Lögberg - 15.12.1932, Blaðsíða 6

R!« fi
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. DESEMBER 1932.
MacklÍD kapteinD
— Endurminningar hans. —
EFTIR
RICHARD HARDING DAVIS.
Fáum vikum síSar fékk eg einu sinni nokk-
urra klukkustunda frí, og tók eg þá tækifær-
ið til að fara heim og kynnast frænku minni
og til að sjá hvernig heimilið liti út undir
þessari nýju stjórn. Eg fann, að það hafði
tekið breytingum, og að því undanteknu, að
nú var eg þar gestur, og altaf eftir þetta, þá
skildi eg, að breytinggrnar voru allar til hins
betra.
Eg sá strax; að það fór að öllu leyti miklu
betur um afa minn nú en áður. Mæðgurnar
voru báðar nærgætnar og elskulegar í garð
hans, enda hlaut öllum, sem þektu afa minn,
að þykja vænt um hann. En þær skÖpuðu
hjá honum ýmsar þarfir, sem hann hafði ekki
sjálfur þekt áður, og uppfyltu þær, án þess
þó að taka frá honum það-, sem liann hafði
áður haft og vildi hafa, eða breyta í nokkru
yerulegu hans fyrra lífi. Mary frænka er
einstaklcga óeigingjörn manneskja og nægju-
söm og iðin við að gera eitthvað til gagns i
húsinu, öllum til ánægju sem þar voru. Auk
óeigingirni hennar, sem að mínum skilningi
er hin göfugasta dygð, cins og hún er flestra
dygða fágætust, þá var liún líka framúrskar-
andi blíðlynd-, og skapferli hennar alt var
hreint og göfugt. Hún var einhver hin bezta
sál, sem eg hefi nokkurn tíma þekt.
Eg get sagt nokkurn veginn það sama um
Beatrice frænku mína. Það fyrsta, sem mér
datt í hug, þegar hún kom inn, var það, hve
afar lík hún væri myndinni af alþýðustúlk-
unni, sem hékk á veggnum í stofunni okkar.
Sú mynd var mér fyrirmynd kvenlegrar feg-
urðar og yndisleika, þegar eg var drengur.
Síðan á þeim árum hafa hugmyndir mínar
brevzt mörgum sinnum, og oft með stuttu
millibili, en altaf finst mér Beatrice vera lík
myndinni, sem mér þótti svo falleg, þegar eg
var lítill. Hún hafði barðastóran stráhatt á
höfðinu og hann var skreyttur tilbúnum
blómum, og annað barðið hékk niður. Hún
hafði verið að vinna úti í garðinum og hélt
á spaða í hendinni og hún hafði vetlinga á
höndunum. Þegar hún kom inn, reis afi
minn strax á fætur og gerði okkur kunnug og
það á töluvert hátíðlegan hátt. •— “Royal,”
sagði hann, “þessi stúlka er Beatrice frænka
þín”. Hefði hann ekki verið viðstaddur,
held eg að við hefðum tekið í hendina hvort
á öðru alveg feimnislaust, en hann gerði
þessi fyrstu kynni okkar dálítið erfið og ekki
alveg eðlileg. Eg heilsaði henni, eins og
mér hefir verið kent að heilsa á hermanna-
skólanum, og hún setti sig líka í stellingar
og heilsaði mér með mestu kurteisi, en þar
sem hún horfði beint framan í mig, þá sá eg,
að það voru dálitlar glettur í huga hennar.
Ef eg er hræddur við nokkuð, ])á er það á-
reiðanlega ekki stúlkurnar; við þær hefi eg
aldrei hræddur verið, en í þetta sinn var eg
í dálitlum vandræðum. Mér fanst þessi
frænka mín vera eitthvað töluvert öðruvísi
heldur en allar aðrar stúlkur, sem eg hefi
kvnst. Hún var alt öðru vísi heldur en stúlk-
urnar, er eg hafði dansað við á ýmsum stöð-
um, og stúlkan, sem eg ga£ koparhneppana
einu sinni á Ástagötu. Hún var fínlegri í
framgöngu og tali og kannske dálítið meira
gamaldags, sem gerði það að verkum, að
manni fanst hún stundum næstum barnaleg,
en á næsta augnabliki fast manni hún and-
lega þroskuð og elskuleg ung stúlka. Hún
lét mér finnast, að hún væri miklu eldri, en
eg sjálfur, og að hún hefði miklu meiri þekk-
ingu og lífsreynslu. Svona kom þessi frænka
mín mér fyrir sjónir í fvrsta sinn sem eg sá
hana. Svona hefir mér altaf fundist hún
síðan, ýmist barn eða þroskuð kona. Aðra
stundina blíð og góð og glöð, liina óvingjarn-
leg og erfið í skapi.
Þangað til eg kyntist Beatrice, hafði mér
aldrei dottið í hug, að hægt væri að eiga
stúlku að vin. Það var nú reyndar enginn
piltur heldur, sem eg gat skoðað sem vin
minn, en eg var kannske stundum full vina-
legur við stúlkurnar. Mér leizt dasmalaust
vel ó stúlkurnar og eg dáðist mikið að þeim.
Ef þær vildu ekkert á það lilusta, ])á skildist
mér, að ])«'r væru stoltar og stærilátar og
litu of stórt á sig. Mér datt það aklrei í hug
þá, að það væru til stúlkur, sem kærðu sig
ekkert um það, að piltar, sem þær kvntust,
færu strax að segja þeim, hve mikið þeir
elskuðu þær, og hvers vegna. Þær ætlast
beinlínis til ])ess af piltunpm að þeir hafi
hljótt um sig í þeim efnum. Eg man ósköp
vel eftir því, hvað mér þótti það undarlegt
og næsta ótrúlegt, þegar stúlka lét mig einu
sinni ^ita, hvað hún hugsaði um mann, sem
segði sér að hún væri falleg. Hún sagðist á-
líta, að hann væri ósvífinn. Það, sem mest
af öllu gerði mér þetta óskiljanlegt, var það,
að þessi sérstaka stúlka var svo fjarskalega
falleg, að þegar maður sá hana, þá sýndist
varla geta komið til mála, að tala um nokkuð
annað, en fegurð hennar. Öll önnur umtals-
efni sýndust þá smóvægileg í samanburði
við þetta eina, en samt virtist hún segja þetta
alveg í einlægni og vildi ekkert á það hlusta,
“hvað eg er fyrir þig”, eða “livað þú ert
fyrir mig.” En það var einmitt umtalsefn-
ið, sem eg vildi langhelzt ræða um. Kunn-
ingskapur við stúlkurnar fanst mér svo lang-
skemtilegastur af öllu, sem eg hafði reynt,
eða gat hugsað mér, og eg efaðist- svo sem
ekkert um það, að þetta, sem kallað er ástir,
væri öllu öðru yndislegra og það væri ])au
gæði lífsins, sem bæði menn og konur sækt-
ust mest eftir og legðu sig langmest fram um
að höndla. Mér mundi hafa þótt það bæði
heimskulegt og ókarlmannlegt þá, ef eg hefði
ekki reynt að kvnnast hverri ungri og lag-
legri stúlku, sem eg sá, og gert mitt bezta
til að koma mér í mjúkinn hjá henni, og láta
henni títast vel á mig. Þetta sýnist mér dá-
lítið skrítilegt nú. en þegar eg var á aidrin-
um fjórtán til tuttugu, þá lá ekki nærri að eg
sæi, að þetta væri nokkuð öðruvísi, en rétt
eins og það ætti að vera. Nú er eg farinn að
líta öðruvísi á málið. Það er alt of auð-
velt, að vinna ástir kvenna, oftast nair, til
þess að maður geti verið nokkuð upp með sér
af því. En hér er töluverð hætta á ferðum,
sem auðvel er að lenda í, en erfitt að sleppa
óskaddaður út úr. En það gekk mér illa að
muna, fyr en ])að var orðið of seint. Skóla-
bróðir minn sagði einu sinni við mig: “Þú
minnir mig á mann, sem gengur eftir götu
þar sem girðingar eru á báðar hliðar, en
girðingahliðin öll opin. I stað þess að halda
rakleitt áfram þína leið, þá stanzar þú við
hvert hlið, og það er eins og þú hugsir sem
svo: ‘ Hér skal eg fara inn og sjá hvert þessi
stígur liggur og hvert hann leiðir mig’. Og
svo kemur það fyrir, að þú ert annað hvort
rekinn út og hurðinni skelt aftur á eftir þér,
eða þú leiðist lengra og lengra og kemst ekki
út, nema með því einu móti, að brjótast út.
En lærir þú nokkuð af ]>eirri reynslu? Nei!
T stað þess að halda rakleitt áfram, beina en
þröngva veginn, stanzár ]>ú við næsta hlið og
fellur í sömu freistnina, og þú segir, eða
hugsar að minsta kosti: ‘Þetta er verulega,
fallegur garður! En hvað þessi hvítmálaða
girðing er falleg. Sg má til að fara inn og sjá
meira af þessari fegurð.’ Og svo endurtek-
ur sama sagan sig upp aftur.”
Eg viðurkendi, að það væri mikið hæft í
þessu, en erfiðleikarnir, fvrir mig, eru þeir,
að það er ekki nóg pláss fyrir tvo á þessum
þröngva, en beina vegi. Og svo er ekki nema
rétt fvrir mig að segja það eins og það er, að
sumir af þessum blómagörðum voru einstak-
lega fallegir og ánægjulegir og þar var gott
að vera, og endurminningarnar voru þægi-
legar, þegar eg aftur kom út á hina einamana-
legu, rykuga og vindbörðu braut, sem eg átti
að þræða. Og enginn maður, eða kona, get-
ur með sönnu sagt, að Roval Macklin hafi
slitið upp blómin í þessum fögru görðum eða
troðið þau niður, eða brotið greinarnar af
trjánum, eða níðst á eihkaréttindum annara.
Það var Beatrice frænka mín, sem átti sök
á því, að eg fór að hugsa minna um stúlkurn-
ar, en eg hafði áður gert. Því skömmu eftir
að hún kom á okkar heimili, fór mér að þykja
minna til þeirra koma, nema þá rétt einátöku.
Eg kannaðist ekki við þetta fyrir sjálfum
mér og því síður fyrir henni, enda gerði hún
lítið úr öllum stúlkum, sem mér þótti mest
varið í, og hæddist að þeim. Það var ekki
rétt af henni, að gera ]>etta, því hún þekti
þær ekkert, })ó eg hefði að vísu sýnt henni
myndir af þeim, sem eg átti margar, og sagt
henni ýmislegt um þær. Mér féll það ekki
vel, eins og nærri má geta, að því meira sem
mér ]>ótti sjálfum til þessara stúlkna koma,
því minna gerði hún úr þeim, en talaði bezt
um þær, sem eg gerði minst úr. Einu stúlk-
urnar, sem eg þekti, og hún þekti líka og
voru vinstúlkur henngr, voru systur tvær, er
heima áttu í okkar nágrenni, og faðir þeirra
átti mestan hluta af Dodds Ferry, og þar að
auki skemtibát, sem liann fór í til skrif-
stofu sinnar á hverjum morgni. En Beat-
rice liélt að framkoma mín, jafnvel við þess-
ar vinstúlkur hennar, væri ekki eins og vera
bæri. Eg væri of frekur og nærgöngull og’
ætti að sjá það, að með þessu móti væri *hg
þeim til leiðinda. Eg gat ekki vel sagt henni,
sem þó var satt, að framkoma ]>eirra gagn-
vart mér, væri töluvert öðruvísi, þegar hún
sæi ekki til, heldur en þegar.hún væri með
okkur. Það vora ekki bara stúlkur, sem
komu betur fram þegar Beatrice var við-
stödd, heldur karlmenn líka og ekki síður.
Hver maður, sem kyntist henni, reyndi að
taka á því bezta^ sem hann átti til, þegar
hann talaði við hana, eða þegar hún var við-
stödd, eða að minsta kpsti forðast alt, sem
þeir héldu að henni mundi miður falla. Það
var ekki vegna þess, að hún væri svo stæri-
lát, og heldur ekki vegna þess, að hún væri
neinn saklaus engill, en hún var að eðlisfari
prúðmannleg og kom jafnt fram við alla og
sýndi öllum hina mestu kurteisi, og því fanst
öllum, eins og sjálfsagt að gera henni sömu
skil, að svo miklu leyti sem þeir gátu. Eg
veitti þessu nána eftirtekt, þegar hún kom á
hermannaskólann. Menn, sem vanalega voru
frekir og opinskáir, urðu ])ögulir og hæglát-
ir í nærrist hennar. Það voru vitanlega fyr-
iriiðarnir, sem sýndu henni alt það merki-
legasta, sem þarna var að sjá, en við yngri
mennirnir fylgdum ó eftir. Vegna afa míns,
var bæði henni og móðursystur minni strax
sýnd mikil virðing á hermannaskólanum af
öllum yfirmönnum skólans, og þegar þær
komu aftur, var þeim vel tekið vegna þeirra
sjálfra, og eg fann, að í hvert sinn sem þær
komu, uxu mínar eigin vinsældir. Eg hefi
alt af verið næmur fyrir skoðunum annara.
Jafnvel þó mér þætti sjálfum heldur lítil til
þessa eða hins koma, [>á sóttist eg samt eftir
kunningsskap við hann, ef eg vissi að hann
var í miklu afhaldi hjá öðrum. Það gilti
alveg jafnt um karla og konur. Þetta var
einhvern veginn svona, að eg reyndi að ná
kunningsskap þeirra, sem aðrir reyndu að
koma sér í mjúkinn hjá, þó mér félli þeir
lakar en hinir, sem minna veður var gert
með. Af Jvessu lilauzt það eðlilega, að mér
fór að þykja enn meira en áður til frænku
minnar koma, sem eg hafði nú reyndar alt af
dáðst að vegna hennar mörgu ágætu kosta
og sem allar beztu stúlkur eiga sameiginlega,
en sem eg hafði ekki gert mér néma óljóisa
grein fyrir hingað til. Það kom aukheldur
hvað eftir annað fyrir, að eg spurði sjálfan
mig í fullri alvöru að því, hvort eg væri ekki
í raun og veru ástfanginn af Beatrice. Eg
átti við þessa einlægu, sönnu ást, sem maður
talar naumast um við sjálfan sig, og alveg
fráleitt við stúlkuna. Eg hafði hugsað mér
það, að eg væri erfingi afa míns og eg ætti
að líta á Beatrice eins og yngri systur mína.
En í raun og veru leit eg alls ekki á hana
þannig.
Það kom oft fyrir, þegar eg á nóttunni var
að gegna skyldum mínum sem varðmaður,
að eg stóð lengi í sömu sporum og glevmdi
öllu nema lienni. Það var æði oft á þessum
sumarnóttum, að eg í einverunni glevmdi
því, sem eg hafði lofað sjálfum mér, að eg
skyldi aldrei giftast. Eg hugsaði oft um það
])á, að það va*ri ekki einhver ímynduð hersveit,
sem eg ætti að verja og varðveita, heldur
væri það í raun og veru Beatrice ein, sem eg
ætti að verja fyrir öllum háska og liættum. t
einverunni, á þessum kyrlátu nóttum, sá eg
hvað eg var sjálfur í raun og veru lítilmót-
legur og eigingjarn, og sjálfsálitiþ hvarf frá
mér og skildi mig eftir óendanlega smáan í
mínum eigin augum. Eg sá sjálfan mig
eins og veibburða, ósjálfstæðan dreng, sem
þurfti ekki aðeins að þroskast, heldur líka
að breyta alveg um hugsunarhátt og stefnu,
ef hann átti að geta orðið maður með mönn-
um, á sinn liátt eins og Beatrice var meðal
ungu stúlknanna.
Mér þótti vænt um, að minn góði ósetning-
ur var henni að þakka. Mér þótti vænt um,
að það var hún, sem hafði beint hugsun minni
í rétta átt. Þegar eg stóð þarna á nóttunni
og hallaði mér fram á byssuna, þá bjó eg mér
til ýmsar vonir um sælu hjónabandsins. Eg
var að hugsa um það, hvert eg gæti nú látið
henni þykja veralega vænt um mig, og ef eg
gæti með nokkru móti orðið henni samboð-
inn. Og eg lofaði sjálfum mér því ákveðið,
að eg skyldi olska hana meira en nokkui' kona
hefði verið elskuð.
En svo fann eg til þess, hve bvssan var
liörð og ónotaleg, sem eg studdist við, og hún
meiddi mig, og þá vaknaði eg frá þessum
draumum, og }>að fóru einhver ónot um mig,
og ]>að var eins og þrengdi að hálsinum á
mér. Þá hrakti eg frá mér þessa ljúfu ástar-
drauma og festi í huga mér þann hollustu-
eið, sem eg hafði svarið landi mfnu og fán&.
Á þriðja árinu, sem eg var á hermanna-
skólanum, dó afi minn. Frá því um liaustið
hafði alt af verið að draga af honum og hann
sat klukkustundunum saman í stóra stólnum
sínum, framan við eklstæðið, og það var eins
og hann vissi svo sem hvorki í þennan heim
né annan. Og svo var það einn morguninn,
þegar hann var einsamall, að dauðinn, sem
hann hafði svo oft liorfst í augu við, en sem
hafði hlíft honum þangað til hann hafði af-
lokið sínu dagsverki, kom til hans og snerti
hann, en hann gerði það varlega og þrauta-
laust. P1áum dögum seinna, þegar líkfylgd
hans fór um okkar litla þorp, stóð hver mað-
ur úti fvrir húsum sínum berhöfðaðir í kaf-
aldinu, og skeyttu því engu, þó snjórinn félli
í höfuð þeim. Gamlir liermenn úr hans eigin
herdeild, en sem nú ráku margskonar iðnað
og verzlun í hinni miklu borg, þar í nágrenn-
inu, komu og gengu nú á eftir honum, í fylk-
ingi, í síðasta sinn. En það voru ekki bara
hermenn, sem komu til að fylgja honum til
grafar, heldur líka fjöldi annar, sem þektu
hann ekki að öðru en því, sem liann liafði
gert fyrir föðurlandið. Líkfylgdin var afar
stór, alt frá liúsinu ,út að opnu gröfinni,
sem beið lians. Þangað til nú, hafði eg ekki
fyllilega skilið, hvað þetta þýddi fyrir mig.
Síðan afi minn dó, hafði eg verið eitthvað
sljór og hugsunarlítill. En þegar kistan var
látin síga ofan í gröfina og sálmsver-s var
sungið, þá gat eg ekki lengur ráðið við til-
finningar mínar, en lagði höfuðið á öxl móð-
ursystur minnar, og grét eins og barn. Og
mér fanst eg vera aftur orðinn barn, og eins
og þegar afi minn kom inn til mín á kveldin
og lét mig lesa bænirnar mínar og fór svo út
úr herberginu og lét aftur hurðina og skildi
mig einan eftir í myrkrinu.
En eg var ekki alveg einsamall, því Beat-
rice var mér góð frænka og skildi mig. Hún
var sjálf vafalaust sorgmædd, en hún lét ekki
á því bera, til þess að geta verið mér til
huggunar og styrktar. Næstu tvo daga,
gengum við tvö ein klukkutímum saman um
lauflausan skó,ginn og hugsuðum og töluðum
um hann, sem við höfðum mist. Og stundm
sátum við langa Jengi án þess að segja orð,
helzt um sólsetursleytið og fórum svo inn í
stofuna okkar og settumst við eldstæðið, hjá
stóra stólnum auÖa.
St. Charles Hotel,
New Orleans.
Hefði einhver sagt mér það fyrir, að eg
mundi verða þakklátur fyrir dauða afa míns,
þá mundi eg blátt áfram hafa vikið honum
utanundir. En síðustu vikuna hefir mér að
minsta kosti nærri því þótt vænt um,
að hann skyldi vera dáinn. Það versta, sem
fyrir gat komiÖ, liefir nú komiö fyrir. Eg
liefi hlotið hina mögnuðustu vanvirðu, og eg
er þakklátur fyrir það, að afi minn fékk að
deyja, áður en ]>etta kom fyrir mig. Eg hefi
verið rekinn úr hermannaskólanum. Hinn
síðasti af Macklinunum, som allir voru
hraustir bardagamenn, hefir hlotið þann
dóm, að vera talinn óhæfur til að vera fyrir-
liði í her föðurlandsins. Mér er skilyrðis-
laust hrundið frá þeirri stöðu. Það er fulln-
aðarúrskurður og honum verður ekki breytt,
enginn æðri dómstóll til að skera úr því máli.
Eg verð aldrei í samskonar búningi, eins og
fyrirliðarnir í Bandaríkjahernnum, og sem
liermaÖur, get eg aldrei lotið fánanum, þeg-
ar liann er dreginn niður um sólsetur.
Þó eg sé að reyna að ná mér aftur, eftir
þetta skakkafall, þá er það aðeins tilraun til
að spengja brotiÖ ker. Þeirri staðreynd verð-
ur ekki hrundið, að herinn vill ekkert hafa
við mig að gera. Eg hefi verið rekinn frá
West Point með óvirðingu. Það var stúlka,
sem varð þess valdandi, eða réttara sagt,
heimskupör mín gagnvart stúlku. En það
var ýmislegt, sem leiddi til þessa. Það er
ekkert ])ægilegt fyrir mig að skrifa um það,
en í þessum endurminningum mínum, hefi
eg ásett mér, að segja alt eins og er, gott og
ilt, og þar sem eg á enga afsökun skyida, þá
reyni eg ekki að afsaka mig.
Yeturinn, sem afi minn dó, reyndi eg að
gera eins vel og eg gat í West Point, og eins
um vorið eftir. Eg vildi sýna ])eim, að þó
liann væri dáinn, þá vildi eg fara að óskum
hans og láta dæmi hans vera mér til fyrir-
myndar. Og þó eg væri ekki mikill lærdóms-
maÖur, þá var eg þó hraustur hermaður og
eg bar mig ávalt hermannlega. Þegar eitt-
hvað þurfti að finna að við mig, þá var það
helzt það, að eg reykti í herberginu mínu,
eða bryti einhverjar aðrar smáreglur og
Iioimskulegar fyrirskipanir, en aldrei fyrir
það, að eg gengi álappalega, eða hofði beltið
á treyjunni minni snúið, þegar eg tók þátt í
heræfingmm. Eftir annað árið hækkaði eg í
tig-ninni og var nú hinn fjórði í röðinni af
foringjunum yfir sjötíu manna herdeild.
Þetta gaf mér að vísu þau sérréttindi, að
mega hafa ljós, þangað til klukkan ellefu á
kveldin, en eg var alt af á ferðinni á daginn
og eg var þreyttur og nenti lítið að lesa á
kveldin, enda gat eg aldrei séð, að ]>að væri
mikið gagn að þessu bóknámi. Hvernig all-
ur þessi reikningur og öll þessi eðlisfræði,
sem fyrirliðarnir eiga að læra í skólanum,
gætu nokkurn tíma orðið til ])ess, að vinna
sigur í orustu, skildi eg ekki, og mér er enn
ofvaxið að skilja það.