Lögberg - 11.06.1942, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. JÚNÍ, 1942
Týnda
de mantanáman
við Orange ána
Eftir //. A. Bryden.
(Frá “Nemo” á Gimli)
(FraTnhald)
U;m klukkan 2 um morguninn
— einhver köldustu, ömurleg-
ustu og hættulegustu timamót
aftureldingarinnar, þegar margt
lií'ið er slitið frá akkeri lífsins
— var eg aftur vakinn til með-
vitundar af' sárum kvala-
hljóðum. Svo sem yður er
kunnugt sofa veiðimenn mjög
laust, eins og þeir hefðu eðlis-
ávisun til þess, er fer fram í
nágrenninu, jafnvel þó svo virð-
ist að þeir steinsofi í umhúð-
um sínum. Eg heyrði undir eins
að þessi skelfingar hljóð komu
fná mannlegum raddfærum, og
þaut út, en þar var að heyra
þann ógna hávaða frá mönnum,
hundunum og uxunum, en yfir
þetta gnæfðu þó mannshljóðin.
Eg hljóp ineð hlaðna byssuna að
þvögunni skamt frá eldinum, og
sá þá hvað þessum ósköpum olli.
^ngsti þjónninn minn, Búsk-
drengur, var í kjaftinum á afar-
stóru leoparda, er var að rífa
hann á háls. Klaas var hugað-
astur af þjónunum og hafði lagt
Kaffa-tréspjót í síðu dýrsins, en
það sakaði ekki, aðrir voru með
eldihranda og hundarnir gerðu
það, sem þeir þorðu að framan
°g aftan. Alt sá eg þetta á
augnabliki. Eg hratt félögum
minum til hliðar og óð að leó-
Pardanum, bar bysuna að eyra
hans og hleypti iaf. Byssan vann
verk sitt vel, því grimmasta og
lífseigasta dýr af kattarkyninu
varð að láta líf sitt og höfuð,
sern nú var ö smátætlum, og þeg-
ar við losuðum tennurnar úr
dauðatakinu, datt það dautt, en
það var þó um sieinan, því aum-
ingja Búsk-pilturinn lá í sand-
Inum særður til ólífis. Eftir
þessa atburði var ekki hugsað
um svefn, og þegar tók að birta,
fórum við að foúa okkur undir
dagsverkið.
Dagsbirtan færðist vfir landið,
í blóðrauðri dýrð, og smáþandi
dt hásléttuna fyrir augum mín-
uin, ng gafst mér færi á að sjá
hve auðn þessarar hásléttu var
afskapleg; fjöll, fjöll og aftur
huldaleg fjöll tóku við hvert af
uðru og alt í kring. Lengst í
vestri sást líkast slitnu silfur-
handi, er benti á hvar hin mikla
elia hélt leiðar sinnar til sjávar,
■nnilukt af snarbröttum fjöllum,
seni trygðu henni eilífa einveru.
Klaa.s hafði staðið hjá inér, og
þegar eg leit upp hvislaði hann
að mér, því hinir mennirnir voru
ekki langt fá: “Herra, þarna
Eeint fram undan okkur og í 5
niílna fjarlægð, eru demantarn-
*r- Ef við leggjum af stað að
afstöðnum morgunverði og hröð-
l|ni göngunni verðum við komnir
að dalnum að 4 klukkutímum
liðnum.”—
“Gott og vel. Klaas,” sagði eg.
“Morgunmaturinn er þvi sem
næst tilbúinn, og að honum etn-
Uni leggjuin við tafarlaust af
stað.”
Lítilli stundu seinna höfðum
Við foorðað. Talaði eg þá til
nianna ininna, og sagði þeim að
eg foelði ákveðið að halda kyrru
lyrir þarna hjá tjörninni í fá-
eina daga, á þeim tíma ætlaði eg
að leita í fjöjlunum meðfram
anni, sagði að tveir þeirra gætu
fíengið á veiðar eftir fjalla-höfr-
Um meðfram þeirri leið er við
knmum úr, hinir ættu að halda
Uxunum þar sem haginn væri
þeztur kringum tjörnina, en allir
að halda dyggilegan vörð um
Hutninginn. Við Klaas yrðum i
þurtu til kvölds, jafnvel yfir
nóttina. Við vildum ekki að
þeir fyIg<Iu okkur á eftir eður
únáðuðu okkur, og ef þeir ekki
Leyrðu 4 tíð skot úr rifflinum
minum, væri þeim stranglega
þannað að koma á eftir okkur.
Menn minir voru orðnir mér svo
handgengnir að eg var viss um
að þeir forvitnuðust ekkert um
ferð okkar, og i öðru lagi vissi
eg að Afrikumenn þessir voru
of værukærir til þess að neita
sér um að hvíla sig eftir allar
ferðaþrautirnar.
II.
Við lögðum svo af stað kl. 7
um morguninn, hver með sitt
nesti af kjöti, harðbökuðu brauði
vatnsflösku og riffil um öxl. Eg
held þessi litli Búskmaður hafi
í æsku sinni — svo sem Baviarn-
ir í trjánum — apategund —
flækst um alt þetta gróðursnauða
land og þekki það sem höndurn-
ar á sér, hann var heldur ekkert
hikandi og gekk hratt ofan hæð-
ina og ofan í djúpt gil; náði það
um hálfa mílu inn í fjallaþyrp-
inguna, sem myndaði norður-
bakka Orange árinnar. Gil þetta
hefir hlotið að taka á móti iniklu
af vatni úr ánni í vöxtum henn-
ar, þvi gilbotninn var þakinn
heljar stórum björgum, er
hrunið höfðu úr gilbörmunum.
Það tók okkur langan tíma og
mesta þrældóm að sigrast á þess-
um torfærum, en að lokum —
með þyrnistungnar hendur og
fætur komumst við að þver-
hnýptu fjalli, sem þakið var
Jausu heltu grjóti. Með sömu
þrautum byltumst við einhvern-
veginn yfir fjallið. Eg segi við,
en kannast um leið við það, að
Búskmaðurinn var mér þar
langt um framar. Það var eins
og apalíkingin í vaxtarlagi hans
væri mikið betur fallin til að
verjast falli á þessari hálu og
hættulegu leið. Samt höfðum
við okkur upp á fjallsbrúnina,
og þegar við höfðum farið í gegn-
um kögur af runnuin og hrísi,
fórum að| smá hrapa undait
brekkunni; samfara því var hin
mesta hætta. Svo var hálkan
mikil á grjótinu, að við bjugg-
umst við í hverju spori að missa
fótanna, og kastast ofan á jafn-
sléttu. Þegar niður kom, var
það i dal eyðilegum. Þar vorum
við innilokaðir af snarbröttum
fjallshlíðum, sem dökkrauðar
störðu á okkur í ofurvaldi skelf-
ingar og þagnar. Sólin sendi svo
glóðheita ljósstraumana á okkur
þarna er við vorum að örmagn-
ast.
Til að gefa þessari dauðalýs-
ingu meira lí.f vil eg bæta því við
að eg gaf því gætur að hér var
meira en vanalega af snákum.
Þar var t d. blástursnaðran.
gula naðran, og litla náttnaðran,
og allar baneitraðar, gerðu þær
aðeins að þoka sér frá okkur.
Hræðileg þögnin í þessum
dauðans dal var þó rofin, er við
smá tókum okkur hvíldir með
iþví að apategund, er sá til ferða
okkar þvrptist að okkur til að
vita hvaða skepnur þetta væri,
þeir eru grimmir og hrekkjóttir
og “quah-quahed” áfergislega
Þegar KJIaas skaut i hópinn
hrukku þeir undan; fór svo jafn-
an er hann skaut. Enn héldum
við af stað og komum þar sem
gilið var ekki yfir 50 fet á
breidd, með sléttum og snar-
bröttum hliðum, líklega fægðir
svo af striðum vatnsstraum;
mætti geta sér til að Orange áin
hafi runnið þar í ifyrstu, er hún
var að brjóta sér leið gegnum
þessi dauðalegu gil. Alt í einu
þrengdist gilið enn, og er við
komum fyrir horn nokkurt,
mættum við alt í einu tveimur
pardusdýrum er komu þar í hægð-
um sínum á móti okkur. Mér
geðjast aldrei að augnaráði
þeirra, og eru þau ill viðureign-
ar þegar bezt lætur, þó þau
hræðist byssuskot. Villidýr þessi
gerðu sig ekki líkleg til að flýja,
heldur reistu herðakamhana, og
börðu um sig foölunum og fitj-
uðu upp á trýnin, svo i ljós
komu spegilfagrar tennurnar.
Hér varð því iekki málum miðl-
að. Annaðhvort urðu þau að
víkja eða við. En, með því eg
hafði farið jafnlanga leið og
erfiða eftir demöntunum, var eg
.-7
KAUPIÐ ÁVALT
LIIHEEC
hjá
THE EMPIRE SASH & D00R C0. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
ekki svo skapi farinn, að eg
hrykki >af hólmi þó Felix Pardus
ætti hlut að máli. Við litum
eftir byssunum, þokuðum okkur
svo áfram, þar til við vorum á
að gizka 35 yards frá þesSum
óargadýrum. Þetta voru karl-
og kvendýr, og svo mikil vexti
að engin getur stærri þessarar
tegundar. Karldýrið hafði lagst
niður til að búa sig undir á-
folaupið, og ekki mátti spilla
einu augnabliki. Kvendýrið stóð
,enn óráðið. Við báðir veittum
þessu eftirtekt, en höfðum eng-
an tima til að talast við. Við
skutum báðir að karldýrinu,
bæði skotin hittu, en hvorugt
gat stöðvað það. Kvendýrið
hevrði fréttirnar, og hefir að lík-
um ekki þótt þ’ær álitlegar, því
það flúði tafarlaust. Karldýrið
kom þjótandi og öskrandi eftir
sandinum og stefndi á mig, en
stökk þá í háaloft; eg hleypti af
seinna hlaupinu, en svo tókst
illa til, að eg hittj ekki, sem a
þeiin dögum kom sjaldan fyrir.
en dýr þessi eru eims og elding
þegar þau gera áhlaupin. f sama
bili kom guli skrokkur Iþess í
háalofti og stefndi beint á höfuð
mitt. Eg stökk til hliðar og
Klaas skaut aftur og dýrið féli
spriklandi til jarðar og var þá
hryggbrotið, en barðist tryllings-
lega fyrir lífi sinu. Þetta var
happaskot, og skotið af ódeigum
manni, annars hefði ieg verið
sama sem dauður. Klaas fláði
svo skinnið af skrokknum og
huldi það grjóti. Við héldum að
öll viðstaðan hefði aðeins varað
20 mínútur.
Þegar við foöfðum gengið aðra
milu til eftir þessum opnu göng-
um, breikkaði útsýnið, þar sem
veggurinn í fjallinu til vinstri
handar reis upp lóðréttur í
rauðbrúnni sambræddri kletta-
samsteypu, og blasti við glóð-
heitum sólargeislanum. Mér
gizkaðist til að standbjargið
myndi nema 500 fetum á hæð,
og hallaði eftir það jafnt upp á
háfjallið er mændi yfir fljótið,
og að því mér sýndist í mílu
fjarlægð. Þegar við komum út
í sólskinið, benti Klaas á klett-
ana og æpti í uppnámi: “Perlan 1
Perlan- Lítið á, herra!” — Eg
leit upp í klettavegginn og á
sama augnabliki urðu augu mín
sem negld við glóandi hlut
nokkurn, sem stóð fram úr berg-
inu. Eg varð sem hálfblindur,
skygði hönd fyrir augu mín með
hendinni og leit þangað aftur.
Það er sú furðulegasta og skritn-
asta og óvanalegasta sjón, sem
eg nokkurn tima foefi augum
Jitið. Það var geislandi hlutur
afar mikill egginyndaður hnöttur
úr kvartzi, hálf-gagnsær með
mjólkurlitum blæ, sem blikaði
og glóði i sólargeislanum í þeim
dýrlegustu geislabrotslitum, er
kastaðist frá þessum óhappa
“ópal.” Það var þó undursam-
legast af öllu, að yfir þessari
“perlu” eins og Klaas nefndi
þetta, var nokkurs konar himinn
úr diæpsteina-efni, með sömu
blæbrigðuin og ópal. Þessi
himinn slútti fram yfir kúluna.
Þetta var dýrleg sjón og óvið-
jafnanleg. Klaas tók að hoppa
og dansa í mesta ofsa og fúrán-
legustu tilhurðum, hætti svo alt
í einu og sagði:
“Jæja, herra! Bráðum sýni eg
yður demantana. Þeir eru
þarna,” og hann benti á svartan
blett í gilinú. Þarna beint i
gegnum klettinn.”
“Hvað kemur yður til að nefna
þenna skínandi stein þarna
perlu?” spurði eg og starði með
aðdáun á þenna fagra krystals-
knött.
“Eg var einu sinni, herra ininn,
hjá vínyrkjumanni, Búaþjóðar,
hjá Paarl niður i gömlu nýlend-
unni, og þar var maður, sem
sagði mér hversvegna þeir köll-
uðu fjallið þar “de Paarl..” Hann
sagði mér einnig fover skrautlegi
gimsteinninn var er sá i
hring, er stúlka bar á hendi, og
þá vissi eg hvað perla er, og að
hún kæmi úr fiski, sem væri i
sjónum, og eg mundi vel eftir
stóra steininum, sem ljóinaði og
eg hafði fundið hérna, þegar eg
var unglingur við Groot-ána, og
eg hugsaði með mér: Klaas!
Það var fegursta perlan, sem eg
hefi séð, þarna í klettunum,
skamt l'rá því sem fögru stein-
arnir hvitu liggja. Eg á við
undra steinana, herra.” —
Við vorum þá komnir svo ná-
lægt takmarkinu, að við næstum
gátum seilst í þessa dýrmætu
steina, sem eg — með sjálfum
mér — var orðinn mjög von-
daufur með, ien það var hræði-
leg tithugsun. Þeir voru rétt
þarna hinu megin við klettinn,
og eins og nú stóð á, þekti eng-
inn þann stað nema Klaas. Hann
einn vissi að sagan af Sindbad
og datnum hans var sönn. Var
það nú satt? Gat það skeð að
eg væri áreiðanlega svo nærri
að snerta þenna óumræðilega
auð. Auðlegð Krösusar yrði sem
betlara gjöf hjá því. Eg hafði
sezt á stein og kveikt í pípunni,
og var að koma lagi á taugarn-
ar. “Perlan” sem eg nú gat virt
fyrir mér var sénstök myndun
úr krystalspaði (steintegund) og
einkennilega kúlulöguð. Hvoru-
tveggja, hnötturinn og dýrlegi
himininn af hangandi drop-
steina mynduninni, stafar frá
einhvierjum umbrotum jarðar-
innar i núverandi myndun sinni,
þegar fjöllin skiftust, og frá
þeim tíma er einnig gilið, sem
við vorum í.
Meðan við vorum að hressa
okkur á dálitlu af þurra kjötinu
og harða brauðinu og drekka úr
vatnsflöskunum, veitti ieg þvi
eftirtekt, að Klaas rendi rann-
sakandi skörpu augunum eftir
klettavegnum beint fram undan
okkur, eiras og hann væri að leita
að einhverju. Þegar við höfð-
'um lokið hressingunum og
kveikt í pípunum, mælti hann:
“Göngin, sem liggja úr þessu
gili gegnuin klettinn til demant-
anna, áttu að vera hérna á
móti,” — og benti um leið í átt-
ina — en eg get ekki komið augá
á blettinn, skógarrunnarnir hafa
vaxið svo mikið síðan eg var hér
á unglingsárum mínum.”—-
Við stóðum þvinæst upp og
gengum tafarlaust að blettinum,
sem foann hafði bent á, og geng
um þétt upp að hömrunum.
Búskmaðurinn kannaði svo
runnana á ýmsum stöðum,
smaug inn i þá og kom ut á
öðrum stöðum, snar og mjúkur
eins og ungt itígrisdýr, en gat
hvergi fundið göngin, sem láu í
giegnum klettinn,, eins og hann
hafði sagt mér.
Þegar hann enn einu sinni
hafði horfið mér, heyrði eg lágt
blístur, sem þýddi að eg ætti að
koma, hlýddi eg því samstundis.
Eg nálgaðist hann með hægð og
rak í rogastanz er eg kom auga
á rjóður og hinumegin við það
húa og þykka þyrnagirðingu
(Kraal) og við hana stóð Klaas.
Inni í girðingunni var hring-
lagður kofi lágur, gerður úr trjá-
limi og tágum og ofinn saman
sterklega. Klaas stóð og gætti
dyranna er voru mjög litlar, en
byrgðar þyrnuin, sem foölluðust
upp að þeim.
Hvað skyldi þessi undarlegi
kofi þýða, eins og hann virðist
óhentugur til íbúðar? Klaas
fann nú gneiðari veg gegnum
girðinguna og gengur að kofan-
um, þar kipti hann þurrum
Mímosa þyrnihríslum úr dyrum,
en sá um leið að bent var að sér
ör á litlum boga. Á bak við
bogann leit hann ofurlítið horað
og grimdarlegt andlit. Jafn-
skjótt ruddi Búskmaðurinn út úr
sér straum af orðuiri á sinu eigin
tungumáli. Samstundis féll bog-
inn úr sigti og litla höfuðið kom
út í gegnum gatið, og sá minsti
og ellilegasti maður, sem eg hefi
nokkuru sinni séð, stóð frammi
fyrir okkur. Eg sagði ellileg-
asti. En það er ekki nægilega
skýr lýsing á svipnum. Þarna
sem hann stóð, deplandi augun-
um í sólarbirtunni, liktist hann
mest uglu. Hann var m%ð
“Kaross” úr skinni af rauðum
hafri, isem hann hengdi á axl-
irnar, og var liturinn óaðgrein-
anlegur frá lit bjargsins í kring-
um hann. Eg hefi engan séð
hans líka.
Vesalings gamla gamalmennið,
sem áður háfði haft fovassa sjón
og heyrn og var ofurhugi sem
þjóðbræður hans, en hafði nú
daufa heyrn og sjón og sljófa
hugsun og skorpna handleggi,
var tilbúinn að verja líf sitt og
hreysi.
Klaas ávarpaði svo mann
þennan framan fyrir Nóaflóðið á
sínu eigin tungumáli, og þegar
honum var svarað með orðinu
“Arissep”, ljómaði andlit hans,
hann tók utan um herðarnar á
samlanda sínum, sneri foonum
fyrir sér og gætti vel að baki
foans. Hann fletti upp hafurs-
skinninu og nuggaði burtu fitu
og óhreininda húðinni, sem
huldi foægra herðablaðið. Klaas
benti á tvö fovít ör neðan undir
foerðablaðinu með nokkurra
þumlunga millibili. Svo stökk
hann upp, greip þeissa lifandi
beinagrind um hálsinn og öskr-
aði svo inn i eyra hennar svo
hrottalega þau óskiljanlegustu
orð, sem eg á allri æfi minni
hefi heyrt úr tungumáli þeirra.
Að sinu leyti færði gamli Búsk-
maðurinn sig frá, og tók að
rannsaka Klaas frá hvirfli til
ilja, og svaraði svo i jafn óskilj-
anleguin orðum.
Loksins iskýrði Klaas fyrir mér
þessa skríitilegu viðkynningu,
sem var i stuttu máli sá, að
þessi gamli maður væri langafi
sinn og héti Aressep, hann hefði
ekki séð hann siðan löngu fyr að
Búaforingjarnir höfðu ráðist inn
í land þeirra, drepið foreldra
hans og ættingja, en tekið hann
isjálfan hernámi. Gamla mann-
inum, sem þarna stóð, hafði tek-
ist að flýja úr bardaganum. Sið-
an eftir margra ára einmana
flakk þar um fjöllin, hafði hann
einhvernveginn troðið sér inn í
þenna óvistlega felustað, og dreg-
ið fram lífið með sama hætti og
kynflokkur hans, á snákum, eðl-
um og rótum, trjákvoðu, ávöxt-
um, og einstöku sinnum kletta
kaninum, sem honum tókst að
veiða í snörur. Þetta hafði hald-
ið í foonum lifinu, en vatn fékk
hann úr ilítilli lind, sem spratt
fram úr fjallinu. Hér hafði
hann haldið til í mörg ár og
engan mann séð.
Næstum klukkutími gekk svo í
uppihaldslaust málæði, mér dett-
ur í hug að Klaas hafi verið að
segja þessum apalíka frænda
sínum ágrip af æfisögu sinni,
hann sagði einnig gainla mann-
inum frá þvi að við þyrftum að
komast gegnum klettinn eða
fjallhaftið, en hann gæti ekki
fundið innganginn, sem hann þó
þekti á unglingsárum sínum.
Aressep gamli, sem á þeim langa
verutima isinum þarna, virtist
hafa kannað hvern krók og kima
1 dalnum, skildi samstundis við
hvað hann átti, benti okkur óð-
ara á, að þarna væri inngangur-
inn, vart 100 skref frá okkur.
Við unnum af kappi í hálfan
klt. að höggva og skera okkur í
gegnum runnana með veiðihnif-
um okkar, sóuin við þá inngang-
inn i fjallið, var það likast helli
um 7 fet á hæð og breidd.
Gamli maðurinn varaði okkur
við nöðrunum, er mætti gera
ráð fyrir að héldu sig þarna, og
væru mjög hættutegar, en Klaas
hafði sagt mér, að ferðin um
göngin stæði yfir i 20 mínútur.
Þessi varúð gamla mannsins var
nú ekki vel löguð til að auka
mér hugrekki, en því fremur til
að ganga frá öllu erindinu. Eg
herti þó hug minn og ætlaði að
láta kylfu ráða kasti.
(Framhald)