Lögberg - 31.12.1936, Blaðsíða 1

Lögberg - 31.12.1936, Blaðsíða 1
49. ARG-ANGUB || WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 31. DESEMBER 1936 | NÚMER 53 LÖGBERG ÖSKAR ÖLLUM ÍSLENDINGUM GIFTUSAMS NtARS! Frá Islandi Home Thoughts By Richard Beck (Translated from the Icelandic by Watson Kirkconnell) Give me a few stout feathers To fly'where the wind retreats, Home o’er the heaving ocean, For my lieart-blood thither beats. Fair as a dream unfading Is the face of that motherland; Bright is the azure billow That breaks on her golden sand. Fjords and the far, high valleys Enfold me in their embrace; The humblest flower on their heather I hail as my own dear race.- GóÖur árangur af kornrœkt Kornræktin á SámsstöÖum varÖ í sumar fyrir hnekki, bæði af völd- um þess, hve klaka leysti seint úr jörð, og vegna stórviðra og votviðra í haust, svo kornið komst ekki í hús fyr en í nóvember. En satnt var árangur sæmilega góður. Uppskeran varð 90—100 tunnur af byggi og höfrum. Akr- arnir, sem sáð var í í sumar, korn- tegundum þessum voru rúmlega 19 dagsláttur. Klemens Kristjánsson tilrauna- stjóri frá Sámsstöðum var hér i bæ í gær. Hafði blaðið tal af honum og spurði hann um kornrækt hans og tilraunastarfsemi í sumar. Frásögn hans var á þessa leið: —Eg verð að segja, að yfirleitl gekk mér heldur ver í sumar en undanfarin ár, segir Klemens. Kornið, bygg, hafrar og rúgur þroskaðist þó alt saman vel, og eins grasfræið. En klaki var í jörð í ökrunum alt fram í júni. Varð klak- inn þess valdandi, að kornið varð gisstæðara á sumum ökrunum en ella hefði verið. Sexraðaða byggið þroskaðist i byrjun september, tvíraðaða bygg- ið í miðjum september og hafrarnir frá 7.—15 september. Rúgurinn var fullþroska um 20. september. Alt var kornið í ár vel þroskað, stórt og fallegt. Ný hyggtegund Eg hefi, eins og kunnugt er, á undanförnum árum lagt meginá- herslu á ræktun sexraða byggs, og þá fyrst og fremst Dönnes-byggs, sem nú hefir verið ræktað hér í 14 ættliði. En í sumar reyndi eg nýja tegund af tvíraða byggi. Er það dönsk tegund, sem heitir “Abbed Maja”-bygg. Er ræktað mikið af byggi þessu í Danmörku, og þykir það sérlega gott til ölgerðar. Tegund þessari sáði eg 1. imaí og náði hún fullþroska rétt fyrir miðj- an september. Þykir mér það allmikils virði, 'að hér skuli vera hægt að rækta bygg- tegund, sem Danir sækjast eftir að rækta. En auk Dönnes-byggsins rækta eg af sexraða tegundum “Maskin”- bygg, “Sölen”-bygg og “Holt”-bygg. Af höfrum rækta eg aðallega Niðar-hafra og “Favorit”-hafra. En alls hafði eg i tilraunareitum mínum í sumar 20 byggtegundir og 14 hafrategundir, er þroskuðust allar fullkomlega. V etrarrúgurinn Eg hefi aldrei haft eins mikið af rúgi eins og nú, 210 kg. Og þó ó- drýgðist hann mikið, fauk í ofsarok- inu 16. sept. Hann var prýðilega þroskaður. En rúgrækt mín hefir alt af verið í smáum stil. En votviðrin i haust gerðu mikið tjón á korninu. Það náðist ekki í hús ,fyrri en 4.—10. nóvember. Sumt af þvi hafði þá verið alllengi í stórum stökkum. Var það svo þurt, þegar það var tekið inn, að hægt var að setja það í poka. En aftur það, sem var í smáskrýfum, var svo rakt, að nauðsynlegt var að húsþurka það. Af þessum ástæðum var meðal kornuppskeran á dagsláttu ekki eins mikil og hún hefir oft áður verið. Kemur og þar til greina, að helming- ur akranna voru i ár á nýbrotnu landi, en þá verður uppskeran alt að því 1/3 minni, en þegar sáð er i land, sem áður hefir verið ræktað. í tilraunareitum hefir uppskeran orðið alt að því sem svarar 26 tunn- um af byggi á hektara og 28 tunn- um af höfrum. Baunarœkt Tilraunir nokkrar gerði eg í sum- ar með bauuarækt, ræktaði bæði grænar baunir og gular matbaunir, 5 tegundir alls, er náðu fullum þroska um 10. sept. Uppskeran varð sem svarar 3—4 tunnur á dag- sláttu ^f hreinsuðum baunum. Þeg- ar litið er á, hve baunir eru dýrar, verður fjárhagslegur ágóði af slíkri baunarækt sizt lakari en af korn- ræktinni. Grasfrœið proskaðist vel Á grasi sem ræktað var til fræ- söfnunar, var fræsetning góð í sum- ar og þroskaðist fræið vel. Fræupp- skeran fór fram á tímabilinu frá miðjurn ágúst til byrjun september. En fræið náðist ekki i hús vegna óþurkanna, fyrri en í byrjun nóvem,- ber, og urðu þvi allmikil vanhöld á því. Fræuppsktran varð alls 400—500 kg- Eegg eg megin áherzlu á að rækta fræ af þessum tegundum: Hávingli, það tekst sérstaklega vel, túnvingli, vallarsveifgrasi, mjúkfaxi (bromus mollis). Auk þess hefi eg tekið þessar erl. tegundir til fræræktar: Rögresi frá Jaðri og Strandvingul (festuca arundinacæa), og hafa þessar tegundir gefist vel. Af öllum þessum tegundum hefi eg, eins og undanfarin ár, valið úr- valsplöntur til ræktunar og kynbóta, og athuga hvaða stofnar gefa bezt- an heyieng. 600 túnrœktarreitir Við túnræktar tilraunirnar hefi eg alls um 600 reiti. Hefi eg m. a. gert áburðartilraun- ir með síldarmjöl, fiskimjöl, hval- mjöl og lifrarmjöl. En reynslan er sú, að allar þess- ar mjöltegundir eru 2—3 sinnum dyrari til áburðar en hin venjulegu tilbúnu áburðarefni. Þá geri eg tilraunir með mismun- andi sáningu á grasfræi. Reynslan sýnir, að bezt er að herfa grasfræ- ið ofurlítið niður í moldina. Sáðtima hefi eg reynt á grasfræi alt frá 14. maí til 17. okt. og komst að raun um, að grasfræi imá sá á tímabilinu 14. maí til 30 júní. En sé seinna sáð, hepnast sáningin ver. Sé sáð eftir miðjan ágúst má segja að sáningin komi að sama og engu gagni næsta ár, en ofurlitlu 3. árið. Sléttur, sem eru svo síðsánar, verða að mestu leyti að gróa upp af leif- unum af þeim gróðri, sem fyrir er. Tilraunir hefi eg og gert með mismunandi magn af grasfræi, og komist að raun um, að í vel undir- búið land er hægt að komast af með 24. kg. af fræi á hektara. Yfirleitt hefir reynslan sannfært mig um, að hér er hægt að rækta grasfræ, sem gefur eins mikla upp- skeru og það erlenda grasfræ, sem hér er mest notað. Helztu tegundirnar eru þá háliða- gras, hávingull, túnvingull og mjúk- fax. Sé skjólsáð notað, reynist mér bezt að nota bygg, 100 kg. á hektara. Tilraunir með rauðsmára hafa sýnt, að rækta má hér rauðsmárann svo hann verði ríkjandi planta í graslendinu 2—3 ár. Betur gefst mér að hafa smitað en ósmitað rauð- smárafræ. - Hér er þá aðalatriði þess,’ sem Klemens Kristjánsson hefir að segja af ræktunarstarfi sínu og til- raunum í sumar. Er óhætt að full- yrða, að bændur og búalið um land alt fylgja starfi þessa ötula braut- ryðjanda með athygli og eftirvænt- ingu.—Morgunbl. 9. des. * # # # r ’ Hornsteinn lagur að byggingu háskólans Hátíðahöld stúdenta voru nokkuð með sérstökum blæ í gær, vegna þess að lagður var hornsteinn að há- skólabyggingunni, þeirrar menta- stofnunar, sem á komandi öldum á að vera útvörður sjálfstæðis og menningar þjóðarinnar. Ekki er minsti vafi á að háskóla- býggingin er mesta menningarsporið semi þjóðin hefir stigið, eftir að hún varð fullvalda. Svo er til ætlast, að byggingin verði fullgerð árið 1940, eða einmitt um sama leyti sem þjóð- in á að taka þýðingarmestu ákvörð- un um framtíð sína. Spáir það góðu að þetta tvent skuli falla saman. Sú athöfn hófst með því að próf. Alexander Jóhannesson flutti, í f jarveru háskólarektors, próf. Niels- ar Dungals, stutta ræðu, og las þvi- næst upp það, sem skráð hafði veiiö á bókfell, sem lagt var í blýhylki og geymist nú um- aldir í hornsteini byggingarinnar. Er texti bókfells- ins svohljóðandi: Hús þetta er reist yfir Háskóla íslands, og var byrjað á byggingu þess árið 1936, þegar háskólinn hafði starfað i 25 ár. Haraldur Guðmundsson, kenslu- málaráðherra, lagði hornsteininn 1. desember 1936, á 25 ríkisstjórnar- ári Kristjáns konungs X. og Alex- andrinu drotningar. Ráðherrar voru þá: Hermann Jónasson, Haraldur Guðmundsson og Eysteinn Jónsson. Forseti sameinaðs Alþingis: Jón Baldvinsson. Borgarstjóri í Reykjavík: Pétur Halldórsson. fláskólarektor: Níels Dungal. í byggingarnefnd háskólans: pró- fessorarnir dr. Alexander Jóhannes- son, dr. Magnús Jónsson,, Guð- mundur Hannesson, Ólafur Lárus- son og dr. Sigurður Nordal. Uppdrátt hússins gerði húsa- meistari ríkisins, prófessor Guðjón Samúelsson.—Úr Morgunbl. 2. des. * # # íslending “ útvarpað með f jarsýni Eggert Guðmundsson listmálari verður sennilega fyrsti Norðurlanda búinn, sem “útvarpað” verður frá f j arsýnissendistöð. Á miðvikudaginn ætlar brezka útvarpið (BBC) að “útvarpa” Egg- ert frá f jarsýnissendistöð sinni í London, og um leið mun Eggert segja frá íslandi i Útvarpið. Samtímis verður myndum frá málverkasýningu hans, sem nú stendur yfir í London, útvarpað frá f j arsýnissendistöð. Fjarsýnisstöðin í London tók til starfa síðastliðið haust. Hefir þeg- ar verið útvarpað ýmsum atburð- um, ræðumönnum, er þeir fluttu ræður o. fl. atburðum, og m. a. kenslustundum í golf-leik. # # # Evnar Kristjánsson fær sœnska gullmedalíu Operan í Stuttgart hefir nú haft frumsýningu á óperunni La Tra- viata, og fór Einar Kristjánsson þar með aðalhlutverkið, Alfred. Var söng hans mjög vel fagnað, og öll blöðin í Stuttgart lofa hann mikið í dómum sínum. Segja þau, að rödd hans sé framúrskarandi fögur. Eins og áður hefir verið frá skýrt, söng Einar í Stockhólmi á norræna daginn, og var Gustav Svíakonung- ur meðal áheyrenda hans þar. Kon- ungurinn hefir nú sent Einari sænsku gullmedalíuna.—Mbl. 2. des. Frá Edmonton (23. des., 1936) Herra ritstjóri Lögbergs! Tíðarfarið hér um slóðir hefir verið hið ákjósanlegasta síðastlið- ið sumar og haust. Dálítið kulda- kast kom um fyrsta desember og nokkur snjór, en það varaði aðeins nokkra daga, svo hlýnaði aftur og mest allan snjó tók upp, og hefir þetta blíðviðri haldist upp til þess tima er þetta er ritað. Uppskera öll var hér betri en um mörg undanfarin ár, og verð á öllum afurðum bænda var miklu betra en áður hefir átt sér stað. Hagur bænda yfirleitt er því miklu betri nú en áður. Ekki hefir þetta góða ár- ferði fyrir bændur orðið til að bæta nokkuð hag þeirra atvinnulausu. Fyrir ári síðan voru atvinnulausir í Alberta 9,379, en nú fyrsta desem- ber voru þeir 11,875 * fylkinu. Eru því fleiri atvinnulausir í Alberta, en annarsstaðar i Canada. Stjórnin hér hefir gjört mikið að því að koma einhleypum, ungum mönnum út á land tl bænda, og gefur hún dálitla meðgjöf með þeim mánaðarlega, eins og var gjört á Islandi fyr á tíð, með niðursetningum. Þetta fyrir- komulag mælist mjög illa fyrir, bæði á meðal hinna atvinnulausu og al- mennings. Hefir verið gjörð tals- v^rt uppþot til að mótmæla þessu fyrirkomulagi; mest hefir kveðið að því í Calgary. Ekki hafa allir getað verið á- nægðir með þetta indæla veðurfar hér í haust. Kolasalarnir kvarta sáran yfir þessari tíð, segja, eins og er satt, að þeirra “business” sé “nil” nú á dögum. Líka eru veiðimenn- irnir fyrir norðan (the trappers) mjög óánægðir, þeir geta ekki vel brúkað boga sina á auðri jörð. Allir “rabítar” í sumarskrúða sínum enn- þá, gráir á lit, en strax og kemur frost og snjór, þá verða þeir mjalla- hvítir, og bjórarnir af þeim þá i miklu hærra verði. Öll önnur veiði- dýr þar, sem sama lögmáli háð og “rabítarnir.” Það þurfa að vera heljar frost og snjór, til þess að loð- feldirnir af þeirn séu hármiklir og fallegir áferðar, þá verða þeir verð- mætastir á markaðinum. Það virðist vera ómögulegt, jafnvel fyrir Guð, að stjórna svo öllum líki. Heilsufar allra landa hér, sem eg til veit, er i bezta lagi. Flestir eða allir íslendingarnir hér, hafa haft atvinnu í sumar og sýnir það, að þeir liggja ekki á liði sinu, þegar færið gefst. Miss Sigríður Johnson frá Lund- ar, Man., heimsótti okkur í sumar, var hún að ferðast um bygðir ís- lendinga í erindum fyrir mánaðar- ritið “Stjarnan” sem hún er rit- stjóri fyrir. Var hennar erindi vel tekið, og fékk hún marga áskrif- endur fyrir “Stjörnunni.” Miss Johnson var hér í viku og hafði fundi á hverju keldi, í fundarsal Mr. John Johnsons. Eins og kunn- ugt er, þá tilheyrir hún kirkjudeild Aðventista, og var hún að flytja þeirra erindi á fundum þessum. Ekki held eg að henni hafi orðið neitt ágengt í þeim sökum. Land- arnir ganga allir prúðbúnir á sunnu- dögum hér, eins og áður. Mr. og Mrs. Ófeigur Sigurðs- son frá Markerville, voru stödd hér í borginni, aðeins milli heima, voru þau á leið vestur til Vancouver og annara staða á vesturströdinni; þau bjuggust við að verða þar í eina tvo mánuði, að skemta sér. Hér voru lika á ferðinni fyrir skömimu, þau Mr. og Mrs. Oli Björnson frá Markerville; stóðu þau. hér við í nokkra daga. Héðan hafa flutt sig til Kanda- har, Sask., Mrs. L. Josafatson og börn hennar, Theodore, Margrét og Amie. Er Amie Moore útlærð hjúkrunarkona og hefir starfað við Royal Alex. sjúkrahúsið hér i borg- inni um nokkur undanfarin ár. Alt þetta fólk tilheyrði og tók mikinn og góðan þátt í öllum okkar félags- skap hér í borginni. Það var höggv- ið stórt skarð í okkar félagsskap með burtflutningi þeirra. Hugheil- ar lukkuóskir fylgja þeim öllum frá vinum þeirra og venzlafólki hér. Mr. M. Goodman frá Wynyard, Sask., er staddur hér í borginni, þar til eftir nýárið. Er hann að heim- sækja föður sinn, sem hér býr, Mr. S. Goodman, og tvær systur, þær Mrs. Carl Johnson og Miss Good- man. Hér var líka á ferðinni nýlega, Miss Kristín Olson, frá Marker- ville. Var hún að heimsækja föð- ursvstur sína, Mrs. S. McNaughton. Þann 13. desember heimsóttu nokkrir vinir og nágrannar, 16 tals- ins, þau Mr. og Mrs. A. V. H. Bald- win, .fyrirvaralaust, í tilefni af því, að 9. desember varð Mr. Baldwin 86 ára gamall. Er hann elzti ís- lendingurinn í Edmonton. Hafði Mr. O. T. Johnson verið kjörinn til að vera foringi fararinnar, og að hafa mál fyrir mönnum. Allir fóru í einum hóp og foringinn í broddi fylkingar, gekk í húsið formálalaust. Skýrði hann heimamönnum frá þvi strax, að flokkur þessi, sem hann veitti forustu, væri ekki i neinu sam- bandi við kommúnista, fasista né nazista, eða neinn annan óeirðalýð, (Framh. á bls. 8) HATÍÐLEG KVELDSTUND Athöfnin í Fyrstu lútersku kirkju síðastliðið sunnudagskveld, er helg- uð var eldri deild sunnudagsskólans, þar sem sungin var jóla-kantatan “The Birfh of Our Lord” eftir A. Monestel, var verulega hrífandi og hátíðleg. Stuttri guðsþjónustugerð stjórnaði prestur safnaðarins, Dr. Björn B. Jónsson, en stór og prúð- legur ungnaennaflokkur söng fyr- greinda kantötu undir leiðsögn frú Bjargar ísfeld. Söngurinn tókst yfir höfuð prýðilega; samhljóman góð og jafnvægi radda hið bezta. Frú Björgu fer söngstjórn ágætlega úr hendi; kom hvarvetna íram ná- kvæm túlkan ljóðs og lags, auk þess sem hljótnfall var djarflegt og skýrt. Einsöngvarar voru þær frú Sigríður Olson og Helen Blakie; eru þær viðurkendar afbragðs söng- konur, og áttu sinn drjúga skerf í því, hve vel tókst til um kantötuna í heild. Miss Maria Johnson lék undir með flokknum á slaghörpu af næmri samúð. Allfjölmenn hljómsveit undir leiðsögn Pálma Pálmasonar, aðstoð- aði söngflokkinn og fór hið bezta úr hendi. Yfir samkomu þessari allri hvildi mildur helgiblær í nánu samræmi við anda jólanna. ISLENDINGUR FÆR VIRÐULEGT EMBÆTTI Af nýlegum fregnum frá Ottawa má sjá, að íslendingurinn Guðmund- ur Kristjánsson hefir verið skipað- ur Superintendent of Indian Agen- cies fyrir hönd sambandsstjórnar- innar. Mr. Kristjánsson er fæddur á Islandi árið 1879, en fluttist hing- að til lands árið 1887 með foreldr- um sínum; síðustu undanfarin ár hefir hann verið búsettur í Calgary; hann hefir starfað í þjónustu sam- bandsstjórnarinnar í siðastliðin 20 ár; lengst af hjá deild Indíánamál- efna. Nú er hann stöðu sinnar vegna fluttur til Ottawa. PAFINN VIÐ DAUÐANS DYR Símað er frá Vaticanborginni þann 30. þ. m., að sjúkdómur Píus- ar páfa sé jafnt og þétt að ágerast; má lesa það milli linanna, að næsta tvísýnt þyki um líf páfa. Er hann maður allmjög hniginn að aldri. Á jóladag útvarpaði páfi ræðu og lýsti blessun frá sjúkrabeði sínum, þrátt fyrir það þó læknar vöruðu hann við slikri ofraun. HEIMSFRÆGUR BLAÐA- MAÐUR LATINN Á jóladagsmorguninn lézt af hjartaslagi i New York einn allra viðurkendasti blaðamaður Banda- ríkjaþjóðarinnar, Arthur Brisbane, 72 ára að aldri. Var hann aldavin- ur blaðakóngsins ameriska Williams Randolph Hearst, og reit leiðara fyr- ir blaðahring hans. Álitlegan skild- ing hlaut Mr. Brisbane fyrir blaða- leiðara sína eða lorustugreinar, því árslaun hans námu $260,000. FLUGVALAR TIL SPANAR VERÐA BANNAÐAR Orð hefir leikið á því, að voldtigt flugvélafélag i Bandaríkjunum hafi selt stjórninni á Spáni allmikið flugvéla, til notkunar i borgara- styrjöldinni. Roosevelt forseti tel- ur þetta brot á hlutleysi Bandaríkj- anna og hefir ákveðið að stemma stigu fyrir slíkri verzlun með lög- um.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.