Lögberg - 26.10.1944, Síða 6

6
LÚGBERG, FIMTUDAGiNJN 26. OKTÓBER, 1944

IMMM,
immmmmmmmA
Dómar mannanna
Ejtir Sergeant
til

nwwwmm
'&mmm
vil ekki tala eitt einasta orð meir um þetta mál.
Therese fór út í þungu skapi. Hún vildi ekki
fara til Doru, þar eð hún hfafði engar góðar
fréttir að segja henni af samtalinu við Horst.
Hún vildi um fram alt forðast að koma henni í
hugaræsing.
24. KAFLl
Dora varð mjög vonsvikin er Theresa kom
ekki til baka, hún leit á það, og það með réttu,
sem ills vita. Hún vissi, að vinkona sín mundi
hafa gert allt sem hú-n gat til að fyrirgefa sér,
en áð henni hefði ekki heppnast það, og að
Horst væri enn reiður við sig, en hún hafði
enga hugmynd um hversu alvarleg reiði hans
var.
Reiði, er ekki rétta orðið. Það var afar sárs-
aukakend tilfinning, stríðandi mót vilja, sem
hafði heltekið hann; ekki köld reiði, heldur
kveljandi hugarástand, sem sá einn finnur til,
sem er gabbaður af þeim, sem hann hefir
elskað og treyst.
Hann ímyndaði sér að hann elskaði hana
ekki framar; en ef hann hefði prófað nákvæm-
lega tilfinningar hjarta síns, hefði hann orðið
þess var, að hún var ennþá hjarta hans nær.
Hann vissi bara hve þessi svik gengu honum
til hjarta, og hann hugsaði að sér yrði aldrei
auðið að gleyma því, og komast í ró aftur.
Dora vissi ekkert um hugarstríð mannsins
síns. Hún hélt, í einfeldni æsku sinnar, að það
væri ómögulegt annað en Horst fyrirgæfi sér.
Daginn eftir kom hún ofan. Hún vonaði að
finna manninn sinn í betra skapi, og hafði
ásett sér að segja honum hversu mikið að hún
yðraðist þess, að hafa ekki sagt hcmum leyndar-
mál sitt áður, og að hér eftir skyldi hún ekki
leyna hann neins.
Horst gaf henni ekkert tækifæri til að skíra
sér frá hinu góða áformi sínu. Hann kom inn í
setustofuna þegar búið var að bera á borðið,
og fylgdi henni með kaldri kurteisi inn í borð-
stofuna.
Meðan á máltíðinni stóð, talaði hann um veðr-
ið, og nýjustu fréttir í blöðunum, án þess að
látast. veita hina minstu eftirtekt, hinum stöð-
ugu litbrigðum í andliti Doru, sem ýmist varð
náföl, eða blárauð í andliti, og horfði stöðugum
brosandi augum til hans.
Það var varla búið að setja eftirmatinn á
borðið, þegar hann stóð upp, og afsakaði sig,
svo fór hann út og lét ekki sjá sig framar þann
dag.
Dora tók þessa breytingu mannsins síns, með
þögn og þolinmæði. Henni varð þó þyngra að
bera fálæti hans, þegar hún kom ofan til morg-
unverðarins. í staðinn fyrir að spauga, hlægja
og rabba um alla hluti, las Horst nú í morgun-
blaðinu, og Dora drakk, þegjandi kaffið sitt,
og fanst sem hver sopi kveldi sig. Hann var
kurteis og nærgætinn við hana, sérstaklega hug-
ull í að uppfylla allar óskir hennar, en hjarta
hans var kalt fyrir henni.
Þetta steingjörfa samlíf, gat auðvitað ekki
varað lengi. Einn morgun, þegar Horst hafði
lagt morgunblaðið frá sér, braut Dora þögnina.
“Horst,” sagði hún feimnislega.
“Já, Dora?”
“Eigum við altaf að vera saman, eins og við
erum nú?”
“Eins og nú? Eg skil þig ekki.”
Hann skildi vel hvað hún meinti, en hann
vildi þvinga hana til að tala meir opinskátt.
“Eg veit að þú ert reiður við mig,” sagði
vesalings Dora, “og eg veit, að eg — að eg hef
breytt ranglega gagnvart þér; en eg vonaði að
þú vildir fyrirgefa mér, þegar þú sérð hversu
mikið að eg líð fyrir það.”
Oorðin voru barnaleg, en úr augum hennar
skein svo sár sálarangist, svo ólýsanlegur sárs-
auki, að Horst varð ervitt að svara rólega.
“Þú lítur á þessi mál frá allt öðru sjónar-
miði en eg,” svaraði hann. “Að fyrirgefa er
hlægilegt, við verðum að yfirvega orsökina og
afleiðinguna. Hvað þú gerðir, þegar við giftum
okkur, að þegja um þitt rétta nafn fyrir mér,
og láta mig ekki vita um foreldra þína og
þeirra mannorð, verður aldrei sem ógert, en
afleiðingunum af því, má að minsta kosti kom-
ast hjá, að nokkru leyti.”
“Hvernig getur það orðið?” spurði Dora, og
stóð á öndinni. /
Horst þagnaði um stund, og leit af hennar
elskulega, eftirvæntingar og fyllta andliti, áður
hann svaraði.
“Eg held að kvennfólk láti sér í léttu rúmi
liggja ættargalla. Þú virðist ekki að skilja með
hve miklum ótta að maður lítur á líkamlega og
siðferðilega ættarsjúkdóma. Þó vona eg að í
framtíðinni gefi það minni ástæðu til hneyksli,
en ef þú skildir við mig.”
“Það held eg líka,” stamaði Dora í veikum
róm.
“Eins og eg sagði, fer eg í ferðalag og verð
burtu nokkra mánuði, ekki strax, en bráðum,
þá verður þín vera hér léttari fynr þig, og þú
getur betur meðan eg er í burtu, með meiri
rólegheitum og yfirvegun, búið þig undir betrun
þína í framtíðinni.”
Dora þagði fáein augnablik; svo svaraði hún,
með endurnýjuðu áræði:
“Eg skal gera hvað sem þú krefst. Eg veit að
eg á að beygja mig undir þinn vilja, því eg
hefi brotið svo mikið gegn þér. Eg vil vera
hér, eða fara, hvort sem þú ákveður.”
“Eg endurtek það, að eg álít það best að þú
verðir hér,” sagði Horst, og færði sig nær dyr-
unum. Hann vildi enda þessa samræðu, sem
þeim var báðum til stórrar kvalar.
Hann viidi ógjarnan fara, fyr en hann hafði
séð eitthvert merki innri tilfinningar, sem hann
vonaði. Hún grét ekki, en settist rólega niður
í stól, með hendurnar í skauti sér, og starði
k.öldum augunum út í bláinn.
“Jafnvel þó við lifurn andlega aðskilin,” byrj-
aði Horst að segja, “þá þarf engin nema við að
vita neitt um það.”
Hann beið eftir að hún mundi svara, en
árangurslaust.
“Það er heldur ekki nauðsynlegt, að við
gerum það heyrum kunnugt, að við séum komin
í stríð hvort við annað. í sjálfu sér er það alls
ekki tilfellið. Við getum fyrst um sinn um-
gengist hvort annað eins og góðir vinir, þó við
lifum ekki nánara samlífi.”
Honum heppnaðist nærri því að segja þetta
í spaugandi róm, þó var auðheyrt að það var
fölsk nóta í hljómnum.
“Eg held að það sé ekki þörf á að tala meira
um þetta,” sagði Dora í lágum sorgarróm.
“Nei, það er satt, það er ekki nauðsynlegt,
að við minnumst framar á þetta, hvorki okkar
á milli, né við neinn annan.”
“Þú virðist vera svo hræddur um að það
breiðist út,” sagði Dora. “Þú mátt vera rólegur
fyrir því, eg skal ekki tala um það við neinn,
ekki einu sinni Theresu.”
Horst fór, og var dálítið rólegri í skapi. Hvað
meinti Dora með því að minnast á Theresu,
með svo mikilli áherzlu?
Vissi hún nokkuð um, að hann hafði sóst
eftir Theresu, og að honum var ljúft að heyra
nafA hennar nefnt? Það var ómögulegt að Dora
gæti haft nokkra ástæðu til öfundar.
Þetta kvöld fanst honum að sér væri helst
ómögulegt að fara heim. Hann óttaðist að mæta
konunni sinni með nábleikar kinnar og rauð
og grátbólgin augu, hann vissi að hann mundi
ekki lengi þola að horfa upp á það.
En því ætti hún að gráta út af því, ef hún
væri að hugsa um að yfirgefa sig, hugsaði hann
með sér. Honum kom nú í hug, að hún hefði
aldrei elskað sig, öll umgengni hennar við sig
hefði verið þannig, að hún hefði litið upp til
sín, eins og hann væri einhver guð, föðurleg-
ur vinur, sem gaf hénni allt sem hún þurfti.
Það hafði engin neinn rétt til að banna hon-
um framvegis að vera veglyndum við hana.
Horst heldur hún færi nú til bróðir síns, eða
föður síns, eða einhvers annars ættingja síns,
sem hann með sjálfum sér kallaði Sittard fjöl-
skylduna, þá gæti hann gefið henni svo mikla
peninga, að hún þyrfti ekki að kvíða fátækt í
framtíðinni. Kannske hún yrði ánægð með það.
Hann veigraði sér við að sjá hana þennan
dag. Hann símaði frú skrifstofunni sinni, að
hann kæmi ekki heim til kvöldverair, ætlaði
að borða í klúbbnum, og færi svo til systur
sinnar, frú Walrich. Hann hafði varla séð hana
síðan daginn sem leið yfir Doru út af umtalinu
um Richard.
Hún tók fagnandi á móti honum
“Vesalings bróðir minn.” sagði hún. “Minn
kæri Horst. Þú veist ekki hversu mikið að eg
kenni í brjósti um þig. Slík hræðileg óham-
ingja* En eg skal sannarlega segja henni mína
meiningu!”
“Það lætur þú ógert,” svaraði Horst í ákveðn'-
um róm.
“Ó, hvað það er hörmulegt,” sagði frú Walrich,
án þess að ansa því sem Horst sagði. “Hjóna-
bandið viirtist þó í byrjuninni að vera svo ham-
ingjusamt. Eða var það ekki? Eg sagði altaf að
hún væri of ung fyrir þig — alt of ung!”
Þessar harmatölur, sem altaf voru framsettar,
hvað eftir annað á sama hátt, urðu Horst svo
leiðar, að hann kvaddi systir sína og hraðaði
sér í burtu, og gekk í þungu skapi heim til
sín. |
Hvernig mundi Doru líða? Sjálfsagt hefur
hún verið að gráta allan daginn, og væri orðin
yfir sig þreytt og komin í rúmið, eða sat hún
uppi ennþá, harmandi yfir kringumstæðum sín-
um, vonandi, en þó hrædd við, heimkomu hans.
Horst fann til djúprar samhygðar með henni,
þegar hann hugsaði um einstæðinsskap hennar.
Hann hafði dæmt hana til vonlauss lífs —
ef til vill vonarlausara en hún verðskuldaði.
Þegar hann kom nær húsinu, varð hann alveg
hissa, er hann sá allt inni uppljómað með
ljósum. í forstofunni hékk fjöldi hatta og yfir-
frakka, í borðstofunni var sett borð fyrir marga
gesti, og frá herbergjunum uppi, heyrðust glað-
vær samtöl og léttir hlátrar.
“Frúin hefir boðið í kvöld nokkrum af vin-
um heimilisins,” sagði þjónustustúlkan, þegar
hún sá undrunarsvipinn á andliti Hr. Horst.
Horst tók hattinn af sér og fór úr yfirfrakk-
anum, og fór upp á loft. Þar sá hann Doru í
fínum samkvæmisbúningi, sitjandi meðai
noktora ungra manna og stulkna, sem sátu við
borð' og skemtu sér við spil.
Horst horíði á þetta sem snöggvast, svo gekk
hann, hryggur í huga tii svefnnerbergis síns.
Hann hugsaði með sér, að Doru væri sama
um, þó þau skildu.
25. KAFLI.
Horst Harkort hefði kannske dæmt konuna
sína vægara, ef hann helði séö þá sorg og von-
leysi, sem yfirþyrmdi hana eftir þetta kvöld,
þar sem hún í algjörðu efunarástandi hafði
ieiðst til að taika þátt í gleðskapnum. Það voru
Horsts eigin orð, sem höfðu komið henni tii
þess, að njóta lífsins á sinn hátt, án hans. Það
var saklaus skemtun, sem hún bauð til nokkr-
um ungum mönnum og stúlkum, úr nágrenn-
inu, en var lagt út henni til lasts.
Auðvitað vissi Dora að maðurinn sinn var
kominn heim, hann hafði litið inn í herbergið
um leið og hann gekk framhjá. Hún fór að
hugsa um hvernig hann mundi líta á síg, og
þetta tiltæki sitt, þegar hún varð hans vör.
Hún ásakaði sig fyrir tilfinningarleysi gagn-
vart honum, og bleygðaðist sín svo fyrir þetta,
að hún þorði ekki að láta hann sjá sig 1 tvo
daga á eftir.
Horst áleit þetta sem auðljóst merki þess,
hversu mikla óbeit hún hefði á sér.
Þau höfðu nú skipulagt heimilislífið á* allt
annan hátt, en fyrst eftir að þau komu heim
úr brúðkaupsferðinni. Dora borðaði morgun-
verðinn sinn í sínu herbergi, og sá ekki mann-
inn sinn fyr en á kvöldin, er hann kom heim.
Hann spurði þjónustustúlkuna á hverjum
morgni hvernig konunni sinni liði, hann fór
og stundum upp í saumaherbergið hennar og
spurði hana hvort það væri nokkuð sem hann
gæti útvegað fyrir hana, sem hún ávalt svaraði
neitandi.
Þegar hann kom heim, klukkan sjö á kvöld-
in, var Dora í dagstofunni, vel og smekklega
búin að bíða eftir að kvöldmaturinn væri bor-
inn á borð.
Horst reyndi af ýtrasta megni að haga sam-
tali sínu við hana, meðan á máltíðinni stóð,'
þannig, að engin yrði þess fálætis var, sem
var milli þeirra, en þrátt fyrir það duldist þó
ekki, undir blæju kurteisis og ástúðlegra orða,
að eitthvað var ekki sem skyldi milli þeirra.
Theresa kom nú sjaldnar til Doru, því frú
Sandon var orðin mjög lasin, og hnignaði áðum.
Það voru varla liðnir sex mánuðir frá giftingu
Doru, þegar gamla frúin dó.
Frú Mendal og frú Oldenrich mættust oft
hjá Horst, og voru þar æfinlega velkomnir
gestir, en yngri vinkonur Doru fóru smátt og
smátt að draga sTg í hlé, þeim fór að finnast unga
frúin leiðinleg, því hún var hætt að taka þátt í
hinum eðlilegu skemtunum æskulýðsins, bæði
leikjum og spilum.
“Bara að eg fengi að deyja strax,” sagði Dora
hálf kjökrandi, þegar frú Oldenrich einn dag-
inn var að tala um fyrir henni, í sambandi vicf
hennar tilbreitingarlausa líf, og stöðugu inni-
veru, hún vildi fá hana til að koma út og
ganga með sér til skemtunar.
“Eg get ekki látið fólkið sjá mig, eg er hrædd
um að einhver þekki mig og bendi á mig með
fingrinum, og segi: Þarna er dóttir Júlíusar
Sittard!”
Rétt fyrir jólin fékk Dora óvænta heimsókn.
Hún sat inni í herbergi sínu, með vandasama
handavinnu, þegar þjónustustúlkan kom inn og
sagði að það væri kona niðri sem óskaði eftir að
tala við hana.
“Hver er það, Jane,” spurði Dora.
“Eg veit það ekki, hún sagði ekki til nafns
síns.”
“Hvað viLl hún mér þá? Segðu henni að
koma aftur þegar Hr. Harkort er heima. Það
er sjálfsagt einhver beiðni um peninga til ein-
hverrar stofnunar, eða þvílíkt.”
“Það held eg ekki,” sagði Jane, með fyrir-
litningarsvip. “Hún er hræðilega stásslega búin.
Hún hefur afar stóra fjöður í hattinum, hár-
lokkarnir hanga ofan að augum.”
“Það er þá líklega einhver heldri kona!”
sagði Dora forviða. “Sagðirðu það ekki Jane.”
“Nei, frú, það sagði eg ekki,” svaraði stúlkan,
með sterkri áherzlu.
“Mér líður ekki rétt vel í dag og vil ekki
fara ofan; spurðu hana að nafni og hvort hún
hafi nokkurt brýnt erindi við mig, sem hún
þurfi endilega að afljúka í dag,” sagði Dora.
Skömmu síðar kom Jane aftur með umslag í
hendi.
“Hún vildi ekki segja mér til nafns síns, en
stakk seðli í þetta umslag. Svo dæsti hún svo
mikillætislega, eins og hertogafrú, og hélt að
þegar frúin hefði lesið þennan seðil mundi hun
ekki hika við að láta sig koma inn, þó hún væn
ekki sem best fyrirkölluð. Mér virðist eftir öllu
að dæma að hún sé engin hefðarfrú.”
Dora brosti að því sem Jane sagði, og opn-
aði umslagið; innan í því var seðill, sem skrifað
var á, með óvanalegri hendi, orðin:
“Frú Richard Sittard.”
Kona Richards! Doru brá hastarlega við, hun
böglaði saman seðlinum í hendi sér. Hvaða
erindi gat hún átt hingað?
Hún vissi að Horst mundi ekki líka að hún
hefði nein mök við þessa konu. Svo var hun
icona Richards, og Horst vissi að hún mundi
helst fara til Richards og vera hjá honum, þeg-
ar hann kæmi úr fangelsinu. Hún hugsaði, sem
svo, að það væri gott að kynnast henni ur
því tækifærið bauðst. •
“Beiddu hana að koma hingað upp til min,
sagði Dora í lágum og veikum róm. Stúlkan
gerði eins og henni var sagt, en hristi höfuðið
og gat ekki látið vera að tauta fyrir minni ser
eitthvað um hana.
Hurðin var brátt opnuð og Dora stóð and-
spænis Rosu Sittard. Hún var ekki einungis
hissa að sjá mágkonu sína, en næstum hrædd
við hana, án þess hún vissi af hverju.
Ef hún hefði verið meiri mannþekkjari hefði
hún fljótt fundið ástæðuna: Rósa leit ekki út,
eins og góð, heiðarleg húsfreyja, miklu fremur
sem slarkara kvendi.
Hún var enn fríð í andliti með falleg bla
augu, fallega andlitsdrætti og blómlegar varir
sem þó voru málaðar til lítillar prýði.
Dora gat ekki skilið hvernig Richard, eitt
einasta augnablik gat orðið ástfanginn í henni-
En fyrst þegar Richard sá hana var hún ekki
púðruð né máluð, og hafði ekki þennan yfir"
rætissvip á sér, sem hún hafði tekið upp.
Hún var afar vel búin. Hún var í silkikjól
með hældragi, fínni selskins kápu og hatt skreytt
ann stórri fjöður og mörgum blómum, og með
ljósgula hanska á höndunum.
Dora stóð undrandi yfir þessu stássi. Hafði
mágkonu hennar tilfallið stór auður, eftir að
Richard var settur í fangelsið fyrir þessa stolnu
tíu punda ávísun?
“Þú manst eftir mér vona eg?” byrjaði Rósa
að segja um leið og hún dró andlitsslörið til
hliðar.
“Þú sást mig einu sinni þegar Richard bjo i
húsi föðursystir minnar.”
“Já eg man það óglögt,” svaraði Dora, og
rétti henni hendina.
“Því.hefur þú ekki komið fyr til mín? Eg
hefði gjarnan viljað vera viðstödd giftingu
Richards.”
“Ó, við giftum okkur, endurtók Rósa. “Við
gátum ekki boðið neinum, það var mjög fátæk-
leg gifting. Eg hélt þá líka að þér mundi ekki
geðfelt að Richard giftist mér — en það er varla
hægt að líta svo á að hann hafi tekið niður
fyrir sig, þegar maður hugsar til föður hans.
Hún sagði þetta með kæruleysislegu glotti,
sem setti Doru stein hissa.
“Þú gleymir því víst að þú ert einnig að tala
um föður mipn,” sagði Dora, með þótta.
Rósa bara ypti öxlum. “Ef þú ert stolt aí
ættinni þá gerir mér það ekkert til. Kannske
þú sért stolt af Richard Líka, eins og föður
þínum? Annar situr í fangelsi og hinn mundi
vera þar ef hann hefði ekki verið svo hyggiuu
að strjúka úr landi. Það er sem fólk segir um
þá báða. Eg veit bara að eg vildi óska að eg
hefði aldrei gift mig inn í þá familíu.
“Það var sannarlega hörmulegt að þú skyldir
gera það,” svaraði Dora róíega.
Henni til stórrar undrunar, tók Rósa ur
barmi sér knipplaðan vasaklút og hélt upp að
augunum.
“Eg kom ekki hingað til að jagast við þig>
sagði hún í snöktandi róm. “Eg hélt að þu
hefðir meðaumkun með mér í sorg minni og
örbyrgð. Eg hef altaf elskað Richard, og eg
hélt mér væri óhætt að treysta því að systir
hans sýndi mér velvild.”
Dora komst við að heyra þettá, og spurði
hana hvað hún gæti gert fyrir hana. “Ef eg
get á einn eða annan hátt verið þér að liði»
þá vil eg fegin vera það. Eg hefi verið að hugsa
um hvernig þú ferð að sjá fyrir þér.”
“Eg flutti þaðan sem við vorum, og borga
nú bara sex shillings á viku í húsaleigu, en það
er erfitt fyrir mig að afla mér peninga til þess,
þó það sé ekki meira.”
“Hefurðu nokkra vinnu.”
“Já, eg s^uma, þegar eg fæ nokkuð að gera.
Hún leit á Doru, eins og til að sanna orð sm.
“Eg hefi fengið lítið að gera upp á síðkastið,
þess vegna er eg komin í vandræði með husa-
leiguna, og eg get búist við á hverjum degi að
verða rekin út á götuna. Mig vantar líka peu-
inga fyrir mat.”
“Það er sorglegt að heyra,” sagði Dora.
“En”, bætti hún við með hægð, “því gengui
þú í svona dýrum búningi, þegar þú ert í svona
mikilli neyð? Eg hefi heyrt að það megi a^a
ía mikla peninga fyrir fallega selskins yfirhöfn,
eins og þína.”