Lögberg - 02.04.1936, Blaðsíða 1

49. ARG-ANGUR
II
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 2. APRIL, 1936
NÚMER 14
Sambandsþingið
Vikuna sem leiÖ gerðist þaÖ mark-
verðast á sambandsþingi, aÖ verka-
málaráðherrann, Mr. Rogers, lagð’
fram frumvrp til laga i níu megin-
liðum, er kveður á um fyrirætlamr
stjórnarinnar viðvíkjandi úr’ausn
atvinnuleysisins, og veitir henni
heimild til samvinnu við fylki og
einkastofnanir, með það fyrir aug-
um að bæta úr hinum brýnustu þörf
um.
1. Gert er ráð fyrir fastbundimi
upphæð á f járaukalögum til styrktar
atvinnulausu fólki, í stað þess að
stjórnin hafi þar með öllu óbundnar
hendur eins og viðgekst í tíð Mr
Bennetts. Með öðrum orðum, þá
fær þingið á ný sitt fyrra fullveldi i
þessu máli sem öðrum.
2. Skipun alþj óðarnefndar, er
bafa skuli í samráði við stjórnina,
yfirumsjón með úthlutun atvinnu-
leysisstyrks, þannig að fyllra sam-
ræmi náist á þessu sviði en áður var.
3. Ákveðnar ráðstafanir í þá átt.
að koma sem allra flestu fólki fyrir
við sveitabúskap í stað þess að láta
það veslast upp ár frá ári á mölinni
í borgum og bæjum.
4. Heimild til stjórnarinnar tií
þess að semja um bein fjárframlög
fylkjunum til handa, sem og um
endurnýjun þess mánaðar tillags,
sem nú er í gildi.
5- Heimild til vegagerða og ann-
ara mannvirkja með það fyrir aug-
um, að skapa atvinnu.
6. Heimild til samningsgerða við
félög og einstaklinga i þeim tilgangi,
að koma atvinnuleysingjunum að at-
vinnu.
7. Heimild til'þess að lána fylkj-
unum þær fjárhæðir, er þurfa þykir
í þann og þann svipinn.
8. Samningar við einkafélög
verða að öðlast samþykki þings.
9. Lögin um atvinnuleysisstyrk
(Relief Act), nemast úr gildi þann
31. marz 1937-
Mr. Rogers lét þess getið, að við
lok síðastliðins febrúarmánaðar,
hefði tala þeirra, er nutu atvinnu-
leysisstyrks, numið 1,310,423. Er
það um níutíu þúsundum færra en
á tilsvarandi tímabili árið sem leið.
Á miðvikudaginn var sló í brýnu
milli þeirra Mr. Bennetts og Mr.
Gardiners landbúnaðarráðgjafa.
Reis þetta út af því, að Mr. Gar-
diner var ekki sem ánægðastur yfir
stjórnarráðssamþykt Mr. Bennetts
með tilliti til uppbótargreiðslu þeirr.
ar til hveitisamlagsbænda, er hann
lofaði fyrir siðustu sambandskosn-
ingar; hélt landbúnaðarráðgjafinn
því fram, að jafn viðkvæmt mál sem
þetta hefði átt að hafa verið lagt
fyrir þing til endilegra úrslita; fauk
nokkuð í Mr. Bennett í tilefni af
þessu; kvaðst hann ekki taka því
með þegjandi þögninni að vera lítils-
virtur hvað ofan í annað í þingsa’n-
um; þessu jafnframt vijdi hann
vekja athygli á þvi, að Mr. Gardiner
væri ekki að þessu sinni að prédika
yfir hausamótunum á bændavesling-
um (poor rural rustic) í Saskatche-
wan; gerðist nú illur kur í herbúðum
Saskatchewan þingmanna sem vænta
Ir-átti, sem og skoðanabræðra þeirra
ými'ssa. Mr. Arthur Slaght, liberal
(Parry Sound), kvaðst hafa veitt
l)Ví nákvæma athygli og skrifað það
niður hjá sér, að í tiu minútna ræðu
hefði Mr. Bennett notað áttatíu og
þrisvar sinnum þetta stutta en eftir-
minnilega orð: “Eg.” Mr. Ben-
nett fyrirliti fátækt og æpti að þeim
fátæku. Næst veittist Mr. Bennett
að Mr. Ross (Moose Jaw), og bar
honum það á brýn að hann hefði
viðhaft stórmóðgandi ummæli i sinn
garð. Þér dróguð dár að sveita-
fólkinu í Saskatchewan,” sagði Mr.
R°ss. “Störf þingsins gengi þó al-
veg vafalaust greiðara ef fleira væri
þar af bændum frá Saskatchewan
en lögmönnum, er léki sér við það
einkum og sérílagi að kljúfa hár.”
Lauk svo þessari viðureign með þvi,
að vegur Mr. Bennetts þótti lítt vax-
ið hafa.
Alls eru það $6,000,000, sem
stjórnin leggur til að greiddar verði
samlagsbændum til uppbótar því
verði, er þeir fengu fyrir uppskeru
sina 1930.
Járnbrautarmálaráðherrann, Mr.
Howe, bar fram í þinginu á finrtu-
daginn var, frumvarp til laga, er
gerir ráð fyrir þeirri breytingu á
ráðsmensku þjóðeignabrautanna,
Canadian National Railways, að í
stað núverandi fyrirkomulags
(Trustee System), komi sjö manna
framkvæmdarráð (Board of Di-
rectors), er formlega velji for-
seta í samráði við stjórnina. Full-
yrt er að J. S. Hungerford verði
endurlcosinn til forseta.
Samkvæmt yfirlýsingu frá Mr.
Dunning, f jármálaráðherra, hefir
sambandsstjórnin fallist á að lána
fylkisstjórninni í Saskatchewan $4,-
000,000 til útsæðiskaupa.
AUKNAR ATHAFNIR 1
VÆNDUM
í fyrri viku áttu þeir fund með
sér i Ottawa, Hon. J. S. McDiar-
mid, náttúrufríðindaráðgjafi Brack.
en-stjórnarinnar í Manitoba og Hon.
T. A. Crerar, innanríkisráðgjafi
sambandsstjórnarinnar. Laut sam-
talið einkurn og sérílagi að væntan-
legum vegabótum innan vébar.da
fylkisins og fjárhagslegum stuðn-
ingi af hálfu sambandsstjórnar í þá
átt. Lætur Mr. McDiarmid hið
bezta af undirtektunum. Munu nú
góðar horfur á að lagðir verði á
næstunni bílvegir inn í Rice og Herb
Lake námuhéruðin. Ennfremur^má
gera sér góðar vonir um lagningu
vegar milli Mafeking og The Pas.
GEN. R. W. PATERSON
LÁTINN
Siðastliðinn fimtudag lézt á Deer
Lodge sjúkrahúsinu hér í borginni
General Robert Walter Paterson,
sextugur að aldri. Hafði hann á
hendi hersveitarforustu í styrjöld-
inni miklu frá 1914. Mr. Paterson
tók mikinn og margvíslegan þátt í
verzlunar og athafnalífi þessarar
borgar. Var hann um eitt skeið
framkvæmdarstjóri Winnipeg Paint
& Glass verzlunarfélagsins og einn
af stofnendum og meðráðamönnum
Northern Paint og Northern Soap'
verksmiðju fyrirtækjanna.
T.TÁST KNÚÐIR TIL
SAMNINGSROFA
Stjórn Tyrkja hefir sent fram-
kvæmdarnefnd Þjóðabandalagsins
erindisbréf þess efnis, að þjóðin, að-
stöðu sinnar vegna eins og nú horf-
ist á, telji sig knúða til þess að koma
upp viggirðingum við Dardanella-
sund, Bosphorus og Marmarahaf.
Tyrkir eru meðlimir Þjóðabanda-
lagsins og gerast því sekir um samn-
ingsrof, hrindi þeir þessum fyrirætl-
unum sinum í framkvæmd.
EINHUGA ÞJÓÐ
Síðastliðinn sunnudag fóru fram
almennar kosningar til þýzka ríkis-
þingsins; lauk þeim með svo mikl-
um sigri fyrir Hitler og stefnu hans
Rinarhéruðunum viðvíkjandi, að
nærri lét að atkvæði þjóðarinnar
félli alveg á einn veg. Tala kjós-
enda á kjörskrá var 45,428,641, en
atkvæði greiddu 44,952,476 — 98.79
af hundraði greiddra atkvæða, féllu
Hitler í vil. Láta símfregnir þess
getið, að ekki sé dæmi til að nokkr-
um stjórnmálaleiðtoga eða þjóð-
höfðingja hafi áður veitt verið slík
traustsyfirlýsing.
Frá Islandi
34,312 íbúar í Reykjavík
Ibúar Reykjavíkurborgar voru
við manntal, sem fór fram 20—30.
nóvember s.l., samkvæmt talninfu
sem næst 34,312.
Á sama tíma í fyrra var íbúa-
talan 33,974. — Mbl. 12. marz.
60 klukkustundir í stórliríð og
grimdarfrosti
Kópasker, 5. marz.
Stefán bóndi Jónsson í Möðrudal
á Fjöllum lenti i hrakningum mikl-
um dagana 16. til 18. f. m. i stór-
hríðarbyl á Öræfum, austan Möðru-
dals.
Sunnudaginn 16. lagði Stefán af
stað heimleiðis frá Heiðarseli á
Jökuldalsheiði með 5 kindur.
Kom hann við í Sænautaseli og
hélt síðan áfram. Skall þá á blind-
hríð með 17 stiga frosti. Um nótt-
ina gerði hann grjótbyrgi fyrir kind.
urnar, en hélt á sér hita með að
ganga um og berja sér.
Á mánudagsmorgun hélt hann á-
fram, en týndi kindunum um kvöld-
ið. Var hann þá á réttri leið en
vörður voru flestar fentar í kaf, og
fór hann þá villur vegar og gróf
sig loks í fönn og lét þar fyrir ber-
ast um nóttina.
Á þriðjudagsmorgun reyndi hann
að halda í veðrið og hugði það rétta
stefnu heim. Þekti sig loks í svo-
nefndum Arnardal, en þaðan eru
25 til 30 kólímetrar að Möðrudal.
Náði hann um kvöldið beitarhús-
um frá Möðrudal og hitti þar bróð-
ur sinn er studdi hann heim.
Var hann all þrekaður en ókalinn.
Sextíu klukkustundir var hann á
ferðinni og hafði ekki annað nesti
en hálfa flatbrausköku.
—Morgunbl.
Óglœsilegar tolur
Fiskaflinn hér á landi fyrstu tvo
mánuði ársins er meira en helmingi
minni en hann var á sama tima í
fyrra.
Fiskaflinn á öllu landinu var oið.
inn 1. þ. m. 1917 tonn, miðað við
fullverkaðan fisk, en var á sama
tíma i fyrra 4718 tonn.
Mestur mismunur þegar verstöðv-
arnar eru bornar saman nú og í
fyrra, og í Vestmannaeyjum. Þar
var aflinn á þessum tíma í fyrra
orðinn 1126 tonn, en er nú e’.ki
nema 244 tonn.
Hér í 'bænum voru komin á land
í fyrra 628 tonn, en nú 193 tonn.
Á Vestfjörðum er aflinn ekki
þriðjungur af því, sem hann var í
fyrra. Hann var f fyrra 654 tonn,
en er nú 161 tonn.
Yfirleitt er aflinn mun minni í
öllum verstöðvunum heldur en hann
var í fyrra.
Fiskafli Norðmanna er mun meiri
nú en í fyrra.
Fiskafli Norðmanna er aftur á
móti talsvert miklu meiri nú en hann
var í fyrra. Hann var orðinn um
seinustu mánaðamót 26,250 tonn
miðað við hausaðan og stægðan fisk,
en var í fyrra ekki nema 17,631
tonn.
íslendingar reikna afla sinn í full-
verkuðum fiski, en Norðmenn í
hausuðum og slægðum fiski. Eru
hlutföllin þar á milli 1:2j4.
Af þessum afla hafa Norðmenn
hert 5,093 tonn (2,616) og saltað
14,844 tonn (10,567). Tilsvarandi
tölur frá í fyrra eru innan sviga.
—Nýja dagbl. 5. marz.
Bergenska eimskipafélagið ætlar
að smiða hraðferðaskip til strand-
ferða. Það verður um 2,000 smá-
lestir og stærsta farþegaskip i
strandferðum við Noreg. Ráðgert
er að smíði þess verði lokið sumarið
1937-
HON. E. A. McPHERSON,
f j ármálaráðg jaf i Bracken-st j órnar.
Fylkisþingið hefir nú afgreitt fjár-
lögin að heita má í þvi formi, sem
Mr. McPherson lagði þau fyrst
fram.
NÝ HERMDARVERK
1 ETHIÓPIU
Símað er frá Addis Ababa þann
30. f. m., að hinn ítalski árásarher
liafi því nær gereytt með sprengjum
borginni Harar, sem var önnur
stærsta borgin i Ethiópíu. Sagt er
að meginþorri borgarbúa hafi flúið
um þær mundir, er hin fyrstu eitur-
flugbákn komu í augsýn.
FRÁ MANITOBAÞINGINU
Fylkisþingið hefir nú afgreitt
fjárlögin ásamt flestum þeim megin
málum, er það hafði til meðferðar.
Þykir líklegt að ekki verði langt að
biða þingslita úr þessu. Þingstört
hafa yfir höfuð gengið greiðlega og
samvinna flokkanna verið hin bezta.
Þegar fylkisþingsins er minst, eru
margir farnir að kalla það “friðar-
þingið” i Manitoba.
NORÐURÁLFUMÁLIN
Á þeim vettvangi hefir fátt til tíð-
inda borið frá því siðasta blað kom
út; er helzt svo að sjá sem þar hvíli
sama vafa og tortryggnis þokan yfir
öllu, þó fremur megi ef til vill vænta
að eitthvað fari samt að rofa til.
Síðustu fregnir hníga í þá átt, að
Hitler sé með nýtt öryggistilboð á
ferðinni, og láti erindreka sinn,
Joachim von Rippentroff skila þvi
til Lundúna á næstunni.
-VK VESTURVEGI”
Kæri hr. ritstj. Lögbergs,
Einar P. Jónson!
Það eru nú ekki lengur fréttir, þó
eg segi þér að veturinn hér í Vatna_
bygðum hafi verið bæði harður og
langur. Eddu-fróðir menn voru
farnir að spá Fimbulvetri, sumir
lögðu trúnað á, og ekki útséð enn
hvernig fer. En skömmu fyrir mán-
aðamót febrúar og marz var vísan
sú arna kveðin:
Enn er hann að fenna og feykja
Fönnum saman!
Helju blökkum, hriða-letur
Hristir af klökkum þessi vetur.
Brá nú til hlýinda með byrjun
marz, og leit vorlega út fram um
miðjan mánuðinn. Var þá búið að
stinga þessari vísu í salt; en þá sló
í kulda um hríð og um s.l. helgi í
uppihaldslausa ofanhríð og skaf-
renning.
Haldist nú þetta tíðarfar enn um
hríð, væri gott að þú léðir þessu
húsaskjól í Lögbergi, annars getur
þú stungið því undir stól til næsta
Fimbulvetrar!
Með vinsemd,
Jak. J. Norman.
Ur borg og bygð
Mr. J. B. Johnson frá Gimli var
staddur í borginni um miðja viku á
heimleið norðan frá Dauphin River
þar sem hann stundaði fiskikaup í
vetur.
Mr. Thor Ellison frá Gimli, fram-
kvæmdarstjóri Armstrong-Gimli
útgerðarfélagsins, kom til borgar-
innar í vikunni sem leið.
The Junior Ladies’ Aid of the
First Lutheran Church, Victor St.,
will hold an “Easter Tea” on
Wednesday afternoon and evening,
from 3 p.m. to 10 p.m., April 1561,
in the church parlors. Details to be
announced later.
Mr. og Mrs. S. Indriðason og
Mrs. Ingibjörg Thorson vilja þakka
öllum sem á einn eða annan hátt
^sýndu samúð og hluttekning við frá.
fall Súsönnu Indriðason. Sérstak-
lega vilja þau þó þakka Dr. B. J.
Brandson og Mr. og Mrs. Victor
Jónasson, sem reyndust henni s’-o
vel.
Mr. G. J. Oleson lögregludómari
frá Glenboro, kom til borgarinnar á
laugardaginn var og dvaldi hér fram
um miðja vikuna.
Mr. Andrés Gíslason frá Hayland
var staddur i borginni í vikunni sem
leið.
Mr. Jóhannes Baldvinsson frá
Glenboro kom til borgarinnar um
síðustu helgi.
Mr. óg Mrs. Benedikt Heiðmann
og Mr. Aðalgrímur Heiðmann frá
Glenboro, voru stödd i borginni um
síðustu helgi.
Stórstúku embættismenn og stúk-
an Hekla verða í heimboði hjá
“Skuld” í kvöld. Búist er við mikl-
um mannfagnaði.—G. J.
Július Hansen Johnson, sonur
Bjarna Johnsons á Lundar, dó þ.
18. marz, að heimili sínu á Lundar,
45 ára gamall. Hann var jarðsttng-
inn af séra Jóhanni Fredriksson þ
22. marz frá lútersku kirkjunni að
Lundar. Júlíusar heitins verður
getið seinna.
Mrs. Gróa Goodman varð bráð-
kvödd að heimili sínu að Lundar,
Man., mánudagskveldið þ. 23. f. m.
Bróa h. var fædd að Hnausi í Flóa í
Árnessýslu, árið 1854. Hún verðui-
jörðuð frá lútersku kirkjunni að
Lundar föstudaginn þ. 3. april kl.
1 e. h.
Mr. H. B. Skaptason kaupmaðut
frá Ashern, Man., var staddur i
borginni á þriðjudaginn.
Mr. Joseph Björn Skaptason,
M.Sc., sonur þeirra Mr. og Mrs. H.
B. Skaptason að Ashern, Man.,
leggur af stað suður til Cornell há-
skólans í New York núna í viku-
lokin, ásamt frú sinni. Þessi ungi
mentamaður hóf nám sitt við Mani-
tobaháskólann, en lauk námi við há-
skólann í Alberta, B.Sc. og M.Sc.
prófi í landbúnaðarfræði með hin-
um ágætasta vitnisburði. Nú hefir
hann fengið prófessorsstöðu við
Cornell háskólann (Research De-
partment) og gerir ráð fyrir að taka
þar doktorsgráðuna i náinni fram-
tíð. Alúðaróskir fjölda vina fylgja
þessum ungu hjónum til hins nýja
heimkynnis þeirra.
Mr. Paul Bardal bæjarfulltrúi,
kont heim siðastliðinn laugardag
austan frá Montreal, þar sem hann
hafði dvalið um hríð i erindum bæj-
arstjórnarinnar.
Mr. F. Stephenson framkvæmdar-
stjóri Columbia Press Ltd., kom
beitn úr tveggja mánaða ferðalagi
ásamt frú sinni, á þriðjudagsmorg-
uninn. Fóru þau fyrst vestur á
Kyrrahafsströnd, þaðan til Mexic 1
City og suður um Panama. Nokkra
claga dvöldu þau í New York, er úr
siglingunni kom, en staðnæmdust
svo um hríð í Toronto hjá dóttur
sinni og tengdasyni, Mr. og Mrs.
John David Eaton. Ferðin liafði
að öllu leyti verið hin ánægjulegasta.
Þau Stephenson hjón biðja Lögberg
að flytja öllum þeim íslenzku vinum,
er þau heimsóttu á ferðalaginu, inni-
legt hjartans þakklæti fyrir ástúð-
legar viðtökur.
Jón Sigurðsonar félagið, I.O.D.E.
heldur nsésta fund sinn á heimili
Mrs. L. E. Summers, 204 Queens-
ton St., River Hights á þriðjudags-
kvöldið þann 7. apríl kl. 8.
Mr. Ingvar Magnússon frá Wyn.
yard, sem dvalið hefir í Caliento,
Man., í vetur, lagt?i af stað vestur
á miðvikudagskvöldið.
Mr. Helgi Vigfússon frá TantaL
lon, Sask., hefir dvalið i borginni
nokkra undanfarna daga.
Skemtifundur þjóðræknisdeildar-
innar Frón, sem haldinn var í Good-
templarahúsinu síðastliðið þriðju-
dagskvöld var ágætlega sóttur, og
skemtiskrá fjölbreytt og ánægjuleg.
Séra Rúnólfur Marteinsson fór
norður til Mikleyjar á laugardaginn
var, til þess að jarðsyngja Mrs.
Helgu Pálsson, er lézt á sunnudag-
inn þann 22. marz síðastliðinn. Séra
Rúnólfur kom heim aftur á mánu-
daginn.
SKUGGA-SVEINN
Leikfélag Sambandssafnaðar í
Winnipeg er nú að undirbúa hinn
velþekta leik Matthiasar Jochums-
sonar, Skugga-Svein. Þetta er eitt
af hinum vinsælustu verkum skálds.
ins, og hefir ávalt verið vel tekið,
þó hann hafi verið sýndur oftar en
nokkur annar leikur meðal íslend-
inga hér.
í tilefni af aldarafmæli Matthías-
ar hefir leikfélagið tekið Skugga-
Svein til meðferðar á þessum vetri,
og er það vel viðeigandi. Til minn.
ingar um skáldið var Skugga-Sveinn
leikinn í margar vikur í vetur i
Reykjavík, og alt af fyrir fullu húsi.
Það eru nú nokkuð mörg ár síðan
hann hefir verið sýndur hér í Win-
nipeg, og má þvi búast við að ís-
lendingar sitji sig ekki úr færi að
njóta ánægjulegrar kvöldstundar
með því að rif ja upp enn einu sinni
söngvana og æfintýri útilegumann-
anna, og ekki sizt, með leikfélaginu
að minnast hundrað ára afmælis
höfundarins.
Skugga-Sveinn er æfintýra og
söng leikur. Eru söngvarnir undir
fögrum lögum og þeir út af fyrir
sig eiga hlýjan reit í hjörtum íslend-
inga.
Ákveðið hefir verið að sýna leik-
inn tvö kvöld, miðvikudags- og
fimtudagskvöld þann 15. og 16.
apríl. Nánar verður auglýst um leik-
inn í næstu blöðum.
B. E. J.
Séra Jóhann Fredriksson frá
Lundar, var staddur í borginni á
þriðjudaginn. Kom hann norðan frá
Langruth, þar sem hann flutti guðs.
þjónustu á sunnudaginn var.