Lögberg - 08.03.1934, Page 6

6
LÖGBMRG, FIMTUDAGINN 8. MAEZ, 1934.
--------------------—-------.------>
Maðurinn frá Indiana
Eftir BOOTH TARKJNGTON
~--—-------------------------
1. KAPITULI.
Ókunni maðurinn.
Hinar frjósömu og víðáttumiklu sléttur
Indiana blasa við gluggum járnbrautarlest-
anna, og ferðamenn frá stórborgur austur-
ríkjanna, sem leiðist þessi tilbreytingarlausa
flatneskja, leggja aftur augun eða stara í
gaupnir sér, unz þeir sofna úr leiðindum. Á
veturna er sléttan eyðileg og köld, en á sumr-
in rykug og heit. Tímum saman sézt ekki svo
mikið sem einn lítill hóll, sem veitt gæti
skugga fyrir brennandi sólargeislunum. Á
stöku .stað sjást bændabýli og blómlegir akr-
ar, og einstöku sinnum maður, sem gengur
hægt á eftir plógnum sínum og lítur upp ó-
lundarlega þegar lestin þýtur fram hjá. Með
löngu millibili standa járnbrautarstöðvarnar,
ferhvrnar, ljótar byggingar.. Á stöðvarpall-
inum eru vanalega nokkrir stórir trékassar,
sem leg'ið hafa þar, flestir hverjir, í marga
mánuði. Slæpingarnir sitja á þeim tímunum
saman, með pípur sínar milli tannanna, og
horfa með fyrirlitningu á alla ferðamenn, eins
og þeir hálfvegis kendu í brjósti um þá, sem
ekki ættu heimili sín á þessum slóðum, og alt
af væru á sífeldum flækingi.
Stundum ber það við að brautin liggur
í gegnum allstór þorp. Þau eru oftast nær
aðsetur sveitarstjómarinnar í hverju héraði
—nokkurs konar höfuðborgir. Stærsta bygg-
ingin er vanalega ráðhúsið eða einhver verk-
smiðja með stóran reykháf.
Miðpunktur þessarar víðlendu sléttu er
Carlow-héraðið. Stærsta þorpið er nefnt
eftir William Platt, sem fyr-stur manna sett-
ist þar að og bæinn hafði skýrt með blóði sínu.
Þorpsbúar voru vanir að segja að íbúatalan
væri milli fimm og sex þúsund. Þessi stað-
hæfing var hvergi nærri lagi, en þó fyrir-
gefanleg. Því þótti vænt um þorpið sitt, fólk-
inu þarna.
Öll stærri hús bæjarins voru bygð þannig
að þau mynduðu ferhyrning og varð þannig
stór auður flötur í miðjum bænum. Á sumrin,
jiegar heitt var, gengu karlmennirnir með
uppbrettar ermar á milli búðanna, sem þarna
stóðu. Þarna stóð einnig lögreglustöð bæjar-
ins, sem var einnig bæði ráðhús og réttar-
salur. Þetta var stærsta byggingin í þorp-
inu og stóðu risavaxin almtré alt í kring um
hana. Þegar sólarhitinn varð svo sterkur,
að menn höfðust ekki við á búðartröppunum,
eða á pallinum framan við Palace gistihúsið,
}>á leituðu þeir í skuggana undir stóru trján-
um, eða láu bak við girðinguna, sem bygð var
í kringum lögreglustöðina. Við þessa girð-
ingu bundu bændur hesta sína, því þarna
voru ætíð nógir til að stilla þá, ef að vargur-
inn trvlti þá svo að þeir slitu sig lausa.
Hænsnin kröfsuðu þama allan daginn og kom-
ust jafnvel stundum inn fyrir girðinguna á
flötinn hjá lögreglustöðinni, enda var hún
ekki hærri en svo að jafnvel elstu hænurnar
áttu hægt með að fljúga yfir hana, og ekki
var hún þéttari en svo að einstaka smá-grís
komst þangað inn og fór að róta í grassverð-
inum. Á götunni fyrir framan lágu hund-
arnir steinsofandi, í þeirri vissu að enginn,
sem um veginn færi, myndi gera þeim mein.
Aðeins ein gata bæjarins var svo mynd-
arleg að henni væri gefið nafn. Auðvitað var
hún kölluð Aðalstræti. Á veturna var aðal-
strætið bara frosið dýki; vor og haust var þar
botnlaust fen og á sumrin kolsvart moldar-
flag. Samt var það nú lang-þéttbygðasta og
fjölfarnasta gatan í Plattville.
Fólkið í Plattville átti yfir höfuð fremur
góða daga, og hvað sem á gekk í umheimin-
um lifðu þeir rólegu lífi og voru ánægðir með
sinn hag. Ef þeim hefði verið sagt að þeir
byggju sem hverjir aðrir Skrælingjar á út-
kjálka veraldar, hefðu }>eir vafalaust reiðst,
enda fylgdust þeir vel með tímanum, að
þeim fanst. í hvert skifti, sem gengið var
til kosninga í landinu, vöktu þeir alla nóttina,
til að frétta um úr'slitin frá New York, og þeg-
ar forsetinn kom til Rouen, sem er sjötíu míl-
ur vegar frá Plattville, þá fóru allir nema
börn og örvasa gamalmenni til að sjá }>ann
mikia mann, og hlusta á ræðu hans. Allir
lentu í einhver æfintýri á þessari ferð, sumir
fengu jafnvel að taka í hönd forsetan-s. Samt
urðu þeir allir fegnir að komast heim til sín
aftur, og hugsuðu sig um tvisvar áður en þeir
lögðu upp í slíka langferð í anhað sinn.
Á laugardögum komu bændurnir til
þorpsins, í verzlunarerindum sínum, og lifn-
aði þá alt af yfir búðarmönnunum. i\Iiss
Libbs, sem var systir póstmeistarans og hon-
um til aðstoðar við verk hans, lét þá aldrei
bregðast að ganga fram og aftur um Aðal-
stræti, og horfa með eftirtekt á alt sem fram
fór. *Á þessum göngutúrum datt henni oft
eitthvað í hug, sem hægt var að nota sem
yrkisefni í kvæðin, sem hún var stöðugt að
yrkja fyrir blað þorpsins, “Carlow County
Herald. ” Þó ekki væru nema svo sem þrjá-
tíu eða fjörutíu menn á götunni, þá fanst
henni alt af að hún sæi risavaxna borg, þar
sem óteljandi fjöldi fólks streymdi um göt-
urnar. Þá orkti hún um “hin mannmörgu
torg” og borgina þar sem “dómkirkjan gnæf-
ir við himininn há, og hundruð um göturn-
ar streyma. ” Þó að hún hefði aldrei úr Platt-
ville farið, þá snerust öll kvæði heimar um
stórborgir og fjölfamar götur. Hún hafði
verið ein af þeim, sem ekki komst til Rouen
að sjá forsetann, en oft hafði hún heyi’t vini
sína lýsa þeirri dýrð, sem þar var. Áður
hafði hún aðeins kveðið um blóm og smáfugla
og lækjarnið, en nú voru kvæði liennar aðal-
lega um Plattville og umhverfi þess. Kvæði
hennar byrjuðu vanalega eitthvað á þessa
leið: “Ó borgin mín! við Hibberts bláan
straum. ” “Hibjberts blái straumur” var
lækjarspræna vestanvert við Plattville, sem
oftast var þur, nema í leysingum. En henn-
ar bezta kvæði, og það bezta, sem nokkurn
tíma hafði birzt í “Carlow Herald” var eitt-
hvað á þessa leið: ‘ ‘ Þegar dagur er liðinn, og
Ijósin þín glitra, leitar hinn þreytti sér hvíld-
ar og ró. Hann gengur í draumi, en dreymir
ei þó. ’ ’ Þetta þótti hreinaSta afbragð, og var
prentað með borða í kring í “ Carlow Her‘-
ald. ’ ’
Þetta vesalings blað var annars fleinn í
síðu allra sannra föðurlandsvina í Carlow-
héraði. Það var fremur lélegt blað. Allir
vissu að það var lélegt. Það var svo lélegt
að allir viðurkendu, að það væri ekki einungis
lélegt, heldur afarlélegt. Amo-héraðið átti
miklu betra blað. “Amo Gazette” Var það
nefnt.
Loks þreyttust allir á að kaupa “Her-
ald” og fóru að lesa “Gazette” og þá fór það
blaðið á hausinn, sem hætt var við að kaupa.
Seinasta dagixrn sem það kom út var ekkert
á f jórðu síðunni nema tvær litlar auglýsing-
ar. Ritstjórinn, sem var gamall maður, með
geitar-topp, og eineygður í þokkabót, sá að
ekki var seinna vænna. Hann náði saman
öllum útistandandi skuldum, en gleymdi að
borga sínar eigin skuldir og með það fór
hann frá Plattville, og kom þangað aldrei aft-
ur.
Daginn, sem hann fór, kom ungur maður
með lestinni að austan. Þessi ungi maður
kallaði á ökumann og skipaði að láta aka sér
til “Carlow Herahl” byggingarinnar. Ekki
sýndist liann vera sérlega léttlyndur, þegar
hann kom, en svo mikið var víst að eftir að
hafa skoðað bygginguna, og alt, sem í henni
var, þá var hann orðinn miklu þungbúnari og
alvarlegri á svipinn, en nokkru sinni fyr.
íbúar Plattville tóku fljótt eftir því að
ókunnugur maður var kominn í þorpið, og
ræddu menn mikið um það, hvert erindið
gæti verið. Loks gat Judd Bennett, ökumað-
ur, frætt J)á á því, að þessi ungi maður myndi
ætla að setjast að í þoi*pinu. Þetta voru stór-
tíðindi, því enginn kom til Plattville, nema ef
hann af tilviljun fæddist þar. Þá fór orð af
því að maðurinn væri bæði myndarlegur og
vel klæddur og allar ógiftar stúlkur, sem enn
voru ekki orðnar vonlausar, gei'ðu sér eitt-
hvert erindi, svo þær gætu farið fram hjá
prentsmðijunni þá um kvöldið.
A meðan á þessu gekk, sat aðkomni mað-
urinn í litlu skrifstofunni á öðru gólfi, og
horfðí út um óhreina gluggann, þangað til
orðið var dimt. Samt fór hann ekki, en sat
þarna alla nóttina í þungum þönkum. Hann
hafði keypt “Carlow Herald” af einhverjum
umboðsmanni, og án þess að hafa nokkra hug-
mynd um blaðið eða bæinn. Svo hafði hann
greitt alt of mikið fyrir það, og það sem verst
var, sinn síðasta eyri.
Næsta morgun tók hann til starfa. Hann
fékk sér prentara frá Rouen. Það var ungur
maður, Parker að nafni. Parker prentaði á
nóttunni, en leitaði að auglýsingum á daginn.
Baijarbúar hristu höfuðin og spáðu illa fyrir
þessu nýja fyrírta^ii. “Herald” hafði aldrei
verið gott blað, og var því ólíklegt að nokkur
aðkomumaður ga^ti bætt það.
Dag’ nokurn setti nýi ritstjórinn þes-sa til-
kynningu á dyrnar hjá sér: “Kem aftur eftir
fimtán mínútur. ” Maður, sem átti leið fram
hjá bygingunni, skrifaði neðan undir: “Til
hvers?”
Þegar ritstjórinn kom aftur og sá þetta,
})á brosti hann, og í næsta blaði var löng grein
út af þessum viðburði. Fljótt varð sjáanlegt
að “Carlow Ilerald” ætlaði að beita sér fyrir
helztu framfaramálum sveitarinnar. Aðal-
lega réðist það á })á, sem með völdin fóru bæði
í þinginu og þar í bænum. Fyrst í stað brostu
menn góðlátlega- að þessum unga manni, sem
öllu vildi breyta, en þegar liann heimtaði að
Rodney McCune, þingmaður héraðsins, yrði
ekki útnefndur við næstu kosningar, þá þótt-
ust menn vissir um að hann væri lireint geng-
inn af göflunum.
En ritstjóriiín lét ekki sitja við orðin
tóm. Hann fekk sér hest og hnakk og heim-
sótti alla bændur á þessum slóðum, og urðu
þeir flestir á hans máli, en allir urðu for-
vitnir að sjá hvemig þessu reiddi af, og
keyptu því blaðið.
Stjórnmálin snerta alla ameríska sveita-
menn. Um þau er meira rætt en nokkuð ann-
að málefni. Allir lásu ritstjórnargreinarnar,
en engum duldist að ókunnugum manni hlyti
að vera um megn að breyta í nokkru stjórn-
málum þar í sveit. En viku fyrir útnefning-
arfundinn kemur sú frétt að McCune hafi
neitað útnefningu og ekki getað fært fram
neinar ástæður fyrir ákvörðun sinni. Fregnin
barst manna á milli og olli miklu umtali. Það
eina sem menn vissu, var það að McCune hafði
verið í Plattville að morgni þessa dags, og
séðst koma út úr “Herald” byggingunni ná-
fölur og skjálfandi af reiði. Parker hafði
verið viðstaddur eitthvað af samtali þeirra
McCune og ritstjórans, en enginn fékk orð
úr honum um það, sem skeð hefði. Þegar
hann kom í skrifstofuna, hafði McCune legið
fram á skriðborðið, auðsjáanlega í mikilli
geðshræringu.
“Parker, ” sagði ritstjórinn, og veifaði
skjala-pakka, sem hann hélt á. “eg vil að þú
sért vottur að munnlegum samningi, sem eg
ætla að gera við McCune. Þessi skjöl eru
eiðsvarin afrit af samningum, sem gerðir
voru við strætisvagnafélag hér í ríkinu, meðan
McCune sat á þingi. Mér voru þau send af
gömlum vini lians, sem nú liefir auðsjáanlega
skift um skoðun. Við höfum nú gert þá samn-
inga að McCune taki aldrei framar opin-
beran þátt í stjórnmálum, annars verði skjöl
þessi prentuð. Ef liann svíkur mig, þá læt
eg undir eins birta þau og dómstólarnir taka
svo við málinu. Nú, ef svo skvldi fara að mér
ýrði eitthvað mein gert—”
‘ ‘ Þér'verður hegnt; því mátt þú treysta, ’ ’
hrópaði McCune. “Þú ert argasti bófi, og—”
“Vertu rólegur,” sagði ritstjórinn liæg-
látlega. “Þetta ætti að geta gengið liljóða-
laust, alt saman. Mér er hreint ekkert illa
við þig, ef þú aðeins lætur öll stjórnmál af-
skiftalaus.”
“Þú ert að svíkja flokkinn—þú færð að
sjá að þér áður en lýkur—”
Ritstjórinn brosti næstum því rauna-
lega. “Farðu nú heim til konu og barna og
láttu fara vel um þig. Konunni þykir eflaust
gott að þú ert hættur við þingmenskuna. ’ ’
“Þú mátt vera viss um að “hvítu liúf-
umar” ná þér, ef þú dvelur framvegis í Platt-
ville. Þér er bezt að vara þig, drengur minn,”
sagði McCune.
“Vertu «æll, Mr. McCune, þú manst að
senda mér tilkynningu þess efnis að þú neitir
að taka útnefningu, áður en þú ferð úr bæn-
um. ” Ritstjórinn hugsaði sig um svolitla
stund, en rétti svo fram hendina. “Við ætt-
um að takast í hendur. Mér þykir fyrir því,
að þurfa að fara svona með þig, og geti eg
gert þér einhvern greiða seinna meir, þá láttu
mig vita.”
Fréttin um þennan mikla sigur blaðsins
barst um alt ríkið og vegur þess óx með degi
hverjum. Allir vildu lesa það og varð það
brátt stærsta og bezta blaðið í grendinni. Nú
var farið að gefa það út þrisvar í viku.
Lúðrasveitin í Plattville spilaði heilt kvöld
framan við glugga “Herald” byggingarinn-
ar.
Annan mánuðinn sem blaðið kom út, bætt-
ist því nýr starfsmaður. Kvöld eitt kom rit-
stjórinn þar að, sem nokkrir slæpingar úr
drykkjukránni voru að gera gys að gömlum
manni. Höfuð hans var stórt og höfðinglegt,
skeggið mikið og snjóhvítt, og ritstjóranum
leist vel á manninn. Gamla manninum hafði
verið fleygt út úr kránni og var auðséð að
hann var dauða drukkinn. Hann studdist
upp við vegg og skammaði þessa óvini sína á
latínu. “Vilt þú ekki verða mér samferða,
Mr. Fisbee,” sagði ritstjórinn.
Mr. Fisbee var sá eini af íbúum bæjarins,
sem enginn þekti neitt til. Menn vissu að
hann hafði útskrifast af einhverjum háskóla
og síðan ferðast í fjarlægum löndum áður en
hann kom til Plattville. Fólk })reyttist aldrei
á að geta sér til um uppruna hans og fyrri
æfiár. Hann hlaut að búa yfir einhverju miklu
leyndarmáli, það var auðséð á háttum hans
og útliti. Hin fallegu augu hans virtust í
sífeldri leit að einhverjum fjarlægum, leynd-
um hlut. Það var engu líkara en hann væri
í leit eftir kaleiknum, eins og riddararnir
i’orðum. Ilann var mildur á svip og rauna-
legur. Andlitið lýsti ættgöfgi og höfðing-
skap, en í seinni tíð virtist hann lifa í nokk-
urs konar draumi. Ritstjórinn nefndi hann
“hvíta riddarann,” og honum fór strax að
þykja vænt um hann.
Fisbee hafði komið til Plattville sem kenn-
ari. 1 tíu ár var hann skólastjóri við mið-
skóla bæjarins, en þar sem liann fór lítið eftir
settum reglum en eyddi miklum tíma í fyrir-
lestra um fornleifafræði og annað, sem ekki
þótti nauðsynlegt að nema í Plattville, var
honum sagt upp stöðunni. Hann var þá orð-
inn gamall og átti litlar eignir, enda ekki fær
um að vinna fyrir sér með öðru en kenzlu.
Fyrst í stað ráfaði hann um göturnar, en svo
fór hann að venja komu sína á drykkjukrána,
unz hann varð svo drykkfeldur, að engir vildu
liðsinna honum. Bækur sínar seldi hann til
að geta drukkið, og nokkrum sinnum hafði
hann orðið svo fullur, að hann varð að liggja
þar sem hann var kominn.
Daginn eftir að ritstjórinn fylgdi lionum
heim, kom Fisbee á skrifstofu blaðsins með
nýjan hatt og í nýjum, svörtum fötum. Hon-
um liafði verið borgað fyrirfram, bækur hans
leystar úr veði, og nú var hann orðinn með-
ritstjóri við “Carlow County Herald.” Hann
safnaði fréttum og skrifaði greinar, heim-
spekilegs efnis, í blaðið. Fyrst í stað fylgdi
ritstjórinn honum heim á leið þangað til komið
var fram hjá Palace gistihúsinu, en þess
þurfti nú ekki lengnr með. Fisbee var alveg
hættur að drekka.
Fisbee gamli átti dóttur. Þegar hún kom
til Plattville, sagði hann henni frá því hvað
ritstjóri “Ilerald” hefði reynst sér vel.
Nýi blaðamaðurinn vann svo að segja
dag og nótt, og smám saman fór honum að
skiljast að fyrirrennari sinn hefði ekki svikið
sig eins mikið og fyrst, sýndist. En þrátt fyr-
ir það leiddist honum æ meir og meir. Ekki
hafði honum dottið í hug, þegar hann fyrst
fór að byggja sér skýjaborgir, að hann myndi
eyða æfi sinni á slíkum stað sem Plattville.
Ekki bætti })að neitt úr skák, þótt hann væri
nú talinn mikill áhrifamaður, og þingmaður
héraðsins sæktist eftir vináttu hans. Árin
virtust líða hægt og ekkert markvert gerðist,
að honum fanst. Ibúarnir í Plattville voru
þó á annari skoðuH, sérstaklega þegar “ Car-
low Herald” fór að ráðast á leyniflokkinn,
sem nefndur var “hvítu húfurnar.” Þennan
flokk hræddust þeir miklu meira en ritstjór-
inn, enda vissu þeir betur en hann, hve öflugur
og hættulegur sá félagsskapur gat verið.
2. KAPITULI.
Ókunna stúlkan.
Nú var komið fram í júnímánuð. “Car-
low Herald”, sem alt af fór batnandi, flutti
myndir af greifafrúnum í Lundúnum og rík-
ismanna konum frá New York. Blaðið skýrði
nákvæmlega frá athöfnum konungshirðarinn-
ar á Englandi og veizlunum, sem haldnar voru
í Hvíta húsinu. Alt þetta var útbúið af stór-
blöðum borganna og sent til sveitablaðanna,
og skáldkonunni, Miss Tibbs, fanst að náið
samband væri nú orðið með Plattville og
stærstu borgum stórveldanna.
Margt bar nú samt til tíðinda í Platt-
ville. Fulltrúi héraðsins í kongressinum átti
að halda fyrirlestur bráðlega. Nú var von á
circus, og átti hann að sýna listir sínar. ý)ll
mál í héraðsdómi voru útkljáð, enda sat dóm-
arinn fram á nætur og vildi þá einu sinni svo
illa til að eitt vitnið sofnaði.
Sama daginn og þingmaðurinn átti að
flytja ræðu sína, steig ókurinug stúlka af lest-
inni í Plattville, og ríkasti maður bæjarins,
Brisooe dómari og dóttir hans, Minnie, voru
til taks að mæta henni, og það sem enn meiri
undrun vakti,—Fisbee gamli var þar einnig.
Öll fjögur óku til bústaðar Brisooe dómara.
Ókunna stúlkan og Fisbee sátu aftast í vagn-
inum og ræddust við í hálfum Iiljóðum.
Ökumaðurinn, Judd Bennett, sá ókunnu
stúlkuna bezt, en þegar hann var spurður um
útlit hennar, setti hann upp spekingssvip og
vildi sem minst, segja, nema það, að bún
myndi vera af göfugum ættum og kæmi langt
að. Miss Mildy Upton, þjónustustúlkan hjá
Briscoe, vissi talsvert meira. Hún sagði að
ókunna stúlkan liéti S'berwood og ætti heima
í Rouen. Miss Shervvood liefði kynst dóttur
dómarans á kvennaskóla einhversstaðar aust-
ur í ríkjum. Þó var eitt, sem enginn vissi, og
, það var ástæðan fyrir }>ví að Fisbee skyldi
vera }>arna staddur. Hann hafði ekið með
dómaranum til að mæta Miss Sherwood, og
hafði borðað kveldverð með lienni. Mr. Tibbs.
póstmeistari, gat þess til að Fisbee liefði ver-
ið boðið, þar sem hann væri líklcga eini mað-
urinn í þorpinu sem væri nógu mentaður til
að tala við stúlkuna. Miss Tibbs fanst þetta
samt ekki líklegt, þar sem ungi ritstjórinn
hlyti að vita miklu meira en Fisbee. Þetta
viðurkendu allir.
“Finst ykkur ekki,” sagði Miss Tibbs,
“að dómarinn hefði frekar boðið ritstjóran-
um, ef liann var að hugsa um að skemta
stúlkunni. Hann er þó eittlivað yngri og
skemtilegri. Svo er hann að verða svo fölur
og veiklulegur. Það hefði hrest hann mikið
að fá að kynnast þessari fallegu og gáfuðu
stúlku. Það verður fróðlegt að sjá þegar þau
mætast. Svo hafa þau kannske kynst áður,
—ef til vill á ferðum hans, áður en hann kom
hingað. Þau eru máske gamlir kunningjar,
eða elskhugar. Hver veit?” stundi Miss
Tibbs.
“Heldur þú að han myndi sitja allan lið-
langan daginn á skrifstofu sinni, ef svo væri,”
sagði póstmeistarinn, “og láta Fisbee aka
út með henni og borða kveldverð lijá dómar-
anum?”