Lögberg - 02.08.1935, Qupperneq 4

4
GefiS út hvern fimtudag af
THE COLUMBJA PRE88 LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjörans:
KDITOR LÖGBERG, 605 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Terð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published j>v The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
Tryggvi Þórhallsson
Við andlátsfregR vinar og samferða-
manns, þyrpast að manni eins og skæðadrífa
endurminningar, sem langtímum saman hafa
legið í þagnargildi. Það er eins og svift sé til
hliðar tjaldi og fram á sjónarsviðið komi lif-
andi keðja atburðanna, lið fyrir lið. 1 huga
mínum rifjast úpp margf, sem sennilega
hefði enn ekki lengi verið hróflað við, er eg á
föstudagskvöldið, var að fletta í sundur nv-
komnum fslandsblöðum og rak mig á andláts-
fregn Tryggva Þórhallssonar. Mér varð
starsýnt á mynd hans í einu blaðanna; mvnd-
in var auðsjáanlega af honum sem fullþroska
manni, er lífsreynslan liafði sett innsigli sitt
á; en út frá augum og andlitsdráttum stafaði
sama barnslega mildin, er mér frá samverutíð
okkar verður lang minnisstæðust.
Við Tryggvi áttum samleið um hríð sem
bekkjarbræður í latínuskólanum, og okkur
var vel til vina. Eg kom á þeim árum oft á
heimili foreldra hans, þeirra Þórhalls biskups
og frú Valgerðar, þetta hlýleg’a höfðingja-
setur, er nótt og nýtan dag umvafði alúð
sinni hvern, er að garði bar. Tryggvi átti
ekki langt að sækja þá mannkosti, er runnu
honum í merg og bein.—
Tryggvi Þórhallsson var fríðleiksmað-
ur og mikill að vallarsýn; prúður í fasi og
viðmótshýr. Hann var námsmaður góður,
mælskur vel og röskur í rithætti. Prestskap-
artíð hans var ekki löng; en á því sviði sem
annarsstaðar gat hann sér góðan orðstír og
aflaði sér fjölda vina. Á stjómmálasviðinu
náði hann því hámarki, að verða æðsti for-
ráðamaður þjóðar sinnar; lét hann sér einkar
ant nm búnaðarmál íslands og hag bænda. Þó
mun fræðimenska jafnan hafa staðið hug
hans næst; einkum ættvísi og sagnaritun.
Engu skal um það spáð, hver verða kunni
dómur sggunnar um afskifti Tryggva af for-
ustumálum hinnar íslenzku þjóðar. Hitt við-
urkenna vafalaust allir, að með honum sé til
moldar genginn góðviljaður mannkosta mað-
ur, er unni hugástum landi sínu og þjóð.
E. P. J.
Ritsjá
i.
Sameiningin — 50 ára minningar-
rit Hins Ev. Lút. Kirkjufélags
íslendinga í Vesturheimi, eftir Dr.
Richard Beck.—
Þessa merka og fræðimannlega rits hefði
að réttu lagi átt að hafa verið minst fyr; það
verðskuldar í fullum mæli athygli almennings.
Marg'víslegar annir hafa valdið þeim drætti,
sem orðið hefir á umgetningu ritsins; úr
þessu skal nú samt sem áður með línum þess-
um stuttlega bætt.
Þetta áminsta minningarrit, er stutt, en
allskilmerkilegt yfirlit yfir hálfrar aldar
feril Kirkjufélagsins; stutt hlaut það að
verða sökum þess hve tími sá var takmarkað-
ur, er Dr. Beck átti yfir að ráða við söfnun
heimilda og samningu þess; en skilmerkilegt
verður það að teljast, sökum auðsærrar og
ávaxtaríkrar viðleitni í þá átt að raska hvergi
viðburðakeðjunni, heldur bregða upp lið fyr-
ir lið í sögníegu svipum þeirra sérkenna, ér
öðrum fremur hafa mótað fimtíu ára starf-
semi þessa víðtækasta félagsskapar Islend-
inga í Vesturheimi.
Að öllu athuguðu, verður, að vorri
hyggju, ekki annað en gott eitt um þetta
minningarrit sagt; það er samið hlutdrægnis-
laust, eins og sérhvert sögurit á að vera, og
framsetning yfir höfuð skipuleg og glögg.
Islendingar vestan hafs standa í drjúgri
þakkarskuld við Dr. Beck fyrir mikið verk og
þarft í sambandi við þessa eigulegu og vönd-
uðu minningarútgáfu Sameiningarinnar.
1 niðurlagsorðum sínum hagar Dr. Beck
meðal annars máli sínu á þessa leið:
“Mörgum mun þó þykja það hvað merki-
legast til frásagnar af kirkjufélaginu, að það
hefir frá byrjun, þrátt fyrir tiltölulega smæð
sína og tíðan mótbyr, verið frjáls kirkjulegur
félagsskapur og staðið,iVe%in fótuna,. að frá-
töldum þeim styrk, sem skóla þess var veittur
úm ftokkur ár frá öðrum kirkjudeildum. Mun
LÖGBERG, FIMTUÐAGINN 29. AGÚST, 1935.
það_]>vf eígi ofmælt, að þar hafi “verið gefið
af þvf'örlæti af frjálsúm vilja til kristilegra
mála, sem áður ekki var þekt í kristnihaldi
þjóðar vorrar, og lagt út í stórræði af ein-
stökum söfnuðum og félagsheildum. ” ’(Séra
K. K. Ólafson, í forsetaskýrslu sinni, 1929.
Sjá G(jörðabók fyrir það ár, bls. 7). Þrátt
fyrir annmarka þá, sem verið hafa á starfi
þess, hefir kirkjufélaginu þess vegna mikið
áunnist í þágu aðalmálefnis síns—viðhaldi og
eflingu kristnihalds og k,írkjuKegs starfs í
bygðum Islendinga vestan hafs.
Jafnframt hefir félagið á margan hátt,
eins og fram hefir verið tekið í sambandi við
starfsmál þess og stofnanir, verið máttarstoð
í varðveizlu íslenzkrar tungu og menningar-
I erfða í Vesturheimi, og hefir í því starfi
reynzt trútt hugsjónum stofnenda þess og
orðið endurspeglun af lífi höfuðleiðtoga þess,
séra Jóns Bjarnasonar, sem helgust voru tvö
málefni: kristin trú og íslenzkt þjóðerni.
Þórhallur biskup Bjarnarson fór því eigi vill-
ur vegar, er hann sag'ði, að kirkjufélagsskap-
urinn hefði reynst mestur og beztur vörður
íslenzkrar tungu og íslenzks þjóðernis vestan
hafs. Mun félagið með framhaldandi starf-
semi sinni halda áfram að vinna þjóðernis-
málunum gagn, þó örðugri gerist nú afstaðan
en áður var, og nokkur skoðanamunur á þeim
málum kunni að eiga sér stað innan félags-
ins.”
Rit þetta kostar 75 og fæst hjá Mns. B.
S. Benson, Columbia Press, Ltd., Toronto
og Sargent.
II.
The Icelandic Luthercm Synod,
by Rev. K. K. Ólafson.
Eins og fyrirsögnin byendir til, er yfirlit
þetta samið á enska. tungu; það er eins og rit
Dr. Becks, helgað fimtíu ára starfsafmæli
Kirkjufélagsins. Frásöguin er skipuleg og
athuganir höfundar sanngjarnar, að því er
frekast verður séð. Þeim, sem ekki eru sterk-
ir á svellinu í íslenzku, er holt að kynna sér
rit þetta; það hefir margt það til brunns að
bera, er opnað getur á þeim augun fyrir mik-
ilvægi þess starfis og þeirrar viðleitni, er
Kirkjufélagið hefir beitt sér fyrir á síðast-
liðinni hálfri öld.
Höfundur þessa bæklings lýkur máli sínu
með svofeldum orðum:
“We should face the future with courage
and faith. There is much in our history to
make us humble and mucíh to inspire to emu-
lation. Our weakness in the present is over-
whelming, but the strength of God can be
made perfect in weakness.
The younger generation is our greatest
human asset. May the present increased
activity among the young people of the Synod
be the beginning of a powerful Christian
yout'h movement in our midst. Under God
that would give the surest promise of a bright
future.”
- Þetta sögulega yfirlit séra Kristins kost-
ar 40c og fæst eins og rit Dr. Becks hjá Mts.
B. S. Benson, Columbia press Ltd., Toronto
og Sargent.
III.
Jón Bjarnason Academy Year
Book, 1935.
Árbækur Jóns Bjamasonar skóla hafa
jafnaðarlegast verið harla vel úr garði gerð-
ar og haft margt nytsamt til brunns að bera;
að öllu athuguðu mun þó rit þetta veigamest.
Má með sanni segja að hér reki ein ritgerðin
aðra annari betri. Skarplega hugsuð og
glæsilega ritin er grein séra B. Theodore Sig-
urðssonar, Christian Bducation and Modern
Life,” og fróðleg og ljós ritgerð J. T. Thor-
son’s “The First Seven Years of the Ice-
landic Settlement in North America.”
Jafnvel þessar tvær ritgerðir, út af fyrir sig,
nægja til þess að skipa riti þessu í flokk á-
gætra nytsemdarbóka. En nú vill svo til, að
hér kennir margra annara grasa, er gefa Ár-
bók þessari raunverulegt gildi.
Til íhyglisverðrar þjóðræknis þungavöru
má meðal annars telja ritgerðina “If I Were
of Icelandic Blood,” eftir Chester Nathan
Gould, prófessor við háskólann í Chicago.
Margir íslendingar vestra hafa farið gálaus-
lega með feðra arf sinn og helgaðar venjur
íslenzkrar tungu og breytt þrásinnis nöfnum
sínum að óþörfu. Eftirgreind ummæli pró-
fessor Goulds víkja ábærilega að þessu at-
riði:
“I should be proud of the Icelandic
language, not only for its content, but for its
form, remembering that it is today in many
respects a more venerable form of Germanic
speech than the language of the Gothic bible
of the fourth Century.
And if it were possible (I know it
would be hard for all the forces of society
are arrayed against it) I should retain my
Icelandic name. If my fathers name 'were
Gísli-and mine Páll or Hólmfríður, I should
wish to be calíed Páll. Gíslason or
HólmfríÖur Gísladóttir, and then to
enable me to get along better in this
non-Icelandic world I should add a
permanent family name that was as
Icelandic as possible and still could
be pronounced by the English organs
of speech, never forgetting that
Icelanders and Kings are the only
persons in the western world
whose first names are their only
real names.”
%
Séra Rúnólfur Marteinsson minn-
ist stuttlegaí riti þessif hálfrar ald-
ar afmælis Kirkjufélagsins og til-
högun þar að lútandi hátiðarhalds.
Tvö kveðju erindi frá nemendum
skólans hefir Árbók þessi að geyma,
er bæði sóma sér vel, þó hið síðara
taki hinu að innviðum til, ærið mik_
ið fram; er höfundur þess Hugh
Macfarlane.
Erindi
flutt af séra S. S. Christopherson, á
fimtíu ára afmæli Þingvalla og
L 'ógbergs bygða þ. 26. júlí.
Textinn, Sálm. 90; 1 og 150; 1-6.
Augnablik það, sem vér nú lifum
j á er stórkostlega þýSingarmikiÖ.
I Margir af oss, sem nú lifum munu
j ekki sjá aðra fimtíu ára afmælishá-
! tíð þessara bygða. Bein margra
vorra, sem nú lifum verða moldu
orpin þegar sú hátiðlega stund renn-
ur á ný.
Hin liðnu fimtíu ár í sögu bygð-
anna eiga það sammerkt við tíð frá
upphafi vega, að þau liðu fram hjá
þögult og viðnámslaust.
En svipur þeirra var mjög á ýms.
an hátt. Öll fluttu þau mörg um-
fangsefni; ýmist gleði eða sorg, blítt
' eða strítt og örðugleika meiri eða
minni, og öllum höfðu þau eitthvað
að flytja. Líka rifjast upp fyrir
oss í dag svipir þeirra, sem eitt sinn
áttu leiÖ með oss á þessum slóðum,
sem vér iðulega umgengumst og
voru oss handgengnir. Allir eru
þeir gengnir til hvíldar í Guði og
i hið framliðna hold þeirra nýtur
þægrar hvíldar í hinni mjúku sæng
jarðarimiar. En minning þessara
burtsvifnu og horfnu vina og ást-
menna gera oss stund þessa alvarlega
og yfrið hátíðlega.
Þegar vér nú lítum yfir liðin ár,
verður fyrir spurning skáldsins:
“Hvers er að rt;innast, og hvað er
það þá, sem helzt skal í minningu
geyma ?”
Til þess að fá svar við þeirri
spurningu mun heppilegast að gera
stutt yfirlit yfir viðburði liðinna
ára.
Maður er mintur á atriði, sem
gerðist fyrir rúmum fjögur þúsund
árum, þegar forfaðirinn Abraham
er leiddur norðan úr hinu fjarlæga
Kaldealandi til Kanaanslands, eins
og lesa má í tólfta kapítula í fyrstu
bók Móse:
“Og Drottinn sagði við Abraham:
Far þú burt úr landi þínu og frá
ættfólki þínu og úr húsi föður þins,
til landsins, sem eg mun vísa þér á.”
Enginn mun efast um það, sem á
annað borð trúir á guðlega hand-
leiðslu, að af handleiðslu Guðs er
það orðið, að brot af þjóðflokki vor-
um er komið hingað.
En ekki reyndist leiðin greið í
þessu fyrirheitna landi. Ótal hleypi-
dómar mættu hinum íslenzku land-
nemum svo að segja í flæðarmálinu
og uppihaldslaus stritvinna hjá fólki,
sem þeir ekki skildu. Þeir þóttu
fremur luralegir, þessir dularfullu,
ókunnu menn, frá yzta skauti heims.
En unnið gátu þeir og ólatir voru
þeir, og trúir til orða og verka.
Komust því í álit meðal þeirra, sem
fyrir voru. Brátt kom og í ljós and-
legt attgerfi þeirra, því hvar sem
þeir námu staðar til langframa komu
þeir sér upp guðshúsum, þar sem
þeir fengu komið saman og rætt við
Guð sín helgu hjartans mál. Þeir
gerðu heit eins og Jakob forðum,
þegar hann fór landflótta frá föð-
. urlandi sínu : “Hér er guðshús. Ef
Guð er með mér og varðveitir mig.
. . . Og gefur mér brauð að eta og
föt að klæðast . . . Þá skal Drottinn
vera minn Guð.”
Feðrum yorum varð og að trú
sinni. y’ -n< i
bygðir íslendinga, hin arðsömu ak-
urlendi og engjalönd og angandi
víðir yrkja þögul ljóð um ágæti
þessa lands, og um iðjusemi þeirra
er unnu.
Hin íslenzka bygð hér í grend-
inni hefir heldur ekki verið afskift
íslenzkum manndómi og þraut-
seigju. Þrjú eru guðshúsin hér, sem
bera dýrðlegan vott um blessun Guðs
og varðveizlu yfir þessu héraði.
Sæmileg heimili og margskonar um-
bætur blasa við auga.
Það hefir verið mikið strítt og
margt unnið hér á liðnum fimtiu ár-
um.
Og þótt, ef til vill, að þessar bygð-
ir hafi ekki verið eins hraðskreiðar
eða stórstígar eins og sumar aðrar
bygðir íslendinga, mun þó láta harla
nærri, að hagur manna hér muni þó
ekki siðri en víða gerist.
Vér minnumst með hlýleik þeirra,
sem fallnir eru, sem skildu oss eftir
glæsilegan vitnisburð trúar sinnar
með þessu guðshúsi og hinum öðr-
um guðshúsum innan þessara bygða.
A8 vísu eru enn meðal vor fáeinir
hinnar hverfandi kynslóðar. En fá-
ir eru þeir, og að líkum líður skamt
um það, aÖ hinn síðasti meðal hinna
fyrstu landnema verði borinn til
grafar.
En öllum landnemum, lífs og látn-
um á þessu svæði, ber hinum yngri
að sýna fylstu virðing og þakklæti
fyrir trútt og ágætt starf, og fyrir
það hve kostuglega þeir bjuggu í
veginn fyrir oss, sem tökum við.
Vér íhugum í dag stríðið, sem þeir
háðu, óþægileg lífskjör, sem þeir
áttu við að búa; strit og margar
tnannraunir, sem þeir urðu að þola.
Vér minnumst hans, sem á örð-
ugri ferð í nepjukulda og nátt-
myrkrí þreytir leið heim að heimili
sínu, þar sem er honum alt helgi-
dómur.
Vér minnumst hennar, sem með
óttablandinni eftirvænting bíður
ektamakans, sem er væntanlegur á
hverju augnabliki, sem er að há
stríð við myrkrið og harðviðrið fyr-
ir utan. Hennar einasta ástundun
er það, aÖ gera honum heimkomuna
hlýja og þægilega og vinna með allri
mögulegri iðni alt það, er má verða
heimilinu til mestra nota og fram-
fara.
Frumbýlis konur og frumbýlings.
menn; yér þökkum af hjarta á þess-
um degi ykkur öllum, bæði lifs og
liðnum:
Vér leggjum í anda á þessum
degi fagra blómsveigi á leiði þeirra,
sem eru gengnir til hvíldar og af-
hjúpum bautastein, er skal geyma
minningu allra landnema héraðsins,
karla og kvenna, þeirra, sem nú hvil-
ast eftir erfiði sitt, og þeirra, sem
biða hvíldarinnar.
Guð blessi alla landnema og gefi
þeim að síðushi eilífa hvild á sínu
dýrðarlandi-—á landinu fyrirheitna.
Þegar vér á þessum bjarta hátið-
isdegi horfum yfir bygð þessa og
litum allar þær dásemdir, sem blasa
við augum, getum vér þá virkilega
horft á þá sjón án þess að hjörtu
vor fyllist þakklátssemi við hann,
sem hefir gert alt þetta—við hann,
sem hefir blessað þessar bygðir svo
ríkulega og haldið sinni dýrðlegu
föðurhendi yfir þeim á liðnum
fimtiu árum?
Er nokkurt hjarta svo kalt, að
það ekki finni til þess í dag, hve
rnikið er þegið og hve mikið ber að
þakka ?
Já, góðum Guði sé lof fyrir liðin
fimtiu ár þessara bygða og fyrir dá-
samlega vernd og varðveislu hans á
þeirri tíð.-----
“Svo farðu heil hin forna tíð.
Og hvílið, daga svipir geymdir.”
Vér höfum minst á köllun feðra
vorra og mæðra og á hvern hátt þau
hafa rækt hana, eftir þau komu hér
við land.
Þau hafa skilið oss eftir stórmik-
inn arf mannvirðingar og mann-
dáða.
íslenzkt þjóðerni hefir unnið
glæsilegan sigur meðal þeirra, sem
fyrir voru, fyrir atorku þeirra, sem
meðal þjóðar vorrar eru nú velflest.
ir gengnir til hvílu.
: Vér erum táldif með beztu inn-'
flytjendum þessarar álfu.
—‘Þennan vér-mætan eigum- arf,—
minningu fræga, fegurst dæmi.”
Eigum vér að halda við þessum
arfi mannkosta og virðingar? eða
eigum vér að kasta oss hugsunarlít-
ið út í straum með þeim, sem ef til
vjll hafa minna til brunns að bera
andlega en vér?
Hvort eigum vér að halda áfram
að vera íslendingar í insta eðli eða
ekki ?
Eigum vér að leitast viÖ að reyn.
ast trúir kristinni trú og öðrum há-
leitum hugsjónum, þeim, er feður
vorir lifðu og dóu fyrir?
Eigum vér að halda áfram að vera
atorkumenn og iðjumenn, einlæglega
frómir til orða.og verka; menn sem
standa við öll loforð sín, hvað mik
ið sem það kann að kosta?
Án þessa er ekki unt að vera sann-
ur íslendingur; án þessa er ekki unt
aÖ geyma hins dýrmæta arfs, sem
feður vorir og mæður afhentu oss.
Eða eigum vér ,að skipa oss í
flokk þess andlega flökkulýðs, sem
lætur sér sæma að seðjast og klæð-'
ast af fé annara, án eigin viðleitni?
Það er holt fyrir oss að ákvarða oss
nú, meðan vér stöndum á tímamót-
um þessum. Það er lífsnauðsyn
fyrir oss vegna þess, að vér hljótum
að há hólmgöngu viÖ margan örðug.
leika áður en sigur’ er fenginn.
Það er vanalegast talið svo, að
frumbýlingsárin séu örðugust og
hættumesti tíminn i lífi manna. En
það reynist ekki ætíð svo. Iðulega
koma í ljós nýir örðugleikar, nýjar
hættur og aðrir óvinir að frumbýl-
ingsárunum liðnum.
Það hefir ekki neina þýðingu að
gera of lítið úr örugleikunum. Það
er lang hyggilegast að horfast í augu
við hvern óvin og vera sér grein fyr-
ir hættunni hver sem hún er.
Því verður ekki mótmælt með
sanngirni, að margir örðugleikar og
óvinir, andlegir og likamlegir, sækja
að mönnum í dag, sem ekki þektust
á frumbýlingsárunum.
Það er oss lífsnauðsyn að gera oss
fulla grein fyrir þessum sannleika.
Með því einu móti getum vér haslað
óvinum vorum völl í tíma og unnið
sigur á þeim.
Andvaralausir eða sofandi sigr-
um vér þá aldrei.
Vér stöndum ekki lengur í mann-
raunum frumbýlingsáranna, en yfir-
standandi byltingaöld boðar margs-
konar hættur og sjónhverfingar. Það
sem hefir ætíð verið talið trygging
fyrir manndómslegu gildi er nú mis-
jafnlega metið, og lítið virt af mörg.
um; ótryggleiki til orða og verka og
skeytingarleysi um loforð og skuld-
j liindingar er helzt til alment; glögg
hugsun og áhugi fyrir almennum
velferðarmálum er ekki nógu al-
mennur
Andlegt sjálfstæði og skilningur
á sönnum virkileika í lífi og hugsun
er ekki nærri eins mikið og þarf að
vera.
Það er svo afar létt að láta berast
“sofandi að feigðarósi” með straum
tíða og viðburða.
Mönnum hættir of mjög við að
taka mannlegar raddir fram yfir
rödd Guðs, sem sí og æ hljómar í
orði hans, í lífi náttúrunnar og í
vorum eigin hjörtum.
Það er mörgum tilhneiging að
hlusta fremur á hina dillandi hljóma
danshallanna en á hina blíðu og frið-
andi rödd guðshúss.
Þessar og ótal aðrar hættur mætti
nefna, sem hafa mjög svo færst í
aukana að liðnum frumbýlingsárum.
Sannleikurinn er, að frumbýlings-
árin standa yfir enn; aldrei fremur
en nú. Verkefnin eru önnur nú en
áður gerðist, en viðfangsefnin i dag
eru fyllilega eins vandasöm og fyr á
tíð. Óvinir mannsandans í dag eru
þeim mun hættulegri að því leyti, að
nú birtast þeir margir í skrautgerfi,
en áður komu þeir til dyra eins og
þeir voru klæddir.
Eldri kynslóÖin heimtar af nú-
tíma mönnum ósérplægni, ráðdeild
°g röggsemi allra framkvæmda.
Víst mega þeir eldri djarft úr
flokki tala, því verk þeirra bera vitni
um mikla ráðdeild og röggsemi.
En þess ber að gæta, áð margir
nútímans menn hafa lífið enn fyrir
framan sig; ef til vill hafa þeir ekki
allir enn komið auga á verulegt