Lögberg - 02.09.1943, Side 1

PHONES 86 311
Seven Lines

VVW
Cot-

For Beller
Dry Cleaning
and Laundry
PHONES 86 311
Seven Lines •
Cot- ** and
Saiisfaclion
56 ÁRGANGUR
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 2. SEPTEMBER 1943.
NÚMER 35
Þýzkir Nazistar
heljarklóm. Þetta
land er baðað í
umlykja Danmörku
frjóva og friðsama
sakiausra blóði.
Kristján konungur hefir verið hneptur í varðhald,
ráðaneyti hans einnig að sögn.
Danir hafa sökt flestum sínum herskipum.
og
Þessar hörmulegu fregnir, sem
á mánudaginn bárust á öldum
ljósvakans vítt um heim, komu
í raun og veru engum þeim á
óvart, er fylgst hafa með hermd
arverkaferli hinna þýzku Nasista
því flestir munu hafa það á
vitund, að yfirborðs tilhliðrun
sú, er Þjóðverjar auðsýndu
Dönum umfram hinar hernumdu
þjóðirnar, ættu ekki djúpar ræt-
ur, og nú er það komið á dag-
inn hvað undir bjó.
Eftir því sem kröfur hinna
þýzku hernaðarvalda á hendur
Dönum urðu strangari og ósann
gjarnari, styrktist viðnámsþrótt-
ur þjóðarinnar, unz þar kom
að hún tók alla kosti fram yfir
þann, að kyssa á kúgaravöndinn.
Og nú hefir hið aldna val-
menni, konungur Islands og
Danmerkur, Kristján konungur
hinn tíundi, verið hneptur í varð
Islenzkir stúdentar í
Bandaríkjunum
Séra S. O. Thorláksson hefir
tekið sér fyrir hendur að safha
upplýsingum um íslenzka stú-
denta í Bandaríkjunum, og er
þetta fyrsti kaflinn. Ritstj,
sér lítt kleift að ganga að þeim.
Boris konungur lætur eftir
sig drottningu sína, Giovanna,
dóttur Victors Emmanuels ítalíu
konungs, ásamt tveim börnum,
Simeon II., sex ára að aldri,
sem nú hefir tekið við konung-
dómi í Búlgaríu með aðstoð
ríkisverndara, og Mariu Louise
íslenzkir námsmenn við Uni-, prmsessu, sem einnig er barn
hald og ráðuneyti hans verið að
vettugi virt.
Kaupmannahöfn, um langan
aldur. miðstöð lista og vísinda,
bústaður Jóns Sigurðssonar,
vökuhejimili Fjölnismanna, og
öldum saman athvarf íslenzkra
stúdenta, hefir verið gert að
þýzku ræningjabæli; þúsundir
danskra föðurlandsvina hafa
á tæpum tveimur sólarhringum
látið líf sitt í mannlegri sjálís-
vörn fyrir virðingu sinni og
sæmd þjóðarinnar. Nokkur
hundruð danskra vökumanna
hafa komist til Svíþjóðar, og
eru í þann veginn að mynda
þar í útlegð stjórn, er helgi alla
krafta sína endurfrelsun lands-
ins. (
Og svona fór þá Hitler með
versity of California í Berkley |aldri
mynduðu með sér stúdentafélag
veturinn 1942—43 eins og sagt
var frá í síðasta blaði. Formað-
ur félagsins fyrsta starfsárið var
Haraldur Kröyer, einn hinna
fyrstu, sem hingað komu af
þeim fjölmenna hóp íslenzkra
stúdenta, sem nú sækja nám til
> -f 4
JAFNS KAUPS KRAFIST
FYRIR KONUR OG MENN
Verkamanna samkundan í
Canada (Labor Congress), sem
um þessar mundir heldur hið 59.
ársþing sitt í Quebec, afgreiddi
á þriðjudaginn tillögu þess efnis,
Vesturheims, síðan leiðir lokuð- a^ konum verði greitt sama kaup
Kristján konungur X
ust til Evrópu í byrjun þessa
stríðs.
Haraldur er fæddur. 9. janúar
1921, að Svínárnesi á Látraströnd
við Eyjafjörð, sonur hjónanna
Jóhanns Kröyers Þorsteinssonar,
nú kjötbúðarstjóra á Akureyri,
og Evu Pálsdóttur Bergssonar
frá Hrísey. Mun hann eiga
nokkra ættingja meðal Vestur-
íslendinga í Canada.
Haraldur hóf nám í Mennta-
skólanum á Akureyri 1934 og
lauk stúdentsprófi þar 1940 með
mjög hárri einkunn. Sama haust
fór hann til Ameríku. Hafði
hann námsstyrk frá íslenzka
ríkinu og hóf nám við Universi-
ty of California í janúar 1941.
Lagði hann stund á tungumál
og tók B.A. degree í ensku með
“honors” í febrúar s. 1. Var hann
þá gerður meðlimur Phi Beta
appa Society, en það er viðnr-
og karlmönnum þar sem um
samskonar störf sé að ræða; það
var einn af erindrekum British
Columbia fylkis, Mr. Whent. er
bar tillögu þessa fram, og var
hún síðan, eftir nokkurar um-
ræður, samþykt í einu hljóði.
Þá afgreiddi og þing þe+ta
umræðulaust og í einu hljóði
uppástungu, er í þá átt gekk, að
þess yrði krafist af King for-
sætisráðherra, að hann viki frá
embætti verkamálaráðherranum,
Mr. Humphrey Mitchell vegna
djúps þess, sem væri staðfest
milli hans og verkamannasam-
takanna í landinu.
•f -f f
VÆNTIR BRÁÐLEGA
FUNDAR VIÐ STALIN
Churchill forsætisráðherra iét
þá skoðun sína í ljós á þriðju-
daginn í Quebec, að hann vænti
þess sterklega, að svo skipaðist
til, að hann og Roosevelt forseti
gætu áður en langt um liði, átt
fund með Stalin til frekari yfir-
vegunar gagnvart stríðssókninni.
Mr. Churchill lét þess jafnframt
getið að ástæðan fyrir því, að
Stalin var ekki kvaddur til þátt-
toku í Quebec-ráðstefnunni hefði
verið sá, að sá fundur hefði að
mestu fjaUað um stríðið við
Japan en eins og vitað væri ríkti
friður milli Japana og Rússa.
£
smáríkið, sem hann var að revna ^gnning, sem þeir einir stúdent-
að telja heiminum trú urr, að
vera ætti fyrirmyndin að “skipu
laginu nýja”.
HELZTU FRÉTTIR
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR
VELJA SÉR HERSTJÓRA
FYRIR ASÍU.
Louis Mountbatten, lávarður,
hefir verið kjörinn yfirherstjóri
sameinuðu þjóðanna í Asíu;
hann er náfrændi Georgs Breta-
konungs, 44 ára að aldri; þykir
fullhugi hinn mesti, og má svo
segja að hann hafi vanist her-
mensku frá blautu barnsbeini;
hann tekst á hendur forustu þess
mikla hers, sem verið hefir í
uppsiglingu á Indlandi undan-
farna marga mánuði; þess er
serið almennt getið til að það
muni verða eitt af hinum fyrstu
verkum þessa nýja herstjóra, að
beita sér fyrir innrás í Burma
með það fyrir augum, að opna
á ný Burmabrautina til Kína,
sem Japanir lokuðu með her-
námi sínu; sú braut mátti í raun
og veru kallast lífæð Kínverja
viðvíkjandi flutningi vopna-
birgða til landsins.
-f ♦ ♦
RISAFENGIN árás á
nuremberg.
á föstudaginn var vörpuðu
canadiskar og brezkar flugvélar
um 2,500 smálestum af sprengj-
um á Nuremberg; mörg hundr-
uð sprengjuflugvélar tóku þátt
í þessari árás, sem talin er ein
sú risafengnasta slíkrar tegund-
ar, sem sögur fara af.
Nuremberg er iðnaðarborg
mikil og miðstöð járnbrauta; þar
fóru venjulega fram hin árlegu
hátíðahöld Nazistaflokksins. Sam
einuðu þjóðirnar töpuðu 33
'-"urengjuflugvélum í þessari harð
42 -----
"jfto'ilUu, firr.
prs- J. Preece ian 44 '
867 \v • Jan 44
007 Wmmpeg Ave.
snúnu árás; um tap af hálfu
óvinanna er ekki enn vitað
RÚSSAR VINNA
FRÆKILEGANN SIGUR.
Síðastliðinn mánudag unnu
Rússar einn sinn allra frækileg-
asta sigur á yfirstandandi sumri;
náðu þeir þá á vald sitt hafnar-
borginni Taganrog við Asovhaf-
ið; *tóku þeir í þessari sögufrægu
atrennu þúsundir þýzkra her-
manna til fanga, auk ógrynnis
af hergagnabirgðum; þeir halda
enn áfram látlausri sókn á
öllum víglínum Rússlands, en
sækja nú einna harðast fram að
Bryansk og Smolensk borgun-
um.
Þýzk hernaðarvöld staðhæfa,
að þjóðverjar hafi af ásettu ráði
dregið 'lið sitt til baka frá
Taganrog, en Rússar fullyrða á
hinn bóginn, að þar hafi þýzki
herinn beðið einn sinn átakan-
legasta ósigur í vopnaviðskipt-
um, engu betri en þann við
Stalingrad.
Vitar
Eltir Richard Beck.
Sein er mannkyns sigurganga,
sókn á þroskans bröttu fjöll;
mörkuð blóði’ og beiskum tárum
brautfarenda leiðin öll.
Spor í alda-klettinn klufu,
knúðir andans himinþrá,
pílagrímar sólarsæknir;
sveipar ljómi þeirra brá.
Líkt og bjartir vitar vaki,
varpa þeir um tímans haf
vegamóðum mannabörnum
morgunhlýjum geislastaf.
Þegar eggjar iljar skera,
örðug brekkan legst í fang,
hreystiorð frá hetjuvörum
hljóma þreyttum ferðalang.
Vökumanna vitar brenna
víðum tímans sævi hjá,
löngu þjáðum lýðum bjóða
leiðsögn upp á fjöllin há;
þeim sem förin ógnar eigi,
ægiþunga, blóðug spor,
bíður útsýn efst af tindum
inn í mannlífs draumavor.
ar fá, er bera af í sinni grein.
Þegar hér var komið, skipti
Haraldur um námsgrein og legg
ur nú stund á s6jórn\aísindi
(International Relations) og býst
við að taka M.'A. degree
þeirri grein.
Haraldur er kvæntur Ragn-
heiði, dóttur Hallgríms Hall-
grímssonar, síldarkaupmanns frá
Hjalteyri við Eyjafjörð. Kom
hún til Vesturheims s. 1. nóv.
og leggur stund á “Home Eco-
nomics” við háskólann í Berkley.
Búa þau hjónin sem stendur að
2639 College Avenue í Berkley.
Eins og skólaferðill Haraldar
ber með sér er hann mikill
námsmaður og jafnvígur á flest,
sem hann tekur sér fyrir hend-
ur. Um hann má segja, að það
virðist stundum hending, hvar
gáfumaður tekur sér stöðu.
Honum myndi vera margar
leiðir opnar til frama, þó að
sá vettvangur, sem hann hefir
nú valið sér, sé líklegur til að
gefa honum kost á að neyta
hinna fjölþættu hæfileika sinna.
Er víst, að hinir mörgu vinir
hans hér og heima árna honum
góðs gengis á þeirri braut.
Berkeley, 12. ágúst 1943.
Kristján Karlsson.
KONUNGUR BÚLGARÍU
LÁTINN.
Síðastliðinn laugardag lézt
með snöggum hætti í Sofía,
Boris III. konungur í Búlgaríu,
tæplega fimmtugur að aldri;
hann var svo að segja nýkom-
inn heim af fundi við Adolf
Hitler á vígstöðvum Rússlands,
er dauða hans bar að; mælt er,
að hjartabilun hafi orðið kon-
ungi að bana. Orðsveimur hefir
gengið um það, að konungi hafi
verið veittur áverki, er orsakað
hafi dauða hans þótt eigi sé
sú frétt staðfest; en hitt er haft
fyrii; satt, að kröfur Hitlers á
hendur Boris konungi og búl-
görsku þjóðinni um aukna hern-
aðarlega aðstoð hafi verið það
strangar, að konungur hafi séð
Auður
Laxdæla, bls. 99—100. Útg. S. Kr.
Auður kvaddi ei til fylgdar
aðra en lítinn smalasvein.
Hefndir sínar hugðist reka
hjálparlaust, að starfi ein.
Steig á gæðing, brókum búin,
beindi för á heiðarslóð,
hleypti blakki beint til Lauga.
Björt var nótt og sveitin hljóð.
Snúðugt gekk hún heim á hlaðið,
hurð í klofa sigin var,
opnar dyrnar, aðgang buðu,
inn hún steig í skálann þar;
allt var hljótt, en andardráttur
eldaskála heyrðist frá.
Gætti hún að; þar inni sofa
Ósvíf, líka Þórð hún sá.
“Vakan Þórður!” Auður æpti,
yfir honum saxi brá.
“Vil eg ei, þó svikull sértu,
sofanda þér vinna á.”
Þórður sér á beði bylti
brjóst hans þegar saxið snart.
Auður jafnskjótt utan sneri
og á burtu reið hún hart.
\
Ósvífur til orða tekur:
“Einhver gekk um skálann hér,”
“það var Auður” ansar Þórður,
“áverka hún veitti mér.”
“Óhapp mikið,” aldinn mælti,
“eftirför skal hafin skjótt;
safna liði, flagðið fanga,
fyrr en líður þessi nótt.”
“Eftirför skal ekki hafin,”
anzar Þórður, “ræð eg því.
Auður skuld mér átti að gjalda;
all-vel stóð hún skilum í.
Eins þó banvænt yrði sárið,
að ei frekar gera skal.
Sýna hefnd hún hefir rekið
hreystilegar mörgum hal.”
“Guðrún hreif minn huga allan
hana þegar fyrst eg leit.
Sakir eg við Auði átti
engar þá eg samvist sleit.
Engra bóta unni eg henni;
ekki hirti að gera sátt.
Málstað á hún miklu betri:
Minni sök, til varnar fátt”.
Fáir treystu, eins og Auður,
eigin mætti hefnd að ná.
Vildi ei sína bræður brýna
blóðgan vígaferil á.
Vildi Þórði víti skapa;
vega ei, en taka blóð.
— Af dugnað Auðar, drengskap Þórðar
dæmi geymist mætri þjóð.
Bjarni Þorsleinsson.
frá Höfn.
:safifififififififififififiaafiafisfisfifi$sfifisfi$$sfififisfififififififififis$3$$s$3s3ssýss<ss$fifi$fis?s?$$s35$