Lögberg - 05.05.1938, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGLNN 5. MAI, 1938
Ílögljers
QefiC út hvern fimtudag af
I U E C O L U M B I A P R E 8 8 L I M 1 T E D
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
VerO JS.UO um driO — Borgist fyrir/ram
The "Lögberg" is printed and published by The
Coiumbia Prees, Limited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Á víð og dreif
i.
Frá því hefir áður \Terið skýrt, hvernig
til hagaði um vúnáttusamninga þá, er Bretar
og Italir nýlega stofnuðu til sín á milli, og
hver þau meginskilyrði voru, sem fyrir þeim
voru sett; af Breta hálfu voru skilyrðin þau,
að ItaJir kveddi heim liðsafla sinn allan frá
Spáni, að lokinni borgarastyrjöldinni í land-
inu; að þeir héti því .skýrt og afdráttarlaust,
að reisa engin varnarvirki við Miðjarðar-
hafið nema því að'ens, að slíkt yrði gert með
fullri vitund liinnar brezku stjórnar og sam-
þykki; að þeir viðurkendi í eitt skifti fyrir
öll, að frjálsar og óhindraðar siglingar um
Suez-skurðinn skyldi ná til allra þjóða jafnt,
á friðartímum sem ófriðar; að fólk af brezk-
um uppruna í Afríku-nýlendum Itala, skyldi
njóta fulls og ótakmarkaðs trúarbragða-
frelsis til móts við ítalska þegna, En á hinn
bóginn, og til uppbótar fyrir áminstar kröfur,
gekst Mr. Chamberlain og ráðuneyti hans inn
á það, að vinna að því við Þjóðbandalagið,
sem nú er í raun og veru ekki orðið nema
svipur hjá sjón, að yfirráð Itala yfir Ethi-
ópíu, yrði að fullu viðurkend; hvemig slíkt
verður fóðrað, sýnist enn sem komið er næsta
þokukent, þar sem vitað er, að Ethiópía er
þann dag í lag löglegur félagi Þjóðbanda-
lagsins; sárt og ómaklega leikinn félagi, sem
ekkert hafði til sakar unnið. Það voru þessi
ömurlegu málalok, sem Mr. Eden reyndi að
fyrirbyggja, þó hann væri borinn ofurliði og
yrði knúður til þess í kaupbæti að víkja úr
ráðuneyti Mr. Chamberlains.--------
Ekki höfðu Bretar og Italir fyr lokið
þessum áminstu samnings tilraunum, en mála-
leitanir um vináttu og varnarsamband hóf-
ust í London milli Breta og Frakka; með
þjóðum þessum hefir um langan aldur verið
gott vinfengi; þær stóðu hlið við hlið í heims-
styrjöldinni miklu frá 1914, og síðan hafa
stjórnir þeirra jafnaðarlegast verið sammála
í flestum þeim megin atriðum, er þær helzt
töldu máli skifta viðvíkjandi Norðurálfu-
friði. Þessi London-fundur leiddi því í raun
og veru ekki nokknrn skapaðan nýjan hlut í
ijós, því þó Frakkar lýsti yfir eindregnu fylgi
við málstað Czechoslovakíu, þá vildi Mr-
Chamberlain ekki formlega fallast á það, að
fara út í stríð hennar vegna, þó á þjóðina
yrði ráðist. Eln hafi fundurinn borið nokk-
urn raunverulegan árangur, þá liggur það
einkum í því, að færa Adolf Hitler heim
sanninn um það, að' svo geti að minsta kosti
farið, jafnvel þó seint sé, og ekki fyr en um
elleftu stundu, að þær þjóðir, sem enn búa
við lýðræði, skipi sér í breiðfylking til varnar
með'fæddum mannréttindum, en herfýgist í
jöfnum hlutföllum til árásar gegn þrælahaldi
fasismans, hvár sem það skýtur upp höfði.—
II.
Svo sýnist sem Mr. Ilepburn, forsætis-
ráðherra Ontariofylkis, sé naumast maður
einhamur með köflum . Mönnum stendur það
enn í fersku minni, er hann fyrir rúmu ári
“þvoði hendur sínar” af King-stjórninni,
vegna þess að Mr. King vildi ekki veita hon-
um skilyrðislaust útflutningsleyfi á orku, án
þess að ráðgast um það við sambandsþing.
“Eg verð aldrei að eilífu Mackenzie King
liberal, úr því sem komið er,” hrópaði Mr.
Hepburn í bræði sinni. Nokkrum vikum
seinna ókvað Mr. Hepburn að rjúfa þing og
efna til nýrra kosninga; virtist honum þá sem
nokkur hagur gæti verið í því að koma sér
aftur í mjúkinn hjá Mr. King og samverka-
mönnum hans í ráðuneytinu. Nokkrir af ráð-
herrum Mr. Kings vejjttu Mr. Hepburn
dyggilega að málum í kosningahríðinni, og
lýsti Mr. Hepburn þá þráfaldlega yfir því á
ræðupalli, að hann hefði frá því er hann fyrst
leit hið pólitíska dagsljós, dáð Mr. King allra
manna mest, og það álit sitt hefði fremur
styrkst en veikst með líðandi árum. Mr.
Hepburn varð sigursæll í kosningunum; en
sigur sinn mátti hann að miklu leyti þakka
hinu góða áliti, sem Kingstjórnin naut í fylk-
inu, og þeim stuðningi, sem ráðgjafar hennar
veittu honum.
Ekki verður um það deilt, að Mr. Hep-
burn sé pólitískt fyrirbrigði, hvort sem sál-
rænar skýringar fást á því nokkru sinni
til hlítar.
Síðastliðinn mánudag, var Mr. Hepburn
mættur á fundi Rowell-rannsóknamefndar-
innar í Toronto, til þess að útlista fyrir henni
hag og aðstæður Ontario-fylkis. Gott og vel!
Hann drap að vísu á nokkur atriði, sem eink-
anlega snertu Ontario og íbúa -þess. En
miklu af tíma sínum varði hann til þess, að
hella sér yfir Vesturfylkin, eða réttara sagt
íbúa þeirra, er hann taldi bera á því fulla
sök, hvernig hag þeirra væri komið; þetta
væri hiálfgerðir græningjar, er ekki þyrfti
mikils að vænta af; að láta sér koma til hug-
ar, að Ontario legði mikið lengur fram stórfé
til framfærslu slíkum vafagemlingum, náði
vitaskuld ekki nokkurri átt að' því er Mr.
Hepburn fanst. Það er nú fyrir löngu vitað,
hver afskapa ýítonsandi hleypur í Mr. Hep-
burn annað veifið, og furðar sig enginn á
því. En hinu furða menn sig miklu meira á,
hve skilningstré hans stundum sýnist því nær
óendanlega kvistótt.
III.
Búendur vestanlands hafa löngum fund-
ið'til fjárhagslegrar skókreppu vegna ráns-
verðs á landbúnaðaráhöldum. I kosningum
hafa pólitískir landshornamenn heitið bænd-
um gulli og grænum skógum; þeir hafa heitið
því, að lækka svo tollvernd á búnaðaráhöldum,
að bændum yrði kleift að afla sér þeirra án
þess að leggja í þau sinn seinasta skilding;
jafnaðarlegast hefir þar við setið, þó einstöku
þingmenn, eins og Mr. Thorson, hafi barist
fyrir því með oddi og egg, að fá hlut bænda
réttan í þessu tilliti.
Á föstudaginn var bar mál þetta. á góma
í sambandsþinginu, og varð búnaðarmálaráð-
herrann, Mr. Gardiner, næsta hvassyrtur í
garð verkfærasalanna, er hann taldi rekið
hafa verzlun sína um langt skeið með óhæfi-
legum gróða; kvað Mr. Gardiner nú svo kom-
ið, að óhjákvæmilegt gæti orðið, að stjórnin
skærist í leikinn og hefði íhlutun með verði
búnaðaráhalda. Vonandi er að hér endi ekki
alt við orðin tóm, heldur verði nú gripið til
rösklegra ráðstafana af hálfu þjóðar og þings
í þessu nauðsynjamáli.
V ingjarnleg ummœli í garð
Lögbergs
Nýkomið Emreiðarhefti flytur eftirfar-
andi, vingjarnleg ummæli um Fimmtíu ára
minningarblað Lögbergs, eftir ritstjórann,
hr. Svein Sigurðsson, og eru honum þau hér
með innilega þökkuð, ásamt góðhug í garð
Islendinga vestan hafs:
“Fimmtm ára minningarblað Lögbergs.
—Hinn 14. janúar 1888 var merkisdagur í
sögu íslendinga í Vesturheimi, því þá var
stofnað vikublað’ið Lögberg, sem liefir síðan
í fimmtíu ár verið, ásamt vikublaðinu Heims-
kringlu, vörður og verndari íslenzks máls og
menningar í Vesturheimi og á vonandi eftir
að verða það enn um langt skeið. 1 tilefni
fimmtíu ára afmælis blaðsins kom það út
mjög prýðilegt og fjölbreytt hinn 22. desem-
ber síðastl., og mun það númer blaðsins vera
eitthvert stærsta eintak af íslenzku blaði, sem
nokkurn tíma hefir út komið. Flytur það
f jölda ritgerða eftir ýmsa nafnkunna Vestur-
Islendinga, kvæði, sögur o. fl., auk fjölda
mynda. Árnaðaróskir í tilefni af afmælinu
eru birtar þama frá ýmsum merkum mönn-
um. Þar á meðal eru mjög hlýleg ávörp frá
landsstjóra Kanada, Tweedsmuir lávarði,
forsætisróðherra Kanada, W. L. Kackenzie
King, forsætisráðherra Islands, forsætisráð-
herra Manitobafylkis, borgarstjóra Winni-
peg o. s. frv. Forsíða blaðsins er skreytt lit-
um, með íslenzka fánanum efst á blaði og
þjóðsöng Islands í miðju. Það er yfir þessu
afmælisblaði Lögbergs sá myndarbragur, að
til sóma er útgefendum og ritstj. Einar P.
Jónsson, núverandi ritstj. blaðsins, kemst í
kvæði sínu, Draumurinn, sem birt er í af-
mælisblaðinu, þannig að orði:
1 draumnum skapast alt dýrðlegt og hátt,
hver djarfmannleg hugsun og lífsins sátt
við andróðra árs og tíða.
Draumur Islendinga í Vesturheimi hefir
lengstum verið að varðveita þau tengsl, sem
knýttu þá Fróni, og þetta hefir tekist til
þessa, þrátt fyrir “andróðra árs og tíða.”
En að þetta hefir tekist, er fyrst og fremst að
þakka blöðum Islendinga vestra. íslendingar
standa því í þakklætisskuld við þau, hvort sem
þeir eru austan hafs eða vestan. Blaðið Lög-
berg hefir í fimmtíu ár verið að gera draum-
inn um einingu hins íslenzka stofns að veru-
leik, og fyrir það ber því þökk allra Islend-
inga. Eimrciðin óskar því allra heilla á
fimmtugsafmælinu.,, Sv. S.
■ ■
■ 1 ■ 1 TILKYNNINC ! Hér með gefst almenningi það til vitundar, að Mr. Carlyle Jóhannsson að Gimli, hefir tekið að sér umboð fyrir vora hönd, til þess að veita viðtöku pöntunum af öllum tegund- um prentunar í bygðarlögunum við Winnipeg vatn. Hefir hann nú fengið vora nýjustu verðskrá og getur uppfrá þessum degi veitt smáum og stórum prentunar pöntunum mót- töku. Hvergi sanngjarnara verð og vandað verk ábyrgðst. BOX 297. GIMLI, MAN. The Columbia Press LIMITED Toronto og Sargent, Winnipeg, Man. ■ I
1 1

Áslaug
Eftir Guðmund Finnbogason
Þegar konur þyrpast til klipping-
ar, kemur mér Áslaug í hug, “því
at hún var allra kvenna vænst, en
hár hennar var svá mikit, at tók (á)
jörð um hana, ok svá fagrt sem
silki þat, er fégrst verðr.” Sagan
segir, aið hún væri dóttir Sigurðar
Kafnisbana og Brynhildar Buðla-
dóttur, svo að ekki var ættin smá.
Uppeldi hennar varð með.óvenju-
legum hætti. Heimir fóstri hennar
í Hlymdölum varð að fara með hana
huldu höfði viða um lönd, er hún
var þrevetur; “lætr nú gera eina
hörpu svá mikla, at þar lét hann
meyna Áslaugu i koma ok margar
gersimar í gull ok silfri , . . Svá
var harpa hans haglega ger, ait hana
mátti taka í sundr ok saman at fell-
ingum, ok var hann þvi vanr um
daga, þá er hann fór í hjá vatns-
föllum, ok hvergi í nánd bæjum, at
hann tók hörpuna i sundr ok þó
meyjunni, ok hann hafði vínlauk
einn, ok gaf henni at eta; en þat er
náttúra þess lauks, at maðr má lengi
lifat, þótt hann hafi enga aðra fæðu.
Ok þá er mærin grét, sló hann hörp-
una, ok þagnaði hún þá, fyrir þvi
at Heimir var vel at íþróttum búinn,
þeim er þá váru tíðar.” Svo sem
kunnugt er endaði þessi ferð svo, að
Heimir var drepinn af karli og
kerlingu á Spangareiði í Noregi, af
því að þaiu hugðu, að fjársjóður
mikill væri í hörpu hans og að Ás-
laug óx síðan upp hjá þeim i mikilli
fátækt og var kölluð Kráka, eftir
móður kerlingar.
Næst kemur hún til sögunnar,
þegar Ragnar loðbrók kemur á
skipum sínum að Spangareiði. Hann
var þá ekkjumaður, hafði mist konu
sína, Þóru borgarhjört, og undi eigi
heima. Hann sendir menn sína til
bæjar á Spangareiði til að baka
brauð. Kerling lætur Kráku, er hún
kallar dóttur sína, hjálpa þeim við
braiuðgerðina. “Hún spyr: Hvat
skal ek vinna? Þeir kváðust vilja at
hún teygði brauð, en þeir mundi
baka eftir, ok tekr hún síðan til
sinnar iðju, ok vinnst henni vel;
en þeir horfðu á hana ávalt, svá at
þeir gáðu eigi sýslu sinnar, ok
brenndu brauðit; ok er þeir höfðu
lokit verki sínu, fóru þeir til skips.
Ok þá er þeir skyldu brjóta upp
vistir sínar, mæltu aJlir, at þeir hefðu
aldrei jafnilla unnit, ok væri hegn-
ingar fyrir vert. Ok nú spyrr
Ragnarr, hví þeir hefði þanninn
matbúit? Þeir kváðust sét hafa
konu svá væna, at þeir gáðu eigi
sinnar sýslu, ok ætluðu þeir at engi
mundi henni vænni vera í veröld.
Ok er þeir tóku svá mikit af of
hennar fegrð, þá segir Ragnarr, ok
kveðst þat vita, at sjá mundi eigi
jafnvæn, sem Þóra hafði verit; þeir
kváðu hana eigi óvænni. Þá mælti
Ragnarr: Nú mun ek senda þá
menn er gerla kúnni at sjá; ef svá
er, sem þér segit, þá er þetta at-
hugaleysi yðr upp gefit, en ef konan
er ait nokkrum hlut óvænni, en þér
segit frá, munu þér taka hegning
mikla á yðr. . . . Þá mælti Ragnarr
vjð sína sendimenn: Ef yðr lízt
þessi en unga mær svá væn sem oss
er sagt, biðið hana at fara á minn
fund, ok vil ek hitta hana; vil ek
at hún sé mín; hvárki vil ek at hún
sé klædd né óklædd, hvárki mett né
ómett, ok fari hún þó eigi ein sam-
an, ok skal henni þó engi maðr
fylgja. Nú fóru þeir, þar til þeir
komu til húss, ok hyggja at Kráku
vandlega, ok lízt þeim sjá kona svá
væn, at þeir hugðu enga aðra jafn-
væna, ok nú segja þeir orð herra
sins, Ragnars, ok svá, hversu hún
skyldi búin vera. Kráka hugði at,
hversukonungr hafði mælt, ok hve
hún skyldi búast” — og hét hún að
koma til skipa morguninn eftir. “En
um myrgininn snemma segir Kráka
karli, at þá mundi hún fara á fund
Ragnars; en þó mun ek verða at
breyta búnaði mínum nokkut; þú
átt örriða net, ok mun ek þat vefja
at mér, en þar yfir utan læt ek falla
hár mitt, ok rnun ek þá hvergi ber;
en ek mun bergja á einum lauk, ok
er þat lítill matr, en þó má þat
kenna, at ek hefi bergt, ok ek mun
láta fylgja mér hund þinn, ok ferr
eg þá eigi einsaman, en þó fylgir
mér engi maðr.”
“Ok er Kráka er búin ferr hún
leiðair sinnar, þar til er hún kemr til
skipa, ok var fögr tilsýndar, er hár
hennar var bjart sem á gull eitt sæi.
Ok nú kallar Ragnarr á hana, ok
spyrr hver hún væri eða hvern hún
vildi finna. Hún svarar, ok kvað
vísu:
Þori ek eigi boð brjóta,
er báðuð mik ganga,
né ræsis kvöð rjúfa,
Ragnarr við þik stefnu.;
mangi er mér í sinni,
mitt er bert hörund eigi,
fylgi hefi ek fullgott,
fer ek einsaman, minu.
Nú sendir hann menn á móti
henni, og lætr fylgja henni á skip
sín; en hún kveðst eigi fara vilja,
nema henni sé grið gefin ok föru-
naut hennar; nú er h^nni fylgt á
konungsskip; ok er hún kemr i
fyrirrúm, seilist hann í mót henni,
en hundurinn beit í hönd honum.
Þeir menn hattis hlaupa til ok drepa
hundinn, ok reka bogastreng at
hálsi honum, ok fær hann af því
bana, ok er eigi betr haldit griðum
við hana, en sá. Nú leggr Ragnarr
hana í lyfting hjá sér, ok hjalar við
hana ok var blíðr við hana; hann
kvað vísu,” þess efnis, að hún mundi
vissulega taka höndum um háls hon-
um, ef henni þætti vænna um hann.
“Hún kvað:
Vammlausa skaltu vísi,
ef viltu griðum þyrma,
heim höfum hilmi sóttan,
heðan mik fara láta.
Nú segir hann at honum lízt vel
á hana, ok ætlar víst, at hún skuli
m,eð honum fara. Þá kvað hún eigi
svá vera mega. Þá kveðst hann
vilja, at hún væri þar um nótt á
skipi; hún segir ait eigi skal þat vera,
fyrr en hann kæmi úr þeirri ferð,
sem hann hafði ætlat, ok má vera, at
>á sýnist yðr annat. Þá kallar
Ragnarr á féhirði sinn, ok bað hann
taka serk þann, er Þóra hefir átt,
ok var allr gullsaumaðr, ok færa
sér; þá býðr Kagnarr Kráku á þá
und;
Viltu þenna þiggja,
er Þóra hjörtr átti,
serk við silfr of merkðan,
sama allvel þér klæði;
fqr hendr hvítar
hennar um þessar gerðar ;
sú var buðlungi bragna
bliðum þekk til dauða.
Kráka kvað á móti:
Þori eg eigi þann þiggja,
er Þóra hjörtr átti,
serk við silfr of merkðan,
sama ælig mér klæði;
því em; ek Kráka kölluð
í kolsvörtum váðum,
at ek hef grjót of gengit
ok geitr með sæ reknar.
Og vil ek víst eigi taka við
serknum, segir hún, vil eg ekki í
skráut búast meðan ek em hjá karli;
kann vera at yðr lítist betr á mik,
ef ek búumst betr, ok vil ek nú
fara heim, en þá máttu gera menn
eftir mér, ef þér er þá samt í hug,
ok vilir þú at ek fara með þér.
Raignarr segir, at eigi mun hugr hans
skipast, ok fer hún heim.”
Þegar Ragnarr kom aftur úr
ferð sinni, sendir hann menn eftir
henni. Segir hún þá karli og kerl-
ingu, að hún fari brott; “en ek veit,
at þit drápuð Heimi fóstra minn,
ok á ek engum manni verr at launa
en ykkr; ok fyrir þá sök vil eg ykkr
ila gera láta, at ek hefi lengi með
ykkr verit, en nú vil eg þat um
mæla, at annarr dagr sé ykkr öðrum
verri, er yfir ykkr kemr, en enn
siðasti vestr, ok munu vér nú skilja.
Þá gengr hún leiðar sinnar til skipa
ok er þar vel við henni tekit; ok
gefr þeim vel veðr. Þann aftan
enn saima, er menn skulu rekkja
undir sér, þá segir Ragnarr, at hann
vill at þau Kráka hvíli bæði saman.
Hún segir, at eigi mátti svá vera:
ok vil ek at þú drekkir brúðkaup
til mín, þá er þú kemr i ríki þitt, ok
þykki mér þat mín virðing, sem þin
ok okkarra erfingja, ef vit eigum
nokkura. Hann veitti henni sína
bæn, ok férst þeim vel. Kemr
Ragnarr nú heim í land sitt, ok er
dýrleg veizla búin i mót honum; ok
nú er bæði drukkit fagnaðaröl í móti
honum ok brúðkaup hans. Ok enn
fyrsta aftan, er þau kómu i eina
rekkju, vill Ragnarr eiga hjúslcap-
arfar við konu sína, en hún biðst'
undan; því at hún segir, at á baki
mundi bera nokkut, ef hún réði eigi.
Ragnarr kveðst ekki mundu trúa á
Á leið
til
hjónabands ?
.... ráðgist við JANE DEE
Eruð þér ein af þeim, sem
ætlið að giftast 1938, og hafið
þér skipulagt hvaða form gift-
ingar þér æskið að hafa? Á-
kveðið snið og lit brúðarkjóls-
ins og búninga brúðpieyjanna?
Eða eigið þér, eins og margar
aðrar stúlkur, í vandræðum
með að komast að niðurstöðu ?
Þetta er verulegt viðfangs-
efni, og að sjálfsögðu viljið
þér líta út sem allra bezt. Því
ekki að skrifa mér. Láta mig
vita hvaða tegund giftingar
þér kjósið, heima eða í kirkju,
að morgni, síðdegis eða að
kveldi, og hvort þær ætlið í
brúðkaupsferð. Eg mun með
ánægju leiðbeina yður í sam-
bandi við klæðnað og litaval.
Þetta er stórviðburður á æfi
sérhverrar stúlku, og þvi þá
ekki að giftast samkvæmt
fullkomustu tízku!
EATON’S