Lögberg - 23.02.1933, Side 6

Bl* K
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 23. FEBRÚAR, 1933
Macklin kapteinn
— Endurminningar hans. —
EFTIR
RlCIíARD IIARDING DAVIS.
‘ ‘ Sannleikurinn! ” sag'Si Laguerre með mik-
illi tilfinningu og leit um leið upp og sá eg þá,
að augu hans voru alt í einu orðin fuli af
tárum. “Þetta er í fyrsta sinni í mörg ár, að
eg hefi heyrt sannleikann sagðan. Þetta er
það sem eg hefi verið að segja sjálfum mér
helminginn af lífinu; það sem eg hefi lifað
fyrir og barist fyrir. Meðan eg liefi setið hér
og hlustað á yður, hefir mér fundist að eg
væri aftur eins og eg áður var og mínar
gömlu hug'sjónir komnar til mín aftur, og
minn forni áhugi. ” En svo breyttist svipur
hans og málrómur alt í einu og hann hristi
höfuðið og tók um hendumar á mér næstum
með viðkvæmni. “En eg gef yður viðvörun,
því þér eruð enn ungur. Þér hafið byrjað
ungur, en það er enn tími fyrir yður að snúa
við. En ef þér eruð að gera yður vonir um
peninga, eða stöðu eða einhvers konar upp-
hefð, þá hafið þér áreiðanlega valið ranga
leið. Þér verðið þá einn af steinunum, sem alt
af eru að velta niður hlíðina. Eg byrjaði þeg-
ar eg var jafnvel enn yngri en þér eruð. E'g
barðist ávalt með þeim, sem eg sjálfur hélt
að hefði rétt fyrir sér. Stundum hefi eg bar-
ist með uppreisnarmönnum og föðurlandsvin-
um, stundum með konungum og stundum með
æfintýramönnum. Eg hjálpaði Garibaldi,
vegna þess að eg hélt að hann mundi stofna
lýðveldi á ítalíu. Eg barðist á móti lýðveldi
í Mexico vegna þess að fólkið þar er mestu
g'allagripir og eg hélt að keisarinn mundi
stjórna þeim vel og réttlátlega. Eg hefi æfin-
lega valið sjálfur hverri hlið eg fylgdi og
æfinlega kosið þá hlið, sem eg hefi sjálfur
haldið að væri betri liliðin og ætti að vinna.
En þrátt fyrir það er eg þar sem þér sjáið mig
í kveld. Eg er orðinn gamall maður og á nú
ekkert föðurland, tilheyri engum stjómmála-
flokki, á enga fjölskyldu og ekkert heimili.
Eg hefi farið svo að segja um víða veröld og
reynt að finna eitthvert land, sem þannig væri
stjórnað, að almenningur fengi að njóta gæða
lífsins og eg hefi barist fyrir þá menn eina,
sem lofað hafa að stjóma vel 0g án eigingirni
og vera þjónar fólksins. En þegar stríðið var
búið og þeir voru orðnir öraggir í stjórnar-
sessinum, þá höfðu þeir ekkert meira við mig
að gera. Þeir hlógu að mér og kölluðu mig
draumóramann. ‘ Þér erað enginn stjórnmála-
maður, hershöfðingi, ’ sögðu þeir, ‘þér eruð
bara bardagíimaður. Það er bezt fyrir yður
að halda því áf ram. ’ En samt, þegar eg liugsa
um hvernig þeir hafa stjórnað, þá finst mér
að eg hefði getað stjómað éins vel, en samt
gefið fólkinu meira fresli 0g látið fleiru af
því líða vel.”
Tunglið kom upp og varpaði daufri birtu
yfir herbúðirnar og nóttin varð töluvert köld.
En samt sátum við kyrrir, og eg hlustaði eins
og eg hafði gert þegar eg sat við kné afa míns
og hann sagði mér sögur að stríðum og her-
mönnum. Þeir færðu okkur mat 0g kaffi og
við notuðum kassa, sem skotfæri voru geymd
í fyrir borð. Hann talaði mikið og mig lang-
aði til að spyrja hann um margt, en vildi þó
varast að trufla hann meir en góðu hófi
gegndi. Hann sagði frá stórum orustum, sem
mikil áhpif höfðu liaft á sögu Evrópu og
mörgu í sambandi við hemað, sem aldrei
hafði skráð verið, svo menn vissu, og liann
sagði frá-uppreisnum, sem lengi hcfðu verið
fyrirhugaðar, en bældar niður á einum sólar-
hring. Og hann sagði frá keisuram og kon-
ungum, föðurlandsvinum og einnig skrumur-
um og skottulæknum. Það var ekkert sem mig
hafði langað til að gera, eða hafði hugsað
mér, að eg mundi gera, sem hann hafði ekki
í raun og veru gert og vissi öll skil á. Hann
hafði kynst flestum helstu leiðtogum sinnar
samtíðar um víða veröld, og hann hafði svo
afar mikla lífsreynslu og hann hafði unnið
sér það flest til heiðui’s og frama, sem eg
hafði sjálfur gert mér svo glæsilegar hug-
myndir um, að eg mundi sjálfur áviixna mér
með tíð og.tíma.
Umhverfið gaf orðum hans enn meiri lit og
líf. Tunglið varpaði einkennilegri birtu á
mennina, sem sátu umhverfis eldana og þeir
sýndust allir eldrauðir í andliti þar sem þeir
sátu gagnvart glóðunum. Þama sá maður
líka þessi ljótu og ómerkilegu skýli og svo
marga hesta á beit, ekki langt frá. Öll þessi
herstöðvalykt, sem mér þykir betri en lyktin
í blómagöi'ðunum, barst til okkar með gol-
unni. Af því hljóði, sem við lieyrðum bar
mest á lækjamiðnum og hófasparkinu í liest-
unum, því altaf vom þeir að stappa í jörðina.
Það var komið fram yfir miðnætti þegar
hershöfðinginn stóð upp, og í huga mínum
voru ótal myndir, sem hann hafði dregið upp
fyrir mér. Ef mér hafði nokkurntíma dottið
í hug að snúa aftur, þá var eg nú algerlega
frá því horfinn. Ef hann hafði ætlað að sann-
færa mig um, að það líf, sem eg hefði ætlað
mér að lifa, líf hermannsins, væri einmitt það
sem eg ætti að forðast, þá hafði honum áreið-
anlega alveg mistekist það. Þá vissi eg af
engum, sgm eg vildi eins vel líkjast, eins og
þessum manni. Æ’fistarf hans fanst mér göf-
ugra en allra annara, sem eg þekti, jafnvel
ósigrar lians fundust mér nú vera miklir sigr-
ar og af einlægri sannfæringu sagði eg hon-
um þetta. Eg held honum hafi ekki falfið illa
]iað sem eg sagði við hann, eða fallið eg illa.
Honum virtist falla vel, það sem eg hafði
sagt honum um sjálfan mig og skilning minn
á hernaðarmálum. Hafði hann hvað eftir
annað látið í ljós ánægju sína yfir skoðunum
mínum og skilningi á heraaðarmálum.
Um leið og hann sneri sér við til að fara inn
í tjaldið, tólc hann í hendina á mér. “Bg veit
ekki hvað er langt síðan eg hefi talað eins
mikið, eins og í kveld,” sagði hann glaðlega,
“eða,” bætti hann við og var nú alt alvar-
legri, “hvenær eg hefi haft eins skilnings-
góðan og eftirtektasaman áheyranda. Góða
nótt.”
Alt kveídið hafði hann haldið á sverðinu
mínu, en nú þegar hann fór inn í tjaldið, rétti
hann mér það.
“Eg var nærri búinh að gleyma að fá yður
sverðið yðai', kapteinn,” sagði hann.
Tjalddyrnar lokuðust og eg var þarna einn
úti og eg áttaði mig einhvernveginn ekki á
því sem liann sagði og vissi ekki hvað eg átti
að gera. Eg opnaði því tjalddyrnar 0g fór
inn.
“Fyrirgefið, hershöfðingi,” stamaði eg út
úr mér, “eg skildi ekki fyrir víst hvað þér
sögðuð.”
Ilann liafði þegar lagst fyrir, en reis nú
upp við olnboga.
“Hvað er um að vera?” spurði hann.
“Fyrirgefið þér, ” sagði eg aftur, “en hvað
var það sem þér kölluðuð mig rétt áðan?”
“Kallaði yðui',” sagði liann. “Eg bara
kallaði yður kaptein. Þér eruð kapteinn. Eg
skal gera það formlegt á morgun.”
Hann snéri sér við og grúfði sig niður í
koddann og eg gat okki einu sinni þakkað
lionum. Eg fór út úr tjaldnu og stóð þarna
með sverð afa míns í hendinni og horfði upp
í loftið, á stjörnurnar, og eg var svo glaður
og ánægðui', að eg held eg hafi beðið þess,
að afi minn gæti nú litið niður til mín og séð
mig.
Þetta'var fyrsta staðan, sem eg var skip-
aður í sem hermaður, og eg tók þeirri stöðu
með þeim fögnuði, sem eg nú hefi reynt að
lýsa, þó þetta færi fram í flóunum í Honduras
og það væri útlendingadeild Laguerres hers-
höfðingja, sem eg var að innritast í; sjálfur
lá hann nú hálfsofandi í ómerkilegu xrámi í
tjaldi sínu. Haldi eg áfram á þeirri lífsbraut
sem eg hefi valið mér, getur verið að eg hljóti
einhverntíma hærri titil frá einhverjum her-
málaráðherra, konungi eða forseta eða sol-
dáni. Það getur vel verið að eg eignist ein-
hvern tíma f jölda af þeim.
En-hvað sem verða kann, skal eg æfinlega
hugsa um sjálfan mig sem Macklin kaptein.
Ekkeig annað skal nokkurntíma skyggja á
kapteins titilinn, sem eg nú lxlaut án þess þó
að hafa til hans unnið og sem kom frá manni,
sem hafði að minsta kosti mjög vafasaman
rétt til að veita slíkan titil. En fyrir mig var
hann cins 0g ómetanleg blessun.
Fyrirrennari minn, eða sá, sem eg tók við
af var Þjóðverji, Hei'bei't von Ritter, barón.
Hann hafði einhverntíma verið í lífverði
konungsins í Bavaria, 0g á andlitinu á lionum
var stórt ör, sexn liann liafði fengið í einvígi
á yngri árum sínum. Enginn vissi hversvegna
hann hafði farið úr þýska hernum. Hann
hafði verið einn af fyrirliðunum, og þegar
Laguerre, daginn eftir, lét hann vita, að nú
ætti eg að taka við af honum, þá var svo langt
frá, að hann væri nokkuð óánægður út af því,
að það leit meira að segja út fyrir, að honum
þætti bara vænt um.
“Það er erfitt að komast af við þennan ná-
unga,” sagði hann við mig um leið og við
fórum frá hershöfðingjanum. “Eg verð feg-
inn að losna við þessa náunga.”
Herdeildinni var skift í fjórar smærri
deildir, og voi'u um fimmtíu menn í hverri.
\Það var ekki nema svo sem helmingurinn,
sem hafði hesta eða múlasna til reiðar. En
leiðin var svo ógreiðfær, að þeir sem gang-
andi voru, komust áfram rétt eins greiðlega
eins og hinir, sém ríðandi voru.
Næsta morgun tilkynti Laguerre herdeild-
inni, að eg hefði gengið í herinn 0g hann hefði
skipað mig kaptein. Svo hélt liann áfram:
“ Við erum bixnir að bíða hér í tvær vikur eftir
vélabyssum. Þær eru ókomnar enn og eg get
ekki beðið eftir þeim lengur. Herdeildin
verður að leggja nú strax af stað til Santa
Barbara 0g þangað geri eg ráð fyrir að við
komum annað kveld. Þar hittum við Garcia
hershöfðingja, og höldum svo áfram með hon-
um þangað til við komumst til höfuðstaðar-
ins.”
Mennimir, sem vom orðnir þreyttir á að
vera þama í dældinni, tóku þessari fyrirskip-
un með miklum fögnuði og háværam gleði-
ópum.
“Meðan við höfum verið hér og ekkert haft
fyrir stafni, hefi eg látið ykkur njóta meira
sjálfræðis, heldur en eg ef til vill hefði átt að
gera. En þar sem við nú aftur leggjum upp í
hergöngu, þá verðum við á allan hátt að haga
okkur eins og sannir hermenn, 0g öllum her-
reglum verður stranglega fylgt eins og í
Evrópu. Síðan í gær höfum við fengið liðs-
auka þar sem er Macklin kapteinn, sem boðið
hefir fram þjónustu sína. Maeklin kapteinn
er afkomandi frægra hermanna og sjálfur
hefir hann lært hemaðarlist á West Point.
Eg hefi skipað hann kaptein, og þess ber
ykkur öllum að gæta hér eftir. Nú takið þið
saman alt sem okkur tilheyrir 0g eftir hálfan
klukkutíma leggjum við af stað.
Skömmu eftir að við lögðum af stað, kom-
um við að skarðinu út úr þessu (lalverpi, sem
við vorum í og Laguerré skipaði fyrir hvern-
ig við ættum að fara um skarðið. Miller kap-
'teinn var sendur á undan með eina tólf inn-
lenda kynblendinga, sem hann átti yfir að
ráða, því þeir vora manna bezt kunnugir leið-
inni. Næst kom Heinze með sína menn, þá
Laguerre með nokkra menn og svo Reeder,
en milli þeirra vora múlasnarnir, sem flutn-
ing okkar báru. Þeir voru einir tólf og flutn-
ingurinn var nokkrir sekkir af kaffi 0g nokkr-
ir af hveiti og af baunum og svo skotfæri 0g
tjald hershöfðingjans og svo sá litli flutn-
ingur, sem við fyrirliðamir höfðum. en sem
reyndar var ekki mikill fram yfir fötin, sem
við stóðum í. Eg kom svo seinast með þá
menn, sem eg átti yfir að ráða. Yegurinn var
svo þröngur, að við urðum að fara þarna hver
á eftir öðrum. Burtför okkar hafði orðið með
svo skjótum hætti, að eg hefði engan tíma liaft
til að kynnast þessum mönnum, sem eg nú var
* settur yfir. Fór eg því ofurlítið til annarar
hliðar og lét þá ganga fram hjá mér, svo eg
gæti séð þá og virt þá fyrir mér. Það sem
þeir gengu fram hjá mér með riffla sína á
öxlinni og ábreiður sínar vafðar saman á
bakinu, þá leist mér ekki svo illa á þá, og eig-
inlega miklu betur, heldur en þegar eg sá þá
fyi'st. Eftir því sem á daginn leið varð eg
meir og meir stoltur af minni nýju stöðu og
af þeim möunum, sem eg átti nú yfir aJð ráða.
Baróninn hafði bent mér á þá af þessum
mönnum, sem óhætt væri að treysta, og sagt
mér að eg gæti sjálfur fundið, áður en langt
liði, hverji^ af þeim kynnu nokkuð til hem-
aðar og hvérjir ekki. Þegar eg spurði þá hvar
þeir hefðu áður verið í herþjónustu, þá virtist
þeim þykja beinlínis vænt um að eg skyldi
veita sér eftirtekt og hafa þekkingu á því
hverjir væru æfðir hermenn 0g hverjir væru
bara viðvaningar.
En ef eg var ánægður með mennina, þá var
eg ekki síður ánægður með sjálfan mig, eða
öllu heldur með það hve heppinn eg liefði ver-
ið. Fyrir aðeins tveimur vikum hafði eg verið
rekinn af hermannaskólanum á West Point,
sem óliæfur maður til að vera fyrirliði í her
Bandai’íkjanna. En nú var eg reglulegur
fyrirliði í her og hafði yfir fimmtíu mönnum
að ráða, sem eg var nú að leiða til þess áð
taka þátt í reglulegri orustu, ef svo vildi verk-
ast. Það var enginn maður í þessari deild,
sem ekki var að minsta kosti nokkram árum
eldri en eg, og þegar eg leit aftur og sá þessa
löngu lest af hermönnum, sem allir voru mínir
menn. Eg held eg hafi fundið eins mikið til
mín eins og Napóleon, þegar liann kom heim
til Parísar, eftir sína miklu sigra. Eg fann
til þess með afannikilli gleði, að eg var fyrir-
liði, leiðtogi.
Þegar kom fram undir hádegi, var hitinn
orðinn afar mikill og kómum við þá að ein-
hverju þorpi og skipaði Laguerre svo fyrir,
að þar skyldum við hvíla okkur og fá okkur
að borða. Eg reyndi að hafa hér röð og reglu
á öllu, setti vissa menn til að vatna reiðskjót-
unum og aðra til að standa á verði og fékk eg
leyfi hjá tveimur mönnum, sem þarna áttu
heima, til að mega nota kofa þeirra handa
mönnum mínum til að matast í. í hinum deild-
unum vora mennirnir að kveikja sér eld hver
í sínu lagi til 0g frá úti á víðavaugi, stundum
íimin eða sex saman. En með því að láta vissa
menn gei'a viss verk, af því, sem gera þurfti,
voru allir mínir menn búnir að hafa góða og
þægilega máltíð, áður en flestir hinna voru
bvrjaðir.
Von Ritter hafði sagt méi', að þessar tvær
vikur, sem þeir hefðu haldið kyrra fyrir,
liefðu mennirnir brúkað upp næstum alt það
tóbak, sem þeir hefðu með sér. Vissi eg vel
hvaða áhrif það hefir á skapsmuni tóbaks-
mannsilis, ef hann verður að vera tóbakslaus.
Eg fór því til 0g fann mann, sem liafði tóbak
til sölu, og keypti af honum þrjú hundruð
vindla fyrir þrjá silfur dali. Lét eg svo von
Ritter xxthluta þessu meðal manna minna og
fékk hve)r maður sex vindla. Það var mér
mikið gleðiefni að sjá hve mikla ánægju
mennirnir höfðu af þessu, og hve vænt þeim
þótti um að fá vindlana. Næstu mínútumar
hafði hver maður, sem eg mætti, vindil í
munninum og allir litu þeir glaðlega til mín
0g sögðu: ‘ ‘ Þakka yður fyrir, kapteinn. ’ ’ Eg
gaf þeim ekki þessa vindla til að afla mér vin-
sælda, en mér skilst að í hemaði sé hermönn-
unum tóbak eins nauðsynlegt, eins og matur-
inn. Og mér skildist líka, að fyrii’liði, sem
reynir að kaupa sér vinsældir manna sinna,
fái lahgoftast alt annað, en það, sem þeir ætl-
ast til.
Hermenn þekkja vel mismuninn á fyrirliða,
sem mútar mönnum sínum og reynir að hafa
þá góða með fagurgala 0g hinum sem gerir
sér engan mannaun, en sýnir öllum sanngimi
og veit hvað hann vill og gerir ekki mönnum
sínum óþarfa fyrii'höfn með því að vera oft á
báðum áttum.
Kftir að eg hafði sannfært sjálfan mig um,
að alt væri í röð og reglu hjá mínum möxrn-
um, fór eg að finna hershöfðingjann, og fann
eg hann í húsi þar í þorpinu og voru nokkrir
af fyrirliðunum þar hjá honum. Þeir höfðu
fengið mikilsverðar fréttir. Tvær undan-
fai'nar nætur höfðu verið hafðar einhverjar
árásir á Garcia, í Santa Barbara og hann
hefði farið xir bænum án þess að til verulegs
bardaga liefði komið. Fréttirnar náðu ekki
lengra, nema að Garcia mundi annaðhvort
vera á leið til vor, eða bíða vor utan við borg-
ina.
Laguerre lét þegar blása til brottferðar, og
eftir örfáar mínútur vorum við allir lagðir af
stað og fórum eins hratt og við gátum. Ef
við hefðum tapað Santa Barbara, þá hefði
það verið okkur afskaplegt tjón. Það var
þriðji helsti bæi'inn í Honduras 0g þar hafði
upreisnarherinn haft sínar helstu stöðvar.
Það hafði verið öllu uppreisnarliðinu hinn
mesti styrkui', að vita til þess að Garcia héldi
þeim bæ, því það hafði gefið miklar vonir um
mikinn árangur af uppreisninni. Laguerre
þótti það undai’legt, að. Gai'cia, sem hafði um
tvö þúsund menn og mikið af vopnum, skyldi
þurfa að yfirgefa bæinn, eða liann skyldi gera
það án þess að berjast til þrautar.
Landið, sem við fórum nú um var að mestu
leyti óbygt og algerlega óræktað, en náttúra-
feg-ui'ðin var þarna framúrskaraudi mikil.
Svo að segja allstaðar var vegurinn svo
þröngur, að við gátum ekki komist áfram,
nema fara hver á eftir öðrum. Samt vorum
við liér á einum af þjóðvegunum í Honduras
frá Ai’ibbean sjónum til Kyrrahafsstrandar
og eina leiðin til Tegucigalpa, en þangað var
eiginlega ferðinni heitið. Höfuðstaðurinn var
aðeins hundrað mílur fi'á Porto Cox-tez, en
þannig var háttað, að ekki varð komist þang-
að með austurströndinni á skemmri tíma en
sex til níu dögum. Það var ekki til þe^4 liugs-
andi að fara þar með vagna eða kerrur, og
leiðin var meira að segja illfær fyrir gang--
andi menn.
Um sólsetur settumst við að í litlu þorpi,
þar sem fólkið tók okkur vel og lét það ótví-
ræðlega í ljós, að það væri uppreisnaraiönn-
um hlynt. Tunglið var rétt nýkomið upp, og
rykið þyrlaðist upp í loftið undan fótum her-
sveitarinnar og fanst mér þá, að þetta liefði
eg komist næst því að sjá reglulegan lier og
nú greti þess naumast verið langt að bíða, að
þær vonir mínar rættust, að eg lenti í reglu-
legri orustu. Miller, sem hafði farið á undan
oklíur og tilkynt bæjarbúum komu okkar, stóð
þar utan við þorpið þegar við komum. Hann
sagði að við mintum sig á Bandaríkja her-
menn, eins og hann hefði séð þá í New Mexico
og Arizona. Það var xnitt hlutvex'k að koma
varðmönnunum á sinn stað og þegar eg kom
aftur þótti mér mikið til komn, að sjá skugga
mannanna og reiðskjótanna, bera við hvít
húsin.
Hermennirnir vora þreyttir af göngunni
og sofnuðu fljótt, en lengi sat eg úti 0g talaði
við Laguerre og tvo af Bandaríkjamönnun-
um, Miller og gamla Webster. Þeir voru að
tala um Aiken, sem hafði fylgst með'okkur,
eins og nokkurs konar fangi, án þess að mál
hans væri rannsakað. Af því sem hann liafði
sagt við mig og af því sem eg hafði heyrt fara
milli hans og Leeds skipstjóra, þegar skip-
stjórimj sagði honum, að byssurnar hefðu ekki
komið, hafði eg sannfærst um, að hann væri
ekki sekur um það, sem hann var grunaður
um. Eg var viss um qð hér hafði hann engin
svik haft í frammi.
Eg sagði hiuum hvað frám liefði farið nið-
ur við hofnina, og eftir að Laguerre hafði
sjálfur talað við Aiken, varð hann viss um, að
Aiken væri eltki sekur um nokkur svik við sig
og að það væri Quay, sem selt hefði leyndar-
mál þeirra. Laguerre bauð Aiken þá'að velja
um hvort hann vildi heldur, fara með sér eða
snúa aftur ofan á ströndina. Aiken sagðist
heldur vilja fylgjast með okkur, þ'ví þar sem
Isthmian línan vissi nú að hann hefði reynt
að hjálpa Laguerre, þá hefði hann lítið meira
að gera niður við ströndina. Hann var ekkert
að fara í felur með það, að eina ástæðan, sem
hann hefði til að vera með Laguerre, væri sú
að hann héldi að hann mundi vinna.