Lögberg - 22.07.1943, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 22. JÚLÍ 1943.
S
III.
Eg minntist áður á okkar
eigið heimastjórnarfyrirkomu-
lag í sambandi við landvinn-
ingastefnu iumheimsi|nsl Þetta
stríð hefir opnað ný sjónar-
svið; nýjann sjóndeildarhring,
landfræðilega og hugsjónalega.
Bandaríkjamenn hafa til þessa
að mestu helgað krafta sína og
hugsjónir innanlandsverkefnum
en nú eiga þeir áhugamál hand-
an heimshafanna. Borga og
bæjanöfn hvaðanæfa úr ver-'
öldinni vekja nú athygli frétta-
blaðanna. Hin mest þráðu frétta
bréf heimila okkar eru frá
uingu mönnunum okkar, sem
eru í ÁstraLÍiu,; New Ginea,
Guadalicanal, íslandi og Norður
Afríku; öll þeirra áhugamál eru
einnig okkar, og svo mikið er
víst, að þégar sá tími kemur
að þeir hafa lokið starfi sínu
alt umhverfis hnöttinn og
hverfa heim aftur, þá verður
ekki litið á þá sem gesti eða
framandi menn.
Jafnvel þó við lærðum nokk-
uð á fyrra heimsstríðinu. þá
erum við nú gjörsamlega um-
breyttir; vjið vorum þá ung
þjóð og glímdum við heimagerð
vandamál; nú erum við fulltíða
þjóð, með alheims viðhorf og
áhugamál.
Hlutlaust mat á alheimsmál-
um er óhugsandi og ómögulegt,
samfara nýlendupólitík, hversu
göfuglynd og víðsýn sem hin
ríkjandi stjórn er. Slíkt er einn-
ig ómögulegt með þjóð sem
fóstrar innlent arðrán og þving-
un. Frelsi er óskift og ákveðið
hugtak. Ef við þráum að njóta
þess og erum viljugir að berjast
fyrir það, verðum við einnig
að vera reiðubúnir að veita það
öðrum, jafnt fátækum sem rík-'
um, hvort sem þeir hafa sömu
hugmyndir og við, og hver sem
iitarháttur þeirra er. Við getum
ekki með góðri samvisku búist
við að Bretar gjöri ráðstafanir
til fullkomins frelsis Indverja,
fyr en við sjálfir höfum veitt
öllum Ameríkumönnum fult
og óskorað frelsi.
I þessum ófriði erum við í
bandalagi við 400 miljónir Kín-
verja, auk þess teljum við vini
okkar 300 miljónir Indverja. Á
vígvöllum samhliða okkar mönn
um eru Filippseyjabúar og inn-
faeddir Javabúar, einnig menn
ftá AuStur-Ind^andseyjum og
Afríkuj; allt þetta fólk telur
næstum helming alls mann-
kynsins. Við enga þeirra hefir
nieiri hluti Ameríkubúa nein
þjóðernistengsli; þjóðemisflokk-
nn eða þjóðernískenningar
tengja menn ekki samúðarbönd-
um, heldur skoðana skyldleiki.
Frh.
Mispreniun.
í greininni í síðasta blaði stóð:
Fiestir Asíubúar hafa lýðræði
í sinni mynd.
Á að vera:
Fæstir Asíubúar hafa lýðræði
í neinni mynd.
Fréttir frá Norður-
Dakota
Kæri ritstjóri Lögbergs.
Viltu gjöra svo vel og ljá
eftirfylgjandi línum rúm í blað-
inu.
Samkoman, sem deildin “Bár-
an” stóð fyrir 17. júní, fór í
^Ba staði vel fram, fjöldi fólks,
eftir því sem við eigum að
venjast, glampandi tunglsljós,
hið mesta blíðviðri, sem komið
hefir á þessu sumri, enda oft
töfrandi fögur júní kvöldin.
Forseti deildarinnar Mr. H.
J- Hjaltalín stýrði samkomunni,
bauð gesti velkomna og þakkaði
þeim fyfrir hvað þeir hefðu
Ijölmennt.
Þá flutti prófessor Beck,
sujalt erindi um Jón Sigurð-
son, gat þess meðal annars, að
hann væri, — og það með réttu
‘ oift nefndur hinn ókrýndi
konungur íslands; sýndi Mr.
Beck með skýrum dráttum,
hvað óvenjulega mikið og göf-
u|gt staarf, hann hefði unnið
landi sínu og þjóð, einmitt þeg-
ar henni reið hvað mest á,
eftir margra alda ánauð í alls-
konar mynd.
Var hinn besti rómur gerður
að erindi Mr. Becks.
Fjölmennur barnakór, sem
Mr. Theo. Thorleifson hafði æft
saman, söng 3 lög, var söng
þeirra vel tekið.
Næst flutti Harald Sigmar
yngri ávarp, meðal annars um
dvöl sína í Philadelpía síðast
liðinn vetur, mintist þess hvað
leiðir Íslendinga gætu komið
saman, jafnvel á ólíBdegustu
stöðum, eins og t. d. þar syðra,
einmitt þegar hann hafði litla
eða enga von um að kynnast
íslendingum, en þá vill svo til,
að hann kynnist 6 ungum
námsmönum, og eiga þeir'marg-
ar glaðar stundir saman.
Harald talaði á íslenzku og
tókst það prýðilega, enda mun
það sannast, að hann verður
góður ræðumaðurt, fer þar sam-
an gott málfæri og framburð-
ur
Þá söng barnakórinn 4 lög.
Næst flutti erindi ungur
blaðamaður, Arnaldur Jónsson
frá Akureyri, dáðist hann að
því hvað íslenzkan er mörgum
töm, þrátt fyrir öll árin sem
liðin eru síðan landnám hófst,
skilaði kveðju frá heimabjóð-
inni, með ósk um að margþætt
samvinna gæti aukist með
ustur- og Vesturííslendingum í
framtíðinni, var ávarpi hans
tekið hið bezta af áheyrendum.
Þá flutti Mr. G. J. Jónason
sn'oturt kvæði, hefir hann oft
áður skemt fólki með vísum
sínum, enda á hann ekki langt
að sækja það að vera hag-
orður.
Miss Dora Austfjörð söng 3
íslenzk lög, þótti öllum mikið
til söngs hennar koma, enda
hefir þessi unga stúlka gull-
fallega rödd.
Þá flutti J. J. Bíldfell frá
Winnipeg langt og fróðlegt er-
indi uim Grænland, og þá sér-
staklega um þá Íslendinga sem
lifðu þar um margra ára bil,
jafnframt sýndi hann nokkrar
myndir þaðan, hefði sýnt mikið
fleiri ef tollþjónarnir við landa-
merkjalínuna hefði ekki sett
hömlur á. Mr. Bíldfell mæltist
vel, enda löngu þektur, sem
góður ræðumaður, hefir skrif-
að fjölda greina í blöð og tíma-
rit, og ritstjóri Lögbergs um
mörg ár eins og kunnugt er.
Hér endar dagskrá kvöldsins,
að því ógleymdu að kvenn-
félagið, bar á borð hinar rausn-
arlegustu veitingar.
Að síðustu vill Báran þakka
öllum sem hlut eiga að máli,
að gera þessa samkomu svo
ánægjulega, hún þekkar öllum,
ræðumönnunum, öllu söngfólk-
inu, Mr. Theo. Thorleifson fyr-
ir hans starf, það er æfinlega
mikið verk að æfa söng saman
því fylgir mikil aukavinna, og
margskonar fyrirhöfn, sem alt
bætist á dagleg störf. Báran
þakkar sömuleiðis Miss Árna-
son fyrir að spila við alla söngv
ana, er hún þekt fyrir góða
frammistöðu þar, enda hinn
mesti snillingur við hljóðfærið.
A. M. A.
Wartime Prices and
Trade Board
Því ætti maður að kvarta um
skort eða skamt?
Forfeður okkar komust af og
þekktu þó ekki sykur fyr en á
13. öld, kolaeld fyr en á 14.
öld, brauð og smjör fyr en á
15. öld, kartöflur og tóbak á
16. öld, kaffi, te og sápu á 17.
öld, búðinga þektu þeir fyrst
á 18. öld, gas, eldspítur og raf-
magn á 19. öld, og bifreiðar
og dósamat ekki fyr en á tuttug-
ustu öldinni. Samt virðast þeir
hafa lifað bærilegu lífi.
Spurningar og svör.
Spurt. Fyrir nokkru heyrði eg
að sum vikublöðin væru að
hugsa um að hækka áskrifta-
gjöld. Er þetta leyfilegt?
Svar. Já. Verð á fréttablöð-
um er undanþegið hámarks-
reglugerðunum.
Spurt. Hvað er verðið á átta
punda fötu af hunangi, þegar
kaupandi leggur sjálfur til
ílátið?
Svar. Þegar framleiðándi sel-
ur til heildsölu er verðið 12V2
cent. Við þetta bætist þriggja
centa verðhækkun. Verðið er þá
15% cent. Átta punda fata
mundi því kosta $1,24. Ef fram-
leiðandi leggur til ílátið er verð-
ið $1.41 fyrir 8 punda fötu.
Spurt. Eg hefi altaf sent
dóttur minni, sem býr í bæn
um, tvö pund af heimastrokk-
uðu smjöri vikulega. Eg hefi
náttúrlega aldrei tekið við borg-
un eða smjörseðlum. Má eg
halda þessum sið áfram?
Svar. Nei. Þetta er ekki 'leyfi
legt. Dóttir þín hefir seðla, sem
hún á að láta af hendi fyrir
það smjör sem henni er ætlað.
Ef hún fær smjör án seðla, þá
fær hún meira en sinn rétta
skamt.
Spurt. Eg er að hugsa um að
kaupa vatnsdælu fyrir búið
okkar, til þess að brynna grip-
um og kæla mjólk. Á að biðja
um leyfi hjá W. P. & T. B.
Svafr. Já. Leyfið fæst hjá
Ross Trimble, úthlutunarstjóra
landbúnaðarvéla. Power Bldg.,
Wpg.
Spurt. Þegar beðið var um
sykur til niðursuðu ávaxta, var
mannmargt á heimilinu en síð-
an hefir fækkað, sumir hafa
innritast í herinn aðrir farið
að heiman til að vinna fvrir
bú, en aðrir til að ganga á
skóla. Á húsmóðirin tilkall til
allra seðlanna sem henni voru
sendir?
Svar. Ef engir hafa verið tekn-
ir inn á heimilið í stað þeirra
sem fóru, og húsmóðirin þarfn-
ast því ekki allra seðlanna, þá
á hún að skila afgangnum á
næstu skrifstofu Local Ration
Board.
Spurt. Er kaupmönnum leyft
að hafa “Jam” og síróp í búð-
unum og láta það ekki nema til
sérstakra viðskiptavina?
Svar. Það fæst ekki nema
svo lítið af sumum vörutegund-
um að kaupmenn hafa þær
ekki til sýnis, og láta þær ekki
af hendi nema til þeirra sem
þeir vita að eru sanngjarnir, og
biðja ekki um meira en þeir
þurfa með. Þetta er gert til
þess að dreyfing verði sem
jöfnust.
Spurt. Hvers vegna verður
maður að borga 50 cent fyrir
pundið af “lamb-chops” og láta
einn kjötseðil fyrir hvert pund.
Lambakjöt seldist á 38—40 cent
árið 1941.
Svar. Verð á lambakjöti var
ekki takmarkað fyr en í nóv.
1942, og verð um þetta leyti árs
er ávalt lang hæst. Ef þér finst
þú hafa borgað hærra verð en
lögin leyfa ættir þú að tilkynna
W. P. & T. B., og láta þá rann-
saka þetta frekar. Einn seðili
fyrir hvert pund er rétt; en ef
þii kaupir “rib-chops” með bein-
um í, ættir þú að fá 1V4 pund
fyrir hvern seðil.
Spurt. (A) Ef manni hefir ver
ið sagt upp húsnæði, en hefir
ekki tekist að finna sér annað
hús, getur húsráðandi samt
heimtað að maður flytji út á
tilteknum tíma?
(B) Er hægt að heimta að
maður flytji um þetta leyti árs,
maður hefir garð sem stendur
í blóma og sem eyðileggst ef
ekki er litið vel eftir honum.
Svar. Hvorug af þessum á-
stæðum er álitin nægileg til
þess að leigjandi megi vera
áfram í íbúð eftir að fyrirvara
tímabilið er útrunnið.
Spurt. Þegar skrifleg uppsögn
á húsnæði er meðtekin, á að
telja fyrirvara tímabilið frá
dagsetningunni á bréfinu, eða
frá þeim degi sem hún var með-
tekin af leigjanda?
Svar. Það á að telja tímann
frá þeim degi sem hún var
meðtekin af leigjandanum.
Sykur. kaffi og te seðlar núm-
ar 11 og 12; smjörseðlar númer
20 og 21, og kjötseðlar númer
10, ganga allir í gildi fimtu-
daginn 22. júlí, 1943.
Spurningum á íslenzku svarað
á íslenzku af Mrs. Aibert
Wathne, 700 Banning St. Wpg.
Islendíngadagurinn í
Seattle
Islendingadagurinn í Seattle
Wash., verður haldinn að
Sjlver Lake, sunnudaginn 1.
ágúst n. kv, eins og undanfarin
ár.
Nefndin, sem stendur fyrir
hátíðarhöldunum vinnur í sam-
einingu að því að dagurinn
verði sem ákjósanlegastur fyrir
alla, seni sækja hann, skemti-
skrá verður eins góð og fram-
ast er unt, ræður fluttar með
auðvitað fleiru, sem nefndin
hefir ákveðið að hafa til skemt-
unar, söngflokkur, sem saman
stendur af góðu söngfólki skemt
ir einnig, sem engum verður
vonbrigði að hlusta á. íþrótta-
samkeppni, sem ungum og
gömlum er boðið að taka þátt
í fer fram og verðlaunum út-
býtt til þeirra sem röskastir
reynast. Ennfremur verður
dans að kvöldinu og • valdir
menn til þess að spila fyrir.
Það er enginn efi á því, að
íslendingadagshátíðirnar, sem
haldnar hafa verið ár hvert síð-
an íslendingar fluttu til þessa
lands, hafa átt mikinn þátt í
því að viðhalda þjóðemi og
sameiningu Islendinga hér vest
anhafs. íslendingar hér í Seattle
og ströndinni eru orðnir æði
fjölmennir, og þó að þetta séu
alvarlegir tímar eins og við
vitum, ættum við að geta sparað
einn dag á árinu til þess að
koma saman og hafa stund til
skemtunar hver með öðrum
Svo, landar góðir, hittumst
heilir 1. ágúst n. k. að Silver
Lake, Seattle Wash.
Nefndin.
Gaman og alvara
Svo Sveinn vill að prestar fái
12.000 dollara laun árlega. en
Guðmundur Friðjónsson vill
leggja niður alla presta á einum
degi, í ritgjörð sinni í Eimreið-
inni fyrir fáum árum, sem
hann nefndi “Vegurinn út úr
völundarhúsinu”, en í staðinn
vildi hann að guðfræðideild Há-
skóla íslands semdi góða pré-
dikun og sendi hana prentaða
ókeypis heim á hvert einasta
heimili á íslandi. Með þessu
ynnist þrent í einu.Fyrst, að
allir fengju að heyra jafnt á-
gæta ræðu, og annað að þjóð-
inni sparaðist stórfé árlega, í
þriðja lagi gætu þá prestarnir
orðið ánægðir. Þessir “sófa
grónu ræðudvergar”, sem hann
nefndi þá, af sinni löngu lífs-
reynslu, væru alla tíð að kvarta
um of lág laun, og báru sig
saman við skipstjóra á fiski-
flotanum íslenzka, sem verða að
vinna úti í hvaða óveðri sem
er nótt og dag, og fá lítinn
hlut, — nema þeir vinni afar
hart, og beiti jafnt kappi og
forsjá.
Eg er allvel kunnugur fiski-
veiðum bæði á sjó og vötnum,
og álít að enginn sé betur að
sínum hlut kominn, en veiði-
maðurinn. »
Jæja, Guðmumdur Friðións-
son eggjaði þar prestana á að
fara nú á fiskiduggur, og sýna
nú hyað þeir gætu sagt. Ekki
hefi eg heyrt þess getið að
neinir af þeim hafi freistað gæf
unnar á sænum, en þótt rólegra
að leika sér sex daga af hverri
viku, og syngja messu á sunnu-
dögum.
Og þekt hefi eg þrjá presta,
sem bara fóru úr skinnbrók-
inni, tóku til að lesa biblíuna,
æfðu sig í skrift, og reikningi,
stigu svo í ræðustólinn og
reyndust vel.
Mér dettur í hug umsögn
Þórarins gamla á Bakka, um
prestana, hann sagði það gæti
hver maður verið prestur, sem
gæti lesið á bók, þó hann gæti
ekki annað gjört.
Það er annars eðlilegt að
Sveinn Oddson sé elskur að
prestum, þeir voru Borgfirðing-
um skjól og skjöldur, þegar
Alþingi var endurreist 1845,
urðu þeir að senda presta sína
á þingið, og fyrst enginn fanst
nothæfur í héraði þá fengu þeir
sér lánaðan utanhéraðsprest,
séra Arnljót, í langa tíð, svo
höfðu þeir séra Magnús á Giis-
DÁNARMINNING
Föstudaginn 11. júní andaðist
Ólöf Gísladóttir að heimili dótt-
ur sinnar og tengdasonar Mr.
og Mrs. Benedikts Kristjánsson-
ar að Red Deer Point, Winni-
pegosis, þar sem hún var búin
að hafa heimili síðastliðin 29.
ár, hún var fædd 1857 í Borgar-
hreppi í Mýrarsýslu á íslandi.
Foreldrar hennar hétu Gísli og
Jónbjörg, hún ólst upp hjá þeim
til fullorðinsára þá fluttist hún
til Reykjavíkur, þaðan til Seyðis
fjarðar svo þaðan til Vopna-
fjarðar, ásamt manni sínum,
hann hét Rögnvaldur, þau eign-
uðust eitt barn áður nefnda
dóttur, frá Vopnafirði fluttu
þau til þessa landá 1892 og
settust að í Árnesbygð í Nýja
Islandi, eftir nokkur. ár þar dó
RögnvaMur, tveimur árum síðar
giftist Ólöf, Benedikt Pálssyni,
Húrtvetning að ætt, hann dó
eftir 9 ára sambúð þeirra við
Narrows við Manitobavatn, þá
voru þau þangað flutt. Hún tók
dreng til fósturs á 1. ári, sém
móðirin dó frá, Kristján Eiríks-
son heitir hann, hún ól hann upp
eins og móðir getur best litið
eftir sínu eigin barni þar til
hann gekk í herþjónustu fyrir
fullum 2 árum og er nú kom-
inn til Englands, eftir að harrn
komst til vits og ára kunni
hann að meta hennar móður-
legu umhyggju, hann var henni
eftirlátur og góður sonur, síð-
ustu 20 árin var hún hjá dóttur
sinni og tengdasyni, hér áður
bakka, séra Þórhall og Tryggva
son hans o. fl.
Grímur Tomsen var lengi
þingmaður þeirra, Halldór
Danielson, einu sinni og Jón í
Tandraseli, sem þeir ortu um
Þó herji fjandinn himinn á,
og hitni í brandaéli,
ríður gandreið Alþing á
Jón í Tamdraseli”.
Um presta og starf þeirra
mætti margt segja, en eg læt
öðrum það eftir. Sjá bókina
Prestasögur
Með kærri kveðju Sveinn,
S. Baldvinsson, Gimli.
nefnd og voru þau hjón sam-
hent í því að láta fara vel um
hana í ellinni. Síðustu árin var
hún farin að tapa sjón, og var
ekkert horft í fyrirhöfn og
kostnað, til að reyna að halda
sjóninni við, og fyrir þá um-
hyggju sem hún naut þurfti
hún ekki að líða það mótlæti að
verða blind, þó þessi gamla
kona eignaðist bara 1. barn þá
eru 11 barnabörn sem horfa á
eftir góðri ömmu og 9 barna-
barnabörn. Hún var jarðsungin
í Winnipegosis, sunnudaginn 13.
júní að mörgu fólki viðátöddu,
stór og myndarlegur ástvinahóp
ur og meiri partur íslendingar
í þessum bæ og nágrenni og
nokkuð af annara þjóða fólki
Útförin fór fram frá íslenzku
lútersku kirkjunni, enskur
prestur talaði yfir henni, enn
íslenzkur söngflokkur söng okk-
ar fallegu sálma, Mrs. Peter
Johnson söng einsöng 1. sálm-
inn.
Eg sem þessar línur rita þekti
þessa konu mjög lítið, sá hana
aðeins tvisvar sinnum, get því
ekki rakið lífsferil hennar ítar-
lega, af þessari litlu kynningu
og stuttu viðtali fann eg það
að hún var sannur íslendingur,
og virti og elskaði þá siði sem
hún var uppalin við og lúterska
trúin var henni dýrmæt eign,
hún lifði og dó með þeirri sann
færingu, hún væri henni örugg
hjálp í lífi og dauða.
Blessuð sé minning þessarar
góðu konu, öilum ástvinum
hennar. A. J.
ÞAKKARORÐ
Við undirrituð, x þökkuð af hjatta öllum sem
sýndu okkur samhygð og hluttekningu við jarðarför
móður og tengdamóður okkar, með blómagjöfum og
nærveru sinni við athöfnina, og á mangan annan
hátt. Við biðjum góðan Guð að launa öllu þessu fólki
fyrir hluttekningu þess okkur til huggunar og gleði,
eftir hans vísdómsnáð, þegar það er huggunar eða
hjálparþurfi.
Winnipegosis, 28. júní 1043.
Mr. og Mrs. Benedikt Krisíjánsson.
A VIKING SHIP
My dear, perhaps a thousand years ago
You sailed in Viking ships and went to sea
Accoutred as a Viking—fearless, free—
A rover and a warrior—
And on shore,
I stood and watched and prayed each time you went—
And clasped my hands above my aching heart,
And hoped that your return might make a dream
Become reality.
I loved you then,—yet you, so often blind
Talked of your ventures, smiled and laughed with me
And, smiling still, sailed out into the sea.
And now, a Viking still, in modern dress,
You sail the skies and seek the inhuman foe,
And venture further yet.
And here at home
I smile—and tum to wait,—and watch you go.
A thousand years have passed, and here we are,
Who cannot understand, when glances meet,
The intangible thread that binds us each to each.
I try to smile and say “Good Luck” because, —
There must be no emotional display —
We scarcely know each other, —
And so—you go away.
I sit at home and dream, but dreams are vain
When all my heart, is leaden,—filled with pain.
A thousand years ago my warrior sailed
Beyond the setting sun.
And now, again, I hope and pray and dream,
That, when his duty done,
He’ll vmderstand, and so retum to me;
For love that lasts a thousand years must be
The kind that molds two hearts in one.
L. A. Johannson,
Vancouver.