Lögberg - 13.05.1943, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN
13. MAl 1943.
5
Samtíningur úr
Þingvallabygð
Herra ritstjóri Lögbergs.
Það er mál til komið að eg
sendi þér $3.00 fyrir Lög-
berg fyrir árið liðna. Það er
óþarfi að gleyma að borga blað-
ið, þar sem við lesendur erum
mintir á að borga Lögberg í
hvert sinn er vér lítum í blað-
ið. Þar stendur í stórum svört-
um stöfum. “Borgið Lögberg.”
Eg hefi ekki verið margra ára
kaupandi þessa góða blaðs, sem
er, og sömuleiðis Heimskringla,
lífsþráður milli Vestur-Islend-
inga og íslands.
Eg sagði að eg væri að senda
$3.00 fyrir árið liðna fyrir Lög-
berg. Eg er samt í skuld við
blaðið fyrir þettað ár 1943. Okk-
ur er sagt, að við eigum að
borga fyrirfram; svo leiðis var,
þegar eg byrjaði að kaupa blað-
ið 1938, þá sendi eg ársgjald
i^iitt fyrirfram og fyrsta blaðið
sem eg fékk var svo mikið
minna á stærð, og að mínu áliti
regluleg ómynd. Mér þótti þetta
svo slæmt að eg hugsaði með
mér að eg skyldi ekki borga fyr-
irfram aftur. En svo lagaðist
þetta allt. Lögberg fór að koma
út í sinni réttu stærð svo eg
hefi ekki neitt að setja út á
blaðið og breyti því áformi
mínu viðvíkjandi borgun blaðs-
ins og sendi hér með hina $3.00
fyrir þettað ár, og mun svo
senda þér árgjald mitt fyrir-
fram héðan af.
* Nú langar mig til að fara
nokkrum orðum um bygð vora
og búa. Það hefir verið sagt
að okkur sé að fara aftur ár
frá ári. Það er að segja hvað
íslenzkan félagsskap eða íslenzkt
samstarf snertir, það er máske
mikið satt í þessu að við hér
í Þingvallabygð séum á aftur-
för. En það má heldur ekki
gleymast, að okkur íslendingum
hér fer allt af fækkandi og
með burtflutningi Islendinga úr
bygð okl^r, gjörir það okkur
sem eftir erum mikið erfiðar
með að halda uppi íslenzkum
félagsskap og samstarfi.
Svo eru eftir þeir menn og
konur, sem dáið hafa innan
bygðar vorrar; mig langar til að
taka til dæmis 5 ára tímabil; á
síðastliðnum 5 árum hafa 11
íslendingar dáið, þetta var alt
fólk, sem studdi vel félagsskap
vorn.
Það er óþarfi fyrir mig að
vera að tilnefna þessa dánu vini
okkar, því að nöfn þeirra hafa
öll birst í íslenzku blöðunum
okkar, Lögbergi og Heims-
krir.glu; þetta er mikill skaði
á svo stuttum tíma.
Svo er það fólk, sem fluttst
hefir í burt og nöfn þeirra ætla
eg að nefna, 25 að tölu þau eru
þessi:
Guðni Brynjólfsson, Betel. Mr.
og Mrs. Ó. Gunnarson, Betel.
Mr. og Mrs. E. Gunnarsson,
Campell River. Eyjólfur var í
mörg ár í safnaðarnefnd og
Sigríður meðlimur kvennfél-
agsins og söngflokks. Mr. og
Mrs. Árni Eyjólfsson, Ontario.
Mrs. Eyjólfsson tilheyrði söng-
flokknum. Mr. og Mrs. E.
Gunnarson (Ingvi), Campbell
rivpr. Mr. og Mrs. H. Sigurðs-
son, Winnipeg. Mrs. Sigurðsson
var meðlimur kvenfélagsins og
sömuleiðis söngflokksins. Gerða
og Lúter Cristópherson, Van-
couver, Gerða var meðlimur
kvenfélagsins og söngflokksins
°g Lúter var í söngflokknum
Hka. Mr. Kristinn Oddson,
Tyner, Sask. Mr. Oddson til-
heyrði söngflokknum. Mr. og
Mrs. Hjáhnar Loptson, River
hurst, Sask. Mr. Loptson var í
mörg ár organisti í kirkjunni
°kkar. Helga Gunnarsson. (Mrs.
Sauer, Winnipeg), Helga til-
heyrði söngflokknum, Mr. og
Mrs. A. Kr. Gíslason, Vancouver.
Margrét Ólson, Margrét nú Mrs.
Hocking, Vancouver. Elinor og
Evelin Campbell. Elinor nú Mrs.
Josephson, Wynyard. Evelin nú
Mrs. iVickers, Winnipeg. Mr. og
Mrs. Sveinbjörn Loptson, Camp-
bell River. Sveinbjörn dó að
Campbell River, síðastliðinn
janúar, um miðjan mánuð. Þetta
er stór hópur, og heggur stórt
skarð í hóp okkar íslendinga hér
í Þingvallabygð, á þessu má sjá
hvað okkur hér fer fækkandi og
ef þessu heldur áfram. þá er
ekki um glæsilega framtíð að
ræða, hvað íslenzkan félagsskap
eða Islenzkt samstarf snertir.
Það er sagt og er satt, að
alt minkar sem af er tekið, það
minkar Islenzkt mál og alt sem
íslenzkt er ef ekki er bætt í
skarðið. Það er aðeins einn veg-
ur að ráða bót á þessu, og það
er að börn, sem eru af íslenzk-
um foreldrum ^edd læri að tala
lesa og skrifa sitt móðurmál,
málið fagra, Islenzkuna.
Hér eru myndarleg og vel-
gefin börn, fædd af íslenzkum
foreldrum, sem fylt geta þetta
skarð með því að kunna íslenzku
og halda Islenzkan félagsskap.
Og nú síðast en ekki síst
langar mig til að minnast á
kvennfélagið “Tilraun”. Eg er
ekki viss um hvað margar kon-
ur tilheyra þessum góða félags-
skap, þær hafa orðið fyrir miklu
tapi líka, Við missir meðlima
sinna. En þrátt fyrir það starfa
þær altaf jafnt og þétt, tilbúnar
að hjálpa þeim sem bágt eiga,
og gleðja þá sem sjúkir eru.
Þær hafa hjálpað söfnuði vor-
um með miklum fjárframlögum
og öðru viðvíkjandi kirkjunni.
Nú langar mig til, fyrir hönd
bygðarinnar, að þakka kvenn-
félaginu “Tilraun” fyrir sitt
mikla og góða starf.
Lengi lifi ísland og móður-
rhálið, og íslenzkur * félagsskap-
ur hér megin hafsins.
Th. Marvin.
Merkur bœndaöldungur
fallinn í val
Gísli Jóhannsson.
Þann 4. apríl síðastliðinn lézt
á sjúkrahúsi í Langdon, North
Dakota, bændaöldungurinn Gísli
Jóhannsson, landnámsmaður í
Hallson-bygð, er setið hafði þar
við góðum árangri bújörð sína í
svo að segja sextíu ár; hann
hélt óskertu andlegu atgerfi til
hinstu stundar, þó veðurbarinn
væri hið ytra með sigg í lóf-
um.
Gísli Jóhannsson var fæddur
á Vígdísarstöðum í Húnaþingi,
þann 29. júní 1851. Foreldrar
hans voru þau Jóhann Bjarna-
son og Guðfinna Gísladóttir;
með þeim dvaldist hann unz
hann hafði þrjá vetur um tví-
tugt, en fluttist þá vestur um
haf. Gísli kom til Quebec 1874,
en til Gimli 1875, og dvaldi þar
árlangt; næstu fjögur árin vann
Gísli við verzlunarstörf í Winni-
peg, og kvæntist 1880 Mettu
Petersen; fluttu þau þá suður
yfir landamæri, og nam Gísli
það sama ár land suðaustur af
Akra; ekki festu ungu hjónin
þar rætur, og komu á ný til
Winnipeg ári síðar; eftir árs
dvöl í borginni, stefndi hugur
þeirra Gísla og konu hans í
suðurveg að nýju, í áttina til
fyrirheitna landsins, og í hinni
vingjarnlegu Hallson-bygð lögðu
þau grundvöllinn að löngu og
nytsömu ævistarfi.
Gísli misti hina ágætu konu
sína þann 8. desember 1928, og
hafði dóttir hans, Egilsína, frá
þeim tíma hússtjórnina með
höndum, og tókst það með
mikilli prýði; það varð ekki
langt á milli þeirra Gísla og
þessarar dyggu dóttur; hálfum
mánuði síðar, var hún einnig
liðið lík.
Hér verða nú talin börn þeirra
Gísla og Mettu:
Frank, rafmagnsstjóri, Lang-
don, N. D.; Mrs. J. K. Ásmund-
son, Jamestown; Pétur, búsettur
í Milwaukee, Wisconsin; Bjarni,
bústjóri á föðurleifð sinni, Egil-.
sína, nýlega látih, og Mrs.
William Armstrong, Fargo,
N. D.
Bróðir Gísla heitins, Bjarni,
hniginn að aldri og við hrörn-
andi heilsu, dvelur á Jóhann-
sons-heimilinu, maður ókvænt-
ur, er verið hefir þar til heimilis
megin hlutann af hinni löngu
búskapartíð bróður síns; voru
með þeim bræðrum miklir kær-
leikar. Gísli lætur eftir sig
fjórtán barnabörn, og þrjú
barnabarnabörn. Þrjú börn
þeirra Gísla og Mettu dóu á
ungum aldri. Þrjú systkini
Gísla, þrjár systur og einn bróð-
ir, dóu á æskuskeiði á íslandi.
Auk eiginbarná, hefir Jóhann-
son fjölskyldan alið upp við
kærleiksríka umönnun, dóttur-
börn þeirra Gísla og Mettu, frá
því er móðir þeirra bilaði að
heilsu, er þau voru kornung.
Góðir menn ganga ávalt á
Guðsvegum; út frá Jóhannsson’s
heimilinu, þessu svipbjarta kær-
leiksheimili í Hallson-bygðinni,
stafaði jafnan mildum mannúð-
arbjarma; bjarma hins unaðs-
legasta samræmis.
Gísli Jóhannsson var auðugur
að framsóknarhug, og tók drjúg-
an þátt bæði í safnaðarmálum
og þeim öðrum manrrfélagsmál-
Um, er miðuðu til heilla.
Gísli var hagleiksmaður langt
um fram það, sem almennt ger-
ist; mátti í raun og veru svo
segja, að alt léki í höndum hans;
hann var jafn hagur á tré og
járn, kom sér snemma upp
smiðju og smíðaði í henni mik-
inn hluta búsáhalda sinna; hann
naut óseigjanlegrar ánægju af
söng, og hafði af sjálfsdáð kom-
ist upp á það, að leika laglega
á orgel. Gísli var maður ræð-
inn, og kunni frá mörgu spaiigi-
legu, og jafnframt líka sérstæðu
og alvarlegu að segja, er á hina
mörgu og tilbreytingaríku daga
hans hafði drifið.
Eg átti jafnan frábærvi ástúð
að fagna af hálfu Gísla heitins
og fjölskyldu hans, er leið mín
lá þar um garð, og margir,
margir fleiri, hafa nákvæmlega
sömu sögu að segja, því þar
skipaði mannkærleikurinn önd-
vegi og gestrisnin guðastól.
Útför Gísla Jóhannssonar fór
fram að Hallson, 9. apríl, að
viðstöddum fjölmennum hópi
þakklátrar samferðasveitar.
Prestur íslenzku safnaðanna í
Argyle-bygð, séra Egill H.
Fáfnis, jarðsöng í fjarveru sókn-
arprests, séra Haraldar Sigmar.
All fjölmennur flokkur bland-
aðra radda, kvaddi þenna ljós-
sækna og söngelska samferða-
mann með blæþýðum tónum í
kirkju Hallson-safnaðar, er
mjög jók á svipfegurð kveðju
athafnarinnar.
E. P. J.
Wartime Prices and
Trade Board
Það er búist við að sala á
kjöti til heimilisneyzlu verði
takmörkuð einhverntíma í þess-
um mánuði. Ekki af þvi að
okkur skorti kjöt, framleiðsla í
Canada hefir aldrei verið betri
en nú, en eftirspurn er svo
mikið meiri en nokkurn tíma
áður. Ástæðan er, aukin atvinna
og hærri laun heima fyrir, alt
sem þarf að sendast til her-
mannanna hvar sem þeir eru,
einnig það sem sent er til her-
fanga í gegn um “Red Cross”
og svo, það sem sent er.til sam-
bandsþjóðanna. Þegar búið er
að mæta öllum þessum kröfum,
er ekki nema helmingur eftir til
heimilisneyzlu. Það er því auð-
skilið að nauðsynlegt verði að
skamta, ' til þess að dreyfing
vérði sem jöfnust.
Það er reiknað að kjötneyzla
í Canada sé um 2Vi pund á
mann vikulega. Það á að minka
þetta um hálft pund. Skamtur-
inn verður því líklega um tvö
pund á viku.
Ýmsar tegundir verða undan-
þegnar skömtunarlögunum, svo
sém “Spareribs” Oxtail” eða,
þar sem meira en helmingur
er bein. Einnig lifur, nýru,
heili og fleira.
Við verðum að komast af
með minna, til þess að þeir sem
berjast fyrir okkur fái nóg.
Spurningar og svör.
Spurt. Okkur hefir verið sagt
að það væri hámarksverð á
appelsínum (oranges), en samt
urðum við að borga 70 cent
fyrir eitt dúsín um daginn. Er
þetta rétt?
Svar. Samkvæmt nýustu reglu
gerð er hámarksverð á appel-
sínum, 29 cent hvert dúsín, fyr-
ir þær minstu, verðið fer svo
eftir stærð, upp í dollar, hvert
dúsín, fyrir þær stærstu. Ef þér
finst þú hafa borgað meira en
var sanngjarnt, ættir þú að til-
kynna næstu skrifstofu W. P.
& T. B. og láta þá rannsaka
þetta frekar.
Spurt. Er það á móti lögum
fyrir þá sem hafa skömtunar-
seðla afgangs, að kaupa út á
þá fyrir aðra sem ekki hafa
nóg?
Svar. Já. Allir fá sama skamt,
og það er ætlast til að hver ein-
staklingur reyni að komast af
með það sem hann fær. Þeir
sem hafa séðla afgangs eiga
ekki að nota þá. Skamturinn
var ákveðinn í þeim tilgangi að
spara sem mest, án þess þó, að
nokkur liði skort.
Spurt. Hvað eiga konur her-
manna, og aðrir sem búa einir
og kaupa því mjög lítið í einu,
að gera þegar kjötið verður
skamtað? Síðan smjörið var
skamtað borð£( eg meira en
nokkru sinni áður. Eg gæti vel
komist af með minna, en finst
nú sjálfsagt að borða upp allan
skamtinn.
Svar. Það er ekki enn búið
að ráðstafa kjötskamtinum en
það verður eflaust mögulegt að
Laupa eins lítið í einu og maQ-
ur vill. Það er auðheyrt að þú
ert sjálf ekki hermanns kona.
Engin kona sem á mann í her-
þjónustu mundi reyna að “borða
upp allan skamtinn” þegar hún
veit að tilgangur skamtsins er
að spara alt sem hægt er til
þess að dreyfing verði sem jöfn-
ust og að allir fái dálítið.
Spurt. Þarf sérstakt leyfi til
þess að kaupa nýjan hjólbarða
á hjólhest?
Svar. Nei. En maður verður að
afhenda þann útslitna þegar
maður kaupir þann nýja.
Spurt. Eg hef verið að reyna
að kaupa “chocolate bars” til
þess að senda manninum mínum
sem er í herþjónustu fyrir
handan haf. I einni búð var mér
bannað að kaupa meira en eitt
stykki. Er þessi vara skömtuð?
Svar. Nei. En margir kaup-
menn takmarka sölu til þess að
dreyfing verði sem jöfnust.
Spurt. Á matsöluhúsinu. þar
sem eg borða hefir smjörskamt-
urinn verið minkaður við okkur.
Er hægt að lagfæra þetta á
nokkurn hátt?
Svar. Nei. Það má ekki
skamta meira en einn þriðja af
únzu á mann, við hveria mál-
tíð. Það er mögulegt að ykkur
hafi verið skamtað of mkiið
hingað til, og skamturinn hafi
verið minkaður þess vegna.
Spurningum á íslenzku svarað
á íslenzku af Mrs. Albert
Wathne, 700 Banning St. Wpg.
Aðalfundur
Fornritafélagsins
Ársfundur Hins ísl. Fornrita-
félags var haldinn 4. þ. m.
Forseti félagsins, Jón Ás-
björnsson hrl. skýrði frá starf-
semi þess á hinu liðna ári. —
Sökum ýmiskonar " tafa hefir
ekkert bindi fornritanna kom-
ið út á árinu, en Vestfirðinga-
sögur eru í prentun og langt
á leið komnar. Þá hefir verið
samið um ljósprentun á Lax-
dæla sögu (V. bindi Fornrit-
anna) vestan hafs, en hún hef-
ir verið ófáanleg um hríð.
Þeirri ljósprentun mun nú vera
lokið. Upplagið af Laxdælu
var minna en af öðrum bind-
um Fornritanna og vanhagar
því ýmsa um það bindi. Verð-
ur nú bætt úr þessu.
Þegar lokið er prentun Vest-
firðinga sagna mun verða haf-
in prentun II. bindis Heims-
kringlu. Hafa tekist samningar
milli Fornritafélagsins og
Bókaútgáfu Menningarsjóðs
og Þjóðvinafélagsins um að
bókaútgáfan fái nokkurn hluta
upplagsins af Heimskringlu
sem verður stækkuð mjög
handa áskrefendum.
Þá mintist forseti félagsins
á f’jársöfnun þá, sem fram hef-
ir farið undanfarandi til
styrktar Fornritaútgáfunni. —
Hafa félaginu borist margar
góðar gjafir, einkum frá hin-
um upphaflegu styrktarmönn-
um þess. Tvær þessara gjafa
eru stærstar:
Frá Alliance h.f. kr. 5000,00
Frá KveldúJfi h.f. 10.000.00.
Samtals nemur fjársöfnunin
um 40 þús. kr.
Undaníarandi hefir það ver-
ið á dagskrá hjá félaginu að
það gæfi út fræðiritgerðir um
ýmis efni viðvíkjandi fornöld
Islands. Hafði þriggja manna
nefnd starfað að undirbúningi
þess máls. Samþykt var að fela
stjórn félagsins að hefja
slíka útgáfu þegar hún sæi sér
fært.
Úr fulltrúaráði áttu að ganga
Alexander Jóhannsson prófessor,
Björn Þórðarson forsætisráð-
herra og Guðmundur Finnboga-
son landsbókavörður. Voru þeir
allir endurkosnir.
Úr stjórninni átti að ganga
forseti félagsins, Jón Ásbjörns-
son hæstaréttarlögmaður. —
og var hann endurkosinn.
Prófessor Ólafur, Lárusson
sem verið hefir gjaldkeri fél-
.agsins frá því það hóf útgáfu
Fornritanna, baðst undan þ<n
starfi, og var Haukur Thors
framkvæmdarstj. kosinn gjald-
keri í hans stað. Prófessor Ól-
afur Lárusson á eftir sem áð-
ur sæti í stjórn félagsins.
SPRING and SUMMER
CLASSES
THE DEMAND FOR OFFICE HELP FOR MILITARY g|
AND INDUSTRIAL OFFICES IS SO PRESSING THAT
WE HAVE INTRODUCED SPECIAL SPRING AND
SUMMER
WAR EMERGENCY COURSES
You may study individiial subjects or groups of
subjects from the following; Shorthand, Typewriting,
Bookkeeping, Comptometer, Correspondence, Spelling,
Arithmetic, Penmanship, Dictaphone, Elliott Fisher or
Telephone Switchboard.
IT IS PLEASANT STUDYING IN OUR
AIR-COOLED, AIR-CONDITIONED
CLASSROOMS
The “SUCCESS” is the only air-conditioned. air-
cooled private Commercial College in Winnipeg.
Educational Admittance Standard
To our day classes we admit only students of Grade
XI, Grade XII, and University standing, a policv to
which we strictly adhere. For evening classes we have
no educational admittance standard.
You may enroll at any time in Day or Evening
Classes, which will continue throughout the
summer without interruption.
TELEPHONE 25 843
CALL OR WRITE FOR OUR FREE
40-PAGE PROSPECTUS.
S U C C E S S
BUSINESS COLLEGE
Portage Ave. al Edmonton Sl.
WINNIPEG.
ÍÝ7 Vr/ ivi t\"i áv ( V’V Í>VéÍ\Vfr"Ó\■■ t\"( tv i kX'ÍÍYÍÍYi