Lögberg - 13.05.1943, Blaðsíða 1

(
PHONES 86 311
Seven Lines . .
. x vvw^c
atV For Betier
Qot- Dry Cleaning
and Laundry

\Vu’
56 ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. MAÍ 1943.
NÚMER 19
Frelsishugsjón þjóðarinnar krefst eininingar um Sigurlánið
HELZTU
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR
VINNA STÓRSIGUR í
TUNISÍU.
Um síðastliðna helgi náðu
herir sameinuðu þjóðanna í
Tunisíu fullu haldi á höfuðborg
landsíns, Tunis, sem og hinni
mikilvægu hafnarborg, Bizerte.
Landher sótti að báðum þessum
stöðum úr þremur áttum, auk
þoss sem Bizerte sætti svo að
s.ogja látlausri stórskotahríð frá
breztkum herskipum. Tala
ítalskra og þýzkra stríðsí'mga í
höndu'n bandavnanna, var kom-
cn upp í hundrað þúsundir, er
síðast fréttist; viðureigninni er
enn eigi að fullu lokið, en eft-
ir öllum eyktamörkum að dæma
ætti þess ekki að verða langt
að bíða að viðnámi möndul-
veldanna ljúki með öllu í
Tunisíu.
ítalir og Þjóðverjar hafa gert
ítrekaðar tilraunir til að
koma einhverju af her sínum
undan sjóleiðis yfir til Sardiníu
og Sikileyjar; slíkt hefir lítinn
árangur borið, með því að flest-
um herflutningaskipum þeirra
hefir jafnharðan verið sökt.
*■*■■*■
FRANCO VILL VERÐA
SATTASEMJARI.
Einræðisherra spönsku þjóð-
arinnar, Francisco Franco, hefir
nýverið flutt ræðu, þar sem
hann tjáir sig fúsan til þess að
bera sáttaorð milli möndulveld-
anna og sameinuðu þjóðanna;
kveðst hann í þessum efnum
eiga vísan stuðnirtg af hálfu
púfans; taldi Franco stríðshorf-
urnar nú vera slíkar, að auð-
FRÉTTIR
sætt væri að hvorugur aðilja
gáeti unnið fullnaðarsigur. og
því væri ástæðulaust að halda
lengur áfram stríði.
Franco finnur auðsjáartlega til
þess, að Hitler eigi hönk upp í
bakið á sér fyrir hjálpina um
árið til þess að kollvarpa
spánska lýðveldinu, og af þeim
toga er vitaskuld þetta svo-
nefnda sáttatilboð hanS spunnið.
Ræðu Francos var lítill gaum-
ur gefinn í höfuðborgum hinna
sameinuðu þjóða.
*■■*■*
MANNTJÓN BRETA 1
TUNISÍU.
Clement B. Attlee, vara-for-
sætisráðherra brezku stjórnar-
innar, lýsti yfir því í þinginu,
að manntjón Breta, fallnir og
óvígir, hefði síðustu þrjár vik-
ur af bardaganum um Tunisíu,
numið 10,800. Manntjónið skift-
ist þannig niður: 1. herinn 8,400,
en 2. hefinn 2,400
♦ ♦ ♦
RÚSSAR HALDA UPPI
LÁTLAUSRI SÓKN.
Frá baráttunni í Kákasus-
fjöllum er það síðast að frétta,
að á vesturhluta þeirra víg-
stöðva, í Kuban héruðunum,
hafa þjóðverjar sætt hinum
verstu þrakförum; orðið fyrir
geysilegu mannfalli og tapað
ógrynni hergagna. Nú hafa
Rússar rofið hin ytri vígi Þjóð-
verja við Svartahafshafnarborg-
ina Novorossisk, og virðist flest
benda til þess, að þeir áður ert
langt um líður, muni ná borg-
inni, og fer þá úr því að sneyð-
ast hjá Þjóðverjum um táfestu
á'þessum vettvangi stríðssóknar-
innar. Þá hafa Rússar einnig
unnið allmjög á, á vígstöðvun-
um umhverfis Kharkov, og eins
í grend við Briansk suður af
Moskvu.
Rússneski flugherinn hefir
mjög stuðlað að þessum síðustu
sigurvinningum Rússa.
JAPANIR FÁ SÍNA VÖRU
SELDA.
Síðastliðinn sunnudag veittust
amerískar og ástralskar flugvél-
ar að hernaðarstöð Japana á
Babo, sem ííggur um 700 sjó-
mílur norður af Port Darwin.
og skutu niður í þessari orra-
hríð 23 japanskar orustuflug-
vélar.
Vinna við stækkun
Sogsvirkjunarinnar
hefst í apríl
Nokkuð af efninu er komið.
Nokkuð af efni því og tækj-
um, sem keypt var til stækkun-
ar Sogsvirkjunarinnar er komið
hingað. Hefir rafmagnsstjóri
skýrt frá því að ekki væri ann-
að sýnilegt en að allar vélar
sem keyptar hafa verið yrðu
komnar á tilsettum tíma.
Flutningur á efninu héðan og
austur getur hins vegar ekki
byrjað fyrr en vegir eru orðnir
auðir og færir. Eru sumir hlut-
irnir, sem flytja þarf mjög
þungir, eða allt að 15 smálest-
ir. Talið er líklegt að vinna við
stækkun stöðvarinnar geti bvrj-
að í maí.
Alþbl. 14. feb.
MERKUR LÆKNIR
Dr. Sidney Larson.
TAKA AÐ SÉR VÖRN ÍTALÍU.
Símfregnir frá Moskva á
þriðjudagsmorguninn, að það sé
nú fastmælum bundið, að
Goering marskálkur og Heinrich
Himmler, höfuðsmaður leynilög-
reglunnar þýzku, taki að sér að
skipuleggja vörn Italíu heima
fyrir, gegn yfirvofandi innrás af
hálfu sameinuðu » þjóðanna.
Staðhæft er að Goering eigi eink
um að hafa eftirlit með varnar-
virkjum ítölsku þjóðarinnar, en
Himmler að hreinsa* til meðal
hers og borgara, eftir því sem
þörf stendur til.
CHURCHILL í WASHINGTON.
Samkvæmt útvarps- og blaða-
fregnum, kom Churchill for-
sætisráðherra til Washington
síðastliðið þriðjudagskvöld í til-
efni af stríðssókn sameinuðu
þjóðanna; er þetta í fimta sinn,
sem Churchill kemur til fund-
ar við Roosevelt síðan að nú-
verandi héimsstyrjöld hófst; það
þykir einsætt, að viðtal þeirra
Churchill og Roosevelt muni að
miklu leyti snúast um hina
væntanlegu innrás á meginland
Norðurálfunnar.
5555555555555555555Í5555555S5555S555S555555S55555555S5555S5555555555555S5555S55
Til Vestanvindsins
Þessi merki læknir er eitt
hinna mörgu sönnunargagna
þess, hve mikið er i norræna
mannfélagsstofninn spunnið;
hann útskrifaðist ungur í lækn-
isfræði af Manitobaháskólanum,
og stundaði þegar á eftir lækn-
ingar# í Regina, Sask., við hinn
bezta orðstír; um nokkur und-
anfarin ár hefir Dr. Larson verið
kennari í Rádiology við Univers
ity of Roohester, í Rochester
borg í New York ríkinu; hann
hefir nú verið skipaður aðstoð-
ar prófessor í fræðigrein sinni
við þenna merka háskóla, sem
notið hefir ríkulegs stuðnings af
hálfu stóreignamannsins George
Estman, sem stofnaði mynda-
vélafélag það, sem enín ber
nafn hans, og Rockerfeller-stofn-
anirnar. Dr. Larson er kvæntur
Jónínu Kristínu, dóttur' þeirra
Mr. og Mrs. John Óla^sson, sem
búsett eru að 974 Garfield St.
Eftir Percy Bysshe Shellery.
(Free Press)
Ef að eg væri létt og litið blað,
sem lægi dáið faðmi þínum í,
eða þá ský, er áfram með þér trað.
Eða sem bára, að reyna að verða frí,
og vilja hluttekt frelsis finna stað,
sem frjáls, og öðlast hlutverk öflg og ný.
Ó, taumlaust afl! — sem eg í æsku fyr
mér óska vildi, að svífa hratt með þér,
og finna, með þér, frelsi mínu byr.
Því frelsi, sem að þráir maður hver,
og unir ei sem steinn að standa kyr
* og staulast áfram blindur — einn og sér.
Mín bæn er því, með þér að skunda skeið,
sem skýi, báru, laufi — því eg er
af þunga tímans kraminn lífs á leið.
Því lífsins fjötrar hafa tjóðrað þann,
er taumlaust, stoltur skapaskeið sitt rann.
S. B. Benediclsson.
5555555S5555555555555555555555555555555555555555555555555555555S5555555555Í555®
Um miðaftansleytið þann 26. apríl síðastliðinn, seig
hinsti blundur á brá atorku- og sæmdarmanninum víð-
kunna, Kristjáni Ólafssyni, lífsábyrgðarumboðsmanni, á
sjöunda ári hins níunda tugar; dauða hans bar friðsam-
lega að á heimili fjölskyldunnar, Ste. 1 Ruth Apartments
hér í borginni, þar sem hann um langt ára skeið hafði
. notið hins ástúðlegasta heimilislífs, er varð honum því
kærara, þess meir, sem halla tók undan fæti.
Lífsferill Kristjáns Ólafssonar, var eitt hinna mörgu
sönnunargagna þess, hve mikið er í íslenzkan þjóðstofn
spunnið; hann kemur fulltíðamaður af Islandi án þess að
hafa notið þar svo mikils sem einföldustu barnaskóla-
menntunar; engu að síður ræðst málum hans í nýju um-
hverfi brátt svo vel, að hann á sviði umfangsmikillar fé-
sýslu ryður sér þá braut meðal enskumælandi samferða-
manna sinna, að traust og aðdáun hvarvetna vekur.
Kristján Ólafsson var fæddur að Litla-Hrauni í Hnappa-
dalssýslu hinn 30. dag september-mártaðar árið 1856. For-
eldrar hans voru £au Ólafur Þorvaldsson og Margrét
Kristjúnsdóttir, er á aminstri jörð ráku bú, velmetin sæmd-
arhjón. Kristján kom vestur um haf til Bandaríkjanna
1882, og átti um hríð dvöl í landamærabænum Pembína
og vann þar í lyfjabúð; ári síðar fluttist hann til Winnipeg,
þar sem aðalævistarfið beið hans. Fyrstu tvö árin í þessari
borg, stundaði Kristján algenga daglaunavinnu, en upp
úr því tókst hann á héndur atvinnu við járnvöruverslun,
og gengdi henni í tólf ár; voru störf hans, þar sem annars
staðar, auðkend af skyldurækni að dómi þeirra samstarfs-
manna hans, sem þá þekktu bezt til. Er hér var komið sögu,
urðu þáttaskipti í æfi Kristjáns, þau, er mótuðu síðan alt
hans athafnalíf; réðist hann þá í þjónustu New York lífs-
ábyrgðarfélagsins, og hélt við þá stofnun óslitnum tengslum
til æviloka; á þessum vettvangi starfsæfi sinnar kom
Kristján að óbyggðu landi, að því er ættbræður hans
áhrærði, því framan af dvöl sinni hér, voru þeim kaup
líftrygginga sem lokuð bók. Kristján opnaði manna fyrstur
augu landa sinna fyrir nytsemi slíkra trygginga; þúsundir
íslendinga urðu viðskiptavinir hans í þessum efnum, þeim
sjálfum og sifjaliði þeirra til mikillar blessunar; rhun hann
oftar hafa hlaupið undir bagga með þeim, er bágt áttu
■ með að viðhalda lífsábyrgðum sínum, en almennt er vitað,
eða hann kysi að frá yrði skýrt, því hann var enginn
s j álfsauglýsingamaður.
Kristján Ólafsson var óvenjulega hagsýnn maður og
komst yfir mikil efni; margir menn, einkum þeir, sem
lítillar menntunar hafa notið, rýrna við það að manngildi,
að komast yfir fé; við álíka menn stóð Kristján á öndverðum
Minningarorð um
merkan samferðamann
Kristján Ólafsson
1856—1943.
meið, því þó honum sjálfs sín vegna og sifjaliðs síns, væri
umhugað um efnalegt sjálfstæði, var honum miklu um-
hugaðra um það, að láta gott af sér leiða fyrir samferða-
sveit sína í heild.
Eg kom oft á skrifstofu Kristjáns Ólafssonar, því hann
tók við mig órofa trygð. Einu sinni sýndi hann mér stóran
hlaða af víxlum, óborguðum víxlum, sem áttu að hafa
verið greiddir honum fyrir löngu. “I ungdæmi mínu,”
sagði hann, “var svona lagað umstang talið einber hégómi;
þá var drengskaparorðið fyrir öllu; nú er þetta því mið-
ur breytt, og undirskriftir stundum einkisvirði; í þessum
hlaða eru ekki nöfn fátækra manna; þeir hafa altaf stað-
ið í fullum skilum við mig.”
Vilyrði af hálfu Kristjáns Ólafssonar, var haldbetra
en skýlaust loforð margra hverra.
Kristján Ólafsson var djúpvitur maður og skygn á
marga hluti; í lífsskoðunum sínum var hann fastur í tás,
og þeim málefnum, sem hann unni, léði hann jafnan óskipt
fulltingi sitt; þeirra sjálfra vegna, en ekki vegna persónu-
legs metnaðar; vinfesta hans var heilsteypt, og fyndist
honum að hallað væri á vini sína, eða þeim sýnd ónær-
'gætni, greri ekki auðveldlega um heilt.
Þar, sem Kristján Ólafsson gekk að verki, gekk heil-
lyndur maður að verki; vinstri hendin vissi sjaldnast af
því hvað sú hægri gaf; hann var sterkur stuðningsmaður
kirkju sinnar og safnaðar; ekki á yfirborði, heldur í
hjartanu.
Kristján Ólafsson unni Islandi, og íslenzkum mann-
félagsmálum í þessu landi. Lögberg á honum meira upp
að unna, en almenningur veitr, og órótt var honum innan-
brjósts, er blaðið fyrir nokkrum árum minkaði að stærð;
án þess hann væri spurður ráða. “Við íslendingar,” sagði
hann þá við mig, “höfum áreiðanlega ráð á mörgu, en við
höfum engin ráð á því — að minka.”.
Kristján Ólafsson var gæfumaður, auðugur að heimilis-
hamingju; hann var tvíkvæntur; fyrri kona hans, mæt og
merk, var Ólöf Hannesdóttir, systir Kristj^ins Hannessonar,
sem nýlega er látinn hér í borginni; hanrt kvæntist henni
árið 1884, og misti hana síðastliðið aldamótaár; þau eign-
uðust 9 börn; af þeim eru 4 á lífi: Kristjana, hjúkrunar-
kona í þjónustu Bandaríkjastjórnar, Kristín Pottruff,
Kristján og Salome, búsett í Winnipeg.
Kristján kvæntist í annað sinn 12. nóvember 1919, og
gekk þá að eiga Gerðu Halldórsson ættaða af Önundarfirði,
mæta konu og tryggan förunaut, sem bar hann á ástríkum
örmum síðasta áfangann, er honum tók að þýngjast sporið;
þau eignuðust tvö glæsileg og mannvænleg börn, Theodosíu,
sem útskrifuð er af Manitobaháskólanum, en nú stundar
framhaldsnám við háskólann í Toronto, og Harold, sem nú
dvelur í Öttawa við æfingar í þjónustu Canadiska flug-
liðsins.
Kristján Ólafsson var mikill maður að vallarsýn,
og skemtinn í yiðmóti; þó var undirtónninn í skapgerð
hans jafnan blandinn djúpri alvöru.
Útför Kristjáns fór fram á föstudaginn þann 30. fyrra
mánaðar með veglegri athöfn í Fyrstu lútersku kirkju, að
viðstöddum mannfjölda, er saman var kominn til þess að
tjá merkum samferðamanni þakkir fyrir langt og vel unn-
ið dagsverk.
Prestur Fyrsta lúterska safnaðar, séra Valdimar J.
Eylands, flutti hrífandi og fögur kveðjumál í kirkjunni, og
jós hinn látna vin moldu í Brooksidegrafreit.
E. P. J.