Lögberg - 25.03.1943, Blaðsíða 6

6
LÖGbERG. FIMTUDAGINN 25. MARZ 1943.
Dóttir fangavarðarins
Fimm mínútum siðar var hann kominn ofan
að glugganum, var hann talsvrt stærri en sá
efri, og fyrir honum engar járnslár. Braut
hann með varúð þrjár rúður og hirti ekki um
þó hann blóðgaði sig á höndum. Kom hann
þá inn í gang nokkurn, sem lýstur var, og eins
í hinum enda gangsins. Hann læddist fram
með veggnum, og sá að þar lá stigi eitthvað
ofan. Þegar hann hafði slökkt ljósin, gekk
hann ofan þenna stiga og kom í annan gang,
þar logaði einnig ljós. Hann slökkti ljósið, því
ef hann yrði neyddur til að flýja sömu leið og
hann kom, myndi myrkrið tefja þá, sem voru
að elta hann. Hann læddist eftir ganginum með
hægð og njósnaði til beggja handa. Ef hann
kom þar sem hurðir voru, treysti hann á þær,
ef þær væru læstar. Loks kom hann að hurð
sem hnigin var aðeins í hálfa gátt og gekk inn
þar var svartamyrkur. Hann nam staðar og
hlustaði, en heyrði ekkert. Svo fór hann að
þreifa sig áfram, og hefði gefið mikið fyrir
ljósglætu, því hann kendi ónota. Er hann
hafði þreifað fyrir sér um hríð rakst hann á
verkfæri nokkurt úr járni, skyldist honum það
vera skrúa, og hrökk frá með hryllingi, því
hann kannaðist við að þetta var píningarklef-
inn. Hann flýtti sér þv( sem honum var auðið
úr þessari kvalakrá, og hélt enn lengra eftir
ganginum, til þess að fyrir honum hliðarhurð.
Lét hún undan þunga hans. Þegar hurðin opn-
aðist, lagði á móti honum sætann ilm, er hon-
um var kunnugur, þetta var kirkja. Honum
kom í hug að leynast þar til dagsbirta kæmi,
en jafnskjótt mundi hann það, að undireins og
vitnaðist flóttinn, kæmist hann ekki út úr
t'yggingunni. En þar sem hann væri að forða
sér, ætti hann ekki linna fyr en hann kæmisi.
út úr þessu hræðilega völundarhúsi.
Að þsssu hugleiddu snéri hann út úr kirkj-
unni og hélt eftir ganginum með sömu var-
færni, og leitaði að nýjum dyrum, það leið
heldur ekki á löngu að hann varð þeirra var.
Nú var úr vöndu að ráða. 1 enda gangsins sá
hann stórar dyr og yfir þeim loguðu tvö ljós
á ljósberum en úti fyrir dyrunum var varð-
maður á gangi. Ríva sá samstundis að ekki var
hægt að komast fram hjá honum svo að hann
eigi yrði hans var og eina ráðið væri að hlaupa
á manninn óviðbúinn. Þó Ríva hefði aldrei lagt
hönd á mann var frelsisþráin svo áköf og
kringumstæðurnar svo hræðilegar að hann
gleymdi öllu öðru. Hann bjó sig því undir sem
bezt hann gat og hljóp á varðmanninn í ör-
væntingaræði. Áhlaupið kom yfir varðmanninn
sem reiðarslag, þunga byssan datt úr höndum
hans og glamraði við steingólfið, og fann
jafnframt að tveimur handleggjum var vafið
utan um sig svo rammlega að hann kom eng-
um vörnum við og datt niður.
“Þegiðu eins og steinn, annars er dauðinn
þér vís,” hvíslaði Ríva í eyra hans, er hann
ætlaði að kalla eftir hjálp.
Maðurinn þagnaði tafarlaust. Leiðin var nú
opin. Ríva hljóp sem örskot að garðshliðinu, en
hurðin var læst. Varðmaðurinn var að brölta
á fætur. Hvað var nú til ráða? Ríva hljóp til
hans, þreif byssuna og hvíslaði.
“Ef þú dirfist að standa upp skýt eg þig sem
hund.”
Maðurinn stundi vfð og hné niður aftur.
Ríva fór svo að klifra yfir hurðina, og hepn-
aði§t það um síðir, skaut svo byssunni inn í
garðinn, þá var maðurinn horfinn. Jafnframt
laust upp mikilli háreysti og köllum, kyndlar
voru á hreyfingu og menn streymdu að úr
öllum áttum.
Málarinn nam staðar augnablik og hug-
leiddi í hvaða átt hann ætti að fara. Þá hringdi
herklukka ríkisfangelsisins, og öllum var ljóst
að fangi var strokinn og 500 gillini væru lögð
til höfuðs honum. Ríva var því ekki óhultur
á strætunum og hlaut að fela sig sem næst
fangelsisbyggingunni, í þeirri von að hans yrði
leitað langt yfir skamt.
Gagnvart sér sá hann að ekki var búið að
slökkva ljósið í smáhýsi einu og tók það ráð
að leita þangað. Þegar þangað kom voru dyrn-
ar opnar og heyrði hann málróm fyrir innan,
sem fyllti hann kvíða, það var Dolce fanga-
vörðurinn sem talaði.
“Skyldan kallar, fangi hefir sloppið. Gættu
hússins Arnarilla. Að litlum tíma liðnum kem
eg aftur. Fanginn getur ekki verið kominn
langt.”
Ríva hafði naumann tíma til að forða séi
í skugga, áður en fangavörðurinn ruddist út
og stiklaði til fangelsisins.
Arnarilla horfði á eftir föður sínum, snéri sér
svo við og ætlaði að láta aftur hurðina, þegar
Ríva stökk fram úr skugganum. Stúlkan æpti
upp af hræðslu og vildi skella hurðinni í lás,
en þá hafði Ríva komist með annan fótinn inn
fyrir þröskuldinn.
“Eg er Ríva málarinn,” mælti hann í bænar-
róm “sá sami er málaði myndina er þú dáð-
ir mest, og sem þú ....”
“Þegið, þegið! meistari,” svaraði stúlkan, sem
nú hafði áttað sig og bað málarann að koma
sem bráðast inn í húsið, og læsti svo hurð-
inni á eftir þeim, og nú stóðu þau frammi
fyrir hvort öðru. Stúlkan var yndisleg þar
sem hún stóð þarna með kinnarnar litverpar
eftir hræðsluna. Hún virti málarann fyrir sér
með mikilli hluttekningu en þagði.
“Hafið ástarþökk kæra stúlka, fyrir það að
hrinda mér ekki frá yður,” sagði málarinn.
“Hvernig átti eg að geta fengið mig til þess,”
svaraði hún, og röddin var óstyrk.
“Hve oft hefi eg ekki beðið fyrir ýður, þang-
að til að faðir minn var orðinn svo reiður, að
hann harðbannaði mér að minnast á yður.”
“Getið þér leynt mér í fáeina daga?” spurði
Ríva.
Hún hugsaði sig um.
“Að vísu veit eg af fylgsni, sem torvelt mundi
að finna yður, en eg verð að muna eftir hon-
um föður mínum. Ætli flótti yðar steypi hon-
um ekki í ógæfu?”
“Öldungis ekki. Ef það yrði prófað, kæmi
það tafarlaust í ljós, að hann væri saklaus, og
auk þess er eg aðeins í gæzluvarðhaldi, svo
atburður þessi glymdist bráðlega.”
“Komið með mér,” sagði Arnarilla, og gekk
upp þröngann stiga og að hurð nokkurri. Hún
lauk hennj upp og benti Ríva inn í dálítið
herbergi. En ekki gat þetta verið fylgsnið. Hún
studdi á fjöður einhverja, laukst þá upp hurð
að herbergi, var það minna en hitt og á því
gluggi lítill.
“Hér eruð þér óhultur,” sagði Arnarilla.
‘ Verði leitað hér, skjótið þá þessu borði til
hliðar og tekur þá við vindauga, sem þér getið
skriðið eftir, og þegar því sleppir eru aðeins
15 fet ofan á jafnsléttu.”
Ríva dáðist að því hversu .stúlkan hafði
glöggan skilning, og tók innilega í hönd henn-
ar. Arnarilla gekk svo út úr herberginu og
læsti hurðinni vandlega.
Fangavörðurinn kom heim litlu eftir að þetta
fór fram, og af því að stofan var niður undan
fylgsni málarans, heyrði hann glöggt að hann
var í illu skapi.
“Bölvaður málarinn hefir sloppið,” sagði
hann við dóttur sína, “og guð má vita með
hverjum hætti honum hefir tekist það.”
Arnarilla lét sem hún væri frá sér numin
af undrun.
“Já, það er nú áræðinn piltur,” hélt hann
áfram ræðu sinni, “og enginn skylur hvernig
honum tókst að komast af blýþakinu.”
“Aðeins að hann hafi ekki beinbrotið sig,”
sagði Arnarilla.
Þú hefir stöðugt haft hann í sérstöku uppá-
haldi,” sagði Dolce önugur, “en víst er, að burt
hefir hann komist með heila limi — en varð-
maðurinn, sem lét hann sleppa, fær makleg
málagjöld.”
“Þeir svala þá gremju sinni ekki á þér faðir
minn?”
“Nei, því eg mælti fast á móti, þegar þeir
vildu láta hann fá betra varðhald. Eg sagði
þeim, að hann væri til alls vís og einmitt af
því — þó ekki færu þeir eftir ráðum mínum,
kemst eg nú klakklaust. Það er einnig áreiðan-
legt að eg hefði ekkert á móti að vinna fyrir
þessum 500 gillinum, sem lögð voru til höfuðs
honum. Hefði eg þau handa á milli, skyldi eg
leggja niður þessá hættulegu stöðu og byrja
ofurlitla verzlun.”
Svo var þögn og málarinn heyjrði að Dolce
fór að ganga um gólf í stofunni og var þung-
stígur. Allt í einu nam hann staðar og sagði
við dóttur sína:
“Arnarilla, eg er knúður til að freista gæf-
unnar, því langt getur fanginn ekki verið
kominn, skeð getur að mér auðnist af ein-
hverri hendingu að finna hann og taka hann
fastann.”
Að þessu sögðu fór fangavörðurinn út úr
húsinu, og Ríva heyrði fótatakið smá deyja í
fjarlægð.
Óvænt atvik.
Svo fór sem málarinn gat sér til, að ákafinn
i embættismönnunum smá minkaði eftir því
sem tíminn leið frá atburðinum, og seinast var
hætt að minnast á hann; aðeins kent í brjógtx
um varðmanninn, sem hafði verið dæmdur í
fangelsi í fimm vikur fyrir slælega frammi-
stöðu. Það var því kominn hentugur tími að
halda flóttanum áfram, og tók því Ríva að
búast til ferðar; en með því hætta var að *
flyja í fangabúningi, þá kom Arnarilla með
gamlan einkennisbúning af föður sínum.
Kvöld eitt er Dolce vár genginn út kvaddi
málarinn Arnarillu.
“Guð launi þér fyrir alla hjálp þína við mig,”
mælti hann og tók í hönd hennar, þar sem
hún stóð með tár í augum.
“Ó hvað mig langar til að flýja með þér,”
sagði hún, “því eg er föðurlaus og einmana.
Dodle er aðeins frændi minn og hefir alið mig
upp. Eg hefi tekið mikið út vegna ágirndar
hans.”
“Vertu vonglöð”, sagði málarinn, “því undir-
eins og eg hefi fengið méb nýtt heimili, ætla
eg að sækja þig, og hefi eg strengt það heit að
giftast þér eða engri.”
Síðan faðmaði hann stúlkuna, og hvarf í
skyndi út í hálfrökkrið.
Hann hafði ekki jafnað sig til fulls eftir
þennan skilnað, þegar hann kom út á “And-
varpabrúna”, þar útvegaði hann sér ferju og
borgaði ferjumanninum fyrir fram, og mínútu
seinna flaug ferjan áfram eftir skurðinum.
Ferjumaðurinn var forvitinn eins og allir ferju-
rrænn, hafði undir eins tekið eftir einkennis-
búningi farþegans, fór nú að veita honum
nánari eftirtekt.
“Eru nokkrar nýungar í fréttum herra minn?
Ætlið þér að taka einhvern fastann?”
“Já, eg er einmitt að leita að háskalegum
glæpamanni.”
“Með leyfi að spyrja. Hvaða glæp hefir hann
framið?”
“Afar mikinn pólitískan glæp.”
Svo varð þögn.
Þá heyrðist kallað ofan af flóðgarðinum af
manni er var torkennilega klæddur.
“Heyrðu ferjumaður, lofaðu mér að verða
samferða.”
Það fór hrollur um málarann, því á mál-
rómnum þekkti hann að þetta var Guiseppi
Masanó. Aðalsmaðurinn hafði kvöld þetta verið
að spila lögbannað spil í einni af leynikompum
þeim sem lögreglunni gekk svo illa að finna,
þó slungnin væri. Ríva var það vel kúnnugt
að þessi svarni ótfinur hans og fyrverandi ná-
granni var gagnsýrður af óstjórnlegri spila-
ástríðu.
“Má eg taka manninn?” spurði ferjumaður-
inn í lágum róm. Ríva samþykkti það, og
sagði að þetta væri einmitt maður sá er hann
væri að leita að, og ef hann vildi hjálpa sér
til að hadtaka hann fengi hann ríflega borgun
fyrir greiðann.
“Eruð þér viðbúnir?”
“Já,” svaraði ferjumaðurinn í hálfum hljóð-
nm og herti nú róðurinn er honum bauðst
þessi aukavinna. Augnabliki eftir lagði hann
að flóðgarðinum. Ókunni maðurinn sagði
“Gott kvöld” við einhvern upp á bakkanum,
stökk út í ferjuna og orgaði: “Af stað”.
Ferjan var samstundis komin út á miðjan
skurðinn. Ríva benti ferjumanninum. Hann
lagði upp árarnar. Þá gekk Ríva að ókunna
manninum og spurði.
“Eruð þér Guiseppe Masanó?”
“Hvað varðar yður um það?” rumdi í hin-
um hörkulega.
“Það fáið þér að vita samstundis. Vitið þá að
eg tek yður fastann í nafni Lýðveldisins.”
Aðalsmaðurinn kipptist við, því hann vissi
sig sekann, og þekkti einkennisbúning þess
er talaði.
“Viljið þér gefast upp?” spurði Ríva.
“Aldrei,” orgaði Masanó, og ætlaði að draga
sverð sitt úr slíðrum, en áður en hann fengi
tíma til þess, hafði ferjumaðurinn þrifið í
herðar hans og lagt hann flatann niður í
ferjuna.
“Á eg að binda glæpamann þenna?” spurði
hann lögregluþjóninn er hann hugði vera.
“Já, og settu kefli í munn honum,” skipaði
Ríva, og sagði svo ferjumanninum hvar hann
ætti að lenda.
Hálfum klukkutíma síðar komust þeir þang-
að. Ríva fékk ferjumanninum nokkra silfur-
peninga og bað hann bíða meðan hann út-
vegaði fleiri menn.
“Verið óhræddur herra! Fuglinn skal ekki
fljúga frá mér,” kallaði ferjumaðurinn. •
Hinn ötuli flóttamaður flýtti sér þarnæst til
fyrstu varðstofu, gekk þar inn og kvaðst hafa
tekið fastann glæpamann á flóðgarðinum, ein-
hvern versta spilamann, og nú kæmi til þeirra
kasta að koma og flytja hann í fangelsið.
Lögregluþjónarnir brugðu við og fundu ferj-
una, þar sem þeim hafði verið vísað til, en
Ríva fór sína leið.
“Það var gott að þér komuð,” sagði ferju-
maðurinn. “Maðurinn reynir með öllu móti að
losna. Heyrið hvernig hann gnístir tönnum.”
Þegar lögregluþjónarnir losuðu um keflið
uppi í aðalsmanninum, kom í ljós að ferju-
maðurinn hafði svikalaust unnið verk sitt, því
hann var næstum hengdur. Þegar þeir höfðu
núið hanrf stundarkorn kom maðurinn aftur
til sjálfs sín. Við yfirheyrzluna játaði hann
sekt sína, þó ótrúlegt væri og það í viðbót
hvar spilakompa 9Ú var, og að hann þar hefði
tapað aleigu sinni, og leit á handtöku sína, sem
\ærk forsjónarinnar, og var fús að fara í
fangelsi.
Alla rak í rogastans er það kom í ljós að
þetta var Guiseppi Masanó er nú stóð frammi
fyrir þeim, þessi ráðríki þjóðstjóri, en skyldu
sína hlutu þeir að gera, og eftir að þeir ár-
angurslaust höfðu beðið málarans góða stund
fiuttu þeir Masanó í fangelsið.
ISögulok.
Þrjú ár eru liðin frá þvíf Ríva strauk úr
blýþakaklefanum í Feneyjum.
Vorið var að ganga í garð. Frá Alpafjöllun-
um — sem eins og vefja sig utan um Feneyja-
héraðið — rann leysingarvatnið ofan á slétt-
lendið og svo í Adríuflóann. Héraðið fagra við
Pavía flaut í vatni. Brú var yfir ána skamman
veg frá árósnum er tengdi saman Feneyjar og
Austurríki. Það var farið að flæða upp á
brúarsporðana. Á brúnni miðri stóð hús toll-
stjórans, sem var Feneyskur embættismaður.
Frá ómunatíð hafði slíkur vöxtur aldrei komið
í ána, og aldrei á nokkru vori hafði hún borið
ofan eftir dalnum jafnmikið af ísjökum, og var
brúin því í þeirri mestu hættu. ísjakarnir
skullu á brúarstólpunum, losuðu um stórgrýtið,
svo það kastaðist ofan í fossfallið.
“Lítið á veslings tollstjórann!” heyrðist æpt
úr öllum áttum frá mannfjöldanum er streymdi
sem óðast að.
“Það er engin lífsvon, því enginn getur bjarg-
að honum,” sögðu nokkrir. — Það er þá ekki
mikill mannskaði,” kölluðu einhverjir “því
gamli Dolce hefir verið okrari og svíðingur.”
Svei, hver getur haft slík orð í munni sér,”
sögðu margir. í sama bili sást á höfuðið á
tollstjóranum koma út úr glugganum á þak-
inu.
“Sjáið angistarsvipinn!” æpti múgurinn.
“Hjálp, hjálp,” var æpt frá þakinu. Bátur
var að sönnu við hendina, en enginn þorði að
leggja á honum út í ísruðninginn til að komast
að húsinu. Gamli fangavörðurinn sá vel að
enginn þorði eða vildi leggja líf sitt í hættu
fyrir hann, og því varð hann að spila á sína
eigin getu ef hann ekki átti að farast. Brúar-
stólparnir, sem húsið var bygt á voru farnir að
hristast. Hann hvarf úr glugganum, en kom
að vörmu spori út í dyrnar og fór að læsa
hurðina af'hjörunum. Eftir harða raun losnað'
hurðin og skeltist niður á brúna, svo ýtti hann
henni með stórri stöng út á rönd brúarinnar,
kallaði síðan á dóttur sína að verða sér sam-
ferða. Arnarilla kom út í dyrnar, en þver-
neitaði að fara með honum. Nú var hurðin
komin á flot, og þar næst sté tollstjórinn út á
þenna lélega fleka, og ýtti sér út með stöng-
inni. Hurðin snérist fyrst í hring og svo
hreif straumurinn hana, og kastaði henni inn í
rekísinn. Þá sporðreistist hún, og Dolce hvarf
með skelfingar orgi ofan í hyldýpið.
“Lesið bæn fyrir sálu hans,” sagði einhver
í mannfjöldanum og allir réttu upp hendurnar,
svo snéru sér allir að ungu stúlkunni, sem stóð
í húsdyrunum og fórnaði upp höndunum.
“Er enginn, sem þorir að bjarga aumingja
stúlkunni?” æpti kvennfólkið.
í þessari svinan þá bættan var orðin sem mest
kom þangað ungur maður hlaupandi. Hann var
fátæklegur til fara en þrifalegur. Dökkt og sítt
hár féll í liðum ofan um herðarnar og augun
gióðu af einkennilegum ljóma er hann kom
auga á stúlkuna í húsdyrunum. Menn bentu
honum á bátinn. Hann stökk djarflega út í
hann og reri knálega út í öldurótið á ánni,
bonum heppnaðist að sneiða hjá ísrekinu og að
5 mínútum liðnum var hann kominn að brúar-
stólpanum undir húsinu. Manngrúinn laust upp
fagnaðarópi. Maðurinn batt bátinn og hljóp upp
til stúlkunnar, er hljóðaði upp af gleði og undr-
un. “Nú er eg kominn til að sækja þig
Arnarilla”, kallaði hann og faðmaði stúlkuna
sem titraði af geðshræringu.
“Ríva, elsulegi Ríva-” svaraði hún;-
Hann tók hana í fang sér, studdi hana ofan
í bátinn er dansaði á öldunum. Svo hljóp hann
á eftir, þreif árarnar og reri inn í rekjakana.
Straumurinn fleygði bátnum áfram, en Ríva
var svo heppinn að komast þangað er vai'
nokkru lygnara. Þegar hann lenti var tekið á
móti honum með áköfu gleðiópi og allir óskuðu
þeim til hamingju. Þó jukust fagnaðarlætin ei'
það vitnaðist að maður þessi hafði bjargað
unnustu sinni. Þá heyrðist ógurlegt brak. Síð-
asti brúarstólpinn með tollvarðarhúsinu hrundi
niður í gnauðandi hildýpið.
í sveitinni skammt frá Roveredo, þar sem
fjöllin og sléttlendið keppa hvort við annað um
yfirráðin, stóð hús lítið og yndislega fagurt, en
nokkuð afskekkt frá þjóðveginum. Þar áttu þau
heima Ríva málari og Arnarilla fagra kona
hans. Með íþrótt sinni hafði honum græðst
svo fé að hann gat keypt hús þetta. Nú hafði
hann góða atvinnu af að mála fyrir kirkjur og
gat því ókvíðinn horft fram á ókomna tímann-
Arnarilla sat í litla garðinum undir hús-
inu, þegar pósturinn kom og rétti henni frétta-
blaðið frá Feneyjum yfir girðinguna. Hún
flýtti sér að fara með það til manns síns er
sat við málaragrind sína í stofunni. Ríva tók
við blaðinu og rendi augunum yfir dálkana.
“Mikli guð!” Hvað var þetta?” kallaði hann
allt í einu upp, en áttaði sig þó brátt og las
í hálfum hljóðum þessi orð:
“Þar sem Guiseppi Masoni hefirskömmu
fyrir andlát sitt játað, að hann fyrir sex ár-
um hafi af hatri og eigingirni kært Ríva málara
og látið setja í varðhald, þá er málaranum til-
kynt hér með — sé hann á lífi — að hann
geti í fullri heimild sem frjáls maður, tekið
höll sína aftur til íbúðar. Jafnframt lofast
þingið til ennfremur að greiða honum skaða-
bætur er nákvæmar verða metnar af þar til
kvöddum mönnum.
\