Lögberg - 24.01.1935, Blaðsíða 6

6
LÖGBBRGr, FIMTUDAGINN 24. JANOAR, 1935.
Heimkomni hermaðurinn
Þegar að sporvagnsstöðinni kom, var
litli skátinn fyrri til |>ess að stíga út úr vagn-
inum, og það í rauninni áður en Jamie hafði
áttað sig á 'hvort þarna skyldi staðar numið
eða ekki. Er þangað kom, er “heitu hund-
arnir” voru seldir, sagði Jamie við litla skát-
ann: “Hefirðu nokkra hugmynd um það, að
]>ú ert að gera það sem fullorðna fólkið kall-
ar að hrenna kertinu frá báðum oíidum. Litli
skátinn varð frá sér numum og mælti fram
eftirgreindar ljóðlínur:
But ah, my foes! and oli my friends!
It makes a lovely light!
“Þetta getur nú verið gott og blessað,”
sagði Jamie; “slík heimspeki gæti ef til vill
náð tilgangi sínum, ]>egar um eldra fólk er
að ra:ða, ]>ó hún sé óha:fileg fyrir börn. Ekk-
ert af því, sem þú ert að bisa við, er- vert
þeirrar áreynslu sem þú leggur á ]>ig. Hvað
áttu við?” spurði litli skátinn hvatvíslega.
“Eg hefi enga tillmeigingu til þess að vera
mvrkur í máli við þig,” svaraði Jamie; “eg
á með öðrum orðum við það, að ákafi þinn
varni þér svefns og standi þér fvrir eðlileg-
um þrifum; þú sýnist ekki hafa komið auga
á það, að ójafnt sé komið á með þér og hin-
um vöðvastæltu drengjum, er þú leikur þér
með og stjórnar við æfingar; þínir vöðvar
komast ekki til jafns við þeirra vöðva; þú
verður að neyta meiri og betri fæðu en þú
gerir og láta “heitu hundana” afskiftalausa.
Þú finnur auðsjáanlega töluvert til þín sem
skátaforingi; en enginn annar en sá, sem er
líkamlega hell og stæltur, verður nokkru sinni
slíkri stöðu vaxinn. Fyr má nú rota en dauð-
rota, sagði litli skátinn. Þú talar um mig
eins og skepnu með gin- og klaufasýki.” Nú
krosslagði litli skátinn hendurnar og starði
á Jamie með slíkum undrunaraugum, að hann
virtist helzt ætla að verða allsendis ráðþrota-
“Þú veizt það víst,” sagði Jamie í al-
varlegum róm, “að eg hefi verið að velta ]>ví
fyrir mér í seinni tíð, að það væri nú í raun-
inni hreint ekki svo fráleitt að verða prestur,
eða takast á hendur prédikarastarf og segja
mönnum hreinskilnislega til syndanna í lík-
amlegum og andlegum efnum.”
Litli skátinn herti gönguna til þess stað-
ar, er “heifu hundarnir” voru seldir, og
pantaði skerf handa tveimur, og það stóð
heldur ekki á borguninni. “Röðin er loks
komin að mér: það nær ekki nokkurri átt, að
láta þig ávalt borga brúsann; þú hefir gert
það helzti oft; eg læt slíkt ekki viðgangast
einum degi lengur.”
Jamie varð orðfall um stund.
“Þú hefir víst alveg sjaldgæfar gætur
á fjárhag þínum,” sagði liann, “og tekur
hvern einasta smáskilding með í reikning-
inn.” “Eg geri það,” svaraði litli skátinn.
“Eílt með því versta, er nokkurn mann get-
ur hent, er það, að vita ekki hvar miljónir
hans eru niðurkomnar. Pabbi segir að flest,
eða öll þau vandræði, er menn rati í og ekki
stafi frá kvenfólki, standi að einhverju leyti
í sambandi við peninga. ” Að lokinni síðustu
setningunni lagði skátameistarinn í “heitu
hundana” og tók 'hraustlega til matar síns.
Þarna var líka á takteinum girnilegt ávaxta-
mauk, er Jamie hafði ekki bragðað í háa
herrans tíð; hann fann til þess með sjálfum
sér, að hann hefði hálft í hvoru brugðist
riddaraskyldu sinni með því að þiggja veit-
ingar af hinum unga skátaforingja; um það
tjáði þó ekki að fást eftir dúk og disk. “Þú
hefir ef til vill haft hugboð um það,” sagði
hann við litla skátann, “að ekki hafi alt ver-
ið með feldu um heilsu mína; eg hefi verið
veikur löngum tímum saman og legið á einu
sjúkrahúsinu eftir annað; það er meira að
segja ekki nema örskamt síðan eg var undir
læknishendi. Eg er engan veginn viss um
að eg eigi að tefla meltingu minni í tvísýni
með því að leggja mér ávaxtamaukið til
munns; það mun vera réttast fyrir mig að
hverfa heim og fá mér, venju samkvæmt, bolla
af tómötuvökva í staðinn; slíkt á flestu frem-
ur vel við mig. ” Þetta rann litla skátanum
til rifja; “eg færi að líkindum með þér, og
drykki með þér tómötuvökva, ef ekki væri
fyrir þá sök, að eg hefi þegar byrjað að gera
mér gott af “heitu hundunum” og ávaxta-
maukinu; það væri lítið vit í að láta slíkt fara
til spillis; næst ætla eg að sötra með þér
tómötuvökva, ef það er rétt, að þú verðir að
gera slíkt þér til heislubótar. Eg veit ann-
ars ekki hvað eg mundi gera af mér, ef eg
fengi ekki “heitu hundana” annað veifið:
eg veit ekki skil á lostætari rétti; mamma er j
blátt áfram gráðug í þá; pabbi lætur þá ligg.ja
í milli hluta; hann hefir líka engan hest.s-
maga fremur en þú. Ritstjórarnir báðir, sam-
félagsmála ritstjórinn og stríðsfrétta ritstjór-
inn, eru beinlínis sólgnir í “heita hunda”;
eg efast ekki um, að væri mér með öllu synj-
að um slíkt góðgæti, þá mvndi eg einn góðan
veðurdag klífa hæzta tindinn í bræði minni
og stevpa mér þaðan beint á höfuðið niður í
undirdjiipin. ” “Slíkt tiltæki yrði vafalaust
talið til hinna dramatísku viðburða,” sagði
Jamie. “Mér þykir það á hinn bóginn harla
ólíklegt, að þú myndir grípa til slíks örþrifa-
ráðs, og baka viðskiftafélaga þínum og kær-
asta vini, djúpa og ógleymanlega sorg; þú
sýnist heldur ekki renna grun í hver aðstaða
mín yrði, ef eg misti eina vininn, sem eg hefi
eignast, nema þá að býflugnameistarinn hafi
ráðið það við sig að verða vinur minn. ”
“Það er víst engum vafa bundið að bý-
flugnameistarinn sé vinur þinn, ” sagði litli
skátinn; “eg veitti því athygli í fyrsta skift-
ið, sem eg sá þig á heimili hans; þetta vakti
undireins hjá mér traust, og þessvegna kom
eg hlaupandi svo að segja upp í fangið á þér.
Rekur þig ekki minni til þess,” spurði skáta-
meistarinn? “Jú, eg minnist þess jafnvel
skýrar í dag en nokkru sinni fyr. Það er
skrítilegt;” sagði skátaforinginn, “að í fvrsta
skiftið, sem eg kom auga á Molly, kviknaði
í sál minni sama trúnaðartraustið; hún var
alveg ómótstæðileg; mér fanst blátt áfram að
eg yrði að fleygja mér í fang hennar viðstöðu-
lanst. Eg held eg hafi ekki áður orðið vör
við jafn ómótstæðilegt aðdráttarafl. Piltarn-
ir vis.su blátt áfram ekki sitt rjúkandi ráð, er
beir hitti hana á göngu niður við ströndina;
það var engu líkara en þeir ætluðu að gleypa
hana með augunum, eða háma hana í sig eins
og rjómaköku eða hið sjaldgæfasta sælgæti.
Já, þvflíkt og annað eins!”
“Segðu mér eitthvað um Molly,” sagði
Jamie; “hún hlýtur að vera hrífandi stúlka,
að því er mér skilst.” “Það er löng saga að
segja,” svaraði litli skátinn. “Það valt lengi
vel á ýmsu fyrir Molly; hún varð móðurlaus
þegar hvín var barn, og misti snemma föður
sinn; auk 'þess átti hún ekki ávalt sjö dagana
sæla með tilliti til Donalds eða Don, eins og
hann var venjulegast kallaður; hún var lengst
af í vafa um hvað úr honum myndi verða; það
var engu líkara en hann af ásettu ráði gerði
sér far um að fara þvert að vilja hennar, og
brjóta á bak aftur flestar eða allar þær siða-
reglur, er hún hafði lagt niður fyrir honum
til þess að hegða sér eftir; öðru máli var að
gegna, ef um Lolly var að ræða; þó ekki væri
nema fyrir einn snöggsoðinn koss, var hún vís
til þess að hlaupa heiminn á enda. Mér fellur
óseg.janlega vel við Molly; hún er hreinskilin
og hispurslaus í orði og athöfnum. Það er
ekkert hálfverk á neinu, sem hún tekur sér
fvrir hendur. Bg get fullvissað þig um það,
að ef eg væri fullþroska manneskja og fær til
atvinnu, þá myndi eg enga stöðu fremur
kjósa, en þá, er Mollv gegnir, eða svipaða
stöðu.
“Þú ert búinn að gera mig öldungis undr-
andi,” sagði Jamie; “mér hafði aldrei kom-
ið til hugar áður, að þú værir fyrirlesari eða
skólakennari; nú er þó helzt svo að sjá sem
þín sterkasta hlið sé í kenslu í einhverju
formi. ” “Það sem Molly kennir er annars
eðlis en það, sem kent er daglega í skólastof-
unum og nemendurnir verða að læra upp aft-
ur og aftur og glevma samt. Kenslugrein
Mollv er víðtækari en það; hún kennir það,
sem kallað er Amerieanism, eða amerísk
þjóðrækni. Hefirðu nokkurn tfma gert þér í
hugarlund 'hvað falleg og greindarleg mörg
þessara barna og unglinga eru, sem hér eru
að spretta upp af mismunandi þjóðernisleg-
um stofni? Sum þeirra eru ítalskrar, grískr-
ar, spanksrar, japanskar og kínverskrar ætt-
ar og þó nokkur eiga rót. sína að rekja til
Hawaii-evja. Þú ættir að lilusta á þau
svngja: “My Countrv ’Tis of Thee Þú ætt-
ir að veita athygli þeim virðingarmerkjum,
er þau sýna fána þjóðarinnar. Þú ættir einn-
ig að hlusta á hljóminn í rödd þeirra og mál-
fari, er þau staðhæfa að ekkert land í heimi
komi til jafns við Bandaríkin, hvað skilyrði
til framtíðarhamingju snertir; þessum ungu
borgaraefnum hefir þegar skilist gildi þess
að hugsa með heilanum og vinna með 'hönd-
unum. Staða Molly er ein sú innihaldsrík-
asta er hugsast getur. Eg finn ávalt hjá mér
sterka og ómótstæðilega livöt til þess að
hjálpa henni til ]>egar hún er að útskýra hitt
og þetta fyrir ]>essu ungviði niður við strönd-
ina. ”
“Eg er farinn að halda,” sagði Jamie,
“að kensla sú, sem þú talar um, sé hvort-
tveggja í senn, bæði uppbyggileg og ánægju-
leg. Viltu taka mig með þér einhvern dag-
inn þangað som Mollv kennir ameríska þjóð-
rækni?”
“Að sjálfsögðu,” svaraði litli skátinn.
“Eg tel \ust að Molly vrði það mikið ánægju-
efni að fundum ykkar bæri saman; það fær
henni ósegjanlegs yndis að hitta fólk, sem
treystir á framtíð Ameríku og trúir á guð
sinn og herra. Hún er sjálf sterk á svellinu
í hvorutveggja; hún hefir bjargfasta trú á
því, að allir menn verði, áður en yfir lýkur,
prúðir, hreinskilnir og hugdjarfir menn, er
setji sæmd þjóðar sinnar ofar öllu. Eg er
viss um að þú mundir því nær falla í stafi af
undrun, er þú kæmist að raun um hve aðdá-
anleg tök Molly kann á hestum og hve bein-
skeytt hún er ef til þess kemur að hleypa af
óvssu. E'f eg væri miljónamæringur, og vissi
<“kki aura minna tal, myndi eg kaupa reið-
'hest, er að kostum til samsvaraði úrválshest-
um Molly, því dómgreind hennar í vali hesta
á engan sinn líka.” Nú reis skátaforiuginn á
fætur. Það er víst komið meira en mál fyrir
mið að hypja mig heim, ef eg á að geta haft,
fataskifti í tæka tíð og rek mig ekki á ein-
hvern stigamanninn á leiðinni.”
Ef eg ætti þess kost, sagði Jamie, þá
myndi fátt fá mér innilegri ánægju en það, að
skirra þig vandræðum, ef svo byði við að
horfa.” “Elg þakka þér umma'lin,” svaraði
litli skátinn, “þó eg þurfi að vísu ekki hjálp-
ar við í svipinn.” Nú hneigði foringinn sig
ofur kurteislega og lagði af stað; honum varð
snöggvast litið til baka og kallaði til Jamie
um leið: “Mundu mig um það, að hvenær
sem þú kynnir að þurfa aðstoðar frá minni
hálfu við, þá er eg til taks nær sem vera vill;
já, mundu mig um ]>að.” “Minni mitt má
enn teljast gott, svaraði” Jamie; það er ekki
nokkur minsta hætta á að eg gleymi góðvild
]>inni og umhyggjusemi; ” hann dáðist að því
hve léttilega barnið 'brá sér yfir gárðinguna,
sem aðskildi jarðeign býflugnameistarans og
Margrétar Cameron.
Morguninn eftir afréð Jamie að kveðja
Margréti Cameron til fundar við sig; hún
liafði verið óvenju alvarleg upp á síðkastið;
hún var rauðeygð og með töluverðan hand-
skjálfta annað veifið. Jamie velti því fyrir
sér hvort dapurlyndi hennar og auðsæ veikl-
un, stæði í sambandi við sjúkdóm býflugna-
meistarans, fjarveru Lolly,—stúlkunnar, er
honum gazt ekki sem bezt að, eftir lýsingu
litla skátans að dæma; honum var þetta þungt
áhyggjuefni, vegna þess hve Margrét Cam-
eron var góð og samvizkusöm kona.
Jamie liagræddi sér til í rúminu og rétti
úr sér, og fór með annari hendi um sárið, eða
ef til vill réttara sagt umbúðirnar, er um það
voru. Svo varð honum litið á þessa ástúð-
legu vinkonu sína.
“Margrét Cameron,” sagði Jamie. “A
þessu augnabliki ert þú eiðsvarin. Þú réttir
upp hægri hendina til sannindamerkis um það
að þú skýrir nákvæmlega rétt frá því hvernig
sár mín haga sér og hvers megi vænta eftir
]>ví sem nú horfir við. Eg hefi ekki haft
kjark í mér til þess að ganga úr skugga \im
þetta af eigin ramleik. Það er bezt að byrja
á þessu nú þegar.”
Jamie lokaði augunum; hann fann ekki
til þess hve skjálfhentur hann var, er hann
lyfti þeim frá brjóstinu þar sem sárið var.
Margrét Cameron gekk fast að hvílunni og
horfði nokkra stund á Jamie, án þess að haf-
ast að. “Hallaðu þér vitund áfram,” sagði
hún ofur mildilega, en þó með fullri alvöru.
Jamie opnaði augun; hún liélt í báðar hendur
hans; honum fanst hann lesa eitthvað í aug-
um hennar, er hann tæpast þorði að gera sér
von um hvað væri. “Margrét! Margrét- Er
það hugsanlegt að mér sé reglulega að
batna? Gengi það ekki fífldirfsku næst, að
láta sig dreyma um slíkt, eða vona nokkuð í
þáátt?”
Margrét Cameron hélt fast um báðar
hendur Jamie. “Drengur minn,” sagði hún
með nokkrum óstyrk í röddinni. Það geng-
ur kraftaverki næst, ef það þá er ekki hreint
og beint kraftaverk, hve sár þín hafa skift
um lit til hins betra; það er engum efa bund-
ið að ]>au sé byrjuð að gróa niðri í rótinni;
sárið er auðsjáanlega stórum lireinna en ]>að
áður var, auk þess sem lioldi á brjósti þínu
er farið að þykna. Þú ert líka hvergi nærri
jafn máttfarinn og l>á hefir átt vanda til und-
anfarandi. Mér hefir fundist og verða nokk-
urra umskifta vör að því er litarhátt þinn á-
hrærir, bæði í andliti og eins á höndum; hofir
þetta gefið mér góða von um það að blóð þitt
væri smátt og smátt ag hreinsast; lánist ]>að
að fullu, verður 'hitt tiltölulega auðvelt að
koma þér í sæmileg hold. Já, Jamie; eg stað-
liæfi nú, að þú sért kominn á ]>að góðan rek-
spöl, að full líkindi séu til að þú verðir gró-
inn sára þinna innan sex mánaða, eða jafn-
vel fyr. Lánist okkur að koma blóði þínu í
rétt horf, megum við örugglega vona, að eng-
in öfl fái komið í veg fyrir að þú verðir sá
maður, er guð,.við fæðingu þína, ætlaðist til
a þú vrðir.”
Hrifning Jamies varð slík, að hann tók
Margréti Cameron í faðm sinn og kynsti
hana á ennið með taumlausri ákofð; hún los-
aði sig von bráðar úr faðmlögunum; ekka-
blandinn fögnuður fylti sál hennar og frá
! hrjósti hennar leið milt andvarp um leið og
hún gekk frá hvílunni og út um bakdyr húss-
ins.
Jamie hafði farið som snöggvast á fæt-
ur; nú fleygði hann sér ofan á rúmfötin og
hvíldi sig um stund með hendurnar um ennið.
Svo fór 'hann fram úr hvílunni á ný, féll á
kné fyrir framan liana og fórnaði höndum til
guðs í heitri bæn fyrir fyrirheit hans um
heilsu og hamingju.
Eftir stundarkorn gekk Jamie þangað
sem kæliskápurinn var, tók út úr honum skál
og svelgdi í sig væna mörk af tómötuvökva.
Brúðkaupslagið
Eftir Selmu Lagerlöf.
Framh.
Hreppsnefndarmaðurinn var alveg á sama máli.
Það var enginn timi til að vera með neitt umstang,
því að fólkið var að raða sér í brúðargönguna á
kirkjuhólnum. Hann gekk þess vegna til Jan Öster
og bauð hann velkominn.
Síðan staðnæmdust fiðluleikararnir fyrir fram-
an brúðarfylgdina. Brúðhjónin gengu undir tjald-
himni, brúðarsveinar og meyjar gengu hlið við hlið
og á eftir þeim komu foreldrar og ættingjar í langri
og skrautlegri fylkingu.
Þegar alt var tilbúið, gekk einn brúðarsveinn
til fiðluleikaranna og bað þá að spila brúðarlagið.
Báðir fiðluleikararnir lögðu fiðlurnar upp að
hökunni, svo stóðu þeir grafkyrrir og enginn tónri
heyrðist.
Það var nefnilega siður í Svaravatnssókn, að
betri fiðluleikarinn byrjaði á brúðarlaginu og hefði
forystuna í hljóðfæraslættinum.
Brúðarsveinninn leit á Lars Larsson, eins og
hann byggist við, að hann mundi byrja, en Lars leit
á Jan öster og sagði:
—Jan Öster á að byrja.
En Jan Öster datt ekki annað í hug, en að Lars
sem var klæddur eins og herramaður, væri fremri
en hann, sem kom beint úr örbirgðarhreysinu, rifinn
og tötralegur.
—Nei, fyrir alla muni, sagði hann, fyrir alla
muni.
Brúðguminn ýtti við Lars.
—Lars Larsson á að byrja, sagði hann.
Þegar Jan Öster heyrði þetta, gekk hann til
hliðar og lét fiðluna síga.
Lars Larsson hreyfði sig aftur á móti ekki, en
stóð öruggur á sínum stað, en hann lyfti ekki fiðlu-
boganum.
—Jan Öster á að byrja, endurtók hann ein-
þykknislega, eins og sá, sem vanur er að koma vilja
sínum fram.
Það fór að koma ókyrð á fólkið af þessari töf.
Faðir brúðarinnar gekk til Lars Larssonar og bað
hann að byrja. Meðhjálparinn kom fram í kirkju-
dyrnar og benti þeim, að þau skyldu flýta sér.
Presturinn beið alskrýddur fyrir altarinu.
—Þú verður að biðja Jan Öster að byrja, sagði
Lars. Við fiðluleikararnir álitum hann okkar snjall-
astan.
—Það getur vel verið, sagði bóndinn, en við
bændurnir álítum þig snjallastan, Lars Larsson.
Bændurnir voru farnir að hópast að þeim.
—Svona, byrjið þið nú, sögðu þeir. Presturinn
bíður eftir okkur, og~við verðum að athlægi fyrir
öllum söfnuðinum, ef þessu heldur áfram.
Lars Larsson var óbifanlegur.
—Eg veit ekkert hvers vegna þessi háttvirta
samkoma hefir á móti því, að þeirra eigin fiðlu-
leikara sé sýnd virðing, sagði hann.
En Níels Ólafsson var bálvondur af því að það
átti að neyða hann til að nota Jan Öster. Hann gekk
að Lárs og hvíslaði.
—Nú skil eg, að það ert þú, sem hefir komið
þessu öllu af stað, til að sýna Jan Öster virðingu.
En byrjaðu nú að spila, eða eg skal reka þennan
náunga burt af kirkjuhólnum með skömm og sví-
virðingu.
Lars Larsson leit beint framan í hann og kink-
aði kolli, án þess að á honum sæi nokkra reiði.
—Þetta er rétt til getið hjá yður. Það varð
að binda enda á þetta, sagði hann.
Hann benti Jan Öster að hann skvldi koma á
sinn fyrri stað. Síðan gekk hann nokkur skref
áfram og snéri sér við, svo að allir gátu séð hann.
Hann kastaðiboganum frá sér og dró upp slíður-
hníf sinn og skar sundur alla fjóra fiðlustrengina,
sem brustu með skærum tón.
—Enginn skal segja það um mig, að eg telji
mig fremri Jan öster, sagði hann.
Nú var það þannig, að í þrjú ár hafði Jan
Öster liugsað um lag, sem hann fann að bjó í honum.
Aldrei hafði hann getað fengið það til að hljóma frá
strengjuntim, þegna þess, að heima var hann alt af
fjötraður í áhyggjum, og aldrei kom neitt fyrir
hann, sem gat lyft honum upp úr hversdagsstritinu.
En þegar hann heyrði strengi Lars Larssonar bresta,
reigði hann höfuðið og dró andann djúpt að sér.
Drættirnir í andliti hans stríkkuðu eins og hann,
hlustaði á eitthvað, sem kæmi úr fjarlægð, og svo
byrjaði hann að spila. Lagið, sent hann hafði hlust-
að eftir í meira en þrjú ár, hljómaði nú frá strengj-
unum og undir tónum þess gekk hann til kirkjunn-
ar. Og brúðfylgdin hafði aldrei heyrt slikt lag fyr.
Það hreif alla af slikum krafti. að jafnvel Níels
Ólafsson sjálfur gat ekkert viðnám veitt. Og allir
í brúðfylgdinni voru svo hrærðir og ánægðir með
Jan Öster og Lars Larsson, að þeir gengu með tár-
votum augum í kirkjuna.
—Dvöl.