Lögberg - 13.02.1936, Qupperneq 2
2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. FEBRÚAR, 1936
*
Baróninn á Hvítár-
völlum
Framh.
Eins og margir Frakkar hafði
haróninn næmt auga í'yrir feg-
urð. Honum mun hafa fundist
að íslendingar væri all skeyting-
arlausir um alt það, sem augað
gleður og Berurjóðurslegt víðast.
Byrjaði hann þess vegna þegar
á því, er hann var kominn að
Hvítárvöllum, að koma þar upp
skrúðgörðum, og voru þeir orðn-
ir íagrir er hann féll frá. Nú
munu þetta vera kartöflugarðar.
En með þessari viðleitni sinni að
fegra landið, vakti hann aðra til
uinhugsunar um það, og af hans
dáðum má þakka það, að nú eru
til skrúðgarðar viða í Borgar-
firði, og ber þó fy'rst og fremst
að nefna hinn fagra skrúðgarð
Sigurðar Fjeldsted í Ferjukoti,
sem áreiðanlega er endur minn-
ing um dvöl barónsins á Hvitár-
völlum, og kynningu þeirra Sig-
urðar.
Gróðahagur
Það var í baróninum mikill
gróðahagur. Hann hugsaði ekki
um annað en hvernig hann gæti |
orðið ríkur á stuttum tíma. Þess ]
vegna keypti hann Hvítárvelli og
kom upp kúabúi í Reykjavik.
Taldi hann sig myndi geta orðið
stórrikan á búskapnum. íin bú-
skapurinn bar sig ekki, sem varla
var von. Og þá var hann með
allskonar heilabrot.
Einu sinni datt honum það í
hug að setja á fót stórt hrossa-
bú. Hafði hann reiknað út hvað
marga hesta hann gæti selt á ári,
og hvað hann græddi á þeim. —
Þegar hann bar þessa áætlun
undir Sigurð, sá Sigurður þegar
að hann hafði gleymt kostnaðar-
hliðinni, og benti honum á, að
hann þyrfti að afla heyja handa
hrossunum; annars myndu þau
falla úr hor, og þá yrði nú gróð-
inn lítill. Þá hvarf baróninn frá
þeirri hugmynd.
Þegav hann kom að Hvítár-
völlum, átti jörðin veiðirétt
ið til að græða hér á Islandi, væri
útgerð, ekki skútuútgerð, eða
smábátaútgerð, heldur togaraút-
gerð.
Kom honum þá til hugar að
stofna félag með 16—20 enskum
togurum og fá leyfi fyrir þá að
veiða í landhelgi alla leið frá
Ingólfshöfða að Reykjanesi, gegn
því að Faxaflói yrði friðaður fyr-
ir togurum.
Ritaði hann langa grein um
þetta mál i “ísafold” vorið 1901.
Þar ræðir hann um það, að efna-
leysi íslendinga hái hér öllum |
framkvæmdum, en álit sitt sé, I
að fsland hljóti að fá frá sjón-
um sinn fyrsta styrk til viðrétt-
ingar, og að þaðan gæti, ef hyggi-
lega væri að farið, komið svo
fljót og veruleg hjálp til handa
öllum landsbúum, að hér væri
mjög gagnger breyting komin á
til verklegra framfara að 10 til
20 árum liðnum.
Hann getur þess einnig að ís- ■
lendingar eigi engum vönum '
mönnum á að skipa við togara- 1
veiðar, en það skilyrði mætti
setja að svo og svo mörgum yrði I
kent á skipunum og auk þess j
mætti skuldbinda félagið til þess I
að veita svo og svo mörgum at- j
vinnu í landi. Reykjavik væri I
bezt til þess fallin að félagið
hefði þar aðalbækistöð sina “auk
en hálfum mánuði seinna. Þótti
honum ilt að skilja við vínbirgð-
ir þær, er baróninn átti. Bauð
hann þá ýmsum bændum heim
og sátu þeir þarna að sumbli í 2
eða 3 daga. En þá var líka alt
upp drukkið nema nokkuð af
öli.
Jin það er að segja af þinginu,
að eftir langar umræður var
frumvarpið felt með jöfnum at-
kvæðum, 10 : 10.
Baróninn dvaldist um • hrið í
London, en varð ekkert ágengt
og ijiui^ Vídalins útgerðin hér
hafa spilt fyrir houum. Og svo
lagði hann á stað frá London og
þóttist ætla til Vín. En skamt
fyrir utan London skaut hann
sig í járnbrautarvagninum. Var
hann þá aðeins með eitt penny
á sér, og stórskuldaði gistiliús-
inu þar sem hann hafði búið.
Þannig lauk æfi hins eina bar-
óns, sem átt hefir heima á fs-
Jandi. Hann fvlgdi kenningu
sinni um það hvað peningalaus j*
maður ætti að gera.
Þrotabú
Silfurbrúðkaup
Vancouver,
og mannfagnaður í
R. C.
Grímsá, en hann hafði verið leigð-
ur Englendingum. Var baróninn
hjá þeim öllum stundum þegar
þeir voru að veiða. Svo er það
einu sinni að hann segir við Sig-
urð að hann vilji kaupa Blunds-
vatn.
Sigurður spurði hvað hann ætl-
aði að gera við það.
JÚ, hann ætlaði að byggja þar
höll og hafa skemtibát á vatninu;
myndi hægt að leigja Englend-
ingum vatnið og höllina.
Daginn eftir reið svo Sigurður
með honum og keyptu þeir
Blundsvatnið (ekki jörðina) fyr-
ir 300 krónur. Þar setti barön-
inn tjald og dvaldist þar æði
lengi. En engir hændust jiar að,
og ekki er höllin komin enn i
dag, enda var vatnið ónýtt sem
veiðivatn, og er nú að mestu horf-
ið.
Þá keypti baróninn veiðirétt í
Langadalsvatni af Borgarhrepp.
Lét hann reisa þar sumarbústað
og dvaldist þar tímum saman.
Það hús stendur enn.
Þannig var baróninn. Hann
hljóp lír einu í annað, en hafði
ekki úthald til neins. Ef hann
hefði aðeins hugsað um Hvítár-
vellina, hefði hann getað verið
þar enn, og búið blómabúi.
Útgerð
Þegar baróninn sá að hverju
fór með búskapinn, komst hann
að þeirri niðurstöðu, að eina ráð-
Þegar Sigurður Fjeldsted fór
frá baróninum réðist þangað
ráðsmaður Þórmundur Vigfús-
son, sem nú er í Bæ. Hélt hann
búinu gangandi til vors, en þá
var alt selt og var þrotabú, því
þess sem það er langhagfeldast j að baróninn hafði haft þann sið
fyrir landið, að aðalstöðin sé í j að skulda ölluin, sem hann gat
höfuðstað þess.” En liklegt sé skuldað.
að félagið tæki sér aukastöð fyrir j ólafur Davíðsson á Þorgauts-
austan. Mun hann hafa haft j stöðum keypti jörðina af skifta-
Dyrhólaós í huga, því að hann í ráðenda, en Edinhorg keypti fjós-
var með það á prjónunum jafn- ið hér; síðan eignaðist bærinn
framt að byggja þar höfn. í það. Gísli Þorbjarnarson keypti
Hann segir ennfremur, að tog- húsið við Laugaveg.
arar þeir, sem fái að veiða í land- Aðrar eignir barónsins voru
helgi muni verja hana fyrir öðr- hoðnar upp og fóru fyrir litið
Meðal annars hafði baróninn
átt mikið af málverkum. Þau
keypti Einar skáld Benediktsson
öll fyrir 1,000 krónur. Hafði
Einar oft verið gestur barónsins
á Hvitárvöllum og í einni ferð
hans þangað varð til kvæði hans
“Haugaeldar.”
Af Richard er það að segja að
hann var í Bielefeld i Þýzkalandi
þegar hann frétti lát barónsins
Ætlaði hann að reyna að ná i fé
til þess að bjarga biíinu á Hvitár-
völlum. En það tókst ekki.
Réðist hann þá í siglingar og
flæktist víða um heim. Skrifaði
hann Sigurði Fjeldsted við og við,
en svo hættu bréfin að koma og
hyggur Sigurður að Richard
muni þá hafa látist einhversstað-
ar úti í heimi.
Hér lýkur að segja frá barón-
inum á Hvitárvöllum, einhverj-
um merkilegasta útlending, sem
hingað hefir komið. Því miður
farnaðist honum ekki vel, en enn
i dag lifa þær hugsjónir, sem
hann flutti hingað: trúin á
breyttan landbúnað,,trúin á gróð-
urmagn íslenzkrar moldar og
trúin á hafið.-—Lesb. Mbl.
um togurum í sjálfs síns þágu,
og með því móti mundi miklu
færri togarar en ella veiða í land-
helgi.
Að lokum segir hann:
“Þess má geta, ð ef þingið
vill ganga að þeim skilyrðum,
sem nauðsynleg eru frá þess
hálfu, þá mun ekki standa á
stofnun félagsins, með nægum
höfuðstóli, sem auðvitað hlýtur
að nema svo mörgum iniljónum
skiftir.”
Fékk hann svo (luðlaug Guð-
mundsson til að bera fram frum-
varp á þingi um þetta, og fanst
þá sem alt væri klappað og klárt,
og fór nú að búa sig til utanferð-
ar til þess að stofna félag í Lon-
don, til þess að hagnýta sérleyf-
ið.
Seldi hann nú Miljónafélaginu
gufubátinn “Hvítá.” Hét hann
seinna “Örninn,” og var höggvinn
upp nokkrum árum seinna. En
flutningabáturinn hafði farist í
Borgarfirði haustið áður.
Ilvað skal gera, þcgar peninga
vantar?
Baróninn átti fallega hesta,
sem hann ætlaði nú að selja. Bar
einn þó af. Var það grár brokk-
ari, hinn bezti reiðhestur; hafði
baróninn einu sinni riðið honum
upp að Kolviðarhóli á klukku-
stund. Nú var það maður i Borg-
arfirðinum, sem vildi kaupa
Grána. Baróninn heimtaði 300
krónur fyrir hann, eii maðurinn
kvaðst ekki eiga nema 200 kr.
“Vitið þér ekki hvað maður á '
að gera þegar mann vantar pen-
inga?” spurði baróninn.
Nei, það vissi hann ekki.
“Þá á maður að stinga byssu
upp í sig og hleypa af.”
Skömmu síðar sigldi hann, en
Richard varð eftir og fór ekkj fyr
VIÐ BURTFÖB
úr Nýja Islandi í marz 1881.
Ókunnan um æfiveg,
alt af alt af hrekst á bárum;
félaus hingað fluttist eg
fyrir tveimur árum.
Héðan burtu held svo frá
í harla líku standi,
hvorki ást né hatur á
hef eg Ný-íslandi.
Sigurbjörn Guðmundsson
frá Víðirhóli á Fjöllum.
IIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIII^
I THOSE WHOM WE SERYE ■
IN THE FIELD OF COMMERCIAL PRINTING
AND PUBLISHING BECOME LASTING FRIENDS
BECAUSE-
OVER THIRTY YEARS EXPERIENCE IN ENGRAV-
ING, PRINTING AND PUBLISHING IS PART OF
THE SERVICE WE SELL WITH EVERY ORDER
WE DELIVER.
COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE
WINNIPEG
sMIUUIllUIUIIIUimUUE'imilHtlUllll
PHONE 86 327
IIIIIIIIOIIIUIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllflllHIIIIIIIUIIIIIIIIIUUUIUIIIIlllllHIII —'
Laugardagskveldið 25. janúar
J>. á. kl. 8 e.h. var haldið hátíð-
legt í húsi Jtéirra hjóna, Sveins
og Guðrúnar Grímsson, að heim-
ili þeirra hér í borginni, No. 992
28th Ave. og Windsor stræti, í
tilefni, að þá voru liðin tuttugu
og fimm ár frá giftingardegi
þeirra, sem var 26. janúar, 1911.
Þau voru gefin saman á heim-
ili Sigurðar bróðir Sveins, sem
er bóndi í Red Deer bygðinni í
Alberta-fylki. Giftinguna fram-
kvæmdi séra Pétur Hjálmsson,
sem þá var þar þjónandi prest-
ur. Að veizlunni afstaðinni,
lögðu þau af stað með járn-
braut hingað til Vancouver, og
settust hér að, og hafa þvi dvalið
allan sinn búskap hér í borginni,
og eiga hér stórt og fallegt íbúð-
arhús.
Sveinn var fæddur og uppal-
inn i Landakoti á Álptanesi við
Reykjavík og Guðrún á Akrakoti,
næsta bæ. Foreldrar hennar
voru Elías ólafsson og Margrét
Benediktsdóttir.
Til Jæssa lands fluttu hjón
J)cssi á sama skipi sumarið 1900,
og lentu í Winnipeg 19. júli.
Sveinn hélt ferðinni áfram suður
til bróðir sins en Guðrún varð
eftir í borginni að leita sér að
atvinnu. Hún gekk í G. T. stúk-
una Heklu ,og tilheyrði henni,
þar til Sveinn, eftir 10 ár, kom að
sækja hana. En svo hefir það
jafnan gengið til í öllum riddara-
sögum.
Sveinn og Guðrún eiga fjögur
mannvænleg börn, 3 drengi og 1
dóttir: Elías Benedikt, 23. ára;
Grímur Jóhann, 22 ára; Albert
Maríus, 19 ára; og ólinu Margrét
ísafold, 17 ára.
Fyrir þessum mannfögnuði
stóð kvenfélagið “Sólskin”, með
aðstoð annara vina og ættingja
silfur brúðhjónanna, sem eru vel
J>ekt og vinmörg i Jæssum bæ.
Samkvæmið byrjaði með þvi,
að silfurbrúðhjónin voru leidd til
sadis í öndvegi með brúðarmevj-
um og svaramönnum, að fornum
sið. En brúðar-marzinn spilaði
af mikilli list Miss Dorothea
Saunders, dóttir Guðm. J. Saun-
ders byggingameistara. Og seinna
s p i 1 a ð i hún f 1 e i r i lög á
slaghörpuna. Þá stóðu allir á
fætur og sungu “Hvað er svo
glatt,” og þar næst brúðarsálm-
inn alkunna “Hve gott og fagurt
og indælt er.”
Þarnæst ávarpaði Mrs. Stella
Douglas Durkin silfurbrúðhjón-
n og boðsgesti alla með snjallri
ræðu, á íslenzkri tungu, og skýrði
frá ástæðu fyrir þessari heim-
sókn, og óskaði silfurbrúðhjón-
unum til hamingju í framtíðinni
og þakkaði þeim í nafni allra,
sem hefðu átt samleið með ]>eim
öll þessi 25 ár, og sérstaklega
húsfrú Guðrúnu, sem er meðlim-
ur kvenfélagsins “Sólskin,” og
sem ætíð hefir verið reiðubúin að
leggja fram lið sitt hverjum góð-
um málstað, og íslenzkum félags-
skap og menningu til heilla og
blessunar.
Þá bað sér hljóðs forseti kven-
félagsins, Mrs. Guðm. Anderson,
og hað Þórð Kristjánsson að
flvtja brúðhjónunum frumort
kvæði, sem hér með fylgir.
Að þvi loknu gengu frammi-
stöðukonur kvenfélagsins fram
fyrir brúðhjónin, og færðu þeim
að gjöf prýðilega vandað og
skrautlegt silfur-sett í fimm hlut-
um, sem yoru silfurbakki, kaffi-
kanna, tekanna, sykur og rjóma-
ker, í minningu um silfur-afmæl-
ið og fornar trygðir og vináttu
allra viðstaddra. Sömuleiðis var
þeim afhent önnur gjöf í silfri,
frá frændfólki þeirra, í þremur
hlutuin, sem var silfurker með
glerskál og silfurspaða (pyrex
plate), mjög svo skrautlegt. Nöfn
gefenda fylgja hér ineð: Mr. og
Mrs. Howard, og Mr. og Mrs.
Paul frá Seattle (báðar bræður-
dætur Sveins), og ungfrú Kristín
Grímsson, sem er skólakennari á
Point Roberts, og einnig bróður-
dóttir Sveins, og ennfremur Dr.
Júlíus Grímsson og kona hans,
sein er Canadisk. Hann er lækn-
ir í Ladner, B. C., og er sömu-
leiðis bróðursonur Sveins.
Þessu næst var þeim afhent að
gjöf frá þeim hjónum Jórrt Er-
lendssyni og lconu hans, sem áð-
ur var ungfrú Rúna Thorsteins-
son frá Winnipeg, sérstaklega
Oldest European Discovery Against
Stomach Troubles and Rheumatism
Acclaimed Best by Latest Tests
Since 1799 thousands of people have regained their normal
health after years of suffering from stomach troubles of all
types, such as constipation, indigestion, gas, and sour stomach
which are the basic factors of such maladies as high blood
pressure, rheumatism, periodic headaches, pimples on face and
body, pains in the back, liver, kidney and bladder disorder,
cxhaustion, loss of sleep and appetite. Those sufferers have
not used any man-made injurious chemicals or drugs of any
kind; they have only used a remedy made by Nature. This
marvelous product grows on the highest mountain peaks,
where it absorbs all the healing elements and vitamins from
the sun to aid HUMANITY in distress.
It is composed of 19 kinds of natural leaves, seeds, berries and
flowers scientifically and proportionately mixed and is known
as LION CROSS HERB TEA.
LION CROSS HERB TEA tastes delicious, acts wonderfully
upon your system, and is safe even for children. Prepare it
fresh líke any ordinary tea and drink a glassful once a dáy,
hot or cold.
A one dollar treatment accomplishes WONDERS; makes you
look and feel like new born. If you are not as yet familiar
with the beneficial effects of this natural remedy LION
CROSS HERB TEA try it at once and convince yourself. If
not satisfactory money refunded to you. Also in tablet form.
Try it and convince yourself with our money-back guarantee.
One week treamnent $1.00
Six weeks treatment $5.00
In order to avoid mistakes in getting. the genuine LION
CROSS HERB TEA, please fill out the attached coupon.
Lio-Pharmacy, Dept. 9875.
1180 Second Ave.,
N. Y. City, N. Y.
Gentlemen:
Enclosed find $ for which please send me
treatments of the famous LION CROSS HERB- TEA.
NAME ^....................
ADDRESS ..................
CITY .............. STATE
haglega tilbúinn rafkveikju borð-
lampi, eftir Jón sjálfan, mesta
meistarasmíði, enda er Jón smið-
ur góður, og listfengur í bezta
lagi.
Þegar hér var komið sögu voru
brúðhjónin nærri búin að fá of-
birtu í auguu—frá allri Jiessari
silfur-dýrð! og svo brúðarkök-
unni, sein stóð þar á borði fyrir
framan Jiau, mjallhvít eins og
‘Esjan’ að vetrarlagi, og silfur-
skreytt, um 2 fet á hæð og þrílyft,
með 25 ljósum, eins og Dóm-
kirkjuturninn í Reykjavík, svo
þau sáu sinn kost beztan að risa
úr sætum sínuin og þakka fyrir
gjafirnar og heimsóknina, sem
þau þóttust ekki hafa verðskuld-
að, og ekki vitað að þau ættu
eins marga vini og velunnara hér
í bæ, sem annarsstaðar, eins og
raun væri á orðin, því gestkom-
andi var hér fólk frá Seattle,
Point Roberts, New Westminster,
og Ladner, og ináske fleiri bæj-
um úr grendinni, þó undirritað-
ur, sökum ókunnugleika,
ekki nafngreint fleiri.
Þessu næst fóru fram ein-
söngvar (solos) og ættjarðar-
söngvar á báðum málunum, ís-
lenzku og ensku, og var gerður
góður rómur að söng og hljóð-
færaslætti. Við slaghörpuna var
Mrs. Laura Johnson dóttir Árna
sál. Friðriksson og konu hans, og
söngnum stýrði Miss Marja An-
derson skólakennari og Mrs.
Black og Mrs. Gíslason og Emily
og Áróra, dætur Wm. (sál.) An-
derson. Emily er nú Mrs. Júl-
íus H. Thorson og Auróra Mrs.
Joe Johannsson. Þarna sungu
um 30 manns, fullum hálsi og
margraddað, svo unun var á að
hlýða, því hér eru nógir söng-
og samkvæmiskraftar—ef fólk af
íslenzku bergi brotið aðeins vildi
viðhalda íslenzkri tungu og ís-
lenzkum ættareinkennum og
fyf^jast betur með íslenzkum fél-
agsskap. Því hvað sem enskri
menningu líður og Jijóðblöndun,
J)á getur islenzkt fólk aldrei orð-
ið annað en íslendingar, að
ininsta kosti fyrsta og önnur kyn-
sjóðin, hvað svo sem um Jiað
málefni er sagt! Því íslenzkir ein-
staklingar eru sem dropi í hafið,
í hérlendri þjóðarkássu. Og
vinni þeir sér ekkert til frægðar,
sem íslendingar, sem haldi nöfn-
um þeirra á lofti, um ókomnar
aldir, þá er grunur minn að nöfn
flestra ])eirra, sem afneita sjálf-
um sér, og þjóðerni sínu hér i
álfu, eða hvar i útlöndum sem er,
muni líða undir lok jafn snemma
og þeir falla í valin og hyljast
hinni grænu torfu—í grafardjúpi
gleymsku og óskráðri æfisögu!
Nú varð hvíld á söng og sam-
ræðum, því konurnar fóru að
fara í kring með dúka og diska,
kaffi, te og súkkulaði, “samvizk-
ur” og lauafhrauð af ýmsu tági,
svo allir urðu víst vel mettir, og
ánægðir ineð sjálfum sér, og
glaðir að hafa tekið þátt í veizl-
*unni. Að minsta kosti hefir sá
sein þetta ritar aldrei verið í
skemtilegri giftingarveizlu, eða
neinni annari veizlu, og J>að meir
að segja aldrei í Reykjavík eða
Winnipeg!
Eftir át og drykkju, skrítlusög-
ur, bros, olnbogaskot og hnipp-
ingar, fór sumt af fólkinu að
hugsa til heimferðar, því nú var
komið fram yfir náttmál (kl. 9)
sem svo var kallað á gamla fróni.
En margt var samt eftir ósagt og
ógjört, til dæmis að skera brúðar-
kökuna, og útdeila messuvininu
og drekka silfurbrúðhjónunum
geti skál!—því konurnar höfðu, í
góðri meiningu, keypt sér ‘pelar
til úthýtingar með kökunni.
En meðan þær voru að hella á 1
staupin, sem voru víst uin sjötíu
að tölu, þá hað skólakennarinn,
Miss Grimson (frænka Sveins)
um orðið, og sagði fiskisögu svo
hráðsmellna og spennandi, að
sumir sem á hlýddu hlógu sig í
mútu. Ungfrúin talaði á ensku
og kom snildarlega fyrir sig orð-
um, hafði ágætap framhurð, og
tiguleg á velli, með islenzkan
töfrasvip sem lýsti ósviknum ætt-
areinkennum og göfugmensku,
samtvinnaðri Ganadiskri mentun
og lífsreynslu, í Jiessu nýja fóst-
urlandi foreldra sinna og frænda-
liðs.
Þar sem enn var langur timi
til miðnættis og konurnar þarna
í eldhúsi—að staupa sig—þá hað
undirritaður um orðið, til þess,
I nafni hrúðhjónanna, að Jiakka
kvenfélaginu og öllum gestum
Jiess og vinum nær og fjær fyrir
heimsóknina, og þær höfðinglegu
gjafir og vinsemd sem þeim hefði
verið auðsýnd ineð Jiessari af-
mælisgleði, i mat og drykk og
máli. Þegar Þ.K;.K. var þagnað-
ur, hað Jón Erlendsson um mál-
frelsi og ávarpaði brúðhjónin
með snjallri ræðu. Af eigin
reynslu sagðist hann geta sagt
fiað með sanni, að þau væru jafn-
an huppleg heim að sækja og
gestrisin og ajtíð reiðubúin til
liðveizlu í vorum fámenna fél-
agsskap, og sérstaklega ef um
þjóðræknislegan grundvöll væri