Lögberg - 22.05.1941, Blaðsíða 2

LÖÖBEBG, FIMTUDAGINN 22. MAl, 1941
JON KERNESTED
“Alt sem á hja-rta ber í
• sér þrá
upp í söngvanna riki.”
en hitt er víst, að Jón Kernested
j átti margt bætandi og fegrandi
| orð í ljóði.
Jón átti djúpar rætur í ís-
| lenzku þjóðlífi, anda þess, ein-
kennum, bókmentum, lyndisein-
kunnum. Hann var þroskaður
inaður, þó ungur væri, þegar
| hann kom til þessa lands, og
hann teigaði af mentalind'um fs-
lands alla æfi.
Má vera að sumum komi þá til
I hugar, að þessi maður hal'i
fremur verið draumamaður en
j athafnainaður. En mestu at-
l hafnamenn mannkynsins hafa
stundum verið miklir drauma-
menn. Þar má tilnefna Jósef.
i
Hjartataugar, dásamlegar, gaf
Guð honuin og einnig listfenga,
andrika sál, enda mænd'i andi
hans að hinu göfuga og fagra
“upp í söngvanna ríki,” upp í
ríki hinnar guðlegu dýrðar.
Jón Kernested var fæddur ,20.
maí 18fil að Gili í BoJungarvik í
ísafjarðarsýslu á fslandi. For-
eldrar tians voru þau hjónin
F"riðfinnur Jónsson Kernested og
Rannveig Magnúsdóttir. Þau
hjón eignuðust 12 hörn og var
Jón hið þriðja í röðinni. Hann
ölst upp með foreldrum sínum
og naut svo mikillar skólament-
unar, að hann varð barnakenn-
ari. Kendi hann á ýmsum stöð-
um á Vesturlandi.
Árið 1888 fór hann vestur um
haf og settist að í Winnipeg
Mentaþráin flutti hann inn á
Manitoba College, þar sem hann
stundaði nám um hríð. Löngun-
in til að fræða aðra var þá, og í
raun og veru alla æfi, sterk
Hann varð ailþýðuskólakennari
bæði í Manitoba og Alberta.
Á gamlársdag, 1892, kvæntist
hann Svöfu Strong. Áttu þau
fyrstu samveruárin heima í Win
nipeg, en um aldamótin fluttu
þau vestur i islenzku bygðina i
Alberta-fylki, sem stundum er
nefnd Markerville-bygð. Hann
var kennari þar, að Tindastól,
eitt eða tvö ár. Þá fóru þau
aftur austur til Manitoba. Nam
hann land í grend við Winnipeg
Beach árið 1901. Hann bjó á
þvi ein þrjú ár, og settist svo að
inni i bænum, og þar átti hann
heima það sem eftir var æfi.
Fram að þessu hugsar maður
um hann eingöngu sem fróðleiks-
þyrstan íslending. Það var hann;
og þar að auki skáldhneigðan.
Hann átti dýrmætt safn af á-
gætum islenzkum bókum og. á
seinni árum lagði hann sér-
staka stund á sálarfræði og safn-
aði að sér bókum um það efni.
Bækurnar voru vinir hans. Hann
unni þeim eins og sönnum bók-
vini er eðlilegt. Með stökustu
aðgæzlu hélt hann saman þvi
sem honum barst i hendur og
sá gagn þess sem öðrum fanst
einskisvirði, og þó sumir botn
uðu lítið i niðurröðun hóka hans
vissii hann nákvæmlega hvar
hver einasta bók var. Hann var
lærdómsmaður alla æfi, si og æ
að rannsaka, fræðast, og auka
þekkingu sína. Hann var náms-
maður í skóla lífsins til dag-
anna enda. Það mátti segja um
hann það sem enska skáldið
Chaucer, segir um “the Clerk of
Oxenford”: “Gladly woulde he
lerne and gladly teche.”
Hann var ennfremur sterklega
ljóðelskur og skáldhneigður
maður. Hann byrjaði að yrkja
þegar hann var ungur drengur á
íslandi, og ljóð samdi hann úr
þvi alla æfi. Við og við hafa
Ijóð hans birzt í vestur-íslenzk-
um bjöðum, og hann mun enn-
fremur hafa átt allmikið safn af
kvæðum, sem ekki hafa enn ver-
ið prentuð. Ljóð hans sem við
höfum séð sýna göfugan hugs-
unarhátt og næma fegurðartil-
finningu. Að leggja mælisnúru
á skáldskapargildi Ijóða er erfið
list. Það verður eftir látið þeim
sem betur kunna að nota hana;
son Jakobs, sem dreymdi svo
mikla drauma i æsku að bræður
hans vildu drepa hann, en varð
samt mesti athafnamaður
Egiptalands.
Þessi ljóðelski bókhneigði is-
lendingur kom inn í enskt uin
hverfi á Winnieg Beach og var
þar um 40 ára skeið, mjög mik-
lsmetinn þáttur í athafnalífi
þess mannfélags. Hann varð
friðdómari snemma á því tíma-
bili og svo varð hann lögreglu-
stjóri. Hann var við þessi störf
í 21 ár. Þessi og öll önnur störf
sín rækti hann með stakri reglu-
semi og samvizkusemi. í dóm-
arastöðunni beitti hann friðsam-
legu viti fremur en harðasta
lagabókstaf. Tókst honum oft
að laga misfellur á þann hátt
sem hafði beztan árangur. Harð-
ir dómar voru honum sársauka-
efni, þótt stundum væri ekki
annars kostur. Drengur hafði
eitt sinn gjört sig sekan i laga-
broti. Embættismaður frá Win-
nipeg leitaðist við að fá hann til
að meðganga sekt sína, en fékk
engu áorkað. Mr. Kernested tók
hann afsíðis, talaði við hann um
móður hans og annað, sem snerti
viðkvæma strengi. Að litlum
tíma liðnum komu tárin og játn-
ingin. En ekki hikaði Mr.
Kernested við að gjöra skyldu
sína, jafnvel þó hún væri ógeð-
feld og erfið.
Skólamálin á Winnipeg Beach
nutu áhuga og velvildar Mr.
Kernesteds allan þann tíma sem
hann var þar. Fyrir 40 árum
hjálpaði hann til að stofnsetja
þar skólahérað. Hann varð
skrifari og féhirðir héraðsins og
hélt því starfi til dauðadags.
Mörg önnur mál í því um-
hverfi nutu leiðsagnar eða að-
stoðar hans. Hann skipaði leið-
togasess í margvíslegum fram
faramálum, og ávann' sér traust
virðingu og velvild samborgara
sinna.
í stjórnmálum studdi hann á-
valt íhaldsflokkinn.
f trúmálum varðveitti hann
og ávaxtaði það pund, sem hon-
um hafði 'verið gefið í æsku
Það rættist í lífi hans, það sem
orðskviðahöfundurinn segir:
Fræð þú sveininn um veginn,
sem hann á að halda, og enda á
gamals aldri mun hann ekki af
honum víkja.” Vegurinn var
lúterskur kristindómur. Þar var
hans æfivegur.
Það var ’hressandi, að hitta Mr.
Kernested hvar sem var. Hann
tók einstaklega vel á móti gest-
um á heimili sínu og sama al-
úðin einkendi hann alstaðar.
Hann hafði unun af félagsskap
og var skemtilega ræðinn. Fróð-
leikurinn var svo mikill, hugs-
unin svo ör, hlýleikinn svo ein-
lægur, að það var örfandi fyrir
lif og hugsun þess, sem hann
talaði við, það sem hann hafði
að gefa. Hann flutti ekkert vol-
æði. Sál hans sterk og björt.
Þessvegna var það hressandi að
verða honum samferða.
Samband hans við konu, börn
og barnabörn var hið ákjósan-
legasta. Böndin þar voru frá-
bærlega sterk og hlý. Konuna
sína misti 'hann 1930. Þeir
bjuggu saman eftir það, hann og
eldri sonur hans. Dóttir hans,
Mrs. Guttormson, kom með
börnin sín og var með þeim
nokkurn tíma af sumrinu. Sam-
félagið var þeim öllum nautn.
Mr. Kernested var óvanalega
heilsugóður maður, kendi sér
helzt aldrei nokkurs meins, alla
sína löngu æfi, þangað til allra
siðast. Tveimur dögum áður en
hann veiktist fyrir alvöru, var
hann á fundi.- Liklegt er samt
að hann hafi verið, um lengri
eða skemri tíma, var við erfið-
leika þess sjúkdöms, sem leiddi
hann til bana; en hann lét aldrei
neitt á því bera. Hann var flutt-
ur á Johnson Memorial Hospita!
á Gimli 7. apríl og dó þar 1. mai.
Hann var ánægður með lækni,
Dr. Kjartan Johnson, og hjúkr-
un, en sjúkdómurinn varð ekki
læknaður.
útförin fór fram sunnudaginn
4. mai. Aðalathöfnin var haldin
á heimilinu. Séra Rúnólfur Mar-
teinsson flutti kveðjumálin, Mr.
Kierr Wilson söng einsöng, Miss
Marjorie Anderson og Mr. Krist-
ján Sigurdson léku á hljóðfæri.
Líkmenn voru: Harry Anderson,
W. W. Thompson, J. Russin, W.
J. Wood, R. Howes, T. Lemoine,
allir frá Winnipeg Beach. Fjórir,
þeir sem siðast voru taldir eru
skólaráðsmennirnir. Fjöldi fólks
sótti athöfnina. Húsið var fult
og margir voru úti. Umsjónar-
maður útfararinnar var A. S.
Bardal. Frá Winnipeg Beach
var haldið norður í grafreit Víði-
ness-safnaðar. Hann er á hinum
fagra bakka WillowTfæklarins.
Þar var Mrs. Kernested jörðuð.
Fjöldi tók þátt í likfylgdinni, og
allmargir komu í grafreitinn,
sem ekki voru við húskveðjuna.
Þar var sungið og lesið bæði á
ensku og islenzku.
Börnin, sem Mr. Kernested
skilur eftir eru: Mrs. Helga
Guttormsson í Winnipeg, gift
Birni Guttormssyni, Einar Kerne-
sted á gamla heimilinu og
Franklin Kernested í McKenzie
Island, Ontario. Barnabörnin
eru Thelma, Jón, Norman og
Svlvia, börn Guttormsons hjón-
apna
Systkini á lífi eru: Kristján
Kernested, Gimli, Man.; Elías
Kjernested á íslandi; Mrs. Hans
Einarson að Garðar, N.D.; og
Mrs. J- W. Thorgeirson í Win-
nipeg.
Þökk sé þér, góði vinur, fynr
alla þá, sem þú gladdir og hjálp-
aðir á þinni löngu, nytsömu æfi
sem var svo auðug af gæðum.
Hvern þann, sem vann þar
um æfi að eilifa lífsbókin nefn-
jr->» — R. M.
Skrítlur og
kímnisögur
Þegar Tyrkir sátu um Vínar
borg í síðara skiftið (1683)
bauðst Gyðingur einn til þess að
taka þátt í vörn borgarinnar, og
bað um að sér yrði fengin byssa
og skotfæri. Þegar hann hafði
fengið byssuna og töluvert aí
skothylkjum, ætlaði hann að
skjóta til marks, til þess að sjá
hvort nokkuð lið væri í byss-
unni. Hann tróð skothylki í
hlaupið, en reif ekki gat á aftur-
enda þess, eins og siður var á
þeim dögum, til þess að púðrið
kæmist upp í tundurgatið. Auð-
vitað brann ekki inn í hyssunni-
“Þú verður að láta meira í
hana,” hugsaði Gyðingurinn með
sér, og svo tróð hann öðru skot-
hylki tid í hlaupið; en það fór á
sömu leið. Þá lét hann þriðja
skothylkið í byssuna, og er ekki
vildi enn brenna inn í byssunni,
tróð hann fjórða, fimta og að
lokum sjötta skothylkinu í hana;
en aldrei brann inn i henni. Þa
átti undirforingi einn af tilviljun
leið fram hjá honum. Gyðing-
urinn kallaði til hans, og sagð*
honum, að ómögulegt væri að
skjóta úr byssu þeirri, sem sér
hefði verið fengin. Undirfor-
inginn athugaði lásinn, og sa
fljótlega, hver orsökin var: að
ekkert púður var í tundurgatinu
eða á pönnunni. Hann helti
púðri inn um tundurgatið, svo
mi'klu sem inn um það komst.
lét púður á pönnuna, og rétt*
svo Gyðingnum byssuna. Gyð-
ingurinn “hleypti af,” og byssan
flaug langar leiðir burt, en sjálf-
ur skall hann aftur á bak til
jarðar. Undirforinginn hljóp af
stað til þess að sækja byssuna,
en þá spratt Gyðingurinn alt í
einu á fætur og kallaði: “í guð-
anna bænum látið þér hana vera;
hún skýtur fimm sinnum ennþá,
jví að eg var búinn að láta sek
skothylki í hana!”
C A N A D A
K A L L A R
Canada hefir ástæðu til þess að telja I.lessanir sinar á þessum reynslu-
dögum.
Canada er þrjú þúsund mílur í burtu frá drunum byssanna, sem eru
að evðileggja Norðurálfuna.
Hið hreiða Atlantshaf þenst út miJli vor og hinnar grimmúðugu villi-
mensku þýzkra hersveita.
Sterkustu flotar í heimi — sá brezki, ameríski og Canadiski, halda
vörð á höfunum milli vor og óvinanna.
Vér eigum volduga, vinveitta þjóð, að líkindum þá auðugustu og
sterkustu í heimi að nágranna.
Canada má vel við fórnum sínum
Þetta stríð er vélastríð.
Vér höfum nikkel . . . kopar, blý . . . zink og önnur efni, sem her-
gagnaframleiðslan þarfnast. Vér eigum aðgang að járm. Vér getum
steypt stál.
Vér eigum skipulagðan iðnað til að nytfæra þessa málma og búa tiJ
flutningsbíla, brynvagna, byssur, loftför og skip.
Vér eigum æfða verkamenn og verksmiðjur, til samræmdrar heildar-
framleiðslu.
Canada á hveiti og aðrar matvælabyrgðir.
Látum oss telja hlessanir vorar og spara við oss.
Canada er auðugt land — eitt af auðugustu löndum í heimi í hlut-
föllum við fólkstöluna. Látum oss leggja fram nlla þá krafta, er vér
eigum yfir að ráða. Hin þjóðlega framtíð vor h\llir á Sigri.
Vér verðum að sigra til þess að lifa.
Fleiri kröfur bíða framundan
íbúar þessa lands hafa fengið inargar" kröfur um fjárframlög siðan
Canada fór í striðið á hlið Breta.
Og það verða bornar fram fleiri kröfur.
Látum oss horfast í augu við framtíðina án ótta.
Canada getur borið byrðina.
En sérhver Canadamaður verður að bera sinn hluta af byrðinni.
Þetta er alvarlegasta augnahlikið í sögu vorri. Látið söguritara fram-
tíðarinnar segja um Canada, eins og þeir munu segja um móður-
landið: “Þetta var þeirra ánægjulegasta augnablik.”
Beitið yður undir byrði yðar og ... lyftið
D E P A R T M E N T O F F I N A N C E, C A N A D A
Maður einn kom nýlega inn
til gleraugnasala, til þess að
kaupa sér gleraugu, því að hann
hafði heyrt, að margir ættu hæg-
ara með að lesa með gleraugum,
heldur en gleraugnalaust. Þegar
hann hafði reynt nokkrar tylftir
af gJeraugum, og ekki fundið
nein, sem hann gat lesið með,
spurði gleraugnasalinn hann að
lokum, hvort hann hefði nokk-
urntíma lært að lesa. “Nei, auð-
vitað ^þki!” svaraði maðurinn:
“hvern þremilinn sjálfan ætti
eg þá að gera við gleraugu?”
* * *
Prestur einn, er þótti freniur
lélegur ræðumaður, var orðinn
svo vanur því, að kirkjubekk-
irnir væru þunnskipaðir, að
hann messaði oft, þótt ekki væru
nema fáeinar hræður viðstaddar.
Sunnudag einn voru aðeins þrir
menn í kirkjunni, auk prestsins
og meðhjálparans, og þegar þeim
fór að leiðast ræða prestsins,
stóðu þeir upp og gengu út-
Lítilli stundu síðar fór ineð-
hjálparinn upp í stólinn t'*
prestsins og mælti: “Hérna er
lykillinn, prestur minn; þc'
gerið svo vel að loka á eftir yður-
þegar þér eruð búinn, því að nU
fer eg.”
Munkur einn, sem fyrir nokkr-
um árum hafði verið heimilis"
kennari hjá rússneskum greifu,
tók sér ferð á henclur til þess
að heimsækja greifann og fólk
hans. Var honum tekið með
fögnuði miklum á heimili greif-
ans, og veitt ríkmannlega. En
hann var þreyttur eftir ferða-
lagið, og vildi þess vegna gjarnan
fara snemma að sofa, og löngu
fyrir venjulegan háttatíma var
honum fylgt til svefnherbergis
sins. Hann háttaði og sofnaði
undir eins. En hann hafði ekk'
sofið meira en hálfa klukku-
stund, þegar þjónn einn kemur
inn til hans og vekur hann, <>p
biður hann um að flytja sig ýf>r
í rúm greifans. Munkurinn hélt,
að sér hefði máske af vangá ver-
'ið vísað á annað rúm, heldur en
hánn átti að sofa i. og fór þv*
eftir tilmælum þjónsins. E»
þegar hann hafði legið hér um
bir hálfa klukkustund í ÞesSl1
rúmi, kom þjónninn aftur,
bað hann að flytja sig yfir i rúm
greifafrúarinnar. Munkurinn
varð hálf gramur í geði, en ge*^1