Lögberg - 29.03.1945, Blaðsíða 4

4
LöGBERG, FIMTUDAGINN, 29. MARZ, 1945
—------------Xögberg-------------------------—
GefiB út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG,
695 Sargent Ave., Winnipeg, Mari.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyririram
The “Lögbergr” is printed and publishea by
The Columbia Press, Limited, 69 5 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitooa
PHONE 21 804
* >■—"—”—“—"—"——■"—•"——"—"—""—■•—” “ “
Canadisk þjóðeining og
Mr. King
iill'illliiliiliiiliiii.ili;iiriiiiii!iiiiiiliiiii;-...... „ ni;:i.... . ...
Naumast verða skiptar skoðanir um það, að
engum núlifandi stjórnmálamanna sinna, eigi
canadiska þjóðin dýpri þakkarskuld að gjalda
varðandi einingu þjóðarinnar, en forsætisráð-
herra sínum, Mr. King. Hann er enn sem fyr,
hinn gætni og ábyggilegi leiðsögumaður, er
ígrundar viðfangsefni sín gaumgæfilega niður í
kjöl áður en hann hefst handa um framkvæmdir
þeirra, og að fenginni niðurstöðu, verður honum
ógjarna þokað um fet; það eru slíkir rannsak-
andi eðliskostir sem skapað hafa með þjóðinni
slíkt traust til Mr. Kings, er einungis fáum
mönnum hlotnast, og sennilega engum öðrum, að
undanskildum Sir Wilfrid Laurier.
Það voru ekki alt saman góðspár, er fylgdu
Mr. King úr hlaði, er hann sumarið 1919 tókst
á hendur forustu Liberal flokksins; ýmsir vildu
hann þegar í pólitískum skilningi feigan vegna
andstöðu hans gagnvart herskyldunni 1917, og
aðrir sýndust bera kvíðboga fyrir því, að hann
yrði aldrei nægilega mikill fyrir sér; slíkur
uggur reyndist skjótt með öllu ástæðulaus. Mr.
King var enginn viðvaningur á vettvangi stjórn-
málanna; hann var í rauninni pólitískur fóstur-
sonur Sir Wilfrid Lauriers; hann átti sem korn-
ungur maður sæti í ráðuneyti hans; hann skipu-
lagði málefni verkamanna, og varð fvrsti verka-
málaráðherrann, þá aðeins 27 ára að aldri.
Það er ekki einasta, að Mr. King hafi verið
hinn öruggi forráðamaður þjóðarbúsins heima
fyrir, heldur hefir hann flestum mönnum frem-
ur staðið djarfmannlegan vörð um canadisk
þjóðréttindi út á við; þetta hefir hann þráfald-
lega sýnt með hófstiltri og einarðlegri fram-
komu sinni á þeim ýmsu alveldisstefnum, sem
hann hefir setið í London, að því ógleymdu,
hve röggsamlega hann mótmælti innlimunar-
ræðum þeirra Halifax lávarðar og Smuts for-
sætisráðherra Suður-Afríku sambandsins, er
báðar lutu að því, að rýra fremur en styrkja það
sjálfstæði, er hinar brezku sambandsþjóðir um
hríð hafa notið og njóta.
Árið, sem leið, átti Mr. King sjötugsafmæli,
og var þá vitaskuld um hann margt ritað og
rætt; eigi aðeins heima fyrir, heldur og engu síð-
ur á Bretlandi og í Bandaríkjunum; öil voru
þau ummæli sanngjörn og drengileg; það var
ekki einasta að flokksbræður Mr. Kings hyltu
hann á afmælisdaginn bæði utan þings og innan,
heldur tóku og allir foringjar andstöðuflokkanna
í sama streng; það voru heldur ekki málgögn
Liberalflokksins ein, er fóru lofsamlegum orð-
um um Mr. King; andstæðinga blöðin iang-
flest, gerðu það líka; meðal annars fórust dag-
blaðinu Winnipeg Tribune þannig orð, um leið
og það árnaði honum heilla.
“Mr. King is a great Prime Minister and a
great Canadian.” Ummælin verða þannig á ís-
lenzku:
“Mr. King er mikill forsætisráðherra og mikill
Canadaborgari.”
Sennilega hefir enginn forsætisráðherra þessa
lands, gert sér annað eins far um, að gerskilja
canadisku þjóðina eins og Mr. King; ekki eitt
fylki út af fyrir sig, heldur öll fylkin jafnt;
að hann hafi reynst Quebec hliðhollari en hin-
um fylkjunum, er fjarstæða, sem ekki hefir við
nokkur minstu rök að styðjast; eining þjóðar-
innar hefir verið honum fyrir öllu, jafnt í stríði
sem friði.
Virðingu Mr. Kings fyrir Islandi, íslenzka
þjóðarbrotinu vestan hafs og íslenzkri menn-
ingu yfir höfuð, má ljóslega marka af þeim
undurfögru kveðjuskeytum, er hann sendi Lög-
bergi í tilefni af Alþingishátíðinni 1930, og eins
vegna hálfrar aldar afmælis blaðsins 1937. Eiga
íslendingar þar í fórum sínum perlur, sem vert
er að minnast og þakka.
Á flokksþinginu mikla 1919, þar sem flokks-
forustan var falin Mr. King í hendur voru, ef
oss minnir rétt, tveir íslenzkir erindrekar, þeir
Dr. Sigurður Júlíus Jóhannesson og Ásmundur
Loptson, fyrrum fylkisþingmaður í Saskatche-
wan; þeir voru báðir eldheitir stuðningsmenn
Mr. Kings á flokksþinginu, og þeir hafa verið
traustir dáendur hans jafnan síðan; þeir, sem
fylgst hafa með átökum og æviferli þessa sjald-
gæfa manns vita, að þar sem hann er á ferð,
er heilsteyptur mannúðarmaður á ferð, sem
vill veg þjóðar sinnar í öllu.
Mr. King er enginn lýðskrumari;- hann er
eldheitur lýðræðissinni jafnt í orði sem á borði;
hann hefir barist manna snarpast fyrir jafn-
rétti kvenna til móts við karla; hann er fyrsti
forsætisráðherrann í þessu landi, sem skipað
hefir konu í senatorsembætti; hann hefir skipað
margar aðrar konur í mikilvægar trúnaðarstöð-
ur, og nú síðast er að því vikið í fregnum frá
Ottawa, að líkur standi til, að hann muni skipa
konu í þá nefnd, er sækja skal fyrir hönd
Canada þing sameinuðu þjóðanna, sem hefst í
San Francisco þann 25. apríl næstkomandi.
Þessa dagana standa yfir í sambandsþinginu
umræður um undirbúning og þátttöku í áminstu
þingi hinna sameinuðu þjóða í fyrgreindn
borg, þar sem leggja skal undirstöðuna að þjóða-
samtökum heimsfriðnum til varðveizlu að loknu
núverandi stríði. Mr. King verður formaður
hinnar canadisku sendinefndar; ætla mætti að
þingflokkarnir, þegar svona mikið liggur við,
sneyddu hjá pólitískum glímubrögðum, og veittu
forsætisráðherra fulltingi og fararheill; en af
einhverjum furðulegum ástæðum, sýnist það
vafamál. C. C. F. flokkurinn með Mr.
Coldwell í fararbroddi, er í meginatriðum sam-
mála Mr. King varðandi þátttöku canadisku
þjóðarinnar í áminstu þingi sameinuðu þjóð-
anna, og það eru Prógressív-Conservativar að
mestu líka, nema þá helzt vegna þess, ef Mr.
Bracken þarf að sitja heima. En svo heyrist alt
í einu hjákátlegt holtaþokuvæl úr herbúðum
Social Credit sinna. Mr. Blackmore fyllist fár-
ánlegum fítonsanda, og telur sér trú um, að
Mr. King sé að “selja út sjálfstæði landsins;
minna mátti nú ekki gera gagn!
Og þetta gerist um elleftu stundu, þegar mest
liggur við, og þörfin á samstiltum þingvilja og
einhuga, er sem allra brýnust, með lok Norður-
álfustyrjaldarinnar í aðsigi og skipulagningu
friðarmálanna á næsta leiti.
....................
Bœndur horfa fram í
tímann
og konur þeirra ekki síður
Eftir Frances I. Mckay, sem starfár í þjónustu
landbúnaðarnefndar Manitobafylkis.
iii[iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
Það er meira en draumur einn, að bænda-
konur láti sér hugarhaldið um að eignast feg-
urri og fullkomnari heimili en þau, sem þær
margar hverjar enn búa við. Bóndakona ein,
segir mér, að nú séu miklar líkur á nýbygg-
ingum, eða fullkomnum endurbótum hinna
eldri; þessi staðhæfing er að nokkru grundvöll-
uð á því, að þegar bændur kaupa Sigurláns-
veðbréf, þá ánafna þeir venjulegast eiginkon-
um sínum nokkurn hluta upphæðarinnar, sem
varið skal til endurbóta á heimilum að loknu
stríði.
Margar bændakonur æskja sér vitaskuld
splunkurnýrra heimila, þó aðrar á hinn bóginn
leggi hvað mest áherzluna á það, að endurbæta
og fegra þau heimili, sem þær um þessar mundir
búa í.
Til endurbóta á núverandi sveitabæjum telst
vitaskuld það, að leiða þangað raforku til lýs-
ingar og suðu; þessum umbótum vilja konur fá
hrundið í framkvæmd sem allra fyrst, og þeim
finst þær hafa beðið eftir þeim óþarflega lengi;
þær vilja einnig að verð raforku verði ekki
hærra en svo, að það samsvari gjaldþoli bú-
enda yfirleitt.
Margar sveitakonur hafa árum saman orðið
að sætta sig við að sækja vatn til heimilisnota,
þegar annar vinnukraftur var ekki til taks; úr
þessu vilja konur fá bætt með því að koma á
vatnsleiðslu að heimilunum, og virðist flest
mæ4a með því, að svo ætti að vera.
Eldhúsið er í rauninni verksmiðja konunnar;
það liggur í augum uppi, að hún þurfi þar við
störf sín nægilegt vatn og viðunandi ljósakost;
gegnir það oft furðu, hve sveitakonum tekst
vel til um matargeymslu þegar tekið er tiilit
til þess hverjum vandkvæðum slíkt er bundið,
og áhöld flest ófullkomin; þær þurfa vitanlega
að fá eins fljótt og því verður viðkomið, við-
unandi kæliskápa til verndar matarforða heimil-
isins; undir húsunum þurfa að vera kjallarar,
og þar sem þeir eru enn ekki við hendi, er
nauðsynlegt að byggja þá; þar má geyma mörg
verðmæti, sem að öðrum kosti geta auðveldlega
farið forgörðum; kona ein, sem eg átti tal við,
komst meðal annars þannig að orði:
“Eg hefi árum saman búið í litlum, meðal-
stórum og stórum húsum án kjallara, og mér
er það Ijóst af reynslunni, hversu erfið aðstaða
húsfreyjunnar er, þar sem svo hagar til”.
Margar sveitakonur finna mjög til þess, hve
óþægilegt það sé, að hafa ekki á heimilinu sér-
stakt herbergi fyrir skilvindu og þvottavéj, í
stað þess að burðast með hvorttveggja í eld-
húsinu; sumar vilja hafa slík áhöld í kjallara
hússins, ef hann á annað borð er þá til.
Sveitaheimili þurfa margra
endurbóta við, sem í raun og
veru þola ekki lengri bið; kon-
ungsríkið á sléttunni hefir víð-
tæka þýðingu varðandi þróun
þjóðfélagsins í heild, og í sam-
bandi við fegrun þess og vel-
farnan, mega vanrækslusyndir
ekki undir neinum kringumstæð-
um komast að; heimilin þarf að
gera vistlegri en nú á sér stað;
ekki aðeins fyrir húsmóðurina
sjálfa, heldur alt heimilisfólkið.
Það er síður en svo, að sveita-
konur æðrist, eða kvarti undan
hinum þungu, daglegu önnum
sínum, þótt hitt sé jafn ljóst,
hve annt þeim sé um það, að
koma heimilum sínum í það
horf, sem geri störfin léttari og
að öllu ánægjulegri; þeim er það
ljóst, að hvers konar umbætur
varðandi heimilin kosta nokkuð
fé, og með það fyrir augum láta
þær ekki sinn hlut eftir liggja,
er til þess kemur, að kaupa
Sigurlánsveðbréf, er síðar skal
varið til þess að endurbyggja
og endurfegra heimilin. Það er
ávalt mikill fögnuður því sam-
fara, er fagrir draumar að lok-
um rætast.
“I heilögu samstarfi moldar og
manns
býr máttur hins rísandi dags.”
Og það er þetta samstarf, sem
gerir garðinn frægan.
Hlýhugi
Mig langar til að biðja Lög-
berg, að flytja Lundarbúum og
nágrönnum þeirra í því plássi,
kæra kveðju mína og þökk fyrir
góðar og alúðlegar viðtökur á
ferð minni um þá byggð nýver-
ið; það, sem helzt vakti eftir-
tekt mína, og ánægju yfir að
líta var, hvað þar er margt af
öldruðu fólki saman komið og
sýndist öllu líða vel; það ól eng-
an kvíða í brjósti, og þótti mér
þar vel mega heimfæra þau um-
mæli, sem svo oft voru viðhöfð,
og eru að líkindum enn um ein-
staklinginn: “Hann kveið hvorki
elli né féleysi”.
Lundarþorp og umhverfi, er
vissulega maklegt, að þess sé
drengilega minst; á Lundar sýn-
ist alt í góðu gengi, nema ef vera
skyldi það, hve margt er þar ó-
kvongaðra manna, sem ekki
þurfa þó að bera efnaleysi við.
Á Lundar eru búsettir tveir
ágætir prestar, og læknir, sem
vel er látið af.
Þá vil eg og grípa þetta tæki-
færi til að færa árnaðaróskir
hinum háöldruðu heiðurshjón-
um, þeim Jóni Ólafssyni og
Margréti konu hans í Selkirk; var
mér það mikið fagnaðarefni að
sjá, hve þau eru enn ern. Jón
verður 94 ára þann 26. apríl n.
k., en Margrét 92 þann 17 sept.
í ár; þau sinna enn að fullu
heimilisstörfum sínum og lesa
margt og mikið sér til yndis.
Bjarni Sveinsson,
Keewatin, Ont.
Ný fryálivél
Síðastliðinn sunnudag var
reynd ný gerð frystivéla að
Reykjum í Mosfellsveit. — Frysti
vél þessi er smíðuð 1 Vélaverk-
stæði Björgvins Fredriksen hér
í bæ.
Frystikerfið vinnur eftir svo
kallaðri “Absorbtions” aðferð,
þar . sem sterkar efnablöndur
mynda þrýsting og sog við upp
hitun og kælingu með heitu og
köldu vatni. — Aðferð þessi
hentar mjög vel íslenzkum stað-
háttum. þ. e. a. s. engin orka er
notuð, einungis heitt og kalt
vatn, best væri gufa. — Þess má
geta, að frystikerfi þetta þarf
enga brenslu né heldur smurn-
ingsolíu og mjög lítið eftirlit.
Auk vatnsins þarf aðeins efna-
blöndur, sem eyðast ekki.
Þess má geta í sambandi við
vatnsnotkunina, að vatn það, eða
gufa, sem streymir í gegnum
tækið missir aðeins hitaeiningu
sem svarar 10 gráðum og er því
vatnið eða gufan nothæf til hvers
konar upphitunar, sem vera skal,
eftir að það hefir gefið kæli-
tækinu þennan hluta af orku
sinni.
Björgvin kveðst hafa haft
augastað á aðferð þessari í nokk-
ur ár, en ekki haft aðstöðu til að
smíða tæki þetta fyr en nú, því
þörfin er orðin mjög knýjandi á
fullkomnum kæligeymum í sam-
bandi við gróðurhúsarekstur,
sem mun gera það kleift að hér
á landi verði hægt að borða
grænmeti alt árið.
Tyb^erg, gróðurstjóri að Reykj
um, var viðstaddur er frystivél-
in var reynd og taldi hann slíka
vél sem þessa eiga sér mikla
framtíð hér.
Björgvin Frederiksen hefir
starfrækt vélaverkstæði hér í
bæ um 8 ára skeið og á þeim
tíma leyst af hendi mjög mikið
starf í þágu frystihúsanna, auk
þess sem hann hefir smíðað
meginið af þeim varahlutum í
nær allar þær frystivélar, er
komnar voru frá Evrópu.
Aths. Ofangreindur uppfinn-
ingamaður á bróðir, sem stund-
ar flugnám í Winnipeg, Gunnar
V. Fredriksen. Ritstj.
SKEMTIFTJNDUR
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGSINS
Þjóðræknisfélag íslendinga
hélt skemtifund að Hótel Borg i
gærkveldi.
Skemtiskrá þessa fundar var
óvenju fjölbreytt, enda var að-
sókn að fundinum mjög mikil.
Skemtunin hófst með því að
Árni G. Eylands setti samkomuna
með stuttri ræðu. Að því loknu
tók Dóri Hjálmarsson ofursti til
máls. Talaði hann um þjóðernis-
hreyfinguna bæði austan hafs og
vestan og hverja þýðingu sú
starfsemi hefði haft. Var ræðu
hans tekið hið bezta. Eftir að
Dóri hafði lokið máli sínu, las
Jón Sigurðsson frá Kaldaðarnesi
upp kvæði eftir fjögur vestur-
íslenzk skáld, þá Guttorm J-
Guttormsson, Stephan G. Steph-
ansson, Einar Pál Jónsson og
Kristján N. Júlíusson (Káinn).
Því næst sýndi Halldór Jónsson
myndir frá Bandaríkjunum, og
að því loknu hófst kvikmynda-
sýning er Kjartan Ó. Bjarnason
annaðist.
Að lokum var stiginn dans til
kl. 1 e. m. Vísir, 25. jan.
ENJOY
GIMNASTICS,
WEIGHT-LIFTING^
BOXIIýG, WRESTLING,
RUNNING, GAMES,
SHOWERS, SWIMMING
by belonqina to the
Y.M.C.A.
Membership fees are low:
Boys 9 and 10—$3.00 a year
Boys 11 to 17—$6.00 a year
Men 16 to 22—$12.00 a year
Men 23 and over—$15.00
Alt það bezta, sem fólk þarfnaát til páskanna
fyrirfinst jafnaðarlega í hinni fögru og rúmgóðu Hudson’s Bay búð; þangað
sækja þúsundir manna og kvenna þær beztu og fullkomnustu vörur, sem
fáanlegar eru í þessu landi; þar hjálpast alt að, til þess að gera innkaupin
sem allra hagfeldust og ánægjulegust.
Sitjið við þann eldinn, sem bezt brennur.
Gerið innkaup yðar hjá þessari fornfrægu verzlun.
T^ntemtV T3att (Linnpamc
INCORPORATED MAY 1670.