Lögberg - 30.07.1936, Side 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. JÚLI, 1936
Hógterg
a«flB flt hvern ílmtudag af
THE COLVMBIA PRESS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnlpeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 69 5 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Tert) t3.00 um drið—Borgist fyrirfram
The "Liögberg" is printed and published by The Columbia
Press, Uimited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
Athafnir sambandsátjórnarinn-
ar í sambandi' við atvinnuleysi
Meðal margra annara ráðstafana, mikil-
vægra, í sambandi við atvinnuleysið og úr-
lausn þess, má telja aukið framlag til sveit-
arhéraða; atvinnuleysingja skálunum hefir
verið lokað og 14,291 einhleypra manna, er
þar höfðu bækistöð sína, fengin atvinna við
járnbrautir og bílvegalagningu, auk þess sem
þeim hefir fjölgað til muna, er ráðist hafa í
vistir til sveita. Hið mikla framræslukerfi
Winnipegborgar veitir fjölda manna atvinnu
um langt skeið enn, og mætti fleira til tína,
sem í rétta átt miðar, þó enn sé vitanlega
langt í land viðvíkjandi úrlausn atvinnuleys-
isips. Til þess að fram úr þessum geypi-
vanda ráðist, þarf að samstilla öll sigurvæn-
leg öfl, smá og stór, jafnt á hinu þrengra sviði
héraðs og bæjarmálefna, sem á hinum yfir-
gripsmeiri starfssvúðum sambandsstjórnar-
innar og stjórna hinna einstöku fylkja.
1 síðustu sambandskosningum hét frjáls-
lyndi flokkurinn því, að jafnskjótt og hann
kæmist til valda, myndi hann beita sér fyrir
stofnun alþjóðlegrar nefndar, er starfa skyldi
í samráði við stjórnina, með það fyrir aug-
um, að finna útvegi fyrir atvinnuleysingjana
víðsvegar um landiÖ. Skipun þessarar nefnd-
ar dregur að sjálfsögðu á engan hátt úr á-
byrgð stjórnarinnar. En þess má óefað vænta,
að mönnum, sem leggja fram allan sinn tíma
vinnist meira á en ráðgjöfum, sem af óum-
flýjanlegum ástæðum hafa mörg jám í eldin-
um í senn, hversu færir og velviljaðir sem
þeir eru. Formaður nefndarinnar, Mr. Pur-
vis, nýtur alþjóÖartrausts sem árvakur og
skyldurækinn athafnamaður, og er slíkt hið
sama um meðnefndarmenn hans að segja.
AlLs eiga sæti í nefnd þessari sjö þjóðkunnir
menn.
Verkamálaráðherrann, Hon. Norman
Rogers, er nýliði á þingi. En slíkan orðstír
hefir hann þegar getið sér að mikils má af
honum vænta í hinu vandasama og ábyrgÖar-
mikla embætti hans.
Eitt hið fyrsta verk þessarar nýju at-
vinnumálanefndar var það, að hlutast væri
til um að skrrásetning atvinnulausra færi
fram við fyrstu hentugleika frá strönd til
strandar; er nú ákveðið að slík skrásetning
hefjist þann 1. ágúst næstkomandi; gert er
jafnframt ráð fyrir því að endurskráning
fari fram að minsta kosti tvisvar á ári. Með
þessum hætti verður nefndinni það ávalt ljóst
hvernig til hagar á þessum og þessum stað,
og getur iþví með stuttum fyrirvara gert
hverjar þær ráðstafanir, er hentugastar
þykja með tilliti til þess. Eitt af verkefn-
um nefndarinnar verður það, að kynna sér
hvernig til hagar um bústaði verkalýðsins og
bera fram tillögur í umbótaátt því viðvíkj-
andi. Með tilliti til atvinnulausra einhleypra
manna, lét Mr. Rogers þess nýlega getið, að
ef til þess kæmi að einhverjir yrðu að hafast
við , atvinnuleysingja skálunum í vetur, þá
væri hann því hlyntur, að beitt yrði þar hlið-
stæðu fyrirkomulagi við það, sem viðgengst
á Englandi; að kendar yrði þar ýmsar iðn-
aðar og atvinnugreinar, auk þess sem dagleg-
um íþróttaiðkunum skuli haldið uppi. Með
það fyrir augum, hve uppskera hefir víða
brgðist, og hve gjaldþol bænda til hjúahalds
er þar af leiðandi takmarkað, veltur að sjálf-
sögðu afarmikið á að gerðar verði í tæka tíð,
eða áður en vetur fer í garÖ, víðtækar ráð-
stafanir gagnvart þeim einhleypum atvinnu-
lausum mönnum, er lítinn eða engan kost eiga
á bændavinnu.
Bú skapurinn á ærið örðugt uppdrátt-
ar um þessar mundir, eins og reyndar svo
oft endrarnær. Þó sannast hér sem oftar hið
fornkveðna, að bóndi er bústólpi, bú er land-
stólpi. Enn er við lýði það, sem á Islandi var
kölluð sveitasæla, bæði hér og annarsstaðar,
og enn verður það gróðrarmoldin, sem nota-
drýgri verður til sjálfsbjargar börnum sín-
um en mölin á eyrinni.
Nýbýlarækt og endurnám bújarða, er
lagst hafa í eyði, mun reynast öruggasta
leiðin út úr öngþveiti atvinnuleysisins, jafn-
framt því sem vinnutími við iðnframleiðsluna
verður að styttast tl muna til þess að vinnan
komi jafnara niÖur.
Þó enn sé vitanlega ekki nema hálfsögð
sagan að því er úrlausn atvinnuleysisins á-
hrærir, þá eru þó athafnir núverandi sam-
bandsstjórnar í þá átt virðingarverðar; er
þar því ólíku til að jafna við úrræÖaleysið og
fálmið, er viðgekst í tíÖ Bennett-stjórnar-
innar og afturhaldsflokksins.
Að loknum leik
Fylkiskosningarnar í Manitoba eru um
garð gengnar; um fullnaðarúrslit þeirra er
samt sem áður engan veginn kunnugt, er
blaðið fer í prentun, þó víst sé nokkurn veg-
inn um það, að enginn flokkur njóti ákveðins
meirihluta fylgis á þingi. Fjölmennastur
verður þó auðsæilega Liberal-Progressive
flokkuripn undir forustu Mr. Brackens, og
mun mega telja víst, að það verði hann, er
með völd fer fyrst um sinn, eða fram á næsta
þing, hvernig svo sem þá kann að ráðast fram
úr málum. Tveir af hinum meiriháttar áhrifa-
mönnum stjórnarflokksins, þeir Hon. R. A.
Hoey, mentamálaráðgjafi, og Mr. McKinnell,
þingmaður Rockwood kjördæmisins, hafa
báðir fallið í val; að vísu er endurtalningu í
St. Clements, kjördæmi Mr. Hoey’s ekki að
fullu lokið, þó víst sé nokkum veginn, að hún
breyti litlu til. Maðurinn, sem réði niðurlög-
um Mr. Hoey’s er af hollenzkum ættum;
heitir sá Harry Sulkers og telst til C.C.F.
flokksins.
1 St. George kjördæminu fóru leikar
þannig, að Miss Salóme Halldórsson skóla-
kennari, er bauð sig fram undir merkjum
hins svonefnda Social Credit flokks, gekk
sigrandi af hólmi; lagði hún að velli, í póli-
tískum skilningi, Skúla Sigfússon, er átt hefir
sæti á þingi fyrir kjördæmið í átján ár, og á
lengri þingsögu að baki í Manitoba, en nokk-
ur annar þingmaður, að undanteknum Mr.
Brakey frá Glenwood.
Flutt við heimsókn
að Betel
í gær, þegar eg sá hinn glæsilega
lúterska kvenfélagsflokk frá Win-
nipeg, hér á Betel, allar al-íslenzkar,
vera að skoða bústað okkar gamla
fólksins úti og inni, flaug í huga
minn hinn söguríki og fagri staður
á íslandi, Þingvellir við Öxará, sem
hinn smekkvísi fagurfræðingur,
Grírnur Geitskór útvaldi fyrir aðal
þingstað, allra landsmanna á Islandi.
Þessi staður hér minnir mig að
sumu leyti á þann fornaldarstað,
t. d. Winnipegvatnið og hinir fögru
skógar og fagra grasflöt, plöntuðu
tré, sem eins og ungmenni, eru að
teygja úr sér og festa rætur og alls
konar blóm, hin fegurstu, sem brosa
svo fagurlega, þegar þau sjá fegurð
Sólar Mundilfaradóttur. Eg ætla
því að nefna þennan stað Þingvöll,
eftir hinum forna á Islandi, þar sem
komu saman hinir mestu og merk-
ustu höfðingjar landsins, ásamt
sonum sinum og dætrimi, og með-
an höfðingjar ræddu mál sín og
i landsmanna, lék unga fólkið sér
J saman og kyntist þannig hvert öðru.
j Og þar festu sér margir konur.
I Þessi þing þeirra stóðu í 2 vikur.
| Um hásumarið. Páll Ólafsson
kvað: “Blessuð vertu sumarsól er
sveipar gulli dal og hól og gyllir
fjöllin himinhá og heiðavötnin blá.”
Það er víst enginn íslendingur
: þar fæddur og sem eitthvað hefir
| alist þar upp, sem ekki hefir heyrt
| þann sögustað nefndan. En þá
miklu og einkennilegu fegurð munu
færri hafa séð, eða heyrt um, hvað
Þingvöllur er fjölbreyttur, fagur og
stórkostlegur. Og því sjálfsagt feg-
ursti staður á íslandi.
Þeir verða margir, sem sakna Skúla af
þingi, þó hvorki hafi hann látið mikið yfir sér,
né helt yfir þingsali Nóaflóði af ræÖum; hann
hefir jafnan þótt tillögugóður, hygginn og
hagvitur maður á þingi, er vakað hefir sýknt
og heilagt yfir velferÖ kjósenda sinna. Mikið
má það vera, ef sumir þeirra kjósenda í St.
George, er stofnuÖu til launvíga við Skúla á
mánudaginn, naga sig ekki í handarbökin
seinna meir, þegar Social Credit víman renn-
ur af þeim. Miss Halldórsson er fyrsta ís-
lenzka konan, sem kosin hefir verið á þing í
þessari álfu; hvert erindi hún á þangað verð-
ur hún sjálf að sanna með athöfnum sínum
og afstöðu til mannfélagsmálanna. Um fulln-
aðarúrslt í Gimli er ófrétt enn. Skyldum
sínum gagnvart Bardal, hafa margir íslenzk-
ir kjósendur í Winnipeg alveg vafalaust
brugðist; það hefir talning atkvæða leitt í
Ijós alveg afdráttarlaust. Mr. Stubbs, fyrr-
um dómari í héraÖsrétti Manitoba fylkis,
bauð sigfram í Winnipeg án nokkurra ákveð-
inna flokksbanda; hann hlaut 25 þúsund for-
gangsatkvæði; er það meira atkvæðamagn
en nokkur frambjóðandi í Winnipeg hefir
nokkru sinni áður hlotið. Mönnum er enn í
fersku minn)i með hvaða atburðum Mr.
Stubbs varð að víkja úr dómarastöðunni; at-
kvæðamagn hans á mánudaginn vitnaði um
það, að fólkiÖ skoðaði hann “píslarvott sann-
leikans.”
Kosningu Mr. Majors í Winnipeg má
telja vísa; hið sama má og um Mr. McDiar-
mid segja, eins og nú horfir við, þó enn eigi
það langt í land að atkvæðaskiftingu í borg-
inni verði að fullu lokiÖ. Ralph H. Webb,
fyrrum borgarstjóri, hefir þegar náð kosn-
ingu af hálfu afturhaldsflokksins og Mr.
Litterick, kommúnisti. Líkur eru til að aftur-
haldsflokkurinn bæti við sig þremur eða
fjórum þingsætum, og að fjórir Social Credit
fulltrúar verði kosnir. C.C.F. flokkurinn
bætir sennilega við sig þremur sætum utan
Winnipegborgar.
1 lok yfirstandandi viku verður senni-
lega fullfrétt um kosningaúrslitin yfirleitt.
ÓÞÖRF TVISKIFTING
íslendingadagurinn er ein elzta stofnunin
meðal Vestur-íslendinga. Hún helzt eflaust
við meðan nokkur samtök eða sambönd eiga
sér stað vor á meðal.
Nýja Island er móðir allra hinna íslenzku
bygðanna í Manitoba. Þar er Gimli — goða-
staðurinn forni; þar hefir nú veriÖ haldinn
Islendingadagur mjög veglegur í nokkur ár.
Norðar í bygðinni er haldinn annar íslend-
ingadagur. Þetta er óþarft og óheppilegt.
Geta bygðarpartamir ekki komið sér saman
ran Gimli og haft þar alsherjar Islendinga-
dag?
Já, það er enginn staður á land-
inu, sem sameinar eins aðádanlega
allan svip landsins. Þar er sýnis-
I horn qý öllu því helzta. Þar eru
j fjöll, jöklar, gjár og graslendi,
j hamradrangar, ár, fossar, Sléttlendi,
brekkur og skógar og vötn. Já, þar
j er stærsta vatniS á íslandi, Þing-
vallavatn, með miklum silungi, og
er það í suður að sjá. Það er fagurt
að sjá suðurfjöllin speglast í því á
kyrru sumarkveldi. Að austan og
vestan umgirða staðinn ákaflega
háir hamra-garðar, er liggja neðan
frá vatni, alt upp til fjalla. Sá eystri
er lægri og óreglulegri, og lítur út
frá Þingvöllum, eins og svartur
múrveggur, sem sé langt i burtu.
Þessi hamragirðing er eystri barm-
ur á Hrafnagjá, sem er langt um
hærri en sá hinn vestari. Vestari
hamragarðurinn er langtum hærri
og reglulegri og gnæfir við himinn
eins og svartur múrveggur. Það er
Almannagjár hamarinn vestari. Um
þessa girðingu á Þingvöllum kvað
skáldið Jónas Hallgrímsson:
“Hamra girðing há við austur,
Hrafna ris úr breiðri gjá,
varna meiri veggur traustur
vestrið slítur bergi frá;
glöggt eg skil hví Geitskór vildi
geyma svo hið dýra þing.
Ennþá stendur góð í gildi
gjáin kend við almenning.
Og einnig kvað hann:
Hver vann hér svo að með orku?,
Aldrei neinn svo vígi hlóð;
búin er úr bálastorku
bergkastali frjálsri þjóð.
Til fegurðar veittu fornmenn
öxará ofan á Þingvöll, og er það
mikill fegurðarauki að sjá hvít-
freyðandi fossinn steypast ofan af
svörtum hamragarðinum.
Að noröan er Þingvöllur um-
girtur fjöllum; vestast eru Súlur,
síðan Ármannsfell og austast fjall-
ið Skjaldbreið. Og úr því hefir alt
Þingvallahraun runnið til forna, og
getur þvi heitið móðir Þingvalla.
Á sumrum er þetta fjall, Skjald-
breið, þakið hvítum jökuldílum.
Jónas Ilallgrímsson kvað:
Fannaskautar faldi háum
fjallið allra liæða val,
hrauna veitir bárum bláum,
breiðan fram um heiðardal.
Löngu hefir logi reiður
lokið steypu þessa við.
Ógnar skjöldur bungubreiður
ber með sóma réttnefnið.
THE IDEALINSURANCE
for your home
This is one way of acquiring ample protection
for your family and home at a minimum of
expenditure. The few cents a day that you
spend on your
OWN HOME
TELEPHONE
are the best investment you can make. Your
telephone’s dependability in times of emer-
gency is unsurpassed, for it is an everready
means of protection in case of illness, fire,
burglary or any of the emergencies arising
in the average household.
YOUli TELEPHONE IS WHOLLY
A MANITOBA PRODUCT
USE IT I
Manitoba Telephone System
Kyrt er hrauns í breiðum boga
blundar land í þráðri ró;
glaðir nætur glampar loga, •
geislum sá um hæð og mó,
brestur þá og yzt með öllu
í undir hvelfing hraunið sökk,
dunar langt t«n himin höllu,
hylur djúpið móða dökk.
Svo er treyst með ógn og afli,
alþjóð minni helgað bjarg,
breiðum þakinn bláum skafli,
bundinn treður foldar varg.
Grasið þróast grænt í næði,
glóðir þar sem runnu fyr;
Styður völlinn bjarta bæði
berg og djúp, hann stendur kyr.
Mér finst ennþá muni reika þar
svipir hinna fornu höfðingja. “Þar
stóðu Gissur og Geir, Gunnar, Héð-
inn og Njáll.”
Og þar stóð Mörður Gígja; hann
var sonur Sighvatar hins rauða, og
bjó ihann á Völlumi á Rangárvöllum.
Hann var málafylgjumaður mikill
og svo mikill lögmaður, engir þóttu
löglegir dóniar nemd hann réði með.
Hann festi Unni dóttur sína á Al-
þingi á Þingvöllum, Rúti Herjólfs-
syni, sem bjó á Rútsstöðum i
Breiðaf jarðardölum.
En hér á þessum þingvöllum kýs
eg mér einhvern hans maka til að
festa okkur íslendingum vestan
hafs, allar kvenfélagsfrúr og meyj-
ar, til að minnast aldarafmælis frú
Kristjönu ' Hafstein. Móðir hins
fyrsta ráðherra íslands, eftir að
landið fékk sjálfstjórn, Hannes
Þórd. Hafstein. Hún var fædd 20.
sept. 1836, í Laufási við Eyjafjörð.
Eg mintist hennar á kvenfélagssam-
komu hér 4. júní 1936, og kom það
út í Lögbergi. 25. júní 1936.
Asgeir Tryggvi Friðgeirsonn.
Kjartan and King Olaf
Tryggvason
From The Lctxdæla saga by Thor-
stein Veblen. Copyright 1925.
Published by the Viking Press
Inc.
On a certain fair-weather day
along in the fall men from the town
were going swimming in the Nid
river. Kjartan að those with him
saw it. Then Kjartan called his
shipmates to go along to the swim-
ming, to pass the time. So they did.
There was one man who was far
the best swimmer. Kjartan turned
to Bolli and asked him if he would
like to try conclusions with this
townsman. Bolli replied, “I am
thinking that it is not for me.” “I
don’t see what has come of your
sportsmanship,” said Kjartan, “but
in that case I am going in.” Bolli
told him, “You will have to do as
you like.” So Kjartan went down
into the river and made for this man
who was their best swimmer and
put him down and held him under
for some time. Kjartan let the
fellow up. And when they had been
up for a short time the man gripped
Kjartan and put him under; and
they stayed under quite as long as
Kjartan had a mind to. They came
up again, and neither one had any-
thing to say. For the third time they
Went under, and this time they
stayed under much longer than be-
fore. So that Kjartan was begin-
ning to doubt what this game would
come to, and indeed Kjartan was
thinking he had never before been
in so tight a place. In the end they
came to the surfare and swam
ashore. Then the townsman spoke
up, “Who is this man ?” and Kjartan
told his name. The townsman told
him, “You are a good swimmer. Are
you just as good at other sports as
in tihis?” Kjartan answered, rather
slowspoken, “It was the talk while I
was in Iceland that it was much the
same about.other things. But there
is little to say for all that now.”
The townsman told him, “It makes
a difference whom you have had to
do with. How is it that you ask me
no questions?” Kjartan replied, “I
don’t care what your name is.” The
townsman told him, “You are both
a stout fellow and one who puts on
airs. But you are going to find out
my name all the same, and who it
is you have had to do with in your
swimming. This is Olaf Tryggva-
son, the King.” Kjartan made no
answer, and turned to go without
his cloak. He was wearing a red
satin jacket. By this time the king
was nearly dressed. He called to
Kjartan and told him not to be in
sudh a hurry. Kjartan turned back,
rather slow. The king then took of f
his own mantle and put it on
Kjartan, and told him that he was
not to go cloakless back to his men.
Kjartan thanked the king for his
gift and returned to his men and
showed them the mantle. The men
were by no means pleased with it
all. They thought Kjartan had put
himself too much under obligation
to the king. Nothing more came of
it at the time.