Lögberg - 11.11.1943, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. NÓVEMBER 1943.
p-...........llögfafrg
Geiið út hvein finituciag af
THE COLUMBIA PRESS. LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, ManUOba
i’ L'tanáskrift ritstjðrans:
!; EDITOR LÖGBERG,
69 5 Sargent Ave., Winnipeg^ Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
i' Verð $3.00 um árið — Borgist fyriríram
!, The ‘*L/öghergM is printed and publishea by
j1 The Columbia Press, Lámited, 695 Sargent Avenue
j ‘ Winmpeg, Manitona
PHONE 86 327
Ur nógu að velja
Bæjarstjórnarkosningar í Winnipeg fara fram
á föstudaginn þann 26. yfirstandandi mánaðar;
núverandi borgarstjóri Mr. Garnet Coulter, sit-
ur við völd í annað ár, og snúast kosningarnar
þar af leiðandi einvörðungu um val úr hópi
frambjóðenda í bæjarstjórn og skólaráð.
í 2. kjördeild gætir íslenzkra áhrifa langmest;
þar eru Islendingar það fjölmennir, að fylki
þeir einhuga liði, geta atkvæði þeirra ráðið
miklu um úrslit. Tveir mætir Islendingar bjóða
sig fram í áminstri kjördeild á ný, þeir Victor
B. Anderson bæjarfulltrúi, sem átt hefir við
vaxandi orðstír sæti í bæjarstjórn um átta ára
skeið; hann hefir frá öndverðu fylgt verkamanna
flokknum að málum, og aldrei talið eftir sér
nein þau spor, er verða máttu lítilmagnanum
til hagsbóta; hann hefir svo að segja alla starfs-
æfi sína gefið sig við prentiðn, og hvers trausts
hann nýtur á þeim vettvangi meðal stéttar-
bræðra sinna má glögt marka af því, að 1 vor
sem leið, var hann kjörinn forseti prentara-
samtakanna í Winnipeg, sem eru deild úr al-
þjóðasamtökum prentara, og hefir hann þegar
vegna einurðar og samningslipurðar, getið sér
hinn bezta orðstír í þeirri vanda- og óbyrgðar-
stöðu; það ætti því fyrir allra hluta sakir, að
vera íslendingum .metnaðarmál,, að stuðla ein-
huga að endurkosningu Victors, og þeir von-
andi láta þar ekki sinn hlut eftir liggja. Séra
Philip M. Pétursson býður sig fram til skóla-
ráðs í 2. kjördeild á ný; hann hefir aðeins átt
þar eins árs setu; hann er einarðui maður, og
lætur ógjarna sinn hlut; engu að síður er hann
samvinnuþýður maður og sanngjarn um með-
ferð málefna; hann verðskuldar, engu síður en
Victor, samræmt fylgi landa sinna í hlutaðeig-
andi kjördeild. Báðir þessir landar bjóða sig
fram undir merkium C.C.F. flokksins.
Tveimur öðrum frambjóðendum í 2. kjördeild,
er Lögbergi Ijúft að mæla með, en það eru þeir
James Black, núverandi bæjarfulltrúi, sem er
hagsýnn maður og velviljaður; hann er ávalt
liðtækur, að hverju sem hann gengur; hinn mað-
urinn er nýliði, sem nú kemur í fyrsta sinn fram
á sjónarsviðið viðvíkjandi opinberri þáttöku í
bæjarmálefnum; er hér átt við Jack St. John
lyfsala; hann er fæddur í Portage la Prairie
árið 1906, hlaut þar barnaskólamenntun, en lauk
fullnaðarprófi í lyfjafræði við Manitobaháskól-
ann 1929. Hann rekur nú fyrir eigin reikning
lyfjabúð að 908 Sargent Avenue, og er vin-
margur ágætismaður. Mr. Jack St. John hefir
gefið sig mikið við íþfóttamálum; hann ^r víð-
sýnn vinstrimaður í stjórnmálum, og hefir brenn
andi áhuga, meðal annars á því, að koma í
framkvæmd róttækum umbótum á húsakynn-
um borgarbúa, sem í mörgum tilfellum mega
teljast með öllu óviðunandi; hann er efni í
ágætan bæjarfulltrúa.
• Jack St. John er kvæntur íslenzkri konu,
Rögnu, dóttur Gísla prentsmiðjustjóra Jóns-
sonar, og konu hans Guðrúnar H. Finnsdóttur
Jónsson, skáldkor.u.
Þessir tveir síðarnefndu frambjóðendur í 2.
kjördeild, njóta formlegs stuðnings hinnar svo-
nefndu borgaralegu kosninganefndar í Winnipeg
(Civic Election Committee). Því fleiri skoðanir,
sem koma fram í bæjarstjórn, þess betra.
Auk þeirra manna, sem nú hafa verið nefndir,
bjóða sig fram í áminstri kjördeild, Harry
Chappell, C.C.F. til skólaráðs í annað sinn,
Mr. Cooper af hálfu borgaralegu kosninganefnd-
arinnar í bæjarstjórn og Mr. King Labor-Pro-
gressive, er einnig keppir um bæjarfulltrúa-
stöðu; það er því sýnt, að úr nógu er að velja,
og næg ástæða fvrir kjósendur til þess að fjöl-
menna á kjörstaðina. Kjörseðillinn er fjöregg
lýðræðisins; það er siðferðisleg skylda sérhvers
þjóðfélagsþegns í lýðfrjálsu landi, að neyta at-
kvæðisréttar síns lýðræðinu til fulltingis, og
einstaklingsfrelsinu til framtíðaröryggis.
Vér styðjum ekki íslenzka menn til kosninga
fyrir það eitt, að þeir séu íslendfhgar; en þegar
völ er á íslendingum til þátttöku í opinberum
málum, sem eigi aðeins standa jafnfætis fram-
bjóðendum af öðrum þjóðflokkum, heldur ná
feti framar, er það hrein og bein þjóðræknis-
leg skylda að veita þeim stuðning.
Eitthvað ættu íslendingar að geta lært af
samheldni Skotans!
“Enginn fullvita maður”
Yfirstandandi styrjölú er háð með það fyrir
augum, að koma> á nýju skipulagi í heiminum;
þetta er ekki einskorðað við æðisgengnar yfir-
lýsingar nokkurra skrílsæsingjaseggja; þetta er
óbifandi von miljónanna. Almúga fólkið treystir
því, að bjartari og betri dagar séu í aðsigi; það
strltar og stríðir til þess að vernda atvinnu-
rétt sinn, trúarbragðafrelsi sitt, neyzlufrelsi sitt,
og skoðanafrelsi, ásamt réttinum til þess að ala
upp börn sín í heilnæmu umhverfi: þetta fólk
er sannfært um það, að með sigri sameinuðu
þjóðanna, verði það leyst frá þeim vandkvæð-
um, sem óttinn við skort lífsnauðsvnja skapar;
það berst ekki til þess, að endurinnleiða ásig-
komulag þar, sem svo hagaði til, að svínum var
slátrað í þúsundatali, en skrokkunum fleygt, þó
fólk gengi hungrað, vegna þess að ekki þótti
gróðavænlegt að selja þá; ásigkomulag, þar sem
kaffi og aldinum var af sömu ástæðum kastað
í sjóinn, og nauðþurftarfólki meinað með því
að seðja hungur sitt; ásigkomulag, þar sem
framleiðsla baðmullar var takmörkuð vegna
þess, að hinn tötrum klæddi lýður var þess ekki
umkominn að kaupa hana; ásigkomulag, þar
sem þúsundir vorra ur.gu pilta og stúlkna ráf-
uðu bæ úr bæ í atvinnuleit, eða til þess að fá
svefnskýli, eða beiðast ölmusu; það er ekki
fyrir slíkan heim, slíkt ásigkomulag, sem vorir
glæsilegu og hugprúðu, ungu menrt, berjast í
lofti og á legi, á skriðdrekum og við byssurnar,
og fórna lífi sínu. Vér erum öll á eitt sátt um
það. Enginn fullvita maður sætir sig við slíkan
heim, slíkt ásigkomulag á ný.
Grein þessi er íslenzkuð úr United Church
Observer.
Búnaðurinn og
Mr. Bracken
Úr Leíhbridge Herald.
Foringi Progressive-Conservative flokksins í
Canada, flutti hér sína fyrstu, meginræðu um
búnaðarmá|l; hann lagði áherzlu á lækkun
verndartolla, ásamt þeirri brýnu nauðsyn, sem
til þess bæri, að afla canadiskum búnaðarafurð-
um sem allra víðtækastra markaðssmbanda.
Mr. Brecken lét þess getið, að nema því að-
eins að áminstum skilyrðum væri fullnægt,
væri litlar líkur á að bændur, einn þriðji hluti
þjóðarinnar, gætu nokkru sinni komið ár sinni
þannig fyrir borð, að þeim yrði trygð lífvæn-
leg afkoma, hvað þá heldur að þeir yrðu að-,
njótandi þess framtíðaröryggis, er þeim bæri,
að loknu yfirstandandi stríði; um þetta atriði
verða sennilega flestir vestanlands á sama máli,
en um hitt mætti ef til vill með fullum rétti
spyrja, hvort Mr. Brecken sé það stálsleginn,
að hann geti komið forkólfum stóriðjunnar
eystra til þess að fallast skilyrðislaust á þær
skoðanir, sem íbúar Vesturlandsins eru honum
sammála um. Ræða Mr. Breckens sýndist hnit-
miðuð við þarfir búnaðarins í Vesturlandinu;
en þegar alt kemur til alls voru meginliðir
hennar í öllum atriðum nákvæmlega þeir sömu,
og Liberalflokkurinn hefir haldið fram í síðast-
liðin þrjátíu ár, og hvergi hikað frá. Svo þetta
voru þá öll nýmælin.
Rússland
Svo risavaxin er sókn Rússa um þessar mund-
ir, að forustusveitir þeirra eru nú komnar í
námunda við landamæri Rúmeníu, og láta hvergi
bilbug á sér finna. Mannfall af hálfu Þjóðverja
er orðið svo geisilegt, að staðhæft er, að síðan
Rússar hófu sókn í sumar, nemi það freklega
hálfri þriðju miljón manna. Á laugardaginn var
endurheimtu Rússar Kiev, hina fornfrægu höfuð
borg Úkraníu; í þeirri orrahríð, sem stóð yfir
í því nær hálfar þriðja mánuð, mistu Þjóð-
verjar 45 þúsundir vígra manna og margfalt
meira af hergögnum, en tölum tjái að telja.
Nú eru það Rússar, en ekki þjóðverjar, sem
eiga í leyfturstríði; er ,því meðal annars við-
brugðið, hve fljótir þeir séu að leggja járn-
brautir, og gera þær svo að segja á svipstundu
starfhæfar fyrir flutninga af hvaða tagi, sem
er; svo er sókn þeirra rammelfd og hraðinn
mikill, að síðustu tvo dagana hafa þeir komist
um fimmtíu mílur vestur á bóginn, og fara
jafnt náttfari og dagfari hvernig sem viðrar,
og hvað, sem í móti blæs.
Á ferð og flugi
Fimtándi júlí, 1943 ^
Sólin er að ganga til viðar á
þessu fagra sumarkveldi í gull-
bryddu hlynarblaði — þunnu
skýi, er þannig lítur út. Himin-
inn er heiður, sjóndeijdarhring-
urinn skartar mörgum litum,
bláum, rauðum, fjölda þess er
þar í skipast. Góðviðris ský skipa
sér hér og þar í ýmsum mynd-
um og taka liti af dýrð kveldsins.
Yfir sléttunni hvílir friður.
Hæna dottar á ungum sínum
undir gömlu gerði, og virðist svo
ánægð og óhult, svo sem um
ekkert meir en þetta ræði fram-
ar. Upp úr silkigrænum korn-
akri, skamt frá, gægist haus og
langur háls á kalkúnahænu.
Hún horfir og hlustar um nokk-
ur augnablik, en fer eigi úr stell-
ingum að öðru leyti, svo hverf-
ur álkan ofan í akurskýlið aftur.
Hún líka hefir unga undir brjósti
sér.
Skógurinn stendur hljóður því
hvorki stormur né önnur hljóð
leika um hann rétt núna. Hann
ber þungar menjar liðinnar
reynslu. Stórir, gráir flák-ar af
dauðum trjám, sem standa enn
uppi sem visnaðir stönglar, berar
og blaðlausar bjarkir vegna orm-
átsins undanfarin ár. En græðis-
mátturinn sýnir sig líka, því ný-
græðingurinn, skrúðgrænn og
fríður, keppir upp og fram og
gerir mikið að því, að hylja nekt-
ina þeirra og trjánna, er urðu
fyrir áfallinu og byggja skóginn
að nýju. Ormurinn, sem um
nokkur undanfarin ár hafði
lagst á skóginn, kom ekki í ár.
Þegar maður sér blaðlausu
bjarkirnar, er standa enn í skóg-
inum og nýgræðingínn fríða, sem
er að bæta og skýla, kemur
manni í hug, hve virkileg er
samlíkingin hjá séra Hallgrími
Péturssyni:
Visnað tré eg að vísu er,
vægðu, rættlætis herrann, mér;
gæzkunnar eikin græn og fín,
geymdu mig undir skugga þín.
26. október, 1943
Hver myndi kalla þetta að
vera á ferð og flugi?
Jú, víst hefir tíminn flogið
með línurnar að ofan í vasanum;
flogið á burt með sumarið og
leitt inn’ haustið og veturinn
líka. Samt er dagurinn í dag eins
yndislegur í sinni tíð og 15. júlí
var á sinni. Sólskin, heiður him-
inn og blíðviðri. Skógurinn hef-
ir felt sumarskrúðið, akrar eru
slegnir og hirtir; ungacnir bæði
hnænsna og kalkúnahænanna
eru vaxnir og bíða nú dóms og
dauða — svo sem annað jarðlíf,
væri máske vart um það að fást,
hvað fuglana snertir ef mann-
úðlega væri að farið, að svifta
þessar skepnur lífinu. Að setja
þá á hnúð og höggva af fuglin-
um hausinn er ekki erfitt verk
né svo vandasamt að fljótt og
vel megi ekki vinna og bar ekki
á öðru en að mönnum smakkað-
ist steikin vel og yrði gott af,
allan þann tíma, sem alifuglar
voru þannig teknir af lífi. En
nú um allmörg ár kveður við
annan tón. Nú má ekki höggva
hænsn eða kalkúna er á markað
skal fara, heldur reka örmjóan
morðkuta í gegnum höfuð fugls-
ins. Er talið, að ef á réttan stað
hittist, deyr dýrið strax. En
ef-ið er oft stór þröskuldur þó
stutt sé hljóðið og má alveg slá
því föstu, að oft — ef ekki oft-
ast — mistekst þetta og er þá
næsta sljó sál, er eigi sér að það
er næsta viðbjóðslegur leikur,
sem þannig er leikinn. Þetta er
nú útúrdúr hér; samt er það at-
riði, sem eg hefi hugsað nokkuð
um öll árin, síðan þetta gekk í
gildi. Eg hefi auk heldur skrif-
að um það örlítinn “pésa” meðal
annars, sem út hefir komið og
fáum þykir mikið til koma, svo
sem við mátti búast.
Gestakoma var það, sem eg
ætlaði að skrifa um, er eg byrj-
aði þessar línur. Nú, þegar tím-
inn hefir þotið svona með mig
— og fleiri, þá verða nú línurnar
bæði um gestakomu og ná-
grannakveðjur, auk útúrdúr-
anna.
í fyrravor, mig minnir í júní-
mánuði, heimsótti þessa bygð í
embættiserindum sá mæti og
merki Ijósberi kristinnar trúar,
séra Octavíus Thorlákson. Koma
hans gladdi okkur mörg hér af
ýmsum ástæðum. Fyrst og
fremst af því, að þar sem góðir
menn fara eru “Guðs vegir”.
Mun séra Octavíus fylla þann
fiokk með fullri sæmd. í öðru
lagi gladdi það okkur, sem sáum
hann fara í þá miklu “Bjarma-
landsferð,” heiðingjatrúboðsferð-
ina til Japan, fyrir löngu síðan,
að sjá hann kominn ásamt sín-
um heilu og höldnu til baka. Og
þó séra Octavíus Thorlákson beri
merki þess, að hann hafi borið
hita og þunga dagsins, þá er hann
enn unglegur í útliti og hraustur
í starfi.
Aftur í vor í maí, heimsótti
séra Octavíus bygðina í embætt-
iserindum. I bæði skiftin hefir
presturinn flutt guðsþjónustur,
skírt börn eða aðstoðað heima-
prestinn við það, setið fundi og
fleira. I sumar í júlí, sendi U.L.-
C.A. stórfallegar sálmabækur, al-
vegf ókeypis, til lúterska starfs-
ins í Leslie, fyrir frammistöðu
séra Octavíusar Thorláksonar.
Þökk sé honum og öðrum er að
því stóðu. Þökk fyrir komurnar.
Við biðjum séra Octavíus heilan
fara og heilan aftur koma.
Þess má geta, til marks um
trygð ættarinnar við kirkjuna,
að frænka séra O. Th., Beatrice
Thorlákson, nú Mrs. Einar Thor-
steinson, er nú höfuðsmaður lút-
erska sunnudagaskólans í Leslie.
Hinar konurnar, sem kenna eru:
Mrs. H. Thompson og Mrs. H.
Kriewauldt.
Séra Guðmundur Páll Johnson
heimsótti bygðina í fyrra, en að-
eins daglangt, er hann var á ferð
austur á kirkjuþing. Séra Guð-
mundur leit inn til margra gam-
alla vina og kunningja, sem allir
höfðu ánægju af að sjá hann.
Árin fara vel með hann, er hann
þó áhugamaður um störf sín með
afbrigðum. Það sýndi hann er
hann var kennimaður hér.
Þrettánda júlí kveiktum við
ljósin í Leslie aftur, við komu
Dr. Richard Beck prófessors. Var
þá, svo sem minst hefir verið á
í blöðunum, haldin samkoma af
þjóðræknisdeildinni “Iðunn,” í
tilefni af komu þjóðræknisfélags
forsetans. Þorsteinn Guðmunds-
son stýrði samkomunni.
Þess var ljós vottur að menn
hefðu glaðst við komu Dr. Beck,
því á þessari samkomu var fjöldi
fólks. Þar var sungið, spilað á
hljóðfæri og talað, svo sem til
stóð. Dr. Béck mæltist vel og
skörulega, eins og vænta mátti,
mintist margs, fyr og síðar, er
reynst hefir máttarstoðir ís-
lenzkri þjóð, bæði austan hafs
og vestan, svo sem sálmar Hall-
gríms, ljóð Matthíasar, ræður
Dr. Jóns Bjarnasonar, er sá síð-
astnefndi lagði grundvöllinn að
þjóðræknisstarfi Vestur-íslend-
inga með ræðu sinni í Milwaukee
2. ágúst, 1874. Auk alls þessa
kom prófessorinn víða við. Dr.
Beck flytur mál sitt með skör-
ungsskap og hikleysi, fer víða
um og er ávalt reiðubúinn að
halda á lofti öllu því, er til sóma
má fara bæði ættjörð hans og
fósturláði hér. Hann skilur köll-
un sína vel. Hann er bókmenta
og fræðimaður, er byggir sitt
persónulega líf á heilbrigðum
grundvelli. Hann minnir mann
á gæfumennina í gömlu sögun-^
um, sem var fenginn rauður
hnykill að rekja sig eftir, er leita
skyldi að dýrgripum þeim, er
týnst höfðu og heimta þá aftur.
í daglega lífinu sér maður þær
sögur endurtakast í kyrþey og
mennina ýmist vinna eða tapa,
er þeir leite gæfunnar á lífssvið-
inu. Prófessor Beck er svo sett-
ur, að sú barátta er heyrir til
embætti hans, er háð mikils til
á opinberu sviði; þar sem aug-
ljóst er öllum, svo margt um
málin, er um fjallar. Samkvæmt
því er við hér höfum heyrt til
Dr. Richard Beck er hann mjög
vel til þess fallinn að fara með
sín margbrotnu mál manna á
milli, nú á þessum erfiðu tímum.
Stríðssóknin og Bandamanna
sigur er honum hjartamál.
Með fræðimannlegu starfi sínu
er Dr. Beck ekki að einangra
menn, heldur benda þeim á, hvað
þeir eigi bezt og dýrmætast í
eigin fjársjóðum. Sú, er þetta
ritar minnist þess, að hafa lesið
um tvær persónur, er oft gengu
með fulla vasa af blómafræum
og stráðu því meðfram eyðileg-
um brautum. Það voru þau
Björnsjerne Björnson og Nellie
McClung. Dr. Richard Beck virð-
ist vilja strá blómafræum, ís-
lenzkra og annara, mannkosta
og hæfileika á sem flestra braut-
ir.
Megi honum auðnast það sem
lengst og bezt.
Þá kem eg að kveðjumálunum,
er eg mintist á í upphafi þessara
lína. I sumar brugðu búi hér
og seldu eignarjörð sína nærri
Leslie, ein af samferðamönnum
vorum og nágrönnum, þau
Stefán og Gyðríður Anderson.
Þau voru í hópi þeirra er námu
land hér 1908. Síðan hafa þau
búið ágætu búi hér í bygð.
Nú hafa þau keypt sér heim-
ili á Gimli, Manitoba og flutt
þangað.
Það má búast við því fyrir
hverjum þeim, er með fullri al-
vöru berst lífsbaráttunni, að
hann mæti bæði blíðu og stríðu.
Svo má.það vera í ýmsum atrið-
um fyrir þessum vinum vorum;
en þó mun vera óhætt að full-
yrða, að það góða er þeim hefir
fallið í skaut, sé í miklum meiri
hluta. Þau nutu þess að eiga
heima svo langan tíma á þessu
fagra svæði og hafa séð bygðina
skifta fögrum og mikilfengleg-
um árstíðabúningum. Þau eign-
uðust fjölda vina á meðan þau
dvöldu hér og uppskáru þannig
það sem þau sáðu til. Á heimili
þeirra var æfinlega gott að koma,
því gestrisni sat þar altaf í fyrir-
rúmi. Minningarveizlur voru
margar haldnar þar, í þeirra tíð,
Á mynd þessari getur að líta árásar-hermenn, sem æfðir eru
í herstöðvum Breta við Miðiarðarhaf, og eru að fara um
borð í herflutningaskip.