Lögberg - 09.04.1942, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. APRÍL, 1942
Á SKARÐSHEIÐUM
Fimli kapíiuli
Það var að áliðnum degi, fáum vikum eftir
að Joan kom heim úr austurför sinni, er hún
á leið heim frá þorpinu nam staðar hjá húsi
Ivans og hitti hann þá þar nýkominn ríðandi á
hesti sínum frá starfi úti á engjum. Hann
bauðst til að ríða á leið með henni.
Þau lögðu þegar á stað styztu leið þvers
um engið og upp á dálitla hæð nálægt ianda-
mótum búanna, þaðan sem grösug engi Ivans
blöstu við á aðra hlið. en víðlendara og sneggra
beitilánd Lindens á hina.
“Það virðist mannlaust þarna heima hja
þér,” sagði Ivan.
“Piltarnir eru úti í verstjöldunum að búa
sig undir haustsmölunina,” sagði Joan. “Þeir
fara nú bráðum að reka alla hjörðina heim á
leið niður úr hæðahögunum.”
“Hvað marga gripi ætlar Dale að senda
til markaðar þetta árið?”
“Milli 300 og 400 tvævetur gripi,” svaraði
Joan með vandræðasvip á andlitinu, og spurði
svo: “Hvenær ætlar þú, Ivan, að segja pabba
frá heysölu þinni? Pabba og Akers og Jenkins
og hinum öllum? Pabbi hefir í hyggju að
halda eítir mörgum vænum eins árs gömlum
kálfum, sem eg veit honum tekst ekki að fóðra
allan veturinn á því heyi, sem hann hefir nú
til umráða, einkum ef snjóar koma snemma.
Þú ættir að segja þeim öllum frá samningum
þínum um að selja stjórninni alt hey þitt. Eg
hefi verið mjög óróleg út af þessu. Og þú vilt
ekki lofa mér að hafa orð á því við nokkurn
mann.”
“Eg segi þeim það,” sagði Ivan styttings-
lega, “jafnskjótt og eg fæ skriflegt tilboð um
kaup á landinu, frá Washington. Eða frá
Ogden. Það kemur kannske þaðan. Eg vil
ekki eiga neitt á hættunni um það, að einhver
smeygi sér inn í sölumálið og eyðileggi það
fyrir mér.”
“Hvernig gæti nokkur gert það?”
“Það veit eg nú ekki. En eg vil ekki eiga
neitt í hættunm. Eg vil að þetta leiðist alt út
eins og eg hefi áformað það, og ætla mér ekki
að gera það háð tilviljaninni einni.”
“En, Ivan, nábúar þínir—”
“Vertu ekkert óróleg út af þessu, Joan.
Hafi eg ekki fengið lagalegu samningsskjöiin
um það bil sem bændurnir eru reiðubúnir til
að velja úr hjörðum sínum til útsendingar, þa
læt eg þá vita fyrirætlanir mínar um þetta.
Eg vil syna þeim alla sanngirni.” Ivan færði
sig nær hesti hennar. “Joan, hvenær ætlar þu
að segja mér ákveðið um huga þinn viðvíKj-
andi því að við giftum okkur? Eg heíi nu
ráðstaíað öilu um framtíð okkar. Heit að þaö
myndi verða þér undravert ánægjuefni; og þu
— þú segir þó ekkert. í hvert sinn, sem eg
minnist a þetta við þig, svarar þú aðeins:
‘Bíddu ögn lengur, Ivan, alt er á ringulreið
fyrir mér.’ Nú er þetta líka alt að ruglast fyrir
mér. Eg skil ekkert í þessu, Joan. Þegar eg
sá þig nú nema staðar hér við húsið, hélt eg
þú værir komin til — að svara mér.”
Joan dró andann þunglega að sér.
“Það er eg nú líka, Ivan. Eg hefi hugsað
um þetta aftur og aftur á alla vegu, og mér
fellur ósköp þungiega að — segja þér það. Alt
samband milii okkar hefir verið svo unaðslegt,
við höfum verið góðir vinir svo lengi, og eg
hefi reynt svo mikið að líta á allar kringum-
stæðurnar eins og þú, en er það bara ómögu-
legt. Þú segist hafa gert alt þetta mín vegna,
Ivan. Það staðhæfðir þú um daginn. Úr þvi
svo er, og væri eg í þínum sporum, þá geröi
eg þetta — ekki.”
“Nú skil eg. Þú ætlar, með öðrum orðum,
ekki að giftast mér.”
“Hamingjan góða, Ivan, hvernig ætti eg
að geta það? Eg á við samkvæmt þeim fyrir-
ætlunum, sem þú hefir sett þér, að selja stjórn-
inni hey þitt og svo land þitt líka, til þess hún
geti aukið elgsdýrahjörðina — okkar skæðasta
óvin. Hvernig gaéti eg gert slíkt, föður mínum
þvert um geð? Þú virðist ekki skilja það, að
með þessu ert þú að mynda hér tvo andstæða
flokka, þar sem þú ert sjálfur á aðra hliðina
en alt dalsfólkið á hina. Pabbi hefir altaf sagt,
að fyrsta sporið í þessa átt yrði til myndunar
þjóðgarðs hér og útrýmingar hjarðlandabú-
anna. Við yrðum þá öll að flæmast burtu
héðan. Eg trúi því, að hann hafi þar rétt
fyrir sér.”
Ivan hló. “Ef til vill lítur hann á þetta í
réttu ljósi.” x
“Og hann segist flytja héðan burtu, sé á
þessu byrjað. Og eg trúi honum til þess líka.”
“Maður á hans aldri gæti ekki gert það.”
“Haldir þú það, þekkir þú hann ekki.”
“Þú hefir rangt fyrir þér í því, Joan, að
tileinka þér annara hugsanir. Eina leiðin til
að komast áfram, er að hugsa um eiginn hag
sinn.”
“Nei, Ivan.”
“Ef föður þinn skyldi fýsa að fara héðan.
þá gæti hann gert það, er það ekki? Hann
kom hingað aleinn, Joan.”
“Þá var hann ungur. Nú er hann gamall
maður.” Joan leit rannsakandi augum á Ivan.
“Eg skil ekki hvernig þér getur dottið í hug
að eg gæti látið pabba fara og setja einan á
stofn nýtt hjarðver. Eg myndi aldrei taka þaö
í mál, og það ættir þú að vita, Ivan, og vertu
svo vænn að selja ekki landið þitt. Gerðu það
ekki. Við höfum öll verið svo ánægð hér, og
— svo kemur þetta nú að. Mér geðjast ekki
að því. Eg má ekki til þess hugsa. Haldir þú
fast við þessa fyrirætlan þína, þá getum við
aldrei gift okkur.”
Ivan horfði hugsandi á Joan eitt augnablik.
“Joan,” sagði hann, “eg hefi opinberað þér
ást mína, og eg elska þig einlæglega. Þú ert
það eina, sem eg þrái, Joan. Eg hefi verið að
hugsa um okkur bæði við þetta — í sameining.
I því hefði .eg eitthvað til að bjóða þér. sem
konu ráðsmanns Bandaríkjastjórnarinnar yfir
elgsdýrahjörðunum. En þú skeytir ekkert um
það. Jæja þá. Ef eg hætti svo við allar þess-
ar fyrirætlanir mínar og héldi bara áfram bú-
skapnum, vildir þú þá lofast til að giftast
roér?”
“Þú átt við að þú myndir þá hætta við
alt þetta umstang?”
“Já.”
“Eg skil það.”
“Þú skilur það.” Ivan hló biturlega. “Þu
skilur það! Jæja þá, Joan, en hvað er um
svarið við spurning minni? Eg skyldi hætta
við alt þetta, ef þú vilt giftast mér. Þetta er
nógu skýrt og ákveðið, er það ekki?”
“Ó-jú.”
“Jæja þá?”
Joan greip fastar um beizlistaumana, þrýsti
hnjánum eintrjáningslega að síðum hestsins, og
starði út yfir búgarðavera-grundirnar.
“Joan!”
Hún eins og áttaði sig og sagði í bænar-
rómi: “Ivan, lofaðu mér að hugsa ögn lengur
um þetta. Fáeina daga. Vertu svo vænn að
gefa mér umhugsunarfrest—”
“Nú, jæja, eg hygg svo verði að vera!”
Ivan lamdi hælunum óþyrmilega í hest
sinn, sneri honum skyndilega við og reið á
harðastökki heim á leið.
Er Joan nálgaðist heimili sitt kom hún
auga á ókunnan hest, er bundinn stóð við kvía-
girðinguna.
Þegar hún reið fram hjá hestinum og yfir-
vegaði hann nánar, sá hún greinilega Bar M-
merkið á honum og hjarta hennar fór að flökta,
án þess hún gæti gert sér nokkra grein fyrir
ástæðu til þess. Hún afsöðlaði hestinn, hleypti
honum inn í kvína og gekk svo heim í húsið.
Hector var í óða önn að tilreiða kvöldverðinn.
Joan hengdi upp hatt sinn og smeygði sér úr
leðurkápunni. Þá báruSt henni karlmanna
raddir út úr setustofunni.
“Joan!” heyrði hún föður sinn kalla.
Hún fór inn í stofuna. Þar sat þá Philip.
“Hér er ferðavinur þinn,” sagði Linden.
Philip stóð á fætur. “Hello, Joan!” sagði
hann.
“Ó, hello. Þér komust loks upp hingað?”
“Hann vill fá eitthvert verk að vinna,”
sagði Linden, og gretti sig brosandi. “Þarna
situr hann og segist vita það, að hann sé til
einskis nýtur, en vill samt fá eitthvað að gera.
Eins og fyrir fæði sínu.” Svo leit Linden á
bréfmiða, er hann héít á. “Hann kom með
þennan miða frá Lawrence.”
Joan og Philip tóku sér sagti. Hann leit
til hennar, kafrjóður í andliti.
“Eg hefi verið að æfa mig í að fara langar
leiðir á hestbaki,” sagði hann. “Mér geðjasí
vel að dalnum ykkar, eins og þér sögðuð að'
mér myndi gera, og hefi nú óbeit á tildurs-
drjólanafninu. Fyrirlít dundursverin. Vil fá
starf hér í dalnum og eiga hér heima. Um
hríð, að minsta kosti.”
Linden klóraði sér í höfðinu um leið og
hann sagði: “Nú, eg veit ekki hvernig þetta
gengur. Lawrence segir að hann sé listmálari.
Eg held ekki að nokkur listmálari gæti af-
kastað því margskonar verki —”
“Hvað búist þér við að fá kauplaust —
eftirlitsmann?” greip Philip fram í fyrir bónd-
anum, og kinkaði kolli að Joan.
“Vandinn er, að því er smölunina snertir,
að við hana þarfnast eg ekki hjálpar. Eg hefi
nú til hennar fimm smala og Joan í viðbót.
Eins og eg lít á eru það sama sem sjö. Hefði
eg of fáa til þessa, væri öðru máli að gegna,
en eins og nú stendur —”
“Hefir þú einum of fátt,” bætti Joan við.
Linden gretti sig. “Hvernig kemst þú að
þeirri niðurstöðu?”
“Eg verð ekki við smölunina núna.”
“Þú verður ekki — hvað?” Linden leit
rannsakandi augum til dóttur sinnar.
“Eg tek nú ekki þátt í smöluninni.”
“Hvað áttu við, þú ekki við smölunina.”
“Það segi eg einmitt. Eg ætla að hjálpa
Hector hér heima við. Hún þarfnast mín. Er
nú ekki eins ung og hún áður var, pabbi, og
eg —” Joan þagnaði.
“Þú hvað?”
“Eg þarf að læra húsverk. Kann ekki einu
sinni að elda nokkurn mat.” Hún leit með af-
sökunarsvip á Philip. “Eg hefi altaf riðiö um
með smölunum. Nú ætla eg að reyna — að
verða fulltíða. Eg vil læra að elda mat o^
sauma — og hirða hús — og hitt annað, sem
stúlka — sem eg —”
“Nú, eg botna alls ekkert í þessu,” sagði
faðir hennar. “Reiknar þú upp á að gifta þig,
eða hvað? Þetta gengur yfir mig, Joan.”
“Hvað um það, þá verður þú að nota
Herron við smölunina og fá þér einhvern til
að athuga girðingarnar og hafa gát á heima-
högunum.” Joan stóð upp af stólnum og gekk
áleiðis til eldhússins. Hún stóð eitt andartak
við hurðina, leit til þeirra og sagði enn: “Eg
held Philip gæti gert þetta. Og svo, á hinn
bóginn, þá hjálpaði hann þér, pabbi, við að
koma vélarparta kassanum upp í vagninn.”
Linden hló. “Hve lengi ætli kassinn sá
annars endist?”
“Vistaðu hann hjá þér,” kallaði Joan
framan úr eldhúsinu. “Það getur komið sér
vel að hafa hann við hendina.”
Linden deplaði augum framan í Philip.
“Jæja, við skulum nú sjá! — Mundir þú geta
setið á hesti nógu lengi til að ríða meðfram
girðingunum til eftirlits?”
“Eg held það.”
Linden gaut augum til eldhússdyranna.
“Eg hygg að þú sért —” hann dró þungt and-
ann — “ráðinn. Þér er bezt að fara aftur yfir
til Bar M í kvöld, tína saman dót þitt og fá
hest þar til að ríða hingað á morgunmálinu;
eg skal sjá um að senda hestinn heim þangað
aftur.”
Þeir fóru svo fram í eldhúsið.
“Eg held hann sé að ganga í óveður,”
sagði Joan.
Linden gekk út fyrir dyrnar. “Þú hefir
rétt að mæla,” sagði hann, er hann kominn
aitur. “Hvaða leið komst þú hingað, Philfip?
Yfir gömlu brúna?”
“Já!”
Linden leit til Joan. “Hví fer þú ekki og
vísar honum styztu leið að vaðinu? Það spar-
ar honum að minsta kosti klukkutíma reið.”
“Nei-nei,” svaraði Philip í mótmælarómi.
“Þess er engin þörf —”
“Það skal eg gera,” sagði Joan. “Eg get
fylgt yður yfir vaðið og verið komin heim
aftur fyrir kvöldmatartímann. Eg hefi gaman
af að ríða um úti þegar rigning er.”
“Taktu minn hest, Joan,” sagði Linden.
“Hann er í hesthúsinu.”
Sjölti kapíluli
Þau riðu þegar á stað út af hólnum, sem
bæjarhúsin stóðu á, niður snarbratta, stutta
brekkuslóð, gegnum hrísviðargróður og um
skógarlundi meðfram ánni.
Þau héldu þannig þegjandi áfram nokkurn
spöl, unz Philip sagði: “Fæddust þér hér á
þessu landi?”
“Já, fyrir tuttugu árum. Þegar pabbi var
ungur maður kom hann hingað frá Arizona.
Honum þótti þá of þröngt um sig á afgirtum
beitilöndum þar. Hann kom með aðeins fáa
gripi hingað, til að byrja nýja hjarðrækt með,
og rak þá yfir skarðið. Eg hefi oft heyrt hann
minnast á það ferðalag. Aldrei hafði hann
áður séð annað eins graslendi eins og hér.
En hann gerði sér ekki eins ljósa grein og
þurfti fyrir vetrarríkinu hér — og elgsdýrun-
um. Hann aflaði sér ekki nægilegra heyja í
fyrstu, og misti svo þvínær alla gripina. Þegar
hann svo heyjaði nóg til vetrarins, gengu
elgsdýrin í heystökkunum hans og eyddu
þeim.”
“Elgsdýrin? Er mikið af þeim hér?”
Joan hló. ”Um 20 þúsundir þeirra hafa
vetrarvist hér í dalnum. Að sumrinu til halda
þau sig í fjöllunum við Guiasteinsgarðinn.
Hrúgast hingað niður, er haustar að. Eru nú
að koma. Þau halda sig á láglendinu, þar sem
fannburðurinn er minni og þau geta krafsað
fyrir sér niður í grasið. En þegar pabbi og
aðrir fóru að rækta út engið með vatnsveitu,
slá það svo alt og setja í stakka, þá varð krafs-
ið dýrunum auðvitað að litlu gagni, svo þau
lögðust á heystakkana. Allir bygðu háar girð-
ingar kringum stakka sína, en dýrunum tókst
að brjótast gegnum allar varnir. Þér hafið lík-
lega tekið eftir því, að pabba vantar suma
fingurna á vinstri hönd sér. Jæja, hann kól á
þá, þegar hann svaf í heystökkunum til að
verja þá gegn elgsdýrunum. Hann hjó af sér
þá fingur með handöxinni. Hundruð dýranna
féllu úr hungri á hverjum vetri og mörg önn-
ur voru drepin, en samt komu þau.' En þegar
svo virtist sem hjörðin væri að minka, þá byrj-
aði stjórnin að takmarka bithagasviðið og færa
það neðar og nær hjarðverunum. Og nú---------”
Joan þagnaði. »
“Eg vona að þau komi niður úr hálendinu
meðan eg er hér,” sagði Philip.
“Þau koma með fyrsta bylnum eftir að
snjóar leggjast að á fjöllunum,” sagði Joan.
Árniðurinn varð nú gleggri i eyrum þeim
og undir fótum hestanna marraði í grjót-
mylsnu. “Dragið yður aftur úr og fylgið á
eftir mér,” sagði Joan. “Gefið hestinum lausan
tauminn.” Philip gerði eins og hún mælti fyrir
og brátt heyrði hann hest hennar busla í ár-
straumnum. Hestur Philips gerði eins. Þau
héldu þannig áfram í nokkrar mínútur, þá
minkaði skvamphljóðið er hestarnir stigu upp
á mjúka sandeyri, héldu þar áfram beina leið
að annari árkvísl, allbreiðri og lögðu þegar út
í hana yfir að bröttum, lágum bakkanum, sem
hestarnir klifruðu sig brátt upp á og Philip
fann angandi hrísviðarilminn berast að vitum
sér, er þau riðu upp frá ánni.
Vindgola lék nú um þau niður af fjöll-
unum og magnaðist stöðugt. Vindurinn var
bitur og saggaþrunginn; fór brátt að blása að
þeim í stríðum og nöprum hviðum hverri af
annari.
“Snúið við!” kallaði Philip til Joan. “Eg
rata nú úr þessu.”
“Nei,” svaraði hún, “ekki ennþá.”
Philip var nú orðinn gegnvotur inn að
skinni og honum virtist kuldavindurinn smjúga
alveg í gegnum sig. Hann varð þess þá var,
að reiðskjótinn, sem hann sat á, sneri í nýja átt
á eftir hesti fylgdarkonunnar og fikaði sig
gætilega upp dálitla brekku. Joan nam svo
staðar og hann reið upp að hlið henni.
Hún beygði sig nær honum og sagði um
leið: “Eg tók nú stefnu á Lawrence-heimilið.”
“Hann er ekki heima, er nú farinn austur,”
stamaði Philip út um hríðskjálfandi tennurnar.
“Hann skilur hurðina ætíð eftir óaflæsta.
Allir hér gera það,” svaraði hún.
Joan hélt svo áfram og Philip á eftir henni.
Þau komust fljótt á slétta grund, þar sem húsin
stóðu, og fóru inn í hlöðuna.
Þau tóku söðla og ábreiðurnar af rennvot-
um hestunum, létu vandlega aftur hlöðudyrnar
og hlupu hinn stutta spöl að íveruhúsinu.
Hurðin var óaflæst. Þau opnuðu hana og
gengu inn.
Joan þreifaði sig áfram að borðinu, kveikti
á steinolíulampa, er þar stóð, og hélt honum
hátt á lofti í bakdyrunum meðan Philip fór
fram í herbergið, sem Lawrence hafði sýnt
honum áður, og flýtti sér svo inn í aðal her-
bergið, með fangið fult af eldivið. Hann .var
nú orðinn gegnkaldur og dofinn, svo Joan
kveikti eld á arninum. Þá þreif hún ullar-
ábreiðurnar úr báðum rúmunum og rétti
Philip aðra þeirra.
“Farið þarna yfir um, afklæðist öllum föt-
unum og vefjið ábreiðunni utan um yður. Eg
fer eins að hérna við arininn.
Philip gerði eins og honum var bent á, og
þegar hann kom aftur að eldstæðinu stóð Joan
þar framan við skíðlogandi eldinn með ábreið-
una um bak sér og herðar, en hélt henni op-
inni að framan, líkt og leðurblaðka með hálf-
lyftum vængjum, til að njóta hitans sem bezt.
“Gerið þetta líka,” sagði hún. “Maður
verður að láta hitann ná óhindrað á sig beran
og verma ábreiðuna vel á það borðið, sem að
manni snýr. Það er hættulegt fyrir mann að
verða svona blautur og gegnkaldur.”
Philip fann, þurran hitastrauminn breiðast
um allan líkama sinn, og frískandi varmann
þrengja sér gegnum hverja einustu taug í hon-
um.
Eftir nokkrar mínútur tók Joan beltið af
bómullardúks buxum sínum og spenti það utan
um ábreiðuna. Hún fór fram í skúrherbergiö,
kom aftur með snæri, og bjó til stag úr því,
frá einum rúmstuðlinum og í nagla í námunda
við eldstæðið.
“Við verðum að þurka fötin okkar, Philip,”
sagði hún.
Hún vatt svo úr fötum þeirra beggja og
hengdi þau á stagið. Svo settist hún á stól
framan við eldstæðið. “Við getum nú sezt
niður og hvílt okkur ögn,” sagði hún. “Vefjið
ábreiðunni vel um yður, og setjist líka niður,
Philip; en eg vil ekki að þér færið yður neitt
frá einum rúmstuðlinum og á nagla í námunda
skraufþur.”
Philip settist niður og hvíldi höfði aftur að
leðurreimanetinu, er Lawrence hafði ofið í bak
stólsins, og lagði svo aftur augun.
Hugur hans hvarflaði til Lawrence, og þess
sem Lawrence hafði sagt.
Veðurhljóðið dofnaði við eyru hans og
hann sofnaði brátt. Þegar hann vaknaði aftur
var eldsglóðin því nær dáin út, en hann skaraði
í hana, og fylti eldstæðið af þurrum trjábút-
um. Hann leit á Joan, þar sem hún sat með
aftur augun og ofurlítið bil milli varanna; hár
hennar hafði fallið niður um kinnarnar og hin-
ir mjúku, ljósú lokkar mynduðu eins og baug
um andlit henni, sem blikandi eldslogarnir
brugðu á mjúkum gullsglampa sínum.