Lögberg - 22.05.1941, Blaðsíða 3

LÖGBEBG, FIMTLDAGINN 22. MAÍ, 1941
3
þó það, sem fyrir hann var
•agt. ()g nú vonaði hann, að
hann fengi að sofa í friði það
sem eftir væri næturinnar. En
hér um bil hálfri stundu síðar
kemur þjónninn ennjiá einu
sinni, og biður munkinn um að
flytja sig yfir í rúm greifadótt-
urinnar. Þá var munkinum nóg
boðið, og hann afsagði með öllu
að flytja sig oftar. Þjónninn
fór til greifans. og sagði honum
að munkurinn fengist ekki til að
flytja si;g í rúm greifadótturinn-
ar. Það kom nú í ljós, að [>etta
var alt misskilningi þjónsins að
kenna. Hann var nýkominn í
vistina, og vissi ekki, að rúm-
vermirinn (brúsi með heitu vatni
í) var þar á heimilinu ætið kall-
aður “munkur.”
—(Heimilisblaðið).
Ákveðið að hœtta
Englandssiglingum
og svo átöddu
Snmningnr við sendiherrn
fíretn, Mr. Howard Smith.
Á fundi, sem ólafur Thors
atvinnumálaráðherra hélt í gær-
kvöldi með útgerðarmönnum og
tulltrúum sjómannafélaganna,
bar hann fram eftirfarandi til-
lögu, sem samþykt var með sam-
hljóða atkvæðum:
“Fundurinn ályktar að beita
sér fyrir þvi, að íslenzk fiski-
skip og flutningaskip leggi, að
svo stöddu, ekki út úr íslenzkri
höln áleiðis til Bretlands, og
heldur ekki úr brezkri höfn á-
leiðis til íslands.”
Með samþykt jæssari má telja
víst, að Englandssiglinguin sé
hætt.
Eorsaga málsins er jiessi:
A mánudaginn gengu nokkrir
l'tgerðarmenn á fund atvinnu-
málaráðherra, til þess að ræða
við hann um hið nýja viðhorf í
siglingamálunum; meðaJ annars
hvort tiltækilegt væri að halda
uppi siglingum, eða hvort þær
skyldi stöðvaðar.
f gærmorgun komu saman á
timd fulltrúar frá eftirtöldum
sjómannafélögum til þess að
'æða um hina auknu siglinga-
hættu, Sjómannafélagi Rvíkur,
1 élstjórafélagi Islands, Skip-
stjórafélaginu Aldan, Skipstjóra-
°g stýrimannafélaginu Ægi, Skip-
stjóra- og stýrimannafélagi
Reykjavíkur, Fél. ísl. loftskeyta-
manna og Sjómannafélagi Hafn-
arfjarðar.
Fundurinn sendi Hermanni
Jónassyni forsætisráðherra bréf,
har sem segir m. a. að ofantaldir
fulltrúar sjómanna, telji að
s'glirtgar geti ekki haldið áfram,
^rteð sama hætti og verið hefir.
þar eð skipin megi telja björg-
rtnartækjalaus, þar eða skeytum
hernaðaraðila er fyrst og fremst
beint að björgunartækjum og
rtiönnum. Þar segir ennfremur,
að stöðva beri siglingar frá land-
lnu um sinn, meðan ieitað sé að
rtiöguleikum til að gera sigling-
urnar öruggari fyrir skip og
rtienn.
Skoraði fundurinn á ríki;
stjórnina að beita sér fyrir þ>
f) að sjá um að skip sigli ekf
tll utlanda að svo stöddu, og 2
a<5 umræður hefjist tafarlaus
rtulli ríkisstjórnar, útgerðai
rtianna og sjómanna, um leiði
til öryggis siglingum.
h orsætisráðherra afhenti óla
J hors atvinnumálaráðherra bre
þetta frá fulltrúafundinum, e
ar>n kallaði saman fund ful
trua utgerðarmanna og sjómann
h 6 e. h. Stóð sá fundur t
k|- að ganga 9, og lyktaði ine
, að ályktui) sá varð gerð, sei
íiður er skýrt frá.
Er i ályktun þeirra gengi
eugra en var í bréfinu frá ful
trúafundinum í gærmorgun, þa
sem þar er ger^ r^g fyrir a
anna skipum, að leggja ú
'rezkri höfn áleiðis hingað.
En áður en atvinnumálaráí
eria hélt fundinn í gærkvök
atði hann haft tvo fundi í ga
með sendiherra Breta, Mr. Hov
ard Smith, annan kl. 2^2—4
hinn kl. 5Vá e. h. Ræd'di ráð-
herrann við sendiherrann um að
heimild yrði rýmkvuð til að nota
talstöðvar í skipum og önnur
atriði viðvíkjandi siglingunum.
En of snemt er, að svo stöddu,
að skýra nánar frá Jieim samn-
ingum.
Þrír togarar voru hér ferðbún-
ir í höfninni í gær. Þeir fara að
sjálfsögðu ekki.
—(Mbl. 12. marz)
Skipaleátir
á Atlantshafi .
BARÁTTA VIÐ STORMA
OG STYRJÖLD
í eftirfnrnndi grein lýsir nme-
rískur blnðnmnður hinni þraut-
seigu bnráttu sjómunnsins,
sem um höfin siglir á ófrið-
nrtimum. Jnfnfrnmt er sngt
frá hinu árvakra gæslustarfi
brezka flotans mcð skipalest-
unum, sem flytjn vopn og
vistir til og frá Bretlandi.
Viku eftir viku leggja skips-
hafnir tundurspillanna, varð-
skipanna og hinna vopnuðu tog-
ara úr brezkum höfnum, til
jiess að fylgja verzlunarflotum
Bretlands á leið þeirra uin
heimshöfin.
Hinir æðisgengnu stormar og
hinn bitri kuldi Atlantshafsirts
er þessum mönnuin flotans, sem
stöðugt horfast í augu við hætt-
ur kafbátanna, aðeins þáttur í
hrjúfri lífsbaráttu.
Þetta starf þeirra er unnið í
kyrþey og gefur fá tækifæri til
rómantiskra hetjudáða, en • er
engu að síður sízt þýðingar-
minna en afrek brezka flughers-
ins í loftinu. Án þessara manna
og skipsfarmanna, sem þeir
leiða í örugga höfn, myndu
Bretar svelta, verksmiðjur þeirra
myndu hætta að framleiða.
Frásögn sú, sem hér fer á
eftir, er helguð þessum mönnum.
* * *
Með brezkum tundurspilli,
1500 tonn að stærð, fór eg frá
ihöfn einni á vesturströnd Bret-
lands. Hlutverk okkar var að
fylgja skipalest yfir Atlantshaf.
Þetta voru 21 skip; 7 til viðbót-
ar áttu að bætast í hópinn frá
annari höfn. Þessi skip voru
ýmsra þjóða. Sex voru norsk,
tvö hollenzk, tvö grísk, eitt
sænskt og hin brezk.
Frá stjórnpalli tundurspillisins
kallaði skipstjórinn, góðlegur
ungur maður, sem komist hafði
með skip sitt og sjóliða óskadda
frá hildarleiknum í Dunkirk,
skipunarorð sín gegn um hátal-
ara til skipanna:
“Hraðið yður.” “Þetta er
seinasta tækifæri til að þér kom-
ist með skipalestinni.” Númer
20, jiér eruð ekki í réttri linu.”
Inni í miðri skipalestinni sá-
um við 3 stór farþegaskip, sem
höfðu innanborðs börn, sein ver-
ið var að flytja úr landi. Tvö
skipanna voru á leið til Mon-
treal, en eitt til Suður-Ameríku.
Þegar við fórum fram hjá sáum
við börnin, öll með björgunar-
belti, i hundraðatali við borð-
stokkinn. Mörg hundruð barns-
radda heyrðust syngja: “Það
verður altaf til England.”
Klökkir í huga báðum við
þeirrar bænar, að ekkert henti
að ininsta kosti þau á leiðinni,
sem fram undan var.
Við vissum, að við máttum
vænta jiess, að á okkur yrði ráð-
ist áður en hálfur dagur væri
liðinn frá því að lagt var úr
höfn. Við höfðuin fengið skeyti
um, að tveímur flutningaskipum
hefði verlð sökt af kafbáti og að
’fjöldi þýzkra kafbáta myndi
liggja í leyni á fjölförnustu
skipaleiðum yfir AtlantshafitS.
* * *
Veðrið leit út fyrir að verða
vont. Þegar við fórum út úr ár-
mynninu fórum við svo nálægt
tungurspilli, sem kom á móti
okkur, að við sáum að tveir af
björgunarbátum hans voru brotn-
ir af sjóum, þar sem þeir héngu.
Það hafði verið 10 daga storm-
ur og það var vist eitthvað af
vetrinum eftir handa okkur.
Tundurspillir, sem er 300 feta
langur og 30 feta breiður, er
ekki stöðugt sjóskip. Tvo daga
af jieim sjö, sem eg var þar um
borð, var svo ókyrr sjór, að það
var áhættusamt að ganga uin
þilfarið. Við urðum í 7 daga að
sofa í fötunum með björgunar-
beltin spent á okkur. Eg hefi
aldrei verið nema í meðallagi
góður sjómaður og tilhugsunin
um ferð um Atlantshaf á tund-
urspilli vakti hjá mér velgju-
kend áður en eg sté upp í lestina
í London. En maður neitar
ekki boði flotamálastjórnarinnar
um að fá að vera með í skipa-
fylgd um Atlantshaf. Eg hafði
því ásamt fréttaritara frá United
Press, heiðurinn af því að vera
fyrsti ámeríski fréttaritarinn,
sem leyft var að fylgjast með
skipalest í herskipafvlgd um
Atlantshaf.
Ferð okkar þokaði kyrlátlega
áfram. Á öðrum degi heyrðum
við af loftskeyti, að flutninga-
skipi hafði verið sökt um það bil
60 mílum á undan okkur.
Nokkrum klukkustundum síð-
ar komuni við að því ennþá á
floti, en með gapandi sár á bóg
sínum el'tir tundurskeytí. Skips-
höfnin hafði farið í bátana og
var nú hvergi sýnileg á hinum
þungu sjóum. En fiskiskip eitt
hafði komið á vettvang og var 5
manna skipshöfn þess að reyna
að koma dráttartaug í skipið.
Það sýndist fljótt á litið ófram-
kvæmanlegt verk fyrir smá
fiskiskip að draga stórt flutn-
ingaskip til hafnar, svo skip-
stjóri tundurspillis okkar kallaði
í gegnum hátalara sinn til fiski-
mannanna, að hann myndi senda
skeyti eftir dráttarbátum, sem
dlrægju skipið til Belfast. En
þeir á fiskiskipinu vildu ekki
heyra það. Þeir höfðu fundið
það fyrst og ef þeim tækist að
bjarga því, myndu björgunar-
laun þeirra verða um 5000
sfcerlingspund á mann, eða meira
en þeir gætu fiskað fyrir á mörg-
um árum.
Við skildum við jiá þar sem
þeir ennþá voru að reyna að
klifra upp á skipið til þess að
festa þar dráttartaugum sínum.
Næsta dag fréttum við. að
þýzk sprengjuflugvél hefði ráð-
ist á annað kaupskip 100 milum
á undan okkur og skyttur okkar
stóðu vongóðar á stöðum sínum
allan daginn án þess að nokltuð
skeði. Einu flugvélarnar, sem
við sáum voru brezkar, Ansons
og Stranraers og stórir Sunder-
land-flugbátar. sem sveimuöu
yfir skipalest okkar og gáfu
glögt auga að skuggum undir
haffletinum. sem til kynna gætu
gefið nálægð kafbáta.
* ★ ★
Þegar fjórði dagurinn var lið-
inn skildum við við jiessa skipa-
lest, sem var á vesturleið, oig
héldum í norðurátt til þess að
mæta annari, sem var að koma
frá Montreal og New York.
Henni áttum við samkvæmt fyr-
irfram ákveðnu stefnumóti, að
mæta snemma næsta morguns.
Dagur ljómaði, en þoka var á
og skipalestina hvergi að sjá.
Við sigldtim í krákustigum fram
og aftur um svæðið, sem við
töldum að leið hennar lægi um,
en jiar sem við höfðum sjálfir
ekki séð til sólar í tvo sólar-
hringa, voruin við ekki einu
sinni vissir um okkar eigin
stöðu. Það var ekki fyr en þok-
unni hafði létt af, um kl. 4 um
daginn, sem við sáum skipalest-
ina út við sjóndeildarhringinn
framundan.
Þetta var mjög mikill floti. I
sjónaukanum taldi eg 45 skip,
5 jieirra sem brezki fáninn blakti
nú yfir, voru hertekin jiýzk skip,
sem nú voru í þjónustu Breta.
Á þilfari þeirra gat eg greint
amerískar flutningabifreiðar,
sjúkravagna og flugvélahluta.
Rétt fyrir dinnnuna var skips-
höfn tundurspillisins kvödd út,
hver maður til sinnar stöðu.
Þetta var æfing. í samræmi við
fyrirskipanir slcipstjórans kall-
aði sjóliðsforingi nr. 1 út skip-
anir sínar til skyttanna.
Rétt í þertnan mund bárust
skipstjóranum skeyti, jiar sem
honum var ráðlagt að breyta um
stefnu, vegna þess að kafbátur
væri um 20 mílur framundan.
Varla hafði hann sagt frá þessu,
er ógurleg sprenging varð, sem
hristi alla skipalestina.
“Tuttugu milur framundan,
hvert í heitasta . . .-” hreytti
skipstjórinn út úr sér. Aftur-
hluti seinasta skipsins í þeirri
röð, sem lengst var frá okkur,
þeyttist i loft upp, en féll síðan
í sjóinn. önnur skip í skipa-
lestinni breyttu um stefnu og
héldu rakleiðis áfram frá jiessu
sjónarsviði, en hraðskreiðasta
kaúpfarið hinkraði við til þes^
að bjarga þeim, sem eftir lifðu
af hinu sokkna skipi.
VTið geystumst til staðarins,
sem skipstjórinn taldi að tund-
urskeytinu hefði verið skotið frá.
Það var ofsastormur. Sjóarnir
þeyttust yfir bóg tundurspillisins
og jafnvel yfir stjórnþallinn.
Skipið kastaðist til eins og
korktappi. f hvert skifti sem
tundurspillirinn sneri snögglega,
hallaðist hann, svo að þeir, sem
voru á þilfari, urðu að halda sér
í keðjurnar kring um skotturn-
ana, til þess að falla ekki fyrir
borð.
Þó að við lieyttumst fram og
aftur í tvo klukkutíma, gátum
við ekki haft upp á þessum kaf-
bát og urðum loks að halda aft-
ur af stað til Jiess að taka okkur
varðstöðu við halann á skipalest-
inni.
Þegar í höfn kom nokkrum
dögum seinna, safnaði eg saman
tilkynningum þýzku herstjórnar-
innar þessa viku. Tilkynningin
um árásina á skipalest okkar er
ágætt dæmi um, hvernig nazistar
telja sig ná “góðum árangri" á
hafinu í baráttunni gegn Bret-
landi.
Kaupfarið, sem við höfðum
mist, — hið eina, sem minn
tundurspillir á 10 mánaða fylgd-
arstarfi á Atlantshafi hafði orð-
ið að sjá á bak, — var 5000
t°nn. Fimm af skipshöfninni
höfðu verið drepnir þegar tund-
urskeytið sprakk. en hinir 26
höfðu verið dregnir upp í björg-
unarskipið.
Tilkynningin taldi þrem skip-
um samtals 29,000 tonn hafa
verið sökt. Eitt skipanna hefði
verið 12 þús. tonna olíuskip!!
* * *
Morguninn eftir rann upp
heiður og bjartur. Sjóana hafði
lægt og skipalestin mjakaðist
tignarlega áfram.
Aðeins fallbyssurnar yfir höfði
inér og djúpsprengjurnar, sem
lágu í röðum fyrir neðan mig,
sýndu að ferðalag mitt yfir At-
lantshaf að þessu sinni var á
styrjaldartímum.
Skyndilega heyrðist hróp frá
verðinum. “Tinfiskur” (tund-
urskeyti) þau 50 fet fyrir fram-
an okkur beint af augum inn í
skipalest okkar. Með öndina í
hálsinum biðum við hjálparvana
þess, að sprenging yrði í fyrstu.
skiparöðinni. Það var enginn
timá til jiess að aðvara þau, og
það 'hefði verið þýðingarlaust
fyrir alla skipalestina að breyta
um stefnu eða að staðnæmast.
Okkur fanst við standa og
híða i margar klukkustundir.
Við gátuin nauinast trúað liví, að
tundurskeyti færi svo í gegnum
45 skipa lest að það hitti ekkert
Jieirra. En svo undursamlega fór
engu að siður.
Við létum varðskipunum eftir
að fylgja skipalestinni áfram
með breyttri stefnu. En skip-
sljóri tundurspillisins mældi út
líklega stöðu kafbátsins. Við
héldum áfram á fullri ferð. Rétt
í jiann niund, sem mælitæki okk-
ar staðfestu, að kafbátur væri i
námunda við okkur, þaut annað
tundurskeyti framan við stefnið
hjá okkur, þau áfram út í busk-
ann. f staðinn fyrir að kafa,
hafði kafbáturinn haldið sig uppi
'N
KAUPIÐ AVALT
LUMBER
hj*
THE EMPIRE SASH & OOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
á yfirborðinu til þess að gera
aðra árás á okkur.
Þegar við hægðum á ferðinni
til þess að finna nákvæmlega
stöðu kafbátsins, kom Sund'er-
land-flugbáturinn sem fylgt
hafði skipalestinni á fleygiferð
og kastaði niður sprengju á lang-
an, dimman skugga undir haf-
fletinum.
“Kiafbátur að kafa,” gáfu ljós-
merki frá flugbátnum til kynna.
“Viðbúnir við djúpasprengj-
urnar,” kallaði skipstjórinn frá
stjórnpalli tundurspillisins.
“Viðbúnir við djúpsprengjurn-
ar,” bergmálaði frá liðsforingj-
anum aftur á skipinu.
Á fullri ferð var stefnt að
staðnum, þar sem sprengjunni
hafði verið kastaðv Matsveinn-
inn, sem ekki gat setið á sér,
skaust upp á þilfar og nú runnu
djúpsprengjurnar í hafið. Á fá-
um sekúndum heyrðust margar
sprengingar.
Geysihá vatnssúla þeyttist hátt
i loft upp og skutur tundurspill-
isins lyftist upp úr sjónum og
hristist hroðalega.
Við köstuðum fleiri djúp-
sprengjum á sama stað. Sunder-
landbáturinn kom nú aftur og
kastaði þremur sprengjum. Við
gerðum aðra djúpsprengjuárás.
Sprengjurnar sprungu á feikna
dýpi. Hundruð fiska flutu upp.
Þegar yfirborðið hafði kyrst
fórum við með hægri ferð um
svæðið. Af kafbátnum sást nú
ekkert og mælitækin greindu
hann ekki.
Meðan við biðum þarna i eftir-
væntingu flaut þykk olíubrák
upp á yfirborðið og breiddist út
yfir stórt svæði. Sjóliðarnir og
foringjar um borð í tundurspill-
inum rálcu upp fagnaðaróp og
þegar flugbáturinn flaug yfir
staðinn. sendi flugstjórinn okk-
ur sigurmerki.
Um nóttina senduin við flota-
stjórninni skeyti um, að Bret-
land ætti í höggi við einum kaf-
bát færra en áður. Næsta morg-
hn fylgdum við skipalestinni inn
í írska sundið, milli irlands og
Kintyrediöfðans á Skotlands-
strönd.
í skýjunum fyrir ofan okkur
beyrðum við í þýzkum flugvél-
um og skyttur okkar stóðu reiðu-
búnar við byssurnar. En áður en
til okkar kasta kæmi komu þrjár
brezkar Hurricane-flugvélar og
eftir það heyrðum við ekki meira
frá Þjóðverjunum.
Á einni viku höfðum við fylgt
63 kaupskipum og mist eitt. í
frska hafinu mættum við annari
skipalest, með 51 skipi, sem var
á útleið, og þegar við komum til
hafnar okkar var þar fjöldi skipa
saman kominn, búinn til sigling-
ar. Þannig heldur baráttunni
stöðugt áfram.
- — (Lesb. Mbl.).
$uðineðð
DR. B. H. OLSON
Phones: 35 076 . 906 047
Consultatlon by Appointment
Only
Heimlii: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medlcal Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 22 S66
•
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
artb

(íLaibð
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 21 834—Oífice timar 3-4.30
•
HeimiU: 214 WAVERLET ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manitoba

DRS. H. R. & H. W.
TWEED
Tannlœknar
•
406 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 26 646 WINNIPEG
DR. ROBERT BLACK
SérfrætSingur I eyrna, augna, nef
og h&lssjúkdðmum
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
ViðtalsUmi — 11 til 1 og 2 tll 6
Skrifstofuslmi 22 251
Heimilissiml 401 991
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
•
506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Home Tel^jphone 27 702
DR. K. J. AUSTMANN
512 MEDICAL ARTS. BLDCS.
Stundar eingöngu Augna-
Eyrna-, Nef- og Háls-
sjúkdðma.
DR. J. T. CRUISE, 313 Medical
Arts Bldg., lttur eftir öllum
sjúklingum mlnum og reikning-
um I fjærveru minni.
Talsími 23 917
J. T. THORSON, K.C.
islenzkur lögfrœ/Utiffur
•
800 GREAT WEST PERM. Bldg
Phone 94 668
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG., WPEG.
•
Fastelgnasalar. Lelgja hús. Ot-
vega penlngalún og eldsábyrgð,
bifreiðaábyrgC o. s. frv.
PHONE 26 821
Dr. S. J. Johannesson
. 806 BROADWAY
Talsimt 30 877
•
Viðtalstlmi 3—5 e. h.
H. A. BERGMAN, K.C.
islenzkur lögfrœöingur
•
Skrlfstofa: Room 811 McArthur
Buildlng, Portage Ave.
P.O. Box 1656
Phones 95 062 og 39 043
A. S. BARDAL
848 SHERBROOOKEíST.
Selur llkklstur og annast um út-
farir. AUur útbúnaður s& besU.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu taislmi 86 607
Heimilis talslml 501 662
ST. REGIS HOTEL
286 SMITH ST., WINNIPEG
•
Pœgilegur og rólegur hástodur
4 miðbiki borgarlnnar
Herbergi 22.00 og þar yfir; með
baðklefa $3.00 og þar yfir.
Ágætar méltlðlr 40c—60c
Free Parking for Ouestt