Lögberg - 22.07.1943, Blaðsíða 3

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 22. JÚLÍ 1943.
íslands hefir öðlazt gildi breyt-
ist allt til hins fyrra ástands.
Af þessum. sökum hefir milli-
þinganefndin sett það ákvæði
inn í frumvarpið, að Alþingi
geti ákveðið að stjórnarskráin
taki fyrr gildi en 17. júní 1944.
Hér fara á eftir I. og II. kafli
stjórnarskrárfrumvarpsins, en í
þeim felast aðal breytingarnar,
sem bundnar eru við það að
landið verði lýðveldi:
Frumvarp til sijórnarskipunar-
lagu um sljórnarskrá Lýðveldis-
ins íslands.
I.
!• gr. %
ísland er lýðveldi með þing-
bundinni stjórn.
2- gr- ; '
Alþingi og forseti lýðveldis-
ins fara saman með löggjafar-
vardið. Forseti og önnur stjórn-
arvöld samkvæmt stjórnarskrá
þessari og öðrum landslögum
fara með framkvæmdarvaldið.
Dómendur fara með dómsvald-
ið.
II.
3. gr.
Sameinað Alþingi kýs forseta
lýðveldisins.
4. gr.
Kjörgengur til forseta er hver
35 ára gamall maður, sem full-
nægir skilyrðum kosningarrétt-
ar til Alþingis, að fráskildu bú-
setuskilyrðinu.
5. gr.
Til þess að kósning forseta
lýðveldisins sé lögmæt, þurfa
meira en % hlutar þingmanna
að vera á fundi og skila at-
kvæði. Rétt kjörinn forseti er
sá, er nær meira en helming
- grgiddra atkvæða þeirra, sem á
fundi eru. Ef sá atkvæðafjöldi
næst ekki, sikal kjósa af nýju
óbundinni kosningu. Ef enginn
fasr þá heldur nógu mörg at-
kvæði, skal kjósa um þá tvo,
er flest fengu atkvæði í síðari
óbundnu kosningunni. En ef
fleiri hafa þá hlotið jafnmörg
atkvæði. ræður hlutkesti, um
hverja tvo skuli kjósa. Ef þeir
fá báðir jafnmörg atkvæði í
bundnu kosningunni, ræður
hlutkesti, hvor þeirra verður
forseti.
6- gr.
Forseti lýðveldisins skal kos-
inn til 4 ára. Kosning nýs for-
seta skal fara fram á síðustu
6 mánuðum áður en kjörtíma-
hili hans er lokið.
7. gr.
Nú deyr fo^seti eða lætur
áf störfum, áður en kjörtíma
hans er lokið, og skal þá kjósa
n.Ýjan forseta til næstu 4 ára.
Alþingi skal koma saman í því
ákyni innan mánaðar.
8. gr.
Nú verður sæti forseta lýð-
veldisins laust eða hann getur
ekki gengt störfum um sinn
Vegna dvalar erlendis, sjúkleika
eða af öðrum ástæðum, og skulu
þá forsætisráðherra, forseti sam
einaðs Alþingis og forseti hæsta
réttar fara með forsetavald.
Forseti sameinaðs Alþingis stýr-
ir fundum þeirra. Ef ágreining-
ur er þeirra í milli ræður meiri
hhiti.
9. gr.
Forseti lýðveldisins má ekki
vera alþingismaður né hafa með
höndum launuð störf í þágu
opinberra stofnana eða einka-
atvinnufýrirtæki.
Ákveða skal með lögum
greiðslur af ríkisfé til forseta og
þeirra, sem fara mteð forseta-
vald. Óheimilt skal að lækka
greiðslur þessar til forseta kjör-
tímabil hans.
10. gr.
Forseti lýðveldisins vinnur
eið eða drengskaparheit að
stjórnarskránni, er hann tekur
við störfum. Af eiðstaf þessum
eða 'heiti skal gera tvö sam-
hljóða frumrit. Geymir Alþingi
annað, en þjóðskjalasafnið hitt.
11. gr.
Forseti lýðveldisins er ábyrgð
arlaus á stjórnarathöfnum. Svo
er og um þá, er störfum hans
gegna.
Forseti verður ekki sóttur til
refsingar, nema með samþvkki
Alþingis.
Sameinað Alþingi getur sam-
þykkt. að forseti lýðveldisins
rjkuN þegar láta af störfum
enda bejri 10 iþingmenn hið
fæsta fram tillögu um það, %
hlutar þingmanna séu á fundi,
og sé tillagan samþykkt með
a. m. k. % gildra atkvæða
þeirra sem á fundi eru.
12. gr.
Forseti lýðveldisins hefir að-
setur í Reykjctvík eða núgrenni.
13. gr.
Forseti lýðveldisins lætur ráð
herra framkvæma vald sitt.
Ráðuneytið hefir aðsetur í
Reykjavík.
14. gr.
Ráðherrar beri ábyrgð á em-
bættisrekstri sínum. Ráðherra-
ábyrgð er ákveðin með lögum.
Alþingi getur kært ráðherra
fyrir embættisrekstur þeirra.
Landsdómur dæmir þau mál.
15. gr.
Forseti lýðveldisins skipar ráð
herra ag veitir þeim lausn.
Hann ákveður tölu þeirra og
skiptir störfum með þeim.
16. gr.
Forseti lýðveldisins og ráð-
herrar skipa ríkisráð, og hefir
forseti þar forsæti.
Lög og mikilvægar stjórnar-
ráðstafanir skal bera upp fyrir
forseta í ríkisráði. *
17. gr.
Ráðherrafundi skal halda um
nýmæli í lægum og um mikil-
væg stjórnarmálefni. Svo skal
og ráðherrafund halda, ef ein-
hver ráðherra óskar að bera
þar upp mál. Fundunum stjórn-
ar sá ráðherra, er forseti lýð-
veldisins hefir kvatt til for-
sætis, og nefnist hann forsætis-
ráðherra.
18‘ Sr’
Sá ráðherra, sem mál hefir
undirritað, ber það að jafnaði
upp fyrir forseta.
19. gr.
Undirskrift forseta lýðveldis-
ins undir löggjafarmál eða
stjórnarerindi veiti þeim gildi,
er ráðherra ritar undir þau
með honum.
20. gr.
Forseti lýðveldisins veitir þau
embætti, er lög mæla.
Engan má skipa embættis-
mann, nema hann hafi íslenzk-
an ríkisborgararétt. Embættis-
maður hver skal vinna eið eða
drengskaparheit að stjórnar-
skránni.
Forseti getur vikið þeim frá
embætti, . er hann hefir veitt
það.
Forseti getur flutt embættis-
menn úr einu embætti í annað,
enda missi einskis í af embætt-
istekjum sínum, og sé þeim
veittur kostur á að kjósa um
embættaskiptin eða lausn frá
embætti með lögmæltum eftir-
launurq eða lögmæltum elli-
styrk.
Með lögum má veita ákveðn-
Úm embættismannaflokkum
sömu réttindi, sem veitt eru
dómurum þeim, er ekki hafa
umboðsstörf á hendi.
21. gr.
Foseti lýðveldisins gerir samn
inga við önnur ríki. Þó getur
hann enga slíka samninga gert.
ef þeir hafa 'í sér fólgið afsal
eða kvaðir á landi eða land-
helgi, eða ef þeir horfa til
breytinga á stjórnarhögum ríkis
ins, nema samþykki Alþingis
komi til.
22. gr.
Forseti lýðveldisins stefnir
saman Alþingi ár hvert og á-
kveður, hvenær því skuli slit-
ð. Þingi má eigi slíta fyrr en
fjárlög eru samþykkt. Forseti
lýðveldisins kveður Alþingi til
aukafunda, þegar nauðsyn er
til.
23. gr.
Forseti lýðveldisins getur
frestað fundum Alþingis til-
tekinn tíma, þó ekki lengur en
tvær vikur, og ekki nema einu
sinni sama þingi. Alþingi getur
þó veitt forseta samþykki til
afbrigða frá þessum ákvæðum.
24. gr.
Forseti lýðveldisins getur rof-
:ð Alþingi. Skal þá láta nýjar
kosningar fara fram svo fljótt
sem föng er á, enda komi Al-
þingi saman eigi síðar en 8
mánuðum eftir þingrof.
25. gr.
Forseti lýðveldisins getur lát-
ið leggja fyrir Alþingi frumvörp
til laga og annarra samþykkta.
26. gr.
Ef Alþingi hefir samþykkt
lagafrumvarp, skal það lagt fyr-
ir forseta lýðveldisins til stað-
íestingar, og veitir staðfestingin
því lagagildi. Nú synjar forseti
lagafrumvarpi staðfestingar, og
fær það þó engu að síður laga-
gildi, en leggja skal það þá
svo fljótt sem kostur er undir
atkvæði allra kosningabærra
manna í landinu til samþykkt-
ar eða synjunar með leynileg-
ri atkvæðagreiðslu. Lögin falla
úr gildi, ef samþykkis er synj-
að, en ella halda þau gildi
sínu.
27- gr.
Birta skal lög. Um birtingar-
háttu og framkvæmd laga fer
að landslögum.
28. gr.
Þegar brýn nauðsyn ber til,
getur forseti lýðveldisins gefið
út bráðabirgðalög milli þ'nga.
Ekki mega þau þó ríða í bág
við stjórnarskrána. Ætíð skulu
þau lögð fyrir næsta Alþingi
á eftir.
Nú samþykkir Alþingi ekki
bráðabirgðalög, og falla þau þá
úr gildi.
Bráðabirgðafjárlög má ekki
gefa út, ef Alþingi hefir sam-
þykkt fjárlög fyrir fjárhags-
tímabilið.
29. gr.
Forseti lýðveldisins getur á-
kveðið, að saksókrt fyrir afbrot
skuli niður falla. ef ríkar á-
stæður eru til. Hann náðar
menn og veitir almenna upp-
gjöf saka. Ráðherra getur hann
þó eigi leyst undan saksókn né
refsingu, sem landsdómur hefir
dæmt, nema með samþykki Al-
þingis.
30. gr.
Forseti lýðveldisins veitir,
annaðhvort sjálfur eða með þvi
að fela það öðrum stjórnarvöld-
um, undanþágur frá lögum sam
kvæmt reglum, sem farið hefir
verið eftir, hingað til.
Business and Professional Cards
Fangarnir Sungu
Eftir Arthur Stringer.
Er þetta tap? Þeir horfðu hátt
og hatri leyndu, en glottu’ um tönn.
Þá dreymdi loftið bjart og blátt
á bak við skýja hrönn.
Að vísu sýndist þröngt um þá
en þeir voru’ ekki fangar samt!
Ef söngdís lyftir þungri þrá,
nær þrældómsvaldið skamt.
Ef hljómdýrð grípur huga manns
þó honum sýnist varnað máls,
í hljóði syngur sálin hans
til sigurs — hann er frjáls.
Svo sterkur enginn fjötur finst
né fangahola nein svo þröng,
sem ekki af heilli hugsun vinst
né hrekkur fyrir söng.
Sig JúL Jóhamvesson.
90% 360 WAR
SAVINGS STAMPS
BUYS ONE DEPTH
CHARGE FOR
CANADA'S NAVY.
CAN BUY A STAMP EACH DAY IN THE
YEAR AND HELP STAMP0UTiJl£ U’BOATS.
This space contributed by THE DREWRYS LIMITED
IJI
Athugasemd.
Rauða kross sendiherrann í Bern í Svisslandi, skýrði
frá því að þegar Canadisku hermennirnir höfðu verið
teknir til fanga við Dieppe, þá hefði mátt heyra til þeirra
syngja í fangabúðunum. í sambandi við það orti Arthur
Stringer þetta kvæði. Ragnar H. Rragnar sendi mér það
og bað mig að “umyrkja” það á íslenzku.
Þýðandinn.
Hjartfólgin þökk
Þér, sem varst fegursta blóm æfi minnar, þakka
eg af insta grunni hjarta míns, ljúfa og ógleymanlega
samfylgd. Þú varst ljós á mínum vegum og lampi
minna fóta; ljós af guði gefið. Minningin um þig, og
ástríki þitt, varpar mildum bjarma á vegferð okkar
allra, ástvina þinna, fram á brautarenda. Þess verður
nú ekki langt að bíða, unz fundum okkar ber saman
á ný í ríki hinnar eilífu alfegurðar.
Vertu sæl, mín elskaða eiginkona, Salín Sigurbjörg!
Guðjón Johnson,
frá Svínabökkum í Vopn
a(irði.
MEÐÖL
sjúkdómum
Skrlfið
NIKKEL’S
SCIENTIFIC LABORATORY
CLARKLEIGH, MAN.
Drummondville CottonCo
LTD.
55 Arthur St., Winnipeg
Phone 21020
Manufacturers of
BLUENOSE Fish" Nets
and Sein Twines
H. L. HANNESSON, .
Branch Mgr.
Blóm slundvíslega afgreidd
THE
ROSERY
Stofnað 1905
427 Portage Ave.
Winnipeg.
LTD.
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
S. M. Barkman, Sec. Treas.
Keystone Fisheries
Limited
325 Main St.
Wholesale Distributors of
FRE8H AND FROZEN FISH
H. A. BERGMAN, K.C.
islenzkur löglrceöingur
Skrifstofa: Room 811 McArthur
Building, Portage Ave.
P.O. Box 165C
Phones 95 052 og 39 043
EYOLFSON’S DKUG
PARK RIVER, N.D.
íslenzkur lyfsali
Fólk getur pantað meðul og
annað með pósti.
Fljót afgreiðsla.
Dr. P. H. T. Thorlakson
Phone 22 866
•
WINNIPEG CLINIC
Vaughan & St. Mary’s
•
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG., WPG.
• i
Fasteign^salar. Leigja hós. Út-
vega peningalán og eldsfibyrgð.
bifreiðaábyrgð, o. s. frv.
• Phone 26 821
DR. B. J. BRANDSON
308 Medical Arts Bldg
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 21 834—Office tímar 3-4.30
Heimili: 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manitoba
Legsteinar
sem skara framúr
Úrvals blá.grýti
og Manitoba marmari
Skrifiö eftir veröskrd
GILLIS QUARRIES, LTD.
1400 SPRUCE ST
Wlnnipeg. Man.
DR. A. BLONDAL
Physician & Surgeon
602 MEDICaL ARTS BLDO
Sfmi 22 296
Heimili: 108 Chataway
Sími 61 023 *
MANITOBA FISHERIES
winnipeSg, man.
T. Bercovitch, fram.kv.stj.
Verzla f helldsölu með nýjan og
t frosinn fisk.
303 OWENA ST.
Skrifstofusími 25 355
Heimasfmi 55 463
7Tlei/ers
Siuxllos XJd.
(arfed PhetoyuwhicOwawjaúmTh Canadi
224 Notre Dame-
ÓHONE
96 647
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. Page, Manaping Director
Wholosale Distributors of
Fresh and Frozen Fish.
311 Chambers St.
Office Phone 86 651.
Res Phone 73 917.
Offioe Phone
87 293
Res, Phone
72 409
Dr. L. A. Sigurdson
109 MEDICAI, ARTS BLDG.
Offioe Hours: 4 p.m.—6 p.m
and by appointment
ANDREWS. ANDREWS
THORVALDSON AND
EGGERTSON
Lögfræöingar
209 Bank of Nova Seotia Bldg.
Portage og Garry St.
Sími 98 291
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
606 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Home Telephone 202 398
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST., WINNTPEG
•
pœgilegur og rólegur bústaOur
i miffbifci borgarinnar
Herbergi $2.00 og Þar yftr; með
baðklefa $3.00 og Þar yfir
Ágætar máltíðir 4 0c—60c
Frce Parking for Ouests
DRS. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlceknar
•
406 TORONTO GEN. TRCSTS
BUILDING '
Cor. Portage Ave. og Smlth St.
PHONE 26 545 . WINNIPEO
________________J________
A. S. BARDAL
848 SHERBROOK ST.
Selur líkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaður sá beztl.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talsimi 86 607
Heimilis talsimi 501 562
DR. ROBERT BLACK
Sérfræðingur f eyrna, augna, nef
og hálssjökdómum
416 Medieal Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
Viðtalstlmi — 11 til 1 og 2 til 5
Skrifstofuslmi 22 251
Heimilisslmi 401 991
Dr. S. J. Johannesson
215 RTTBY STREET
(Betnt suður af Bannlng)
Talsfmi 30 877
Viðtalstími 3—5 e. h.