býli í Dutchess héraði í New York ríki, ekki
langt frá Hudson ánni. Roosevelt á enn þá
bújörð og telur þar heimili sitt. Það er því
ekki langt frá lagi, að hann sé bóndi, þó hann
hafi að vísu gefið sig að öðru frekar um dag-
ana, en búskap og oft dvalið langvistum, ann-
arsstaðar en á bújörð sinni, þegar það hefir
verið nauðsynlegt vegna ýmsra opinberra
starfa, sem hann hefir haft á hendi.
Foreldrar Franklin D. Roosevelt voru
James Roosevelt og kona hans áarah Delano.
Er hinn nýkjörni forseti því af sömu ætt eins
og Theodore Roosevelt, liinn frægi Banda-
ríkjaforseti, en af annari grein ættarinnar og
honum því fjarskyldur. Þar á móti er kona
F. D. R. bróðurdóttir hins fræga fonseta. Var
faðir hennar Elliott Roosevelt, en sjálf heit-
ir hún Annie Eleanor. Er þessi ætt upphaf-
lega frá Hollandi, eins og nafnið bendir til.
Þegar F. D. R. var fjórtán ára og hafði
notið góðrar kenslu, var hann sendur á und-
irbúningsskóla í Groton, Massachusetts og
útskrifaðist af þeim skóla eftir fimm ár með
lofsamlegum vitnisburði. Fór hann þá til
Harvard háskólans og lauk þar fjögra ára
námi á þremur árum, einnig með góðum
vitnisburði. Lögfræðisnám stundaði hann
við Columbia háskólann og tók þar ágætt
próf. Öll sín námsár tók hann mjög mikinn
þátt í margskonar íþróttum, en ávalt var það
sérstaklega sund og sjómenska, sem heillaði
huga hans, þó hann 'væri sjálfur alinn upp í
sveit. Var hann oft í frítímum sínum á
sumrin í New Brunswick, og lagði þar mikla
stund á sjómensku. tíina ferð fór hann til
Þýzkalands á þessum árum.
Árin 1905—1910 stundaði Roosevelt lög-
fræðisstörf og dvaldi hann þá oftast í borg-
inni New York, en stundum á heimili sínu í
Hudsonárdalnum, Hyde Park.
Haustið 1910 var Roosevelt kosinn ríkis-
þingmaður í New York ríki. Lét hann þar
þegar mikið til sín taka og barðist vasklega
á móti Tammanv. Átti hann í hörðum deil-
um við foringja þeirrar óvinsælu klíku, Char-
les F. Murphy, sem stundum var nefndur
Tammany-tígrisdýrið. Bar Roosevelt þar
hærra hlut, og hlaut af frægðarorð, því hér
var ekki við lambið að leika sér. Hefir Tam-
many-klíkan lengi Iiaft afarmikil stjórnmála-
áhrif í New York, þó hún hafi ekki haft gott
orð á sér. Roosevelt barðist á móti þvi, að
Woodrow Wilson næði útnefningu sem for-
setaefni Democrata. En um það leyti kynt-
ist hann Joseph Daniels, frægum blaðamanni,
sem varð flotamálaráðherra, þegar Wilson
var orðinn forseti, en Daniels réði því, að
Roosevelt var gerður að aðstoðar flotamála-
ráðherra. Lét hann fljótt mikið til sín taka,
að endurbæta flotann, sem hann taldi í illu
ásigkomulagi, og óx virðing hans af því, þar
sem nú varð sú raunin á, að Bandaríkin
þurftu fljótlega á flotanum að hahla, þar sem
þau urðu þátttakendur í Evrópustríðinu og
sendu þangað afarmikinn lier. Eina ferð fór
Roosevelt til Frakklands meðan á ófriðnum
stóð. Vann hann mikið verk fyrir Bandarík-
in, meðan ófriðurinn stóð yfir.
t kosningahríðinni, þegar Harding var
kjörinn forseti, baðst Roosevelt lausnar frá
embætti sínu, til að geta tekið þátt.í kosning-
unum, af fyálfu Democrata. Ferðaðist hann
þá um mestalt landið og hélt nálega átta
hundruð ræður. Mælti hann þá mjög fast-
lega með þátttöku Bandaríkjanna í Þjóða-
bandalaginu. En mótsypraan gegn því, að
Bandaríkin ættu þar nokkurn hlut að máli,
var afar sterk, og biðu Democratar þar lægra
hlut, en Harding náði kosningu.
Fór Roosevelt nú aftur að gefa sig við lög-
fræðisstörfum í New York, en sumarið 1921
tók hann sér langa hvíld og var þá í Maine-
ríkinu. En svo kom það fyrir eitt sinn við
sundiðkanir, sem hann stundaði mjög mikið,
að hann ofkældlst og upp úr þeirri ofkælingu
fékk hann lömunarveiki. Var hún svo mögn-
uð, að honum var um langt skeið ekki líf
hugað. Eftir langa legu fór hann smám sam-
an að hressast lítið eitt, og þegar hann loks-
ins komst úr rxíminu, varð hann að ganga
við hækjur, sem hann varð að nota lengi og
höfðu læknar litla von um, að hann mundi
nokkurn tíma verða svo styrkur, að hann
gæti gengið án þeirra. En hann ásetti sér
að ná aftur fullum kröftum, og viljaþrek
hans var mikið, og með daglegum æfingum,
sem þó þjáðu liann mjög, hepnaðist lionum
að ná aftur heilsu sinni, eða að minsta kosti
svo, að hann gat kastað frá sér hækjunum og
það ber ekki á öðru, en heilsa hans sé góð.
Þó halda margir, að hann hafi enn ekki náð
sér að fullu. Það er mælt, að hann hafi
aldrei kvartað yfir veikindum sínum meðan
þau stóðu yfir og samkvæmt beiðni hans, hafi
fólk hans aldrei á þau minst.
Franklin D. Roosevelt fór aftur að gefa
sig við stjómmálum, þegar heilsa hans batn-
aði, og hefir liann nú í nokkur ár verið ríkis-
stjóri \ New York ríki. Nýtur hann þar mik-
ils trausts og þykir dugandi ríkisstjóri. Al-
fred E. Smith og Roosevelt hafa lengi verið
vinir og stutt hvor annan við kosningar. Var
Smith forsetaefni Democrata 1928, og bjóst
aftur við að ná útnefningu í sumar. En það
fór á aðra leið og varð Roosevelt lilutskarp-
ari. Urðu hinir gömlu vinir og samherjar
óvinir út af þessu, en nú hafa þeir aftur
sæzt heilum sáttum.
Franklin D. Roosevelt var hinn 8. nóvem-
ber í haust kjörinn forseti Bandaríkjanna með
afar miklum meiri hluta atkvæða franuyfir
Pfoover, sem verið hefir forseti síðustu fjögur
árin. í næstkomandi marzmónuði verður
hann æðsti valdhafi hins mikla lýðveldis.
Dabbi
Eftir J. H. GÍSLASON.
Athugasemd.—Þessi saj?a birtist
í helzta og útbreiddasta tímariti
Canada: “Maclean’s Maigazine” 1.
ágúst síðastliðið sumar. 1 bví
riti birtast aldrei aðrar sögur en
þær, sem góðar þykja. Fyrir þessa
stuttu sögu borgaði ritið $100.00
(hundrað dollara).—Þýðandinn.
Ný saga frá gamla íslandi. —
Sagan af Dabba hinum hugprúða
og það, sem hann lagði í sölurn-
ar fyrir frið.
Þetta var fyrsta morðið, sem
framið hafði verið á íslandi um
fjöldamörg ár. Það var samt sem
áður ekki aðalástæðan fyrir hin-
um mikla æsingi og gauragangi,
sem því var samfara, heldur öllu
fremur hitt, að Davíð Guðbrands-
son — “Dabbi”, eins og hann var
alment kallaður, kom ótilkvaddur
á fund logreglunnar og kvaðst
vera morðinginn. Allir þeir, sem
nokkuð þektu til sjómensku og
fiskiveiða á fslandi, könnuðust
við “Dabba.”
Þessi játning hans kom eins og
reiðarslag yfir þá, sem voru að
rannsaka málið. Lögreglan var
að gefa út skipun til þess að taka
fastan Eyvind - Grimsson, því
sterkur Igrunur hafði fallið á
hann um þetta morð — svo sterk-
ur, að allar líkur, sem yfirvöldin
höfðu náð í, styrktu þá skoðun,
að Eyvindur væri hinn seki; sér-
staklega vegna þess, að morðið
hafði auðsjáanlega verið framið
til fjár.
Annað einkennilegt atriði í
sambandi við þetta einkennilega
mál var það, að Eyvindur Gríms-
son var eini maðurinn, sem menn
vissu til að Dabbi hataði.
Það hatur hafði kviknað fyrir
meira en tuttugu árum. Þegar þeir
voru ungir, höfðu þeir báðir lagt
fyrir sig sjómensku. Þeir unnu
fyrir sama manninn og voru sam-
an á tveggjamannafari. Þetta var
áður en gufubátar eða gasolíu
komu til sögunnar. Það var á
meðan járnsterkir vöðvar og
glöggskygn hugur íbörðust við
höfuðskepnurnar á opnum bátum,
sem nú væru kallaðir manndráps-
bollar.
Dabbi hafði þegar fengið á sig
það orð, að hann væri heppinn
sjómaður.
Það var komið fram undir ver-
tíðarlok. Allir höfðu róið snemma
um morguninn, því veður var hið
ákjósanlegasta. Um hádegisbilið
byrjaði að draga upp ský og
hvessa á norðaustan. Milli há-
degis og miðaftans varð hvass-
viðrið svo mikið ofan af fjöllun-
um, að næstum líktist fellibyl.
Öldurnar risu og hnigu eins og
risavaxin fjðll, sem ýmist voru að
hefjast upp til himins eða sökkva
niður til heljar. Þær köstuðu litlu
bátunum fiskimannann alla vega,
ýmist soguðu þá niður í hina
djúpu dali, eða spýttu þeim upp á
freyðandi toppana; það var engu
líkara, en reiðir o!g grimdarfullir
guðir léku sér þar að þessum litlu
skeljum — og þeim, sem þar áttu
líf sitt að verja — eins og þeir
væru einskisverð leikföng.
Enginn sá, sem ekki þekkir öfl
stormsins og sævarins, þegar þeim
lendir saman í alvöru, getur skilið
baráttu sjómannsins á slikum
stundum sem þessari.
Dabbi var lánsamur í þetta skifti
eins og endranær. Þeir Eyvindur
og hann urðu fyrstir til þess að
komast inn í vík nokkra, þar sem
botn var sendinn. Sköguðu háir
standklettar fram í sjóinn hér um
vil 200 fet beggja megin víkurinn-
ar; var þar því örulgt lægi og hið
bezta skjól; en þjakaðir voru þeir
félagar, þegar þangað var komið
eftir langan og strangan róður á
móti öldum og stormi. Þeir voru
holdvotir, svo að segja uppgefnir
og hendurnar alþaktar blöðrum.
Þessi (gandvík var ekki nema 400
feta breið, en engin hætta á ferð-
um, þegar þangað var komið. En
hamingjan hjálpi þeim, sem hrekj-
ast á bátum sínum upp að hinum
köldu og hrikalegu klettum.
Dagur var kominn að kveldi og
rökkrið færðist ægilegt og dular-
Auk þess að vera ábyggilegur og fullnægjandi i
viðskiftum, hefir The Royal Bank of Canada á-
valt tamið sér að vera vinsamlegur og greiðvik-
inn við viðskiftavini sína.
Þér munuð finna viðskifti við The Royal, ekki
aðeins sanngjörn, heldur ánægjulelg, vegna þess
að fullkominni afgreiðslu fylgir vinsemd og góð-
vild, sem hver kynslóð eftir aðra hefir metið síð-
an 1869.
The Royal Bank
of Canada
Höfuðstóll og varasjóður Allar eignir gfir
$74,155,106 $700,000,000
fult yfir láð og lög. Þeir félagar
höfðu neytt sinna síðustu krafta til
þess að festa bátinn og búa um
hann, þegar þeir höfðu náð lend-
ingu eftir allan hrakninginn og
lífshættuna. Dabba varð litið út á
sjóinn og sá hann í 'gegnum dimm-
una, hvar annar bátur veltist á
öldunum, og var það auðséð, að
hann mundi ekki ná inn á víkina;
hann stefndi beint upp að hinum
geigvænu klettum, þar sem ekkert
gat tekið við annað en skipbrot og
dauði.
Konur og börn voru að þyrpast
niður að ströndinni*hrópandi, kall-
andi og biðjandi guð að miskuna
sér og bjarga ástvinum þeirra úr
lífsháskanum; veifuðu þau ljós-
kerum, ef ske kynni, að ljósglamp-
inn frá þeim Igæti leiðbeint þeim,
er úti á sjónum voru, svo þeir röt-
uðu inn á víkina. >
“Komdu, Eyvindur!” kallaði
Dabbi. “Við skulum fara og reyna
að bjarga þeim!”
“Fjandinn hafi það!” svaraði
Eyvindur. “Eg hætti ekki lífi mínu
út í þetta manndrápsveður !’* Um
ieið og hann sagði þetta, gekk
hann þunglamalega upp eftir
sandinum á ströndinni.
“Bölvuð raggeitin!” kallaði
Dabbi. “Þú lifir ef til vill lengi,
en þú lifir gagnslausu ræfilslífi!
Mudu það, Eyvindur, að þetta eru
sjómanns bölbænir!”
Að svo mæltu ýtti Dabbi bátn-
um fram sterklega og án þess að
á honum sæjust nokkur þreytu-
merki, stökk upp í hann og settist
undir árar.
Einmitt á þessu augnabliki,
þegar of seint var orðið fyrir
nokkurna mann að aftra honum
frá því að fara, stökk ég upp í
bátinn. Eg var tveimur mánuðum
yngri en fjórtán vetra og faðir
minn var einn af fiskimönnunum,
sem ekki voru lentir.
“Drengur!” sagði Dabbi, “ýttu
á hendurnar á mér um leið olg eg
tek áratogin, svo eg geti neytt
mín betur!” Það var auðséð, að
honum mislíkaði, að eg stökk upp
í bátinn, en samt sást það jafn-
framt i djúpu, bláu, góðlátlegu
augunum, að hann dáðist að hug-
rekki mínu — eða mér fanst sem
svo væri.
Svo réri hann af alefli og sagði
ekki eitt einasta orð.
Hamingja Dabba virtist krafta-
verkum næst í þetta skifti, sem
oftar. Eg skil það ekki enn þann
dag í da!g, hvernig við komumst
að bátnum, sem allur var hálflið-
aður í sundur í hafrótinu, — en
við komumst þangað og björguð-
um tveimur mönnum af fjórum.
Á meðan Dabbi var að tosa
þeim inn í bátinn sinn, brotnaði
hinn báturinn í tvent um miðj-
una; hinir tveir mennirnir höfðu
hangið á honum að framan, en nú
bar stormurinn og öldurótið þá
svo fljótt í burtu, að Dabba var
ómögulegt að ná þeim, þrátt fyrir
það heljarafl og þann ótrúlega
hraða, sem hann var gæddur.
Mennirnir voru horfnir á svip-
stundu, enda sást mjö!g skamt, því
náttmyrkrið var dottið á.
Þegar Dabbi mintist á þetta síð-
ar, stóð hann altaf á því fastar
en fótunum, að ef Eyvindur hefði
farið með honum, þá hefðu þeir
getað bjargað öllum mönnunum,
fjórum. Og hann hataði Eyvind
heilu hatri fyrir þá* ástæðu.
Hugleysi var sá löstur, sem
Dabbi fyrirleit meira en nokkuð
annað; hugleysi var eins fjarri
eðli hans og vestrið er austrinu.
Hugleysingjar voru í l/ans auguiw
allra manna andstyggilegastlr.
Eyvindur var frá hans sjónar-
miði persónu'gerfi alls þess, sem
verst var og lélegast.
Þótt eg hefði bæði takmarka-
lausa ást á Dabba og væri honum
þakklátari, en eg gæti lýst með
orðum, þá er það ekkert tiltöku-
mál — annar maðurinn, sem hann
bjargaði í manndrápsveðrinu, var
faðir minn.
Svo virtist, sem bölbænir Dabba
fylgdu Eyvindi Grímssyni alla
æfi eins og hefnigjarn draugur.
Alt, sem hann tók sér fyrir hend-
ur, endaði með skelfingu. Sem
sjómaður var hann frábærlega ó-
heppinn; jafnvel þótt allir aðrir
lentu með hlaðna báta af fiski,
fékk Eyvindur varla í soðið.
Hann kvæntist un!gur, góðri og
velgefinni bóndadóttur; þau eign-
uðust átta börn og voru þau öll
að einhverju leyti vansköpuð.
Þau hjónin voru bláfátæk og áttu
heima í torfkofa við fjöruborðið
vestarlega í Reykjavík. Þessi kofi
þeirra var einn af þeim fáu, sem
eftir stóðu af lélegustu húsakynn-
um þeirra tíma, þegar fátækt og
fávizka héldust í hendur við húsa-
gerð bæjarbúa; kofinn þeirra
minti þannig á tíma neyðar og
niðurlægingar, ;sem stöfuðu i af
verzlunareinokun og útlendri
harðstjórn.
Eftir tuttulgu og tveggja ára
basl í hjónabandinu, dó kona
Eyvindar, beinlínis af bágindum
og skorti.
En Eyvindur syrgði hana ekki
lengi; hann kyntist tafarlaust
ungri ekkju og kvæntist henni
eftir örstuttan tíma. Hún hót
Guðríður, en var aldrei kölluð
annað en Kjafta-Gudda. Hún var
lág og þéttvaxin; líkamlega sterk,
en grunnhyggin og orðlðgð fyrir
igeðríki og óhemjuskap. Gudda
átti dálítinn landskika, sem lá
niður að sjónum rétt fyrir austan
bæinn; hún átti tvær kýr, fáeinar
sauðkindur og allmörg hænsni.
Þetta fanst Eyvindi vera heil-
mikil auðlegð; en eins og flest
jarðnesk gæði, varð það enda-