Lögberg - 14.06.1945, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 14. JÚNÍ, 1945
5

rVLNNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Frú Chiang Kai-shek
Meðal þeirra kvenna, er getið
hafa sér heimsfrægð á síðari ár-
um, er frú Chiang Kai-shek.
Fáar konur hafa unnið þjóð
sinni meira gagn — áreiðanlega
engin kínversk kona. Staða kín-
versku konunnar í þjóðfélaginu
hefir til skamms tíma verið
ambáttarstaða. Þær hafa gengið
kaupum og sölum, sem kvikfé
væri. Maður sá, er eignaðist ein-
ungis dætur, var álitinn aum-
astur allra feðra. Þetta er nú
óðum að breytast. Enginn á
meiri þakkir skyldar fyrir það
en einmitt eiginkona kínversku
frelsishetjunnar, Chiang Kai-
shek, — Mayling Soong.
Hún er fædd í borginni Shang-
hai árið 1899. Faðir hennar,
Soong, hafði á unga aldri verið
sendur til Boston til þess að
nema tegerð og silkiiðnað. Það-
an strauk hann til Norður-Karó-
línu^ Amerísk fjölskylda tók
hann upp á arma sína. Samdi
hann sig þar að háttum vest-
rænna manna, kastaði feðratrú
sinni og gerðist kristinn. Mennt-
un hlaut hann góða. Að henni
lokinni hélt hann aftur til Kína
og hugðist boða löndum sínum
kristna trú. Settist hann að í
Shanghai. Þar kynntist hann
vígreifum byltingasinnum og
snerist þegar á þeirra band. Var
hann m. a. náinn samstarfsmað-
ur hins fræga byltingarforingja
Sun Yat Sen. — Ekki var hann
þó mikill stjórnmálamaður. En
hann var góður heimilisfaðir.
Hann kvæntist kristinni konu,
ól börn sín upp í guðsótta og
góðum siðum og kenndi þeim
vestræna háttu. Dæturnar voru
þrjár, sonurinn aðeins einn. Ná-
búarnir vorkendu Soong. Þrjár
dætur! Minna mátti nú gagn
gera. En Soong lét það ekki á
sig fá. Hann gaf dætrum sínum
falleg nöfn: Eling (indælt líf),
Chungling (dýrðlegt líf) og
Mayling (fagurt líf) hétu þær.
Nokkru síðar kvisaðist, að hann
ætlaði að senda þær til Ameríku
í skóla. “Gefið konunum frelsi!
Það er fyrsta skrefið í áttina til
hins frjálsa Kína”, sagði hann
iðulega. Jafnvel flokksbræður
hans voru á öðru máli. Dæturnar
voru allar sendar til amerískra
skóla. Mayling var þá aðeins 9
ára, drengileg í fasi, bráðlynd
og alltaf reiðubúin í rifrildi. Hún
talaði þá ágæta ensku og líktist
meira Ameríkumanni en Kín-
verja í þjóðarmetnaði sínum.
Á þessum tímum voru merkir
atburðir að gerast í Kína. Keis-
arinn var hrakinn af veldis-
stóli og flokkur Sun Yat Sen
komst til valda. Hið kínverska
lýðveldi var stofnað.
Eldri systurnar hurfu að loknu
námi aftur til Kína til þess að
taka þátt í nýskipuninni. Þær
giftust báðar mönnum úr flokki
lýðveldissinna, önnur meira að
segja sjálfum Sun Yat Sen, sem
þá var miðaldra orðinn.
Þá var Mayling ein eftir í
Ameríku. Hún tók háskólapróf
með ágætis einkunn. Síðan hélt
hún líka til fæðingarbæjar síns.
Var hún þar sem útlendingur í
framandi landi. Hún varð jafn-
vel að nema móðurmál sitt að
nýju. Þá var komið annað hljóð
í strokkinn heima fyrir. Flokkur
Sun Yat Sen hafði verið yfirbug-
aður. Hann var sjálfur flúinn til
Japan ásamt föður systranna og
fleirum. En þeir náðu brátt aftur
fótfestu í Suður-Kína. Borgara-
styrjöld geisaði, þegar Mayling
kom heim.
Á heimili móður sinnar kynnt-
ist hún hermálaráðunaut og
“hægri hönd” Sun Yat Sen —
Chiang Kai-shek. Hann hafði
numið hernaðarlist í erlendum
herskóla — var ungur, djarfur
og framsækinn.
Hann varð hrifinn af Mayling
við fyrstu sýn. En bónorði hans
var hafnað. Hann var fráskilinn,
sagður lauslátur og þar að auki
heiðingi. “Bíddu rólegur”, sagði
Sun Yat Sen. Jafnvel þá sýndi
Chaing Kai-shek herkænsku.
Hann beið — í tíu ár.
1. desember J927 vpru þau
Mayling og hinn “sterki maður”
Kína gefin saman í hjónaband.
Chiang var nú orðinn yfir-
maður alls herafla Kínverja.
Hann var hermaður í húð og
hár. Hingað til hafði hann gert
sér litla grein fyrir köllun sinni.
Með styrk konu sinnar öðlaðist
hann ný sjónarmið. Áhrif henn-
ar gerðu hann að mikilmenni —
því mikilmenni, er kínverska
þjóðin þarfnast, til þess að
draumar Sun Yat Sen um heil-
steypt Kínaveldi mætti rætast.
En Nanking, miðstöð nýsköpun-
arinnar, var þá aðeins lítið ó-
þrifalegt þorp með mjóum göt-
um og hrörlegum húskofum. En
föðurlandsvinirnir létu það eigi
á sig fá og gengu hugreifir út í
baráttuna. Frú Chiang vann með
glöðu geði við hlið bónda síns.
Hún stofnaði skóla handa börn-
um þeirra manna, er höfðu farizt
í borgarastyrjöldinni og innrætti
börnunum hugdirfð og karl-
mennsku.
Bónda sinn lét hún fá hlut-
deild í hugsjónum sínum og dag-
draumum. Hennar vegna las
hann Nýja Testamentið af kost-
gæfni og tók kristni. Af henni
lærði hann vestræna siðfræð'.
Hún var kennari hans og um leið
aðdáandi hugrekkis hans og
dugnaðar.
Hún fylgdi honum jafnvel á
herferð hans, er hann fór til
þess að bæla niður uppreisn
kommúnista í Norður-Kína. Þá
kynntist hún fyrst til hlítar
kjörum kínversku alþýðunnar,
fátæktinni, hungrinu og sóða-
skapnum. Því meir, sem hún sá,
því fastari varð sú ákvörðun
hennar að bæta úr þessu volæði.
Hún vann Chiang á sitt mál. Þau
komu í sameiningu af stað ■
hreyfingu meðal þjóðarinnar —
hreyfingin til nýs lífs var hún
kölluð. Herferð var hafin gegn
skítnum, fáfræðinni, kæruleys-
inu og híbýlaskortinum.
Þau tóku sér ferð á hendur
um land allt — janfvel til af-
skekktustu héraðanna og pré-
dikuðu kenningar sínar. Jafn-
vel stjórnin í Nanking var þessu
mótfallin og fannst þetta lítt
sæmandi hávelbornum Kínverj-
um. En ekkert haggaði ákvörð-
un hjónanna.
Á þessum ferðum fékk frúin
gott tækifæri til að koma af
stað kvenfrelsishreyfingu meðal
kínversku kvennanna, hreyf-
ingu, sem bar meiri árangur en
hana hafði dreymt um. — Einu
sinni komust hjónin í hann
krappan á ferðum sínum. Chi-
ang var tekinn fastur af óaldar-
flokki uppi í fjöllum og höfðu
þeir hann í varðhaldi. Almenn-
ur ótti greip þjóðina og uppreist
vofði yfir. En þá var það frú
Chiang, sem tók í taumana. Hún
talaði til fólksins gegnum út-
varpið — róleg og ákveðin. Hún
varaði stjórnina við því að senda
her gegn óaldarflokknum,
blóðsúthellingar meðal þjóðar-
innar væru varasamar. Síðan
flaug hún sjálf til fundar við
uppreistarforingjana. — ein og
vopnlaus gekk hún á fund þeirra
til að semja um að yfirhershöfð-
inginn — eiginmaður hennar —
yrði laus látinn. Uppreistarfor-
ingjarnir urðu svo hrifnir af
hugdirfsku hennar, að þeir létu
Chiang þegar lausan. Óveðurs-
skýið var liðið hjá — allt fyrir
kænsku Maylings. En svo, árið
1937, gerðust þeir atburðir, sem
öllum eru kunnir. Japanir réðust
á Kína og leituðust við að mætti
að rífa niður það, sem Chiang-
hjónin höfðu verið að byggja
upp með þjóðinni síðastliðin ár.
Kínverjar gripu til vopna gegn
þeim og börðust djarflega. Og
þrátt fyrir hergagnafjölda sinn
og herkænsku heppnaðist Jap-
önum ekki og hefir enn ekki
heppnast að slökkva þann eld,
er Chiang-hjónin höfðu kveikt í
hjörtum landsbúa.
Frú Chiang gekk í flugliðið.
Þrátt fyrir það, að hún var allt-
af veik í flugvél, flaug hún meir
yfir landið þvert og endilangt
en nokkur annar. Hún talaði
kjark í hermennina, og þeir elsk-
uðu hana og litu á hana sem
móður sína.
Kínverski herinn varð að
hörfa stöðugt lengra og lengra
inn í landið. Daglega berast
fregnir af orrustum hans við
Japani. Alltaf öðru hverju skýtur
upp nafni frú Chiang. Ennþá
berst hún fyrir frelsi lands síns
— ótrauð og hugdjörf. Hún hefir
á síðustu árum ferðast víða um
Ameríku og hefir hvarvetna
vakið aðdáun — og almenna
samúð með þjóð sinni, en henn-
ar málstað heldur hún stöðugt
á lofti.
Konur henni líkar eru þvi
miður allt of fáar. En það er
trú mín, að hún muni fyrirmynd
allra kvehna, er unna landi
sínu og þjóð. Framkoma henn-
ar er eftirbreytnisverð öllum
konum — hvort heldur þær eru
kínverskar eða íslenzkar, hvar
sem þær eru í heiminum. Nafn
hennar mun verða skráð á
spjöld sögunnar, sem nafn þeirr-
ar konu, er einna mest gagn
hefir unnið þjóð sinni.
S. I.
Tíminn.
Kveðja til íslenzku
þjóðarinnar 17. júní
Eftir prófessor Richard Beck,
forseta Þjóðrœknisfélags íslend-
inga í Vésturheimi.
Góðir íslendingar!
Á þessum merkisdegi, fyrsta
afmælisdegi hins endurreista ís-
lenzka lýðveldis, er mér það sér-
stakt ánægjuefni að flytja For-
seta íslands, ríkisstjórn þess og
ykkur öllum löndum mínum
heima á ættjörðinni, hugheilustu
kveðjur og blessunaróskir Þjóð-
ræknisfélags Islendinga í Vestur-
heimi. Mér er einnig óhætt að
fullyrða það, að þær kveðjur og
óskir bergmála hið bróðurlega
hugarþel og þá djúpstæðu rækt-
arsemi, sem Islendingar vestan
hafs- bera yfirleitt í brjósti til
ættlands síns og ættþjóðar. Við
getum enn, mörg hver 1 okkar
hópi að minnsta kosti, einlæg-
lega tekið undir orð Jóhannesar
úr Kötlum um samband manna
og ættmoldar, í lýðveldisljóði
hans:
“ævi vor á jörðu hér
brot af þínu bergi er,
blik af þínum draumi.”
En þessa stundina sækja þó
eðlilega fastast á huga minn ljúf-
ar minningar um daginn lang-
þráða, örlagaríka og sigurbjarta,
17. júní á Þingvöllum í fyrra,
þegar frelsisdraumur Islendinga
rættist að fullu með stofnun lýð-
veldisins. Þó að dimmt væri í
lofti hið ytra, mun sá fegins- og
fagnaðardagur altaf sveipast sól-
roða og morgunbjarma í minn-
ingu þúsundanna, sem voru þau
gæfunnar börn að fá að lifa
þann dag og sjá rætast hjart-
fólgnasta draum íslenzkra kyn-
slóða um aldaraðir.
“Það gefur manni vængi að
hafa verið með og lifað slíkan
dag.” Þau fögru og réttmætu orð
ritaði Indriði skáld Einarsson um
Kristín D. Johnson.
Bjargráð
Lífs og friðar herra hái
hirð þín sinnar ættar gái,
erfa rétt þíns ríkis þrái.
Fyrir þér vér bljúgir beygjum
bæna kné og höfuð hneigjum
tilbeiðslu og sæmd þér segjum.
Vertu hér að gleðja og græða,
gefa, lífga, nakta að klæða,
eðli vort að endurfæða.
Láttu sannleiks sverð þíns anda
syndavígi heimsins granda
afmá spilling allra landa.
Þú sem elskar alt ‘ið góða
andans helgan, láttu gróða
lýsa glatt í lífi þjóða.
Mátt þíns veldis svo vér sjáum
sigri góðum með þér náum
hjálpráð þitt og dýrð vér dáum.
Stjarnan þín á láði og legi
ljómar þá um alla vegi
signi krýnd á síðsta degi.
Allra til þín andvörp snúa
á þinn föður kærleik trúa
sekum mönnum bjargráð búa.
Þú einn læknar mannlífs meinin
miðlar lífi í harðan steininn
klæðir holdi kalin beinin.
Góði faðir græddu sárin
gleð oss eftir hryggðar tárin
farsæl gjörðu ævi árin.
Góði herra gefðu friðinn
göfga lífs vors stefnu miðin
ánauð tímans um sé liðin.
Drottinn vor þig lofi lýðir
liðnar eftir harma tíðir
endurskapað, alt þér hlýðir.
Hærri andans hugtök boða
helgan friðar morgunroða,
eilíft verður yndi að skoða.
Alþingishátíðina 1930. Það má
með enn meiri sanni segja um
lýðveldishátíðina. Enginn, sem
nokkuð að ráði þekkir til sögu
þjóðar sinnar, gat verið þar við-
staddur, svo að hann yrði eigi
betri og sannari Islendingur,
glöggskyggnari á þjóðernislegan
uppruna sinn og menningarerfð-
ir.
Jafnhliða því, að eg læt hug-
ann dvelja við lýðveldishátíðina,
þakka eg ykkur öllum hjartan-
lega fyrir síðast, hinar ástúðlegu
og ógleymanlegu viðtökur, er eg,
sem íulltrúi Vestur-Isledinga,
átti algtaðar að fagna og af allra
hálfu. Þær voru mér órækur
vottur þess, hve margþætt þau
bönd eru ennþá, sem tengja sam-
an Islendinga austan hafs og
vestan. Og allir, sem um þau
mál hugsa og láta sig þau nokkru
verulegu skipta, munu telja það
báðum aðilum til gagns og sóma,
að brú frændseminnar milli
þeirra standi sem lengst og sem
traustustum fótum.
Að því marki stefnir Þjóð-
ræknisfélag íslendinga í Vestur
heimi meðal annars með starf-
semi sinni. Og jafnframt því,
sem við, er að þeim félagsskap
stöndum, þökkum margvíslegan
góðhug heiman um haf, réttum
við út hendina til framhaldandi
og aukinnar samvinnu um þau
mál við ykkur heima á ættjörð-
inni.
I þeim anda flyt eg íslenzku
þjóðinni bróðurkveðjur og heilla
óskir vestan um haf á fyrsta af-
mælisdegi lýðveldisins og geri að
mínum orðum þessar ljóðlínur
Huldu skáldkonu úr lýðveldis-
kvæði hennar:
“Ó, ísland, fagra ættarbyggð,
um eilífð sé þín gæfa tryggð
öll grimmd frá þinni ströndu
styggð
og stöðugt allt þitt ráð.
Hver dagur líti dáð á ný.
Hver draumur rætist verkum í,
svo verði íslands ástkæra byggð
ei öðrum þjóðum háð.
Svo aldrei framar íslands byggð
sé öðrum þjóðUm háð.”
Verið þið blessuð og sæl!
(Kveðja þessi, sem töluð var
á hljómplötu, var send til íslands
í flugpósti fyrir ágætan atbeina
sendiráðs Islands í Washington,
og verður að öllu forfallalausu
útvarpað yfir íslenzka ríkisút-
varpið þ. 17. júní).
sendimönnum erlendra ríkja og
öðrum þeim, er að dómi ríkis-
stjórnarinnar eru sérstaklega
verðir þess að hljóta heiðurs-
merkið vegna endurreisnar lýð-
veldisins.”
Einnig hefir dr. Beck borist
önnur opinber viðurkenning frá
íslandi fyrir fulltrúastarf hans í
sambandi við endurreisn lýð-
veldisins og komu hans til ís-
lands. I kveðjusamsæti, sem þá-
verandi utanríkisráðherra Vil-
hjálmur Þór hélt dr. Beck rétt
áður en hann lagði af stað heim-
leiðis, tilkynnti ráðherra honum
að ríkisstjórnin hefði ákveðið að
senda honum að gjöf, í þakkar-
skyni fyrir komu hans, íslenzkt
málverk. Barst honum það ný-
lega í hendur, og er þar um að
ræða mikið og stórfenglegt lands
lagsmálverk, “Útsýn yfir Faxa-
flóa frá Hamrahlíð við #Reykja-
vík”, eftir listmálarann Svein
Þórarinsson.
I þessum virðulegu viðurkenn-
ingum til fulltrúa Vestur-íslend-
inga á lýðveldishátíðinni lýsir
sér einnig fagurlega drengilegur
ræktarhugur heimaþjóðarinnar í
garð íslendinga vestan hafs.
Ástralíu hermenn hafa nýverið
lent á Borneo og hafið þar mikla
sókn gegn virkjum Japana; eru
innrásarsveitirnar þegar komnar
11 mílur inn í landið, án þess að
sæta verulegri mótspyrnu.
Dr. Beck heiðraður
Forseti íslands, herra Sveinn
Björnsson, hefir sæmt dr. Ric-
hard Beck, forseta Þjóðræknis-
félagsins og fulltrúa Vestur-ís-
lendinga á lýðveldishátíðinni,
heiðursmerki vegna endurreisn-
ar lýðveldisins, samkvæmt til-
kynningu, er hlutaðeiganda barst
frá utanríkisráðuneyti íslands
fyrir nokru síðan.
Er hér um að ræða sérstakt
merki úr gulli, er gert var til
minningar um endurreisn lýð-
veldis á íslandi 17. júní 1944, og
mælir skipulagsskrá heiðurs-
merkisins svo fyrir, að það sé að-
eins veitt á því ári, og einungis-
“alþingismönnum, sérstökum
Today More PCDTIJ^C
Than Ever I Lfv 1 ll iJ
AIR-CONDITIONED
• REFRIGERATED
Fur Storage Vaults
ARE THE SAFEST PLAGE
to Store your Furs, Fur-Trimmed
and Cloth Coats
Cloth Coats Cellotone
cleaned and stored
until next Fall ......
XJse Perth’s carry and save stores cr
PHONE 37 261 FOR DRIVER
Perflís
Cleaners, Launderers, Furriers
Eruð þér góður nágranni?
Góður nágranni kemur að miklu liði í manneklunni,
sem nú stendur yfir.
Til þess að eiga vini verður maður að vera vinur.
Látum oss öll vera góða vini og góða nágranna.
THH
This space contributed by
DREWRYS
LIW(Tt-'n