Lögberg - 07.11.1935, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. NÓYEMBER, 1935.
Monsieur Alfredo
Eftir Axel Munthe.
Eg hefi ekki minstu hugmynd um
hvernig á því stó8, aS eg rakst á
þetta litla og fátæklega veitingahús,
og þaÖan af síður er mér ljóst, hvers
vegna eg varÖ þar fastur gestur í
halft ár. Eg er hreint ekki frá, að
þaÖ hafi verið vegna þess að Mon-
sieur Alfredo borðaði þar.
ÞaÖ var bersýnilegt, að hann borð-
aði morgunverð okkru seinna en eg,
því að mér vanst alt af tími til að
reykja tvær, þrjár sígarettur, áður
en hann kom inn í Café de
1 Ivmpereur. Hann var hnakkakert-
ur og fann til sín i þétthnepta diplo-
matfrakkanum og með handritin sin
í böggli undir hendinni. Um hrukk.
ótta, barnslega ennið hans féllu hær.
urnar í Iaglegum, snúnum Iokkum.
Þjónninn færði honum kaffibolla,
og setti skákborðið á milli okkar.
Monsieur Alfredo spurði á sinn
forna óg riddaralega hátt, hvernig
mér liði, og eg fékk aftur á móti all-
ar nauðsynlegar upplýsingar um
heilsu hans. Svo fór eg að raða
mönnunum upp, en meðan eg var
að bograst undir borðinu og leita að
peðum, sein alt af voru viss með að
velta niður, flýtti hann sér að laum-
ast niður í vasa sinn eftir sykurmola
og láta hann í bollann.
Við tefldum alt af tvær skákir.
Eg er alveg frámunalegur klaufi að
tefla, en gamli maðurinn elskaði
skák af öllu hjarta og ljómaði að á-
nægju í hvert skifti sem hann mát-
aði mig. Hann var ósköp seinn að
leika en furðulega áræðinn. Þegar
eg var búinn að tefla við hann á
hverjum degi í marga mánuði var
mér ómögulegt að segja um hvor
okkar væri lélegri skákmaður. ÞaÖ
sem ruglaði mig mest, var að Mon-
sieur Alfredo lék aldrei eða að
minsta kosti afar sjaldan, öðru en
kóngi og drotningu. Það rétt kom
fyrir að hann hreyfði biskup, hrók
eða riddara, en það var ekki nema
út úr neyð og altaf var honum það
þvert um geð. Peðin snerti hann
ekki fremur en þau væru ekki til.
Ef hafði aldrei séð nokkurn mann
tefla svona og eg varð oft að gæta
ýtrustu varkárni til þess að vinna
hann ekki.
Samtal okkar snérist um bók-
mentir, einkum um leikrit. Mon-
sieur Alfredo var mjög vandlátur
um Ieiklist og mátti aþs ekki heyra
nefnt annað en sorgarleiki. Hann
var fjíirska ómildur í dómum sinum,
þegar hann talaði um rithöfunda!
I m þetta leyti var eg mjög hrifinn
af \ ictor Hugo, en Monsieur Al-
fredo fanst hann alt of viðkvæmur.
Hann feldi sig betur við Racine og
Corneille, en þó lét hann á sér skilja,
að honum fyndist vanta að nokkru
kraftmn í list þeirra. Gamanleiki
fyrirleit hann og neitaði algerlega
að viðurkenna Scribe, Augier, Lab-
iche og Duma sem fræga höfunda.
Venjulegast var Monsieur Alfredo
hægur og rólegur, en ef Offenbach
eða Lecocq voru nefndir á nafn, ætl-
aði hann alveg að sleppa sér. Þá
ruddi hann úr sér skömmum á
ítölsku, en það mál notaði hann ekki
nema þegar honum var sérstaklega
mikið niðri fyrir. Hann kallaði þá
öllum illum nöfnum — óþokka og
eiturbruggara — með hinni svívirði-
legu tónlist sinni hefðu þeir byrlað
heilli kynslóð eitur og gereyðilagt
listasmekk hennar og þeir ættu að
mestu sök á því, hvað sorgarleikir
væru nú á dögum í litlum metum
hafðir.
Monsieur Alfredo virtist vel
kunnugur öllu, er snerti leikhúsin í
Paris, og eflaust var hann þar tíður
gestur sjálfur. Einu sinni eða
tvisvar hafði eg stungið upp á því
við hann, að við færum saman í
leikhúsið eitthvert kvöldið,1 en hann
tók ekki glatt í það. Þegar við vor-
um búnir mieð seinni skákina, fór
hann ofan í vasa sinn og tók upp úr
honum fjögur Sous, vandlega vafin
innan í pappírsblað. Svo kallaði
hann á þjóninn, spurði hvað hann
skuldaði og lagði aurana á borðið.
Eins og sjá má af þessu var heldur
ódýrt að koma í Café de l’Empereur.
Veitingahúsin á Boulevard St.
Michael seldu kaffi bollana á átta
scus, en hér var hægt að komast af
með f jögur, með því að drekka kaff.
ið svart og sykurlaust. — Monsieur
Alfredo hafði fyrir löngu sagt mét
að sín reynsla væri sú, að sykur
eyðilegðj alveg ilminn af kaffinu.
Eg var ekki eins vandlátur á kaffi-
ilminn og lét því bæði sykur og
mjólk út í. Þar að auki drakk eg
koníak með, en aldrei fékk eg Mon-
sieur Alfredo til að þiggja un petit
verre, og bauð eg honum það þó oft.
Eg var búinn að reyna að freista
hans með öllu, sem hægt var að fá í
Café de l’Empereur, en gamli mað-
urinn neitaði alt af kurteislega en
þó ákveðið.
Eg vissi að Monsieur Alfredo var
rithöfundur; það var handrit að
sorgarleik í fimm þáttum, sem hann
bar undir hendinni. Eg hefi alt af
litið upp til rithöfunda og listamanna
og eg gerði alt, sem í mínu valdi stóð
til að koma honum í skilning um,
hyað eg teldi mér rnikinn heiður að
hafa kynst honum. Eg var búinn
að segja honum alt um mig og mína
hagi, en hann var mjög tregur til að
segja mér nokkuð af sér. Stundum
fórum við um sama leyti út úr veit-
ingahúsinu, og þá ætlaði eg að verða
honurn samferða nokkurn spöl; en
þegar við komum út á götu, kvaddi
hann mig í snatri og mér var fylli-
I lega Ijóst, að hann kærði sig ekki
1 um. Einnig hafði eg látið í ljós, að
mig langaði til að heimsækja hann
| við tækifæri, en hann lét þá á sér
skilja, að nú sem stæði væri hann i
; miklum önnum. Eg þóttist vita, að
hann væri að semja sorgarleikinn og
: gætti þess því vandlega að ónáða
hann ekki.
Á kvöldin kom hann aldrei í veit-
ingahúsið, og eg sat þar því oftast
nær einn og reykti. Stöku sinnum
borðaði eg miðdegisverð með skóla-
bræðrum minum úti í bæ, en af þvi
I að við vorum sannir íbúar Quarter
! Latin, fórum við sjaldan yfir Signu.
Kvöld nokurt stakk einhver upp á
þvi, að við skyldum aka til “Varie-
tés’’ og sjá “Ræningjana” eftir
Offenbach, sem var þá búið að sýna
lengi við mikla aðsókn. Hvort sem
við ræddum þetta lengur eða skem-
ur, varð það úr, að eg slóst í förina.
Það var ósköpin öll af stúdentum
í leikhúsinu. Við vorum í sjöunda
himni og höfðum næstum eins hátt
og klappararnir, sem sátu fyrir aft-
atí okkur og unnu fyrir kaupi. Mér
fanst eg hálfgert vera að svíkja hann
garnla kunningja minn frá Café de
l’Empereur og eg fann hvað hann
mundi fyrirlíta mig, ef hann sæi mig
á slíkum stað. Að síðustu ákvað eg
að segja honum hreinskilnislega frá
öllu saman. En eg gat ekki að því
gert, að eg veltist um af hlátri allan
tímann, meðan á sýningunni stóð.
Þegar einu atriði Ieiksins var lokið,
byrjuðu klapararnir með ógurlegum
hávaða og leikhússgestirnir fylgdu
hrifnir dæm;i þeirra. Að lokum urð-
um við uppgefnir og gátum ekki
hreyft handleggina lengur, en þá
voru klappararnir búnir að safna
kröftum á ný og hin bráðsmellna
fyndni leiksins var hylt einu sinni
"enn með hrópum og dynjandi lófa-
taki af áhorfendunum, sem sátu
fyrir aftan okkur og ekki fundu til
minstu hrifningar. Stóreflis kór af
þessum) aumingjum grenjaði:
“Bravó! Bravó!” til þess að vinna
fyrir mat sínum.
Alt í einu heyrði eg einhvern
hrópa: “Bravó! Bravó!” dálítið
seinna en hina. Eg snéri mér
snögglega við, rendi augunum eftir
klappararöðinni og þreif svo — fé-
lögum mínum til mikillar undrunar
— hattinn minn og læddist út úr
leikhúsinu.
Gleðihljómarnir úr leiknum kváðu
við í eyrum mánum á heimleiðinni,
en eg fann þetta kvöld, að augu mín
ætluðu hvað eftir annað að fyllast
af tárum.
Nei, eg sagði Monsieur Alfredo
aldrei, að eg hefði farið í leikhúsið
og séð “Ræningjana.” Eftir þetta
forðaðist eg eins og heitan eldinn
að minnast nokkuð á Offenbach eða
Lecorcq og eg reyndi aldrei framar
að fá gamla manninn til að koma
með mér í leikhús.
Þegar við hættum að tefla daginn
eftir, veitti eg honum eftirför dálít-
inn spotta. Sama kvöldið fór eg í
húsið, sem hann bjó í. Eg var að
athuga nafnspjaldið á hurðinni hans
Monsieur Alfredo, þegar konan, sem
sá um húsið, kom til mín og sagði
að hann væri aldrei að hitta heima á
kvöldin. “Ætluðuð þér kennske að
fá tíma hjá honum?” Eg játaði því
og spurði, hvað marga nemendur
hann hefði núna. Eg var sá fyrsti,
sem hún hafði séð.
Seint um haustið trúði eg Mon-
sieur Alfredo fyrir því, að eg hefði
íastákveðið að leggja læknisfræðina
á hylluna fyrir fult og alt, en búa
mig hinsvegar undir að verða leik-
ari. Mér til mikillar gleði bauðst
hann til að leiðbeina mér í upplestri
og látbragðalist. Kenslan átti að
fara fram i herbergi mínu í fíotel de
l’Avenir. Kensluaðferðir gamla
mannsins voru afar einkennilegar og
kenningar hans um leiklist voru
hreint ekki síður óvenjulegar heldur
en kenningar hans um skák. Eg
hlustaði með mestu athygli á alt,
sem hann sagði, og reyndi af fremsta
megni að læra þær grundvallarregl-
ur, sem hann kendi, fyrir látbragða-
list og framkomu á leiksviði. Eftir
nokkurn tíma lét hann undan kvabb-
iu úr mér um að fá að reyna við
eitthvert hlutverk, og þar sem hann
þegar var alveg sannfærður um, að
sorgarleikirnir væru sú tegund leik-
listar, sem eg væri bezt fallinn til að
iðka ákváðum við, að eg skyldi leika
undir handleiðslu höfundarina sjálfs
eitt hlutverk-ið í síðasta leikritinu
eftir Monsieur Alfredo, sem hét
“Rýtingurinn” og var sorgarleikur í
fimml þáttum. Monsieur Alfredo
var sjálfur konungurinn og eg var
sjálfur markgreifinn. Eg skal gjarn.
an játa, að byrjunin tókst alls ekki
vel. Mér var ljóst, að höfundurinn
var hvergi nærri ánægður með mig
og eg viðurkendi fúslega. að það
væri hreinasta skömm að, hvernig
markgreifinn var hjá mér. Næsta
tilraun min varð með enska lávarð-
inn í “Hefndinni,” sorgarleik í fimm
þáttunt, en ekki vakti eg heldur í
þetta skifti hina minstu von um við-
unandi frammistöðu. Þvi næst gerði
eg tilraun sem greifi í “Leyndar
dómar grafarinnar,” en árangurinn
var mjög vafasamur. Eftir þetta lét
eg mér nægja að leika undirgreifa
og reyndi af öllum lífs og sálar
kröftum að gera það sómasamiega,
en þrátt fyrir það, hvað Monsieur
Alfredo var þolinmóður og elsku-
legur, þegar hann benti mér á gall-
ana, hlaut eg með sjálfum mér að
viðurkenna, að eg væri sjálfsagt ekki
heldur á minni réttu hyllu í undir-
grei f a-hlutverkinu.
Eg fór nú í fullri alvöru að efast
um, að eg væri fæddur leikari, en
Monsieur Alfredo bjóst helzt við, að
ástæðan fyrir því að svona illa tókst
með þessi hlutverk, væri sú, að eg
væri ekki nógu kunnugur hærri
stéttunum og þess vegna ætti eg svo
erfitt með að setja mig inn í þær
hugsanir og tilfinningar, sem væru
einkennandi fyrir þess konar fólk.
Og þetta var hárrétt hjá honum —
?að var svei mér enginn hægðar-
Ieikur. Allar söguhetjur hans —
hvort heldur það voru karlar eða
konur — kendu áakflega í brjósti
um sjálfar sig, að eg ekki segi, að
?ær hafi verið viti sínu fjær af ör-
væntingu, en samt var mér oftast
nær ómögulegt að sjá, hver ástæðan
var fyrir hugaræsingu þeirra. Allra
augu loguðu af ást og hatri. Venju-
legast áttu elskendurnir að sjálf-
sögðu við erfiðleika að stríða, en
jafnvel þó að þau fengju að njótast,
batrfhði skapið auðsjáanlega ekki
minstu vitund. Eg man til dæmis
eftir þriðja þætti “Rýtingsins,” þar
sem eg (markgreifinn) er búinn að
ösla yfir blóðlækina og er svo hepp.
inn að eignast konuna, sem hjarta
mitt þráir og einnig hún hefir brot-
ist gegnum vötn og elda til þess að
verða min. Erkibiskupinn gefur
okkur saman í tunglsljósi, og við,
sem ekki höfum hitzt í tíu ár, fáum
að vera ein góða stund í yndslegum
laufskála. Við höfðum enga minstu
ástæðu til að óttast; það var mjög
ósennilegt að við yrðum ónáðuð og
eg hefði hiklaust rekið sverðið gegn
um hvern þann, sem birst hefði á
leiksviðinu; mér fanst satt að segja
full ástæða til að láta svolítið vel að
kvenmanninum. En Monsieur Al-
fredo þótti eg aldrei nógu raunaleg-
ur í röddinni þessi fáu augnablik,
sem hann lét okkur njóta hamingj-
unnar i næði (Skömmu seinna týnd-
um við lífinu í jarðskjálfta).
Nú, og þeir, sem ekki fórust af
slysurn, voru svo sem ekki öllu bet-
ur komnir. Þeir fóru allir í gröfina
—í fegursta æskublómanum — af
hinum óskiljanlegustu sjúkdómum,
sem jafnvel hin fullkomnasta hjúkr.
un gat ekki rönd við reist. í fyrstu
reyndi eg að bjarga nokkrum af
þessum fórnarlömbum, en Monsieur
Alfredo leit alt af steinhissa á mig,
þegar eg stakk upp á að einn einasti
þeirra fengi að komast til heilsu
aftur. Þar sem eg auk þess vissi,
að hann áleit, að viðkvæmnin hefði
eyðilagt Hugo, sem leikritaskáld,
hætti eg von bráðar að blanda mér í
þessi mál.
Þegar eg var enn búinn að reyna
nokkrum sinnum að leika aðalsmann
og alt af mistekist, fór eg auðmjúk-
legast fram á við Monsieur Alfredo,
að hann léti mig reyna, hvort ekki
gengi betur með einhvern borgara-
legri mann. En þar var þrándur í
götu, sem eg hafði ekki tekið með
i reikninginn. — Monsieur Alfredo
fékst ekki við persónur af lægri
stigutn en undirgreifa. Ef gangur
leiksins krafðist þess beinlinis, að
einhver einn fulltrúi hinna lægri
stétta sýndi sig á leiksviðinu, fékk
hattn naumast tima til að láta í sér
heyra áður en höfundurinn kastaði
fullri pyngju í höfuð honum og
sveiflaði svo handleggnum í snjáðu
erminni eins og riddari og þeytti
manngarminum út að leiktjöldunum.
Ágætt, burt með allan ástæðulausan
hroka! Það var í þessum hlutverk-
um, sent eg að lokum komst í essið
mitt, í þeim vann eg mína fáu sigra.
Án þess að gamli maðurinn tæki
eftir hvarf eg oftar og oftar burt
frá leiknum; við og við gekk eg yfir
leiksviðið og afhenti með mikilli
Iotningu eitthvert skjal frá einhverj.
um þjóðhöfðingja; sömuleiðis varð
eg endrum og eins að bera í burtu
lík—það var alt og sumt.
Þannig leið haustið. Við vorum
búnir að þrælast gegnum hvern sorg-
arleikinn eftir annan, en samt hélt
Monsieur Alfredo áfram að koma
með ný hatidrit upp á vasann. Eg
fór að bera kvíðboga fyrir, að þessi
feikna skriffinska myndi að lokum
gera út af við gamla manninn og
þess vegna reyndi eg á allan hugsan-
legan hátt að fá hann til að taka sér
hvíld. En það var gersamlega á-
rangurslaust. Hann' kom nú á
hverjum degi á Hotel de l’Avenir til
eina nemandans og þess eina manns,
sein hann hafði sýnt rit sín. Ein-
feldnislega barnsandlitið hans varð
blíðara og elskulegra, eftir því sem
fram liðu stundir, og eg hændist að
æssum gamla, áhugarika manni, af
einhvers konar meðaumkun og löng-
um til að vernda hann.
Blóðþorstinn í ritum hans varð alt
af ákáfari og óseðjanlegri. Þegar
komið var fram að jólum, var nýr
sorgarleikur fullgerður hjá honum,
og hann áleit hann sjálfur það bezta,
sem hann hefði skrifað. Leikurinn
gerðist á Sikiley við rætur Etnu,
mitt í glóandi hraunstraumi. Engin
sála lifði fimta þátt af. Eg sárbað
hann um að gefa líf hundi af Ný-
fundnalandskyni, sem var búinn að
synda frá meginlandinu til eyjarinn.
ar með lík hvolpsis síns í munninum,
en Monsieur Alfredo var ósveigjan-
legur. í síðasta atriði framdi hund-
trinn sjálfsmorð með því að stökkva
niður í gíginn á Etnu.
En—á meðan glóandi hraunið úr
Etnu hitaði upp draumaheimana
hans Monsieur Alfredo, lagðist vetr.
arsnjórinn yfir París. Við vorum
allir fyrir löngu komnir í þykku
vetrarfrakkana okkar, en aumingja
kennarinn minn ráfaði ennþá um i
gamla Diplomatfrakkanum sínum,
sem gljáði allur vegna þess, hve oft
var búið að bursta hann og var orð-
inn æðilasburða eftir margra ára
þjónustu. Næturnar urðu nístandi
kaldar og hugur minn fylgdi á-
hyggjufullur gamla manninum á
hinni ömurlegu göngu hans heim á
kvöldin frá “Varietés.” Eg var oft
korninn á fremsta hlunn með að tala
um þetta við hann, en hætti alt af
við það; áform mitt strandaði á því
furðulega stórlæti, sem hann reyndi
að hylja örbyrgð sína með. Þrátt
fyrir alt hafði eg aldrei séð hann
eins kátan og einmitt þá; hann bygði
meiri vonir á siðasta sorgarleiknum
sínum en nokkrum hinna fyrri.
Hann var, eins og öll hans leikrit,
skrifaður handa Théatre Rranqais.
Reyndar hafði hann eitthvað hugs-
að um “Odéon,” en það var vegna
þess, hvað Monsieur Perrin, sem þá
var forsfjóri fyrir l'héatre Franqais,
neitaði honum með fyrirfram á-
kveðnu skilningsleysi um að líta við
nokkru af ritum hans. En með til-
liti til þess, hve síðasti sorgarleikur
hans var óvenjulega stórkostlegur,
fanst honum i rauninni ekki sæma
að senda hann annað en til fullkomn-
asta leikhússins í París.
Lesandanum finst ef til vill, að eg
hefði átt að vara Monsieur Alfredo
við að láta þessar tálvonir fara of
langt með sig, að eg hefði átt að
gera honum skiljanlegt, að leikhúsið
hans væri á alt annari stjörnu en
þeirri jörð, sem við búum á. Mér
kom það ekki til hugar og þér mynd-
uð ekki hafa gert það heldur, ef þér
hefðuð þekt hann eins vel og eg,
ef þér hefðuð séð með eigin augum,
hve ákaft hann mændi á mig í von
um, að eg kinkaði ofurlítið kolli í
viðurkenningarskyni, ef þér hefðuð
séð, hvað gamla, raunalega barns-
andlitið hans ljómaði, þegar hann
hafði yfir einhverja klausu, sem
hann bjóst við, að eg yrði alveg
undrandj yfir—sem eg líka satt að
segja, oftast nær varð. Það var
komið þannig fyrir mér, að eg hafði
ekki brjóst í mér til að spilla neinu
fyrir honum með því að gagnrýna
það. Eg hlustaði þögull á hvern
sorgarleikinn eftir annan, og alvöru-
gefni mín var langt frá því að vera
uppgerð, ])ví að enda þótt eg gæti
stundum hlegið að því, hvað honum
datt margt kjánalegt í hug, leið það
óðara frá, þar sem eg var áhorfandi
að þessum raunverulega sorgarleik;
hið fullkomna varnarleysi hans af-
vopnaði gagnrýni mína — hann átti
ekki einu sinni vetrarfrakka. Eg
var eini áheyrandinn, sem vesalings
gamli maðurinn hafði átt á æfi sinni,
þvi skyldi eg þá ekki hæla honum
örlítið, honum, sem enginn maður
annar í veröldinni vildi hlusta á?
Eitt kvöld beið eg árangurslaust
eftir honum í Café de l’Empereur
og daginn eftir kom hann ekki held.
ur til að tefla. Eg beið enn einn
dag, en þá fór mig að gruna margt
og eg gekk út og heim til hans, þegar
fór að kvölda. Konan, er sá um
húsið, sem hann bjó í, hafði ekki
séð hann fara út og þegar eg barði
á dyr hjá honum, fékk eg ekkert
svar. Eg stóð kyr nokkur augna-
blik og skoðaði gamla, upplitaða
nafnspjaldið, sem hann hafði neglt
á hurðina:
“M. Alfredo, leikritahöfundur.
Kennir upplestur, látbragðalist og
tilhögun leiksviðs.”
Svo opnaði eg hurðina hljóðlega
og gekk inn.
Gamli maðurinn lá í rúminu með
hitasótt og talaði óráð. Hann bar
ekki kensl á þenna óboðna gest, sem
stóð á gólfinu og horfði dapur i
hragði í kringum sig í fátæklega
þakherberginu. Það var kalt, eins
og á götunni fyrir utan; það var
enginn ofn kominn í herbergið.
Daginn eftir var bjart veður, og
sólskin. Það var engum erfiðleik-
um bundið að koma honum fyrir á
spítalanum þarna rétt hjá—eg vann
þar annars sjálfur sem læknir. Hann
hafði lungnabólgu. Þa# voru öll góð
við gamla manninn, læknarnir, stú-
dentarnir og systir Philoméne, sem
var svo elskuleg og hafði meira að
segja komið þvi í kring, að hann
fengi eins manns stofu. Þenna dag
allan og nóttina eftir var hann með-
vitudarlaus, en undir morgun fékk
hann rænu og kannaðist þá við mig.
Hann heimtaði strax að vera fluttur
heim í sitt eigið herbergi, en varð
brátt rólegur, þegar við sögðum hon.
um að hann hefði fengið eins manns
stofu og ætti ekkert 'saman við aðra
sjúklinga að sælda. Eftir nokkra
þögn spurði hann, hvað hann myndi
ENDURVEKIÐ ÆSKUFJÖRIÐ
NUGA-TONB er dásamlegt meí5al
fyrir sjúkt og lasburða fólk. Eftir
vikutima, eða svo, verður batans vart,
og við stöðuga notkun fæst góð heilsa.
Saga NUGA-TONE er einstæð I sinni
röð. Miljðnir manna og kvenna hafa
fengið af þvi heilsu þessi 45 ár. sem
það hefir verið I notkun. NUGA-
TONE fæst í lyfjabúðum. Kaupið að-
eins ekta NUGA-TONE, því eftirlíking-
ar eru árangurslausar.
Við hægðaleysi notið UGA-SOL —
bezta lyfið, 50c.
þurfa að borga fyrir þetta. Eg svar.
aði, að eg vissi ekki til, að spítalinn
gæti krafist neins. Svo væri mál
með vexti, að “Félag leikritahöf-
unda” hefði ufnráð yfir einni stofu
og mér fyndist, að hann ætti ekki
að hika við að nota slík einkarétt-
indi, þar sem öllum á spítalanumi
væri auðvitað kunnugt um, hver
hann var. Systir Philoméne, sem
stóð við höfðagaflinn hans, lyfti
fingrinum í áttina til mín ógnandi
og ásakandi, þegar eg skrökvaði
þessu að honum, en eg sá mæta vel
á svip hennar, að hún fyrirgaf mér.
Eg hafði snert viðkvæma strenginn
í sál vesalings gamla rithöfundar-
ins; hann varð ákaflega glaður og
bað mig aftur að endurtaka það,
sem eg hefði sagt um “Félag leik-
ritahöfunda,” og þegar mér að síð-
ustu tókst að sannfæra hann um, að
eg hefði sagt honum satt, færðist
dauft og rólegt ánægjubros yfir
gamla, föla andlitið. Upp frá þeirri
stundu virtist hann vera glaður og
gera sig ánægðan með alt; hann
hafði’ auðsjáanlega enga mugmynd
um, að mátturinn var óðum að f jara
út. Eftir ósk hans var látið borð
með pappír og ritföngum við rúmið ;
hann varð þó aldrei fær um að nota
þau.
Honum hafði liðið venju fremur
illa um nóttina og þegar leið að
morgunvitjun tók eg eftir, að systir
Philoméne hafði hengt litinn kross
við höfðagaflinn hans. Hann lá ró-
legur allan daginn, en þegar honum
var fært hafraseyðið, spurði hann,
hvað héti mesta eitrið, sem menn
þektu. Systir Philoméne hélt, að
það hlyti að vera blásýra.
Þegar leið að kvöldi, hækkaði hit.
inn og augun urðu ókyrrari. Hann
sárbað mig um að setjast við rúmið
hjá sér og lét mig sverja, að eg
skyldi þegja yfir því, sem hann ætl-
aði að segja mér. Svo fór hann að
lýsa þræðinum í nýjasta sorgarleikn.
um, þar sem meðbiðillinn átti að
gefa brúði og brúðguma skamt af
blásýru meðan á 'sjálfri giftingarat-
höfninni stæði. Hann talaði ótt og
fjörlega og að 'síðustu leit hann á
mig sigri hrósandi og spurði, hvort
eg héldi í raun og veru, að Théatre
Francais myndi einnig í þetta skifti
dirfast að hafna leikriti hans. Eg
svaraði, að það áliti eg alveg óhugs-
andi. Verkinu átti að vera lokið á
mjög skömmum tíma, fyrsta þátt
ætlaði hann að hafa tilbúinn daginn
eftir, og hann bjóst við að geta sent
handritið fullgert til yfir lesturs,
þegar vikan væri liðin.
Hann talaði alt af meira og meira
óráð, og tók ekki minstu vitund eftir
því, sem eg sagði. Að vísu horfði
hann ennþá á mig, en sjóndeildar-
hringur hans stækkaði og stækkaði,
því að takmörkin, sem þessi heimur
setur, fóru smátt og smátt að hverfa.
Samhengið var æ slitróttara í orð-
um hans, og mér var orðið ómögu-
legt að fylgjast með hugarfluginu,
sem lá á bak við það. En af svip
hans mátti alt af lesa það, sem hin
slokknandi skynsemi hans var nú
ekki lengur fær um að lýsa í orðum,
og í þögulli aðdáun sá eg dauðan
veita honum allan þann fögnuð, sem
lífið hafði synjað honum um.
Hann virtist hlusta. Dýrðlegur
bjarmi færðist yfir andlit hans, aug-
un ljómuðu, og gamli maðurinn sett.
ist upp í rúminu og bar höfuðið hátt.
Hann hristi gráa lokkana til hliðar
og sigurfögnuðurinn lýsti sér i svip
hans. Með höndina á hjartastað
hneigði hinn deyjandi rithöfundur
sig djúpt; því að þegar nóttin var að
skella á, myrk og þögul, heyrði hann
bergmálið af glæsilegasta draumi æfi
sinnar; hann heyrði fagnaðarlætin
dynja í Théatre Francais.
Og tjaldið seig niður, hægt og
hægt. Síðasti sorgarleikur gamla
rithöfundarins var á enda.
Þ. G. þýddi.—Dvöl.