Lögberg - 14.11.1935, Blaðsíða 7

Lögberg - 14.11.1935, Blaðsíða 7
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. NÓVEMBER, 1935. 7 Abyssinia á 17. öld I'yrsta landafrœði, sem prentuð var hér á landi, var þýzk bók, sem sr. Gunnlaugur Snorrason þýddi: Gottfried Schultzens Ný-Yfer. skodud Heims-Kringla, Hvar inne 011 Keysaradæme, Koongsriike og Stioornarvellde, um heila Heimenn, aasamt Trwarbr0gdum, Sidferde og Haattalage; Líka eirnenn Aller Paavar, Keysarar, Kongar og Fiirst- ar, eirn epter annann í stuttu mále, uppteiknader finnast. Ur Þýdsku Mále útlögd á Islendsku, af Sira Gútinlavge Snorrasyne Preste ad Híelgafelle. Hvorre og filger eirn Vidbæter umm Bibliuverk og Christnebod í Norduraalfunne, med fleiru. Ur D0nsku útlagdur af þeim sama. Selz óinnbundenn 84 Skild- ínga. Þrikt í Hrappsey af Gud- munde Olafssyne 1779. Bók sú, sem sr. Gunnlaugur valdi til þess að frœða tslenzka alþýðu um öll ríki veraldar og þeirra dýrð, var ekki alveg ný af nálinni, þegar hún birtist hér, eins og sjá má af for- mála þýðandans. Þar segir svo með- al annars: Vier h0fum í voru Lande og á vora Túngu, margar S0gur og Historíur hinna fyrre Manna, samt yfirfljótanlegar frás0gur, um eitt og annad, sem sked hefur í Heiminum, enn um Landaskipun í h0num, Af- st0du og Asigkomulag næstum so líted, sem eckert í voru Módurmále, Nú kemur þier fyrer Sióner Gód- fúse Lesari, eitt skrif, sem h0ndlar um Jardarhn0ttsins Skapnad, Sund- urdeilingu og skipte, í ein og 0nnur Kónksríke, L0nd og Eyar, med sín. um N0fnum, Afst0du og Innbyggi- endum, og fleiru þar ad lútande, sem er: Gottfried Schultzens Geo- graphia, útgeingenn í Þýsku Anno 1673. Hv0rre eg gef þad Nafn H eims-Kringla. Og þótt 0nnur Skrif, nýrre finnest, umm sama Efne, er rnier fyrer Sióner komed hafa, þá eru þaug ad s0nnu miklu fi01ordare um sumt, enn í m0rgu, ecke fródlegre fyrer Almenning, helldur enn þetta, þó elldra sie. Eg hafde fyrer fáum árum umm- bedenn veriÖ, af einum Interessent þess priviligerada Prentverks á Hrappsey, að færa á íslendskt Mál, þessa Schultzens Þýsku Geograph- iam, og hennar Þricking var allar- liðu, með nockrum 0rkum byriud, enn med því sá eine Participant, hefur sig frá verkinu separerad, og med sier burt haft mitt Manu- scriptum, og naudsynlegann Arclie- typum, mátte uppbyriad Verk al- deilis standsa, og ad ónýtu verda, hvar fyrer eg hef orded ad nýu, epter Begieringu enn nú verandi Prentverksins Directeurs, í annad sinn taka mier fyrer Hendur, Auth. orsins Utleggingu, þar eckert ex- script af Versioninne siálfur efter hafde, og hlýt þar á ofann um mitt fyrsta ómak ad segia: Oleum et operam perdidi. Sr. Gunnlaugur hefir þvt valið til útleggingar bók, sem þá var meira en 100 ára gömul, og engu við hana bœtt úr þeim “fjölorðari” ritum, sem hann hafði þó séð. Hverju landi fylgir konungatal, og vantar jafnan um konunga síðustu altjar- innar. Skánn er talinn með Dan- mörku, og höfðu Svíar þó tekið hann af Dönurh áður en þýzka út- gáfan var prentuð, sem þýtt er eftir. Um Nórður-Ameríku er alls ekki getið, og er þýðingin þó prentuð meðart sem hœst stóð frelsisstríð Bandaríkjanna, og alt er eftir þessu. Margt er skemtilegt og spaugilegt í þessari bók. Um England segir m. a. svo: Þá Hlute sem Eingland liefur til ad bera framm yfer 011 0nnur, settu þeir g0mlu i þetta Vers: Mons, et Fon|s, et Pons, Eulesia, Fæmina, Lana. Þad er þeirrar meiningar: Eingland grær med gr0sug Fi011, Gód Uppsprettu-Vatna F0ll, Kostulega byggdar brúr, Og blómlegastann Kyrkna Múr, Þar má Stúlkur frídar fá, og félag Reife Saudum á. ---------Þeir g0mlu Innbyggiar. ar klæddu sig med Skinnf0tum, máludu sitt Hold med bláum Farfa, til að fæla adra í Orustum, og sama gi0rde líka Kvennfólked. Hier um 10 edur 12 h0fdu Konurnar sam- eiginlegar. 1 Strídum h0fdu þeir ecki Kallmenn, helldur Konur fyrer sína Hersh0fdingia. Nú verandi Inbyggiarar eru skick. anlegier og politisker, enn Almúg- enn temmelega grófur og óblídur vid Framande, hafa annars almenne. lega mikenn Skarpleilc, og geta strax griped eirn Hlut og skiled. Þetta er i kaflanum um Frakk- land: Hiner Burgundisku eru góder Selskapsbrædur, Kvennfolked helld- ur sier veí til í Klædnade, er þó þar hiá nockurnveginn skyrlíft.-------- Almennilega um alla Franska ad segja, þá eru þeir skickanlegt Fólk, þó nockud fliótgedja, hallda meir af reidum Strídsk0ppum helldur enn lærdum M0nnum, virda Kóng sinn aí frómleiksgede og liúfum siálfs vilja, framar enn nockur Þiód under Sólunne, eru hugader, vasker, pragtuger, gangast fyrer Hróse, og eru fi0lorder í Rædu.----------Þeir eru margorder, og brúka þad, sem menn nú kalli Complement, med diúpustu Reverentziu. Þeir studera gjarnann almennelega, og kunna vel ad stunda jómfrúr, hveri0 þeir i Þýskalandi ecki helldur gleima venja sig við Málsnille, sem Frún- um er ecki ógedfelldt. Annars er þeirra ydkun sierlegasta, ad rída pragtuglega, hallda kostuleg Turne- ment, dantza nett, vera sniduger i Knattleik, koma upp med adhláturs- verdar uppáfindíngar, Hríngbrot, Skot, Figt, (Sverdaglímur) og Dýraveidar.---------- Hcr á eftir kemur í heilu lagi kaflinn um Abessiníu. Þetta Kóngsríki nær at Nordan- verdu til Nubiam, Avstann framm ad Havenu Ravda, Sunnan til ad Fi011unum, sem köllud eru Montes Lunæ, (edur Maana Fi0ll). Vest- annframm ad Fljótenu, sem kallast Niger, (edur Svartaá) þad Kóng- lega Asetur er Stadurenn Beima- lech. Landed er friófsamt og gródur .gefed, ber Hirse, Ertur, Bavner, þó lángtum 0druvíse og annarsslags, heldur enn hia oss ; þar er ótrúanlega miked af Eplum, Pomerantz, Citron. um og Limonum, of yferfliótanlegt af Hunánge. Sinn klædnad tilbúa Morar (edur Blálendsker) úr Bómull, af Dýrum hafa þeir, Uxa, Savde, Hesta, Svín, og 0nnur þvílík; þeirra Hestar eru smáer, hvarfyrer þeir brúka Ara- biska og Egyptska Hesta til reidar, Gull, Silfur, og Járn hafa þeir nóg, ef þeir einasta hefdu vit á ad afla þess. Þeirra Kóngur er hvergi ad Stad- alldre, heldur reyser frá og til, stundum híngad, stundum þang- ad, 3. Þýskar Milur á dege, hefur alltíd vid H0ndina, hiá sier 600. sem h0num þióna, og uppá hann passa, 011 Kier hefur hann af Silfre og Gulle; Hann er ecke svart- ur, eins og hiner adrer Mórar (edur Blámenn) heldur med blendingslit, hefur bláa Silkeslædu fyrer Andlit. imi; þegar hann er einum nádugury tekur liann Grimuna burtu, og horfer so á hann. Þeir hafa á áre hv0riu 2. Vetur og 2. Sumur; Þeirra Hús eru lágrar Byggingar, Dyrnar hiá þeim standa alltid opnar, þeir fá sier Mat á J0rd- unne, því þar finst eckert Bord í Húsunum, þeir eta hrátt Ki0t, Sallt og Pipar er þeirra Kridderi, þad Evropæiska Folk kalla þeir Francka, Sallt láta þeir vera Gullvægt og vega þad. Þeirra Ríkidómur bestendur i Gulle, Silfre, Kopar og Járne, eirn- enn nægd af Silke og Bómull. Þegar Kóngurenn hleipte af Anne Níl, (hvad í hanns Vallde stendur, enn hann tekur í þess stad árlega Skatt), þá máttu Egyptsker deya af Húngre. Flester Innbyggiarar þessa Lands játa sig under Christelega Trú, hin. er adrer eru Mahometistar, þeir hallda enn nú við Ummskurnina, so þeir líka eirenn ummskiera Stúlku- bprnenn, (eg veit ecke hvar) ; Nær þeir gánga í Kyrkin, taka þeir ádur af sier Skóna, og ecke hrækia þeir frá sier edur spýta í Kirkiunne; Ríde eirn framm hiá Kyrkiu, stígur hann af Hestbake so leinge, þar til hann er framm hiá komenn, þeir hafa Kluckur af Steine og Járne; Nær þeirra Prestar giftast aftur í annad sinn, þá meiga þeir ei leingur Geistleger vera, eins og hiá Mosko- vítum. P. Y, —Lesb. Mbl. Vestur-íslendingar (Ræða eftir séra Matthías Joch- umsson, er birtist í Lögbergi 5. ágúst i393-). Elskulegu vinir og landar, Vestur- íslendingar! Með hjartað fult en höfuðuð tómt—eg læri aldrei ræðu. gjörðir— hef eg það fagnaðarefni að sjá í einu þennan fagra fjölda yðar samankominn þennan árlega minningardag íslands á glaðri og góðri stund i höfuðborg þessa mikla fylkis. Því miður eruð þér þó ékki nema brot af þeim mikla fjölda vorra landsmanna, sem síðastliðin 20 ár hafa flutzt frá ættjörðu vorri til Vesturheims, en þess óska eg, að mín blessunarkveðja til yðar í dag, eða hlýindi hennar, mætti eins og á- hrínsmál óma í sérhverju íslenzku eyra hér vestan hafs! Tilefni komu minnar er yður kunnugt. Fyrst og fremst er eg hingað kominn fyrir merkilega framkvæmd míns gamla skáldvinar og kunningja, skörungsins herra Jóns Ólafssonar, sem eg sérstaklega leyfi mér að nefna í viðurkenning- arskyni, og jafnframt fyrir fáheyrð. ar undirtektir og sköruleg samskot fullra 1500 landa minna í þessu landi. Þegar eg því alls að óvæntu meðtók fyrir rúmum 2 mánuðum tilboð yðar og samskotafé, kæru landar og vinir, var það bæði að hjá mér vaknaði mikil gleði og mikill vandi. En skuldbinding sú, er þér lögðuð mér á herðar, gjörði mér nauðugum — viljugum einsætt að fara. En hafi nokkur lagt áð heim- an milli vonar og ótta, þá gjörði eg það, og nær hafði eg snúið aftur til hliðarinnar (eins og Gunnar) — nei, suður í “Fjöruna” á Akureyri til konu minnar og mörgu ungu barna og farið hvergi. En nú er eg hér, heill að mestu og þó ekki sem bezt fallinn eða fyrirkallaður til ræðuhalda, nú er eg hér kominn fyr. ir guðlega handleiðslu, kominn til að heilsa yður öllum, eldri og yngri, frá liinu elskaða garnla fósturlandi. “Þið þekkið fold með blíðri brá,” o. s. frv. Vestur-íslendingar, eg heilsa yð- ur sem beztu Islendingum! Ekki fer eg í mannjöfnuð né gjöri yður meiri eða betri mörgum heima, en hitt veit eg, að við f jarlægðina og missi ná- vistarinnar verða vinirnir kærastir. Þeir eru beztir fslendingar, sem elska landið mest. Eg veit að í ótal brjóstum hér brennur óslökkvandi þrá og elska til ættlandsins, og þessi helga og djúpa hjartans sára ástar- þrá gjörir yður æ sannari og betri íslandsvini. ,s .“Enginn skilur unað þann sem alla dregur, heim til blíðra bernskuhaga, og brjóstið fyllir alla daga.” Þér elslcið ekki einungis sól og sumarblíðu hins forna Fróns, fífil- brekku þess og grónu grundir, held- ur þess brúnir f jalla og björtu jökul. skalla. Eg tek dæmi af sjálfum mér : heimfýsi og óyndi hefir líka gripið mig mitt-á ferð minni og flugi yfir aldingarða þessa lands. Um daginn var eg á ferð suður á “prairium” Bandaríkjanna; eg sá engan íslend. ing,, ekkert, sem minti á átthagann, en einn rakka sá eg af hendingu, sem mér sýndist sem kynborinn gæti verið á íslandi. Mér varð að gripa í vasann, og finna gjöf til að gleðja með hundinn, en i því hvarf hug- sjónin: Þetta var þá “prairiu”- hundur en enginn rakki, því síðui íslendingur. Kæru landar! Merkileg er elsk- an, hún er sterkari en eigingirnin, hún er sterkari en dauðinn, hún gjörir vetur að sumri, hrjóstur að haglendi, hún gjörir hafísinn heit- ann. Eg sem hefi enga forstokkaða trú á ýmsar erfðakenningar, eg hefi þá hugmynd, að renndi kærleikans faðir einu sinni á 100 árum sinu náðaraugliti til hinna neðstu byggða, mundi helvíti óðar verða himnaríki, og sá gamli breytast aftur og fyrir fult og alt í ljóssins engil. Enga gjöf hefi eg að færa yður, nema eina: Kveðju elsku og friðar! meðtakið hana. Mér er sagt að deil- ur séu meðal yðar, því er miður að svo er, enda eru þeir til sem óskuðu að eg notaði minn litla viðstöðutima hér til að ganga í flokk með öðrum h’vorum. En eg vil heldur bera á- mæli fyrir litilmensku og óvild ein- stakra, ef svo verður að vera, heldur en gjöra nokkrum vini mínum hér hjartasorg. Eg set mig fýrir utan alla flokka, eg áskil mér rétt til þess sem gestur yðar—eg segi ekki lieið- ursgestur, því mér finnst þér sýnið mér allt of mikinn heiður og sóma, sem eg þó bið guð að launa yður. Aftur segi eg því frjálslega og í kærleika: Ástarkveðju að heiman! ; Það hefi eg séð fegurst af samlífi ; yðar, að þér sem þjóðflokkur hald- ið uppi metorðum, frægð og tign vors gamla lands, þess auður er vizkan og sómi. Þér eruð hér allir ' eitt þegar verja skal gagn og sóma yðar allra sameiginlega. Jafnvel | suður í Chicago sögðu innbornir menn mér, að þjóðflokkur vor í þessu landi væri alkunnur orðinn fyrir borgaralega yfirburði. Þessa frétt ber eg heim, og við hana mun liitna hjarta hins kalda fósturlands. . Kæru landar! Álit yðar heima var i fyrstunni litið og miklu minna haf- j ið þér að heiman fengið af elskunn. ar, viðurkenningarinnar og uppörf- unarirtnar orðum en þér áttuð skilið. , Með sóma hafið þér starfað hér og j strítt 4 hið bezta, þegar á alt er litið, lízt mér á hag yðar og háttsemi, framtakssemi og félagsskap — að j ágreiningnum undanteknum. Mikil ,er sú framtíð, sem sá vísir spáir, sem ! sprottinn er á svo stuttum og tor- . veldum tíma. Hvað er ekki mögu- l legt í þvilíku landi? Þér spyrjið t liversu mér lítist landið. Svar hins ! nýkomna hefir litla þýðingu, en eg I segi: vel, já i þvi mikla og stóra: ágætlega vel! Þér spyrjið um álit mitt á vesturflutningum frá íslandi. j Eg svara: eg vil framhald þeirra, en 1 með meiri stilling, ráðspeki og hófi 1 en hingað til. Báðar þjóðdeildir j hafa meiri skaða en hagnað af hóf- litlum hingað flutningum; svo vil eg og að meiri verði milliflutningar, að ýmsir flytji aftur eða ferðist heim, í stað hinna, sem vestur fara—líkt og á sér stað hjá öðrum Skandinöf- um. Þegar sumarsiglingin hefst frá Hudsonsflóanum, munu þær sam- ferðir byrja. Flestir erfiðleikar láta undan mannsins kappsemi á vorum dögum, en erfiðleika má til að hafa, því að þeir gera mestu mennina. Hvað skal segja um íslenzkt þjóð- erni hér vestra? Það vil eg að varð- veitist sem helgidómur meðan ís- land byggist af Islendingum, varð- veitist fyrir vort dýra mál, bók- menntir, samferðir og sérstaklega fyrir yl og trygðir sjálfs þjóðernis- ins. Auðvitað er borgari þessa lands, einkum hinn innborni, fyrst og síð- ast, Amerikumaður. Og nú aftur og að endingu, vil eg láta yður, kæru landar í ljósi undrun mínaog gleði yfir yðar jafna menn-! ingarlega útliti. Hvernig er þvi var-! ið, að þér sem flestir fluttust hing-! að fyrir fáum árum, félitlir eða fé- j lausir, sýnist allir að vera sjálf- j bjarga og sjálfstæðir menn? Hefir j “kóngurinn” dubbað ykkur upp ? 1 hefir “drottningin” sent ykkur þessa liatta? hefir “Rentukammerið” rót-I að í ykkur peningum? eg liorfi áj forseta ykkar og sé hvergi á honum kross eða band og hvergi medalíu á j ykkar* skáldum og skörungum. I Hvaðan kémur þessi endursköpun ? . Hún kemur frá sjálfskrafti manns- \ ins í frjálsu og feitu landi, Og þessi j sjálfskraftur er meiri og dýrðlegri sjón í mínum augum en sjálf Chi- cago-sýningin. Og nú ber mér að þagna. Elskuðu landar og vinir! Guð gefi yður mikla framtíð í hinu mikla landi—yður og börnum yðar um.aldur og ævi. Og að endingu eitt gamalt guði vígt orð : Börn, elskið hver annan! Kafli úr predikun eftir séra Matthías Jochumsson. (prentaður upp úr september-hefti Sameiningarinnar 1893, með for- málsorðum ritstjórans, Dr. Jóns Bjarnasonar). í ræðu, sem séra Matthías Jooh- umsson flutti i kirkju Argyle-safn- aða við opinbera guðsþjónustu með- an hann dvaldi þar í bygðinni, talaði hann um samband hinna útfluttu landa sinna við föðurlandið tsland og visdómsfulla forsjón guðs, sem stýrt hefði för burtflyténdanna til þessa mikla lands, og sagði meðal annars þetta: “Þú, ungi maðr, eg segi þér: rís þú upp!” sagði Jesús. Þessi orð eru eins og til þín töluð, þú, ungi íslendingr, sem deyr ætt- jörðinni heima til þess að rísa upp og lifa i þessu landi. Þú varst sem dauðr út borinn; þú sást landið, sem ól þig, hverfa og hið kalda haf skola þér f jær og f jær öllu, sem þú elsk- aðir og þekktir. Og þú kallaðir grátandi og örvinglaðr: “Hvað er langt iieim?” Þú ákallaðir guð í neyðinni. Og Jesús Kristr gekk nær þínum líkbörum—sorg þinni og örvinglan, nær þér, þar sem allir töldu þig af og sumir grétu þig með móður þinni, sem var ekkja, og aðrir gjörðu hávaða og göbbuðp þitt flas og hlógu að þínum óförum. Jesús kom nær, hóf upp sina guðdómlegu raust og sagði: “Þú, ungi maðr, eg segi þér: rís þú upp.” Og þú reist upp, og hann gaf þig aftr móður- inni. Þér skiljið allir þessa samþk- ing, að þér hafið allir verið likir syni ekkjunnar í Naín, og nema rödd Jesú tali uprisunnar alfrelsis- orð yfir hverju ungtnenni, og tali það aftr og aftr, leggst hann í sína gröf og deyr sem aumingi. — Þú, ungi íslendingr í þessu landi, heyr þú, heyr óaflátanlega rödd drottins, rödd lífgjafans, rödd frelsarans, rödd hins góða hirðisins: “Rís þú upp!” — Líf þitt og framtið hlýtr, ef vel á að fara, að vera sífelld upp- risa frá dauðum. Fáðu, Vestr-ls- lendingr, fyrir kraft guðs því fegri framtíð sem stríð þitt hér var meira í byrjaninni, og því meiri frægð og vegsemd sem hluttekning sú og virð. ing var minni, er þér í fyrstu var sýnd af þínum nánustu. — “Hvað er langt heim?” — Haf það fyrir heróp um leið og þú stöðugt keppir heim til hins himneska föðurlands- ins. Þá verðr framtíð þín mikil. Og ísland, hin forna ættjörðin, mun upp risa með þér—með fram fyrir þinn kraft, sem er guðs. Því að allr uprisukraftr kristinna manna kemr frá guði fyrir drottin vorn Jesúm Krist. HEYBRUNI A SÍÐU I VWIDAL Hvammstanga, 24. okt. 1 dag brunnu nær 400 hestar af heyi á Síðu í Víðidal í Húnavatns- sýslu. — í morgun þegar fólk kom á fætur var reykur mikill við hlöð- una og kom í ljós að eldur var í heyinu. — Heyið var að brenna í allan dag og var eldurinn enn óslökt- ur kl. 18 í kvöld. Var þá slökkvi- tilraunum hætt, vegna þess að von- laust var að heyinu yrði bjargað. — Heyið var í nýlegri steinhlöðu á- fastri fjárhúsi, en fjárhúsið er í engri eldhættu vegna þess að það er alt úr járni. Heyið var mestmegnis taða eða töðugæft hey. Vísir 25. okt. INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS Amaranth, Man. B. G. Kjartanson Akra, N. Dakota ; Árborg, Man Árnes, Man ! Baldur, Man ! Bantry, N. Dakota.... ! Bellingham, Wash.... Blaine, Wash Bredenbury, Sask Brown, Man J. S. Gillis Cavalier, N. Dakata... Churchbridge, Sask.. . Cjrpress River. Man.. . Dafoe, Sask Edinburg, N. Dakota. Elfros, Sask Foam Lake, Sask ... J. J. Sveinbjörnsson Garðar, N. Dakota... Gerald, Sask Geysir, Man Gimli, Man Glenboro, Man Hallson, N. Dakota . . Hayland, P.O., Man. . Hecla, Man Hensel, N. Dakota. . .. Hnausa, Man Ivanhoe, Minn....... Kandahar, Sask. . .. J. G. Stephanson ! Langruth, Man Leslie, Sask Lundar, Man Markerville, Alta Minneota, Minn ! Mountain, N. Dak. .. S. J. Hallgrimson Mozart, Sask Oak Point, Man. ... • Oakview, Man Otto, Man Pembina, N. Dak .... Point Roberts, Wash.. Red Deer, Alta Revkjavík, Man Riverton, Man Seattle. Wash 1. 1. Middal Selkirk, Man W. Nordal Siglunes, P.O., Man. Silver Bay, Man Svold, N. Dakota ! Tantallon, Sask Upham, N. Dakota... Víðir, Man Vogar, Man Westbourne, Man Winnipegosis, Man.. . Wynyard, Sask

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.