Lögberg - 07.07.1938, Blaðsíða 3

Lögberg - 07.07.1938, Blaðsíða 3
LÖŒBERG, FIMTUDAGINN 30. JÚNI, 1938. 3 Hvítasunna Eftir Guðmund Friðjónsson Mýmörg orÖ tungu vorrar eru svo kjarnarík, eÖa þá svo fögur, aÖ hversdagslegri athygli sést yfir verð- mætin. Það er að vísu þakka vert, eða viðurkenningar, að fleiri menn i landi voru eru nú laglega ritfærir en verið hafa nokkuru sinni áður og hafa þeir tungnuna á valdi sínu svo vel, að þeir mega heita andlega bjargálna. En á hinn bóginn verð- ur eigi breitt fyrir þá sorglegu stað- reynd, að fjöldi manna, sem fengið hefir barnaskóla tilsögn og meiri en hana, skilja alls ekki til hiýtar vand- aða íslenzku, foma né unga, og bera fram orð og setningar svo afkára- lega, að furðu sætir. Sumir Vestur-íslendingar, sem komia hingað iheim, hafa fundið þetta og furðað sig á, enda mæla þessir menn málið betur en fjöldi fólks hér heima. Sá ljóður, sem er mestur á framburði orða og setn- inga, er sá mjálmandi seimur, sem dreginn er, ásamt óskýrum fram- burði. Stílkostir fornsagna vorra eru m. a. fólgnir í orðavalinu. Tökum t. d. þessa setningu í Njálu um Kaupa-Héðinn hinn illa: ‘‘Eigi er þar hins verra eftir von, er siíkur ferr fyrir.” Eiða máls- greinin í Eddu um mjólkurlindina í Valhöll, sem brynnir öllum Ein- herjum : ‘‘Þat hlýtur at vera geysi- hagleg geit.” í þeim setninguin, og ótal slíkum, felst mikið efni, en þar að auk eru setningarnar orðaðar svo sem bezt má verða. Vegna þess, hve þorra manna sézt yfir kosti tungunnar, eiga þeir höfundar auðveldari aðgang að meginþorra manna, sem eru mál- rófsmenn, en hinir, sem leggjast djúpt. Fegurð sumra fornyrða nýtur sín þá fyrst, er þau eru vandlega gaum- gæfð. Þeir, sem búa nálægt fossi eða brimsjó, hætta að taka eftir fossniðnum og brimhljóðinu, þegar til lengdar lætur — missa þá atihygli. Á svipaðan hátt fer fegurð dásam- legra orða fram hjá athyglinni — orða sem alkunn eru frá barnæsku, en enginn hefir haldið á lofti, sér- staklega. Eitt þessara dásamlegu málblóma, sem vér svo að segja göngum á, í hugsunarleysi vangæslunnar, er orðið Hvítasunna. Eg skal játa það, að eg var kominn langt yfir barns- aldur, þegar mér varð ljós fegurð og þýðing þessa orðs. Orðin hátíð og stórhátíð eru mikillar náttúru— gefa i skyn að sú tíð sé há, þ. e. háleit, sem um er að ræða. En meiri fagurfræði birtist í Hvíta- sunnuheitinu. Nýlega aflaði eg mér vitneskju um þýðingu nafnsins með þvi móti að leita til fornra heimilda. Þær sögðu svo frá: Þegar skirnin kom til sögunnar á Norðurlöndum var vortíðin valin, til þess að forðast kulda, sem annars varð ónotalegur og jafnvel háska- legur heilsu, af því að fólkinu var gerð kaffæring, ungum og gömlum. Víðast hvar í Norðurálfu er vortíð- in sezt að völdutn um það leyti sem Hvitasunnuhátíð er dagsett. Nor- rænan virðist hafa verið háend að þeirri málfegurð, sem orðið sunna býr yfir — Sunnhörða land, Sunn- mæri, Sunnefa, Sunnudalur o. s. frv. Hvíta-sunna dregur nafn af. hvítavoðum. En svo hétu þau lín- lök, sem nýskírðir menn voru færðir í. Hvítan er nátengd trúnni: Hvíta- Kristur, Baldur hinn hvíti; sá litur var á friðarskildi. Líkklæði eru mjallhvít enn í dag. Fyrir iooo ár- um þótti hvíta i yfirbragði Mýra- manna fögur (Helga hin fagra), Þorsteinn hviti. Svo virðist sem nýskirðir menn liafi verið í hvítavoðum þó nokkurn tima. Því að þess er alloft getið í fornum fræðum, að einn og annar nýskírður maður iha.fi andast í hvitavoðum, rosknir rnenn að vísu, en þó eigi svo, að komnir væru að fótum fram. Einn þeirra var Bárð- ur hinn digri á Upplöndum, sem ghrnt hafði í fullu fjöri við Þorvald VEITIR HREYSTI OG HUGREKKI ÞEIM SJÚKU F61k. sem vegna aldurs, eða annara orsaka, er lasburða, fær endurnýjaða heilsu við að nota NUGA-TONE. NUGA-TONE er fyrirtak fyrir roskið fólk. Meðaiið eykur vinnuþrekið til muna. Ef þqr eruð gömul eða lasburða, þá reynið NUGA-TONE. Innan fárra daga munið þér finna til bara NUGA TONE fæst I lyfjabúðum. Forðist stælingar. Ekkert jafnast á við NUGA-TONE. Notið UGA-SOL við stýflu. Petta úrvais hægðalyf. 50c. tosalda, systurson Víga-Glúms, hreystimann frækinn. ♦ Sveitabarnið í mér rumskast jafn- an og vaknar, þegar liður að Hvita- sunnu. Þá rifjast það upp fyrir mér, að eg var f ermdur á þeiin degi. Á þeirri hátíð var veðráttu þannig háttað, að um sveitina blés og um Norðlendinginn næddi kaldur heið- nyrðingur, sem Bólu-Hjálmar nefn- ir svo. Með öðrum orðum sagt: Eg var úti á þekju, e. t. v. að hugsa um fugla, sem áttu við kaldan gust að búa í dyngjum sínum og lambær föður míns — í auðri jörð að vísu, en gróðurlausri þó. ísaárin gengu yfir landið á þeim missirum, fénað- ur féll víðsvegar, ekki þó í minni sveit, og fjöldi fólks vaffi land- flótta . . . Eitthvert úrfelli hrökk úr augum minum við altarisskörina — regn eða hagl. Þá hafði eg fyrir þrem árum lesið “Kristileg smárit” sr. Jóns lærða í Möðrufelli, sem hótaði eilifri útskúfun mann- anna börnum með svo harkalegu orðfæri og grirrímri raust, að eg misti alla matarlyst það kvöld, er eg las þessar ógnir. Nú við ferm- inguna var eg nokkurn veginn bú- inn að ná mér eftir það áfall. Guðræknin, á þeim dögum, var mislynd. Bióndi einn í grend við mig las eigi ihúslestra, þegar illa viðraði — hörkukarl, sem hafði valsaugu undir loðnum brúnum og svo fóthvatur, að hann hljóp uppi stekkjarlömb á unga aldri. Svo sagðist honum frá, er við ræddumst við. Eg skil karlinn þann. Eg er t. d. trúhneigðari maður þegar betri flöturinn snýr upp á náttúrunni, heldur en þegar ranghverfan veit út á henni. Trúarbrögð allra þjóða hafa borið blæ af náttúrunni, sem þær hafia átt í höggi við. Jafnvel kenning Krists grípur í streng nátt- úrunnar, svo sem í dæmisögunum Og eilífð Múhameðs gerir ráð fyrir pálmalunda farsælu og yngismeyja dýrð, eða ásjálegum valkvendum — þar efra. ♦ Hallgrímur karlinn, sem ekki vildi lesa í 'harðindum, mun hafa haft veður af því, að Jave var forðum i storminum og í þrumunni. Því skyldi þá ekki drottinn vorra daga vera i stórhríðinni — eða þá a. m. k. lofa henni að láta sínum illu látum. Hvað um það! Eg húkti við grát- urnar og gaut hornauga til mann- fjöldans, sem fylti kirkjuna, sumt úr öðrum sóknum, komið þangað af forvitni til að “vita hvernig börnin stæðu sig við staðfestinguna, er þau væru tekin í kristinna manna tölu.” Að kveldi þessa dags lagði eg Helgakver upp á hillu í baðstofu bæjarins, J>ar sem fermingin fór fram, og hefi eigi snert það síðan. Eg mundi hafa getað lært latínu á þeim vetrum, sem eg neyddist til að læra kverið. Lífið réttir sunium höggorm fyrir fisk. Vera má, að >eg hefði getað gefið Guði hjarta mitt á hátíðinni, þegar eg var fermd- ur, ef betur hefði blásið. Mótblást- ur iauðmýkir sum öldurmenni en varla börn. Hann setur á þau skráp oftast nær, altjend drengi, sem verða að berjast við óblíða náttúru “upp á líf og dauða.” Veturinn áður en eg var femidur, var eg á ferð úti í ísrekastórhríð og kól þá á kinnarnar, svo að þær flögnuðu á eftir. í slik- um barningi skapast eigi sunnudaga- andlit. Og þegar likamann kelur, er hætt við að setji hroll að sálinni. Annars eru þessi mál órannsökuð. En ætla má, að hlýjuskorturinn í ræðu og riti flestallra íslenzkra rit- höfunda stafi frá þeim kulda, sem um þá blés á bamsaldri. Það er algeng trú og gömul í hettunni, að veður breytist um páska — til ills eða góðs. Sumir sjómenn hafa þá reynslu, að afli glæðist í þeirri helgu viku. Vér landkrabb- arnir höfum þá sögu að segja, að veður spillist þá eða um hvíta- sunnu, ef gott hefir gengið. Það er nefnt hvitasunnuhret. Aftur á móti batnar tíð, ef illa hefir viðrað. Eitt liaust, undan miklum snjóa- vetri,, dreymdi bónda í minni sveit undarlegan draum. Hann þóttist sjá illilegan karl með fúlgu mikla af sauðfjárgæðum fyrir framan sig og hélt hann á gærríhníf. Bóndinn spurði þenna karl, hvað hann ætl- aðist fyrir með gærumar. Hann svaraði á þá leið, að gærurnar ætl- aði hann að raka. En því verki myndi hann eigi geta lokið fyrri en Um hvítasunnu, þó að hann hefði sig allan við. Bóndi réði draum- inn þannig, að þá myndi batna veðr- átta. Og það rættist. Þá hafði verið 30 vikna innigjöf i sumum sveitum norðanlands. Þetta var um 1910. Þá kvað einn nágranni minn þetta minnilega stefjamál: Þungt er að sjá og þramma mót þrjátíu vikna éli. ♦ Þetta vor var hvítasunnubatinn kærkominn. Og hann brást eigi. Eg held að engin hvítasunna ihafi átt annrikara en hátíðin sú, síðan land- ,ið bygðist, við að skipuleggja og hefja þá leysingu, sem þörfin krafði og þráin heimtaði. Hún byrjaði með sólbráð. Það orð er heilaglega indælt og býður af sér fagurfræðilegan þokka. Sól- bráð — hvítasunna — hvítasunnu- sólbráð. Og lóa komin upp úr kaf- inu. Stelkur v.ið bæjarlækinn, eða lindina, veður þar í rauðum sokk- um. Og jörðin tekur til að ilma og anga, ef guð er í biænum. En ef hvítasunnuhret gerir, er öllu ung- viði lifsháski búinn. Blómskrúð i görðum borgabúa litverpast, verða hnípin og álút, og lömbin í haganum leita sér skjóls. Eg hefi fundið lóu á eggjum eftir Hvítasunnu áfelli þannig stadda, að íhún lá í hreiðri sínu, hálffent; barmur snævarins þverhandar þykkur kringu-m dyngj- una. Æður hljóta samskonar bú- sifjar í vörpum'. Þegar svo fellur, er heilagur andi nokkuð langt ofan við þá jarðnesku Hvítasunnu. Svo finst þeim a. m. k., sem veður verju- laus krapann í heimahögum. Mjall- hvíta áfellanna býður af vísu af sér þokka, en ekki góðan þokka né hug- ljúfan. Þá andar fegurðin köldu, og minnir þá á líkklœði. + Vér skulum nú ekki dvelja við mjallhvitu hátíðarinnar, en snúa oss aftur að hvítavoðum hennar, þeim heilögu. Orðið Ihivítasunna bendir til hæða — sólarhæða. Og vér, sem þó höf- um altof náin kynni af mjöll og snæ, látum oss dreyma allan veturinn um birtu og yl, sem koma muni með Hvítasunnu. Úti um sveitir, þar sem alt líf er háð veðráttu, eru góð- ar vonir bundnar við þessa hátíð, sém fyrrum var þriheilög. Meistari Jón gerði henni góð skil í þrem ræð- um, svo sem postilla hans vitnar. Nú stendur hátíðin á tveim fótum. En þó að það ætti fyrir henni að liggja að standa á einum fæti aðeins, myndi hún samt halda velli. Þvi að — fallega nafnið verður síðla skafið út úr hugskotum landsins barna, né dýrðin, sem þá er í vændum. Þegar vel liggur á konungi him- ins og jarðar, svo að honum stekkur bros af vörum, skapar andardrátt- ur ihans ljósmóðu yfir landinu, sem tekur fjöllin í f’aðm sér. Og sá hinn sanii einvaldur lætur sig þá eigi muna um að vekja upp tibrána í dölúnum, þá hina síkviku töfra- mynd. Þá Iifnar yfir úteyjum, svo að þær hillir gagnvart augum þeirra, sem á landi standa og búa. Háf- meyjar og heiðríkja taka þá hönd- um saman og hossa eyjunum, mönn- um til ánægju og guði til dægradval- ar og dýrðar. Þannig bætir hann fyrir harð- stjórn sina á vetrum — stundum. Ekki þó æfinlega, því að guðunuin eru mislagðar liendur, eða fulltrúum þeirra. Efagjarn hugur kynni nú að vilja grípa fram í fyrir mér og spyrja: Heldur />ií, að hátíðir séu þess megnugar að skapa, eða vekjá upp, veðurbata ? Ekki munu þær hafa meðvitund né mátt til að grípa fram í fyrir veðráttu, né hlutast til um fiskigöngur, ■ úr hafdjúpi á grunnmið. Hvítasunnulhátíðin er eigi til þess fallin að kljást við vitr- inginn mikla, sem heitir Efi. En minna má á orð Eddu-Snorra. Hann segir, að í fyrndinni hafi spakir menn látið í veðri vaka þá skoðun eða trú, að jörðin væri kvik, þ. e. a. s. lifandi á einhvern hátt, gædd meðvitund. Náttúran er útundir sig í öllu sínu starfi. Og iðni hennar og forsjá er dásamleg. Og stund- vísari er hún en mannanna börn. Hún lætur t. d. jörðina hrökkva við og breyta afstöðu sinni gagnvart sól tvisvar á ári: um vetrarsólstöður og sumarsólhvörf. Hvernig má þetta verða? Það er jafn torskilið sem hitt, að veðurbati er háður Hvítasunnu og fiskigöngur upprisuhátíð frelsarans. Sé það svo, sem Eddu-Snorri lætur i veðri vaka, að jörðin sé hfi gædd með einhverjum hætti (kvik), gædd meðvitund mætti gera sér i hugar- lund, að veðráttan væri eigi öldung - is samvizkulaus. Hún kynni að minnast þess í (hljóði, að sú, sern hátíðirnar eru helgaðar, kyrði eitt sinn stonn og lægði brimgang. Sá skörungsskapur hefir verið hafður i manna minnum helmingi lengur tr getspeki Snorra um meðvitund jarð- ar, sem kurteis varfærni Sturlungs- ins tileinkar forfeðrunum og þeim mæðrum, sem frá alda öðli áttu því látii að fagna, að spekingar niylktu þeirra brjóst. + Hvernig sem efinn og Trúin kunna að lesa og þýða stjórnarskrá náttúrunnar og þingsköp veðráttu, mun reynslan hafa til síns ágætis nokkuð. Og ekki er hún dúnlétt á metunum. Eitt sinn gekk norðlenzkur bóndi á skíðum til kirkju í Hvítasunnu- morgni. Hann varð að þramma heim síðdegis. Sólbráðin kom um ni'essutímann. Hún leiddi batann yfir landið. Þessi brosljúfa himn- eska dís, sólbráðin. Á n. 1. páskum 1936 gerðust þau teikn á himni, að batnaði veðrátta um alt land, og tíðin bætti ráð sitt eftir harðindavetur. Þvílikt var, sem hulin hönd gripi í streng og hringdi út vindsvalan vetur, en sum- arblíðuna inn í musteri Fjallkonunn- ar. Sú 'hugljúfa rausn er jafn kær- komin, hvort sem hún er kölluð forsjón eða náttúra. Hátíðir eru eigi til þess gerðar né til þess fallnar að brjóta heilann um gátur tilverunnar, heldur til hins: að njóta þeirra, dást að þeim á barnslegan hátt. Nú er Hvitasunnu- hátiðin svo vel úti látin frá forsjón- ar hálfu, að lífið á landi voru er í sjöunda himni, eða er frá sér numið. Hver tegund þess grípur tækifærið og tjaldar því sem til er. Þröstur á kvisti og sólskrikja á steini marg- falda gleði sína þó að þau kunni ekki að reikna. Ærin lítur vonaraugum til gróðursins, þó að hún hafi ekki notið fræðslu um bætiefni. Tunga hennar velur það sem við á og þekkir það sem bezt er. Um Hvítasunnu verður elfin svo bláeyg, sem hún getur bezt orðið, og rjómalogn á flóanum veldur því, að hann verður í Ihvítavoðum á sinn hátt. Á Hívítasunnuhátíðum hafa kirkju klukkur hljómað um alt land og um víða veröld og ámint einstaklinga og þjóðir um að gea bæn sína. Hfjóðfæratónar, söngrödd og kenni- menska hafa haft á boðstólum and- leg gæði handa “rangsnúinni kyn- kvísl,” sem á sjálfri hátiðinni stend- ur búin til hardaga með lúðurstút- ana i munnunum. + Guðsþjónusta getur verið með ýmsu móti. Sú tegund hennar, sem skifta mundi mestu máli, er sú alúð- ar-breytni, sem lœtur sér ant um, er nccrgcetin við lífið sjálft. Sá sem misbýður lífi og mis- þyrmir því, hlýtur að koma ónota- lega við hjarta tilverunnar, þeirrar, sem ber í brjósti uppruna og tak- mark hverrar skepnu. Lífið er á vorin með mestri fegurð, ástúðlegast og fjölbreyttast. Þá er margföldun þess svo að segja sjálfvirk — líf- kveikjan í algleymingi og þó vitandi vits. Svo guðsfegið getur islenzkt 'náttúrubarn orðið hvítasunnuliata eða góðviðri þeirrar ihátíðar, að það telur sér trú um, að heilagur andi sé kominn yfir landið. Þá getur ásýnd hafsins orðið ljómandi. Andi Hvítasunnu getur, þegar vel viðrar, orðið svo að segja heilagur þá. Þá taka makar eggjamæðra á sig skrautklæði og verða gæddir söng- röddum, sem eru hátíðlegar og ná hámarki á þeim vormánuði, sem heitir Harþa, þannig nefnd af því að náttúran er söngvin um Hvítasunnu- leyti femur en endra nær. Snild tungunnar veldur þessari nafngift, sem er bæði skáldleg og spaklega hugnæm.. Astleitni gerir suma fugla að söngvurum, aðra veðurspáa, t. d. lóm og brúsa. Þeir eru fugla há- fleygastir og gera sér dagamun upp við skýin. Maðkur, sem átti að verða agn á silungadorg, rís upp úr freð- inni jörð og gerir sig svo merkileg- an, að hann verður að syngjandi flugu. Og frændur hans gera sig að fiðrildum. Mennirnir, sem eru, því miður, flestallir að miklu leyti þrælar í ann- ríkinu, eiga örðugt með að opna augun og eyrun, svo að þeir sjái dýrð og heyri andardrátt þeirrar náttúruviðleitni, sem birtist á þeim morgnum, sein eru nátengdir Hvíta- sunnu. Sumir sofa á bæði eyru morgunstundirnar, sem gefa gull í niund, þeim sem eru árrisulir. Allir fuglar fara snemrna á fætur, og neyta sinnar iþróttar. Og fiskarnir vakna fyrir allar aldir. En sá, sem þykist geta að guðs boði drotnað yfir fuglum og fiskum, vaknar fyrst — með stýrur i augum — eftir að sólin hefir ávarpað hann, guðað á glugg- ann þrjár, fjórar, firnni klukku- stundir samfleytt. + Eigi lasta eg ferminguna, sem eg hlaut á Hvitasunnu, en önnur atihöfn er mér minnistæð, sem fram fór á öðrum Hvítasunnudegi. Svo bar við, að eg fór í eggjaleit og fann rjúpu í hreiðri. Hún hafði valið sér afdrep i hraunskúta móti suðri og sól. Eg sá á eggjakoppunum siðar, þegar hún var búin að unga út, að börnin rjúpunnar voru tólf að tölu. Eg kraup á kné framan við skútann og virti fyrir mér loðinfætlu lyng- móanna. Búkonan mikla, sem heit- ir náttúra, hafði klætt rjúpuha í mosalitan búning, svo að eggjaþjóf- ar og ungaræningjar sæju hana síð- ur. Rjúpan leit á mig dökkum ein- urðaraugum, sem lumuðu á móður- ást og einlægri viðleitni, sem lætur (Framh. á bls. 7) Business and Proíessional Cards DR. B. J. BRANDSON 216-22 0 Medical Arta Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office tímar 3-4.30 Heimili: 214 WAVERLEY ST. Phone 403 288 Winnipeg, Manltoba ■ DR. B. H.OLSON Phones: 35 076 906 047 Consultation by Appointment Only Heimili: 5 ST. JAMES PLACB Winnipeg, Manitoba DR. ROBERT BLACK Dr. P. H. T. Thorlakson SérfrœBingur 1 eyrna, augna, nef 205 Medical Arts Bldg. og hálssjúkdðmum. 216-2 20 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Cor. Graham A Kennedy Phone 22 866 Viðtalstlmi — 11 til 1 og 2 til 5 Skrifstofuslmi — 22 261 Res. 114 GRENFELL BLVD. Helmill — 401 991 Phone 6 2 200 Dr. S. J. Johannesson ViCtalstlmi 3-5 e. h. 21* SHERBURN ST. Sími 30 877 DRS. H. R. & H. W. TWEED Tannlœlcnar 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDINO Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 26 545 WINNIPEQ H. A. BERGMAN, K.C. Islemskur lögfrœOint/ur Skrlfstofa: Room 811 McArthur Building, Portage Ave. P.O. Box 16 56 PHONES 95 052 og 39 043 J. T. THORSON, K.C. íslenzkur lögfrceOingur 800 GREAT WEST PERM. BLD. Phone 94 668 LINDAL, BUHR & STEFÁNSSON Barristers, Solicitors, Notaries, etc. W. J. Lindal, K.C., A. Buhr Bjöm Stefánsson Telcphone »7 621 Offices: 325 MAIN STREET Arlington Pharmacy Sérfræðingar í lyfjaforskriftum 796 SARGENT AVE. við Arlington SÍMI 35 550 Finni oss í sambandi viS lyf, vindlinga, brjóstsykur o. fl. PRESCRIPTIONS FILL.ED .CAREFULLY GOODMAN DRUGS Cor. ELLICE & SHERBROOK Phone 34 403 We Deliver J. J. SWANSON & CO. LIMITED 601 PARIS BLDG., WINNIPBO Fasteignasalar. Leigja hús. Út- vega peningalAn og eldsAbyrgO af öllu tægi. PHONE 94 221 A.S. BARDAL 848 SHERBROOKE ST. Selur llkkistur og annast um út- farlr Ailur útbúnaöur sá bezti. Ennfremur selur hann allskonar mlnnlsvarSa og legstelna. Skrifstofu talslml: 86 807 Helmllis talslmi: 501 562 ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST., WINNIPBJG pœgilegur og rólegur bústaOur < nUObiki borgarinnar. Herbergl $2.00 og þar yfir; m*8 baCklefa $3.00 og þar yflr. Agætar mAltlölr 40c—60o . Tree Parking for O-uests

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.