Lögberg - 02.07.1936, Blaðsíða 2

I
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 2. JÚLl, 1936

Verzlunarmentun
*
Oumflýanleg nú á tímum!
✓
Vaknandi viðskiftalíf krefst váxandi vinnukrafts. Við-
skiftavenjur nútímans krefjast sérþekkingar á öllum
sviðum. Þessvegna er verzlunarmentun blátt áfram
óumflýjanleg. Bnda er nú svo komið, að verzlunar-
skólanám er talið óhjákvæmilegt skilyrði fyrir atvinnu
við skrifstofu- og verzlunarstörf.
UNGIR I’ILTAR og UNGAR STÚLKUR, sem ætla
sér að ganga á verzlunarskóla (Business Oollege) í
Winnipeg, ættu að spyrjast fyrir á skrifstofu Lög-
bergs; það verður þeim til dr júgra hagsmuna.
Komið inn á skrifstofuna, eða skrifið
The Columbia Press Limited
• •
TORONTO og SARGENT, WINNIPEG
30CZXKZ30C
Rödd að heiman
Börgarfirði 4. júní 1936.
Kæru vinir í Vesturheimi!
Nú eru flestir sveitabændur
hlaðnir vorönnum, er það því nokk-
uð fágætt aS þeir setjist við bréfa-
skriftir, virkadaga um þennan tíma
árs. Þó greip mig sú hugsun rétt í
þessu, að senda ykkur fáeinar linur.
Vildi eg þá, ef unt væri, bregða upp
fyrir ykkur mynd af björtum og
sólríkum vordegi heiman af íslandi.
Náttúran er ennþá sjálfri sér lík,
þótt flest sé nú á hverfanda hveli.
Sömu fuglar heimsækja okkur og
bregðast aldrei að koma á sama
tima, þrösturinn fyrst, þá lóan og
svo hver af öðrum, þangað til allir
þessir góðu gestir eru búnir að láta
sjá sig og heyra. Nú liggja þeir á
eggjum sínum um hólma og heiðar
og syngja sína gleðisöngva. Jörðin
er nú að verða skrúðgræn og leggur
sætan ilm og angan frá hverju
blómi. Folöld, lömb og kálfar, alt
dansar og leikur sér. Þá eru laxar
og silungar að synda um ár og læki.
Verður því ekki annað sagt að nú sé
líf í landi. En þó að lífið sýnist nú
hlæja við öllu, bæði á jörðu, lofti og
legi, þá er þó enn sem fyr, “að alt
er í heiminum hverfult.”
Hér á Suðurlandi var síðastliðinn
vetur svo bjartur og stiltur að aðra |
eins verðáttu muna menn ekki. Him.
ininn var heiður dag og nótt mánuð
eftir mánuð og gat ekki talist að
snjór sæist í lágsveitum. Eru víst fá
dæmi til þess að þann sama vetur
sem hér er svona um að litast, sé
Norðurland hulið margfaldri fanna-
breiðu, en svo var það þó í þetta
sinn. Samt hefir það hvergi orðið
að sök, því blítt og bjart vor hefir
nú ljómað yfir öllu landi. Er því
ekki undan neinu að kvarta í sam-
bandi við tíðarfarið.
Unadn þröngum fjárhag er meiri
ástæða til þess að mögla, þótt lítið
vinnist við slikt. Enda er sá gamli
sveitasiður að leggjast niður, að
bændur “berji lóminn.” Og mál-
tækið forna, að sá sé ekki búmaður,
sem ekki kunni að berja sér, á nú
ekki lengur við hér um þessar bygð-
ir. Bændur rækta af fremsta megni
jarðir sínar, og keppast við að eiga
sem mest af véltæku landi. breyta
mýrum i tún, til þess að þurfa sem
fæst fólk við heyjaöflun. En fyrir
þessar framkvæmdir, að viðbættum
stórkostlegum húsabótum, hafa
skuldir hlaðist á bændur, sem ýmsir
þeirra fá varla undir risið. En þeir
starfa í glaðri von og fullu trausti
um það, að jörðin endurgjaldi alt,
sem fyrir hana er gjört og sveitir
landsins eigi fagra framtíð, þótt eitt
og annað skyggi á í bili. Á síðustir
árum er það sjávarútvegurinn, sem
flestir hafa litið upp til og afrakst-
ur sveitabúanna þótt léttvægur móti
þeirri gullkistu sem sjórinn hefir
reynst með þeim veiðarfærum, sem
nú eru í höndum hinna íslenzku
sægarpa. En þennan blíðviðrisvet-
ur, þegar veðrin leyfðu að öll fiski-
mið umhverfis landið, væru þaul-
prófuð með öllum nýtísku veiðar-
færum, var svo lítið um fisk að sliks
eru engin dæmi síðan farið var að
nota vélskip til fiskiveiða. Er því
nú sem stendur, ekki glæsilegra út-
lit með sjávarútveg heldur en land-
búnaðinn. En þetta er aðeins i bili,
og engin ástæða til þess að leggja
árar í bát. Svona hefir það ætíð
verið, að höpp og töp skiftast á. En
svo lengi sem fólkið vinnur og hagar
sér skynsamlega þarf það ekki að
óttast bjargarskort, því nú er það
séð að í íslenzkri mold má fram-
leiða margbreytta fæðu, þótt lítið
hafi verið unnið að því fram til
þessa.
Hafrar og bygg ná hér fullum
þroska auk ótal matjurta, sem eru
nú meir og meir að ryðja sér til
rúms. Vita nú allir að slikt er holl
og góð fæða. Þótt matur sé manns-
ins megin, skal eg nú hverfa frá því
efni sem snertir það mál, hvað fólkið
eigi að éta. Eg lifi bara í þeirri trú,
að sultur þurfi ekki að standa hér
fyrir dyrum, meðan jörðin grær og
fólkið vill erja og vinna. En mik-
ill fjöldi verkalýðsins er nú orðinn
eins og rótlausir kvistir sem fjúka
úr einum jsitað í annan og festa
hvergi rætur til frambúðar. Lika
eru dæmi til þess að bændur missi
nú móðinn og leiti til kaupstaðanna
þrátt fyrir atvinnuleysi sem þar fer
nú stöðugt í vöxt. En hinir eru
miklu fleiri, sem knýja fram um-
bætur á jörðurn sínum með ærnum
tilkostnaði. Eru nú sumar smá-
jarðir, sem taldar voru rýrðarkot
fyrir nokkrum áratugúm, orðin að
velhýstum jörðum, Þar sem hvert
hús er steinsteypt og járnvarið, en
túnin bæði stór og véltæk. Eitt
meðal margra slikra býla eru Norð-
urreykir í Hálsasveit, ennfremur
Klettur í Reykholtsdal. Fyrir fá-
um 'áratugum voru báðar þessar
jarðir næstum túnlausar, en þar eru
nú tún, sem gefa af sér 5-6 hundruð
hesta af töðu. Eru það nú hinar
hraðvirku dráttarvélar, sem gera það
kleift að framkvæma jarðabætur á
svo skömmum tíma. Eru þess nú
dæmi hér í Borgarfirði, að\bændur
hafa komið 50-60 dagsláttum í rækt
á síðustu áratugum. Þarf engann að
undra þó þeir kenni nokkurs þunga
af skuldum eftir slik stórvirki, að
viðbættum húsabótum í stórum stíl. f
fremsta flokki þessara stórhuga um-
bótamanna má telja Guðmund Jóns-
son bónda á Hvítárbakka. Guð-
mundur er sonur Jóns Guðmunds-
sonar, sem um eitt skeið bjó á
Reykjum í Lundareykjadal og konu
hans Þórdísar Björnsdóttur frá Hóli
í sömu sveit. Á nýafstöðnum sýslu-
fundi, sá eg skýrslu yfir húsa- og
jarðabætur Guðmundar. Var þá
búið að mæla hjá honum jarðabæt-
ur sem hann hafði gjört á tveim á-
búðarjörðum sínum, Ytri-Skelja-
brekku og Hvítárbakka. Auk stór-
feldra húsabóta á báðum þessum
jörðum, blóma og trjágarða til heim-
ilisprýðis, hafði hann unnið 8,500
dagsverk í túnasléttum, skurðum og
girðingum. Er hér aðeins eitt dæmi
sem ber ljósan vott um stórhug og
framtak. Mætti telja fleiri þessu
lík. Þegar litið er á það hvað öll
vinna borgast nú háu verði og þar
við bætist stórfé til áburðarkaupa,
en búsafurðir í lágu verði, þá er ekki
kyn þótt umbótamennirnir kenni
nokkurs þunga af skuldum. Meðan
Borgarfjörðurinn á slíka umbóta-
menn er engin ástæða til þess að
óttast hrun landbúnaðarins, þrátt
fyrir það þótt nokkuð skyggi á í bili.
Svo er og um aðrar sveitir og sýsl-
"ur hér á landi, að alstaðar blasa við
umbætur sem talandi vottur um
bændamenningu.
Halldór Vilhjálmsson skólastjóri
á Hvanneyri er nú nýlátinn. Hann
var einn af glæsilegustu mönnum og
sannur héraðshöfðingi, enda af
þróttmiklum og stórmerkum ættum,
sonarsonur séra Björns Halldórs-
sonar í Laufási, sem var þjóðkunnur
höfðingi og skáld gott, en i móður-
ætt af Reykjahlíðarfólki, sem orð-
lagt hefir verið fyrir manndóm og
atgjörvi. Halldór tók við skóla-
stjórn á Hvanneyri 1907 og gegndi
því starfi í 29 ár með fágætum
dugnaði og skörungsskap. Eiga nú
allar sýslur landsins nemendur frá
Hvanneyri, sem hafa sótt þangað
margháttaða þekkingu, samfara trú
á íslenzkan landbúnað, sem þeir
hafa svo sýnt í verki eftir þvi sem
aðstaða hvers um sig hefir verið
megnug til slikra hluta.
Hvanneyri hefir nú orðið undir
stjórn Halldórs, glæsilegasta býli
þessa lands. Halldór kendi lasleika
í vetur, sem ágerðist því meir er á
leið. Kendi þó við skólann þar til
honum var slitið og bar sig eins og
hetja þrátt fyrir sárar þrautir af
innvortis krabbameini. Hugði hann
að fara til Noregs og leita þar á
náðir beztu lækna. En þegar til
Reykjavikur kom reyndist hann ekki
ferðafær og andaðist þar eftir
hálfsmánaðar legu.
Eg, sem þessar línur rita, haf'ði
náin kynni af Halldóri um 29 ára
skeið, heimili hans og heimilisbrag.
Arar þar samfara röggsamlegri
stjórn, drenglyndi, skemtun og höfð-
ingleg framkoma. Hann var 61 árs
að aldri og að ytra útliti sem hann
stæði enn í blóma lifsins. Hann var
sýslunefndarmaður fyrir Andakíls-
hrepp. í fyrravor var sýslufundur
haldinn á Hvanneyri. Meðan á
fundinum stóð fór fram í Norð-
j tungu jarðarför Runólfs bónda þar,
j merkismanns og sveitarhöfðingja.
Fylgdumst við þá allir sýslunefnd-
armenn með Halldóri að þeirri jarð-
arför. Fórum þá í boði Halldórs og
á bifreið hans. Nú bar svo við réttu
ári síðar, að við sátum sýslufund á
Akranesi, fór þá jarðarför Halldórs
. fram í Reykjavík og þar fylgdum
við honum til grafar allir þeir sömu,
sem höfðum ári áður verið gestir á
heimili hans og notið þar hinnar
miklu glaðværðar og risnu sem ekki
er unt að gleyma. Mikill fjöldi
Borgfirðinga og Reykvíkinga fylgdi
Halldóri til grafar og var athöfnínni
varpað út. Mátti segja að þá væri
einn af mikilmennum þjóðarinnar
borinn til grafar. Séra Eiríkur Al-
bertsson á Hesti. vinur Halldórs og
sóknarprestur flutti snjalla ræðu í
dómkirkjunni við þetta tækifæri, en
Magnús Ágústsson héraðslæknir á
Kleppjárnsreykjum söng þar ein-
söng, sem vakti mikla aðdáun, enda
er hann orðlagður fyrir þróttmikla
og fagra rödd.
Kona Halldórs var Svafa Þór-
hallsdóttir biskups. Voru þau hjón
bræðrabörn. Mátti þar ekki milli sjá
um glæsimensku þeirra hjóna. Börn
þeirra eru fimm, þrjár dætur og
tveir drengir.
Þá er nýlátinn Jónas Jónsson
fyrrum stórbóndi í Sólheimatungu
84 ára að aldri. —Jónas var um
langan aldur einn af f jáðustu bænd-
um í Borgarfirði, glaður og reifur
skrafhreifinn og skemtinn. Hann
hélt hreysti sinni til æfiloka og var
ungur í anda. Jónas í Sólheimatungu
var svo kunnur undir því nafni, að
eg þarf ekki að gjöra nánari grein
fyrir ættum hans og uppruna. Eru
nú margir frændur hans vestan hafs,
sem hafa heyrt hann og séð. Verður
hann flestum eftirminnilegur, sem
honum kyntust, því frá honum staf-
aði jafnan svo hressandi blær og
glaður andi. Jónas var tvígiftur,
fyrri kona hans var Guðríður
Tómasdóttir frá Skarði i Lunda-
reykjadal. Börn þeirra eru Tómás
bóndi í Sólheimatungu, Ragnhildur
kona Jóns Björnssonar kaupmanns í
Borgarnesi pg Guðriður ógift í
Reykjavík. Síðari kona Jónasar var
Kristin Ólafþdóttir frá Sumarliðabæ
í Holtum. Synir þeirra eru Gústaf
lögreglustjóri í Reykjavík og Karl
læknir.
Eg bið ykkur að virða mér til
vorkunnar þó eg skrifi ykkur ekki
lengra bréf að þessu sinni. Eg þyk-
ist afsaka mig með önnur vorsins, en
þar sem eg er nú orðinn 75 ára að
aldri, má ætla að það skifti litlu úr
þessu hvort eg er úti eða inni. Svo
er ekki meira um það.
Lýk eg þessu bréfi, með beztu
þökkum til ykkar allra. sem hafið
sýnt mér mikla vinsemd bæði í orð-
um og verkum.
Lifið svo heilir og í guðsfriði,
kæru vinir,
ykkar,
Kr. Þ.
Frá Edmonton
24. júni 1936.
Herra ritstjóri Lögbergs :—
Síðan eg skrifaði seinast hefir
stöðugt verið hin hagstæðasta tíð
sem hægt væri að óska sér fyrir allán
jarðargróður, nógv otviðri og svo
sólskin og hiti á milli. Ef þessi hag-
stæða tíð heldur áfram, þá er útlit
fyrir mikla uppskeru hér í haust.
Fréttir, sem koma frá öllum pört-
um-fylkisins, segja að aídrei hafi
akrar bænda yfirleitt litið betur út á
þessum tíma árs en nú. Sömu frétt-
ir koma frá Peace River héraðinu. f
byrjun júní varð vart við frost eina
nóttina, en ekki nóg til að valda
neinum skemdum.
Mrs. C. Jónasson kom heim aftur
um mánaðamótin, frá Minneapolis,
eftir að hafa dvalið þar síðan sið-
astliðið haust hjá tengdasyni sinum
og dóttur, Mr. og Mrs. Hjálmar
Björnson.
Mr. og Mrs. J. Hillman, Mrs. K.
Jóhannson, Mr. Albert Jóhannson og
Miss Jóhannsson, Mr. og Mrs. Guð-
mundur Björnsson og Miss Francis
Key, komu hingað frá Markerville,
Alberta, til að vera við jarðarför
Indriða heitins Johnson, $em fór hér
fram 27. maí. Mr. Guðmundur
Björnsson hélt áfram ferð sinni til
Fawcett, Alta, þar sem hann hefir
nýlega tekið sér land. Miss Key
fór einnig þangað til að heimsækja
foreldra sína sem þar búa.
Líka voru á ferðinni hér fyrir
nokkru Mr. Brynjólfur Jónsson og
sonur hans Kristinn frá Sardis, B.C.
þar sem þeir hafa verið búsettir um
nokkurn tíma, en eru að flytja sig
til baka á fornar stöðvar í íslenzku
bygðinni íkríngum Wynyard, þar
sem þeir áttu heima um langt skeið,
áður en þeir fluttu sig til Sardis.
Þeir stóðu hér við í tvo daga, til að
heimsækja gamla kunningja sína
hér, Mr. og Mrs. A. V. N. Baldwin.
Um þessi mánaðamót fluttu þeir
J. S. Eyford og synir hans tveir,
Ásvaldur og Jónas, með fjölskyld-
ur sínar norður á lönd sín skamt frá
TÍU
MILJONIR DALA
"V
framleiddar í Manitoba
ÚR MÁLMNÁMUM
árið 1935
1
Nýir peningar - Ný vinnulaun
Nýtt viðhorf
Vefzlunin eykál að sama skapi og hin átyður námaiðnaðinn
Beitið—
FJÁRMAGNI YÐAR
VIÐSKIFTA. ÞEKKINGU
OG ÁHRIFUM
til f>ess hrinda inn í viðskiftaveltu fylkisins hinum
miklu auðæfum norðurlandsins
DEPARTMENT OF MINES and NATURAL RESOURCES
Hon. J. S. McDIARMID,
tðlíCinister
C. H. ATTWOOD,
‘Deputy JKCinister