Lögberg - 08.11.1945, Page 1

PHONE 21374

and r*'
^ V***« fVR s A Complete
Cleaning
Institution
PHONE 21374
uoViol^
YVOOV' og-^oe
^urv^*’ fVJ*
A Complete
Cleaning
Institution
58. ARC-ANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. NÓVEMBER, 1945
NÚMER 45
LEITAR ENDURKOSNINGAR í
BÆJARRÁÐ
• , X
Victor B. Anderson
BÝÐUR SIG FRAM I
SKÓLARÁÐ
Séra Philip M. Pétursson
LEITAR KOSNINGA TIL LEITAR ENDURKOSNINAR
BÆJARRÁÐS í BÆJARRÁÐ
Paul Bardal
Nýr viðskiptasamningur
Nýjar fregnir frá London láta
þess getið, að King forsætisráð-
herra hafi gert þann lang um-
fangsmesta viðsk\ptasamning við
Bretland, er nokkru sinni hafi
undirritaður verið í verzlunar-
sögu þessara tveggja aðilja; á-
kvæði þessa samnings hafa enn
eigi veríð birt.
SILKISIF
(Vísur Örvar-Odds)
Eftir víðförullt líf mitt milli landa
kom eg loks í þá sólroðnu borg,
þar sem ungmær í yndisleik sínum
hefur orðið mín gleði og sorg.
Því að undrunarverð eru hjartans hrif.
Hvar sem geng eg og fer,
aldrei gleymi eg þér,
drottning æskunnar Silkisif.
Þótt eg sniðbeiti langt fjarri löndum
og í löðrandi brimhnútum sé,
yfir stafninum svipur þinn stendur,
og hann stafar á unnir í hlé.
Gegnum rjúkandi hrannir og drafnar drif
hef eg fundið þann yl,
sem er fegurstur til,
voryl hjarta þíns, Silkisif.
Eg hef unnið mér hetjunnar hróður,
þannig handlék eg örvar og sverð.
Og með ljóðfrægð og loggyllta bauga
kom eg lofsæll úr Bjarmalandsferð.
Því að gullblær um nafn mitt og sagna svif.
En eg léti þá frægð
og þá fjármuna gnægð
fyrir hönd þína, Silkisif.
Þó er lán mitt við haf og við hernað.
Þar á heimurinn fullkominn svip.
Engin ró, engin borg, engin brúður
getur bundið mitt víkingaskip.
Og hin leitandi sál er sem bárubif.
Því er ástin til þín
bæði ógæfa mín
og mín hamingja, Silkisif.
Guðmundur Ingi.
—Sjómannablaðið.

Hitler ábyggilega
dauður
Brezk rannsóknarlögregla, sem
lengi hefir verið að grafast fyr-
ir um það, hvort Adolf Hitler
Væri á lífi eða ekki, hefir nú, að
því er Berlínar fregnir herma
síðastliðinn föstudag, sannfærst
um að nú leiki ekki nokkur
minsti vafi á því, að hann hafi
skotið sig til dauðs í ríkiskanzlara
byggingunni, klukkan hálf þrjú
síðdegis þann 30. apríl síðastlið-
inn, og að kona hans, Eva Braun,
er hann gekk að eiga kvöldið
fyrir, hafi á sama stað og tíma,
og maður hennar skaut sig, fyr-
irfarið sér á eiturblöndu; var
Berlín, er þetta gerðist, umlukt
á alla vegu af herjum hinna
sameinuðu þjóða, og kanzlara-
byggingin svo að segja í björtu
báli.
Það fylgir sögu, að Joseph
Goebbels, áróðursráðherra Naz-
istastjórnarinnar, hafi hlutast til
um að líkin yrði brend.
Frá Englandi
Síðastliðinn fimtudag, fóru
fram sveita og bæjarstjórnar-
kosningar í Bretlandi hinu mikla
og lauk þeim með slíkum geisi-
sigri fyrir verkamanna flokkinn,
að conservatívar og Liberalar
mega í raun og veru teljast úr
sögunni á þessum vettvangi hins
brezka stjórnmálalífs.
Hugh Dalton, fjármálaráð-
herra Breta, lýsti yfir því í þing-
ræðu á miðvikudaginn í fyrri
viku, að hin nýja verkamanna-
stjórn hefði þegar einsett sér,
að þjóðný^ alt tal- og ritsíma-
kerfi landsins, og að virkar at-
hafnir varðandi framkvæmd
þessa mikla nauðsynjamáls, væri
þegar hafnar; áður hafði stjórn-
in kunngert, að ráðstafanir varð-
andi þjóðnýtingu Bank of Eng-
land, væru í þann veginn að
verða fullkomnaðar.
Svó stormasamt var við strend-
ur Englands í nokkra daga í fyrri
viku, að siglingar að miklu leyti
tepptust.
Húsnæðismálin
r
í Winnipeg
Nýlega varð það að ráði að til-
hlutan bæjarstjórnarinnar í
Winnipeg, að Mr. H. B. Scott,
bæjarráðsmaður fyrir 2. kjör-
deild, yrði sendur austur til
Ottawa með það fyrir augum,
að reyna að knýja sambands-
stjórnina til nokkurrar úrlausn-
ar varðandi húsekluna hér í borg
inni; enn er eigi að fullu kunn-
ugt um árangur fararinnar, þó
víst sé, að hann verði nokkur.
Seinni part fyrri viku komu
þær fregnir frá Ottawa, að
birgðaráðherrann, Mr. Howe,
hefði fallist á að reist yrðu 400
ný hús hér í borginni, eins fljótt
og því yrði við komið, og að
vinna við 150 af þeim skyldi taf-
arlaust hafin; hét hann því, að
nægt byggingarefni yrði við
hendi, svo auðnast mætti að
halda áfram vinnu við áminsta
húsagerð slindrulaust; það fylg-
ir sögu, að Mr. Scott hafi ekki
verið myrkur í máli við þá höfð-
ingja austan lands, er hann komst
í tæri við, og kemur það kjós-
endum hér um slóðir engan veg-
inn á óvart, því þeir hafa nokk-
ura reynslu fyrir því, að hann
hafi munninn fyrir neðan nef-
ið.
NÝ ÚTGÁFA AF LJÓÐUM
BPARNA THORARENSEN
Bókfellsútgáfan hefir nýlega
sent frá sér nýja útgáfu af ljóð-
um Bjarna Thorarensen. Er hún
ljósprentuð eftir fyrstu útgáf-
unni, sem út kom 1847. Hefir
Bókfellsútgáfan fengið leyfi Bók
mentafélagsins til endurprentun-
•ar þessarar. — Bókin er prent-
uð í Lithoprent, frágangur henn-
ar og band er mjög prýðilegt. —
Munu margir fagna því, að fá
aftur ljóð Bjarna.
Mbl. 3. okt.
Kveðjuorð
Eg sá það í síðustu íslenzku
blöðunum, að Dr. Sveinn Björn-
son er sextugur. Helminginn af
þeim aldri hefir hann verið starf-
andi læknir. Við hér samankomin
í dag ámum honum til lukku og
blessunar á þessum afmælisdegi
og óskum að hann eigi marga
fleiri fyrir framan sig.
í þessu lífi, sem við lifum hér„
eru menn altaf að mætast, og svo
líka altaf að skilja.
Vanalega mætast menn fyrst
undir hversdags kringumstæð-
um, og það er kynningin, sem á
eftir fer, sem gerir það mót á-
hrifaríkt í hugskoti þínu eða það
gagnstæða.
Öðru máli er að gegna með
skilnaðinn: hann fær misjafnlega
mikið á þig, eftir því hvað sá er
þú skilur við, hefir fest djúpar
rætur í meðvitund þinni.
Þegar þú skilur við mann, sem
þú hefir ekki getað samrýmst í
hugsunum eða gjörðum, þó eftir
langa kynningu sé, er söknuður-
inn ekki sársauka blandinn.
Öðru máli er að skifta, þegar
um skilnað náins skyldfólks er
að ræða, þá er allur skilnaður
sársauka bundinn, en nær þó
ekki nema til tiltölulega fárra.
En þegar maður tapar góðum
vin og félagsbróður og starfs-
manni úr því bygðarlagi, sem
maður ann, þá er söknuðurinn
mikill, því hann er almennur.
Við erum stödd hér í dag til
að kveðja læknishjónin Dr. Svein
Björnson og hans ágætu konu;
þau hafa starfað á meðal vor í
Nýja íslandi um 30 ára skeið, og
hvarvetna getið sér hinn bezta
orðstír. Af hjarta söknum við
þeirra, en við trúum því, að sá
hnekkir sem við verðum fyrir við
burtför þeirra úr þessu bygðar-
lagi, verði gróði einhvers annars
bygðarlags, þar sem þau festa
fót sinn.
Eg hefi tekið að mér að tala
nokkur orð í garð læknisins. Mér
er það ljúft, þó eg viti fyrir fram
að eg geri því máli ekki þau skil,
sem við ætti. Eg skal ekki bera
hann neinu oflofi, og ekki vildi
eg lasta hann. Það fyrra yrði
honum ógeðfelt; það síðara ætti
hann ekki skilið. Eg vil þá bara
minnast á hann nokkrum orðum,
eins og hann hefir komið mér
fyrir sjónir á þessu tímabili, sem
við höfum verið samtíða hér í
Árborg.
Dr. Björnson kom frá Islandi
18 ára gamall, með tvær hendur
tómar, en óþrjótandi löngun til
að mentast og verða nýtur mað-
ur. Þetta hvorutveggja öðlaðist
hann. Með frábærri þrautseigju
barðist hann áfram þrátt fyrir
það þótt brekkan væri brött og
erfið upp í móti að sækja, og mun
hann hafa orðið að ganga að al-
gengri daglaunavinnu til að geta
kostað mentun sína. Viljinn var
óbilandi og með þreki og iðni
tókst honum að ná markinu.
Hann vann sig áfram í gegnum
háskóla og læknaskóla.
Eg veit ekki hvaða örlög hafa
ráðið því, að hann varð læknir í
Nýja Islandi, en eg get þess til
að hann sjálfur hafi helzt kosið
að vinna meðal Islendinga, þó
flest önnur starfsvið hefðu orðið
honum happadrýgri peningalega.
Fyrst var hann nokkur ár læknir
að Gimli, þar til hann flutti til
Árborg árið 1919, og hefir verið
lænkir okkar síðan. Við höfum
verið happadrjúg með Dr. Björn-
son sem lækni okkar. Ýmsir hafa
sagt að hann hafi ekki verið nógu
áræðinn og hafi sent fólk frá sér
á betri læknastofnanir, en mitt
álit er, að hann hafi þar haft
ykkar hag fyrir sjónum sér en
ekki sinn eiginn. Og það get eg
sagt ykkur með sanni, að enginn
læknir hefði tekið á sig meiri á-
byrgð en hann hefir gjört, með
engin tæki við hendina nauðsyn-
leg við lækningar, svo sem Hos-
pital, X-ray og Laboratories. Það
er ekki mikill vandi að vera
læknir í stórbæjunum, þar sem
þú getur rétt út hendina eftir
öllu, sem þig vanhagar um. En
það er mikill vandi að vera lækn-
ir úti á landsbygðinni, þar sem
þú hefir ekkert, sem þig vanhag-
ar um, nema reynsluna. Dr.
Björnson hefir unnið vel úr þeim
tækifærum, sem hann hafði, og
ekki skil eg í því að nokkur mað-
ur hafi honum last að bera. Eg
má geta þess, að í 29 ár, sem hann
hefir verið læknir, að aldrei hefir
honum mistekist og mun það vera
einsdæmi. Ekki flytur hann auð
með sér frá okkur Ný-íslending-
um; inntektir hans hafa ekki far-
ið fram úr því, að sjá sómasam-
lega fyrir fjölskyldu sinni og
menta börnin.
En það er annað, sem hann
flytur með sér héðan, og það er
óskift þakklæti fólksins, sem
hann starfaði fyrir, og hann flyt-
ur með sér líka blessunaróskir
vesalinganna, sem ekki höfðu ráð
á að borga fyrir sig, en fundu þó
að þeir voru stundaðir með sömu
alúð eins og þeir, sem meira
máttu sín. Hver einn af okkur
sem höfum haft kynni af honum,
megum leita aftur í tímann, og
skrifta fyrir sjálfs okkar hug-
skoti og mun þá ýmislegt koma
í ljós, sem minnir okkur á mann-
kærleika og hjálpsemi þessa góða
vinar okkar. Allir vita hvað
hann hefir verið trúr kalli sínu
og með afbrigðum duglegur og
samvizkusamur; hann hefir
hvorki látið ófær veður né ófær-
ar brautir hamla sér frá að vitja
sjúkra, jafnvel þótt hann þyrfti
að kosta miklu til, en hefði litla
von um endurgjald í aðra hönd.
Það er því með sárum trega,
að við kveðjum hann, sem lækni
okkar; vér þökkum honum fyr-
ir vel unnið starf vor á meðal og
árnum honum alls góðs í fram-
tíðinni.
Eg veit þið minnist þess öll, að
við hvaða tækifæri hér um slóð-
ir, og hvers sem varð að minnast,
hefir verið farið til Dr. Björnsons
og hann fenginn til að yrkja ljóð
í minningu þess. Margt af þessu
og ýmsu öðru, hefir komið á
prent í íslenzku blöðunum, og má
teljast í flokki með því bezta, sem
út hefir komið í ljóðagerð hér
vestan hafs. Allan þann tíma,
sem hann hefir verið hjá okkur
hér í Árborg, hefir hann auðgað
anda sinn með því að kveða ljóð.
Mig breztur þekkingu til að
dæma um ljóðagerð hans, enda
skal það látið ógert, en eitt hefir
vakið sérstaka eftirtekt mína, og
það er, að ljóðin hans eru gjör-
samlega laus við persónulegar
ádeilur. Kveðskapur allur frum-
legur og andinn háfleygur. Það
er ómögulegt að það hafi ill áhrif
á nokkurn mann, að lesa ljóðin
hans eða kynnast þeim, miklu
frekar mundi það vekja yl í sál
þinni, heldur en það gagnstæða.
Dr. Björnson mun nú alment
vera álitinn að standa framar-
lega í röðinni sem vestur-íslenzkt
ljóðskáld. Við vonum að hann
megi framvegis hafa tækifæri að
leggja meiri rækt við þá gáfu,
því þar er brfiutin endalaus, og
eg hygg að hann eigi eftir að
leggja drjúgan skerf til íslenzkra
bókmenta hér vestan hafs.
Sem félagsmaður hefir hann
unnið vel og dyggilega að þeim
málum sem hann hefir látið sig
skifta; persónulega hefi eg haft
kynni af honum innan vébanda
frímúrarar-reglunnar hér í Ár-
borg, og svo í deild Þjóðræknis-
félagsins hér í Árborg. Eg vil
segja, að fáir hafi unnið íslenzkri
þjóðrækni þarfara verk hér um
slóðir heldur en hann hefir gjört,
og eg er sannfærður um, að það
hefir verið honum ljúft verk, af
því að hann er svo sannur Islend-
ingur.
Eg minnist, að einu sinni í sam-
tali við hann, sem hneigðist að
þjóðrækni, gat eg þess að eg væri
Canada-maður fyrst, og þar næst
íslendingur. Hann svarar og Seg-
ir: “Ekki er eg það; eg er íslend-
ingur fyrst og æfinlega.”
Afstaðan hjá okkur báðum er
mjög svo eðlileg, þegar að því er
gáð, að alt hans veganesti upp að
18 ára aldri var alíslenzk menn-
ing; aftur á móti upp að þeim
aldri var eg undir canadiskum
áhrifum.
Við virðum hann fyrir hvað
hann er trúr sonur íslands. Það
ættu allir að vera, sem fyrst hafa
séð þar sól.
Nú er Dr. Björnson að hverfa
frá okkur eftir langt og strangt
starf. Nú er starfið að verða hon-
um um rnegn, missvefn og vetr-
arkeyrslur hefir hann orðið að
berjast við nú samfleytt nær 30
ár, og á þarafleiðandi heimting
á gagnvart sjálfum sér, að fá
hvíld frá þessu erfiða starfi.
Samt sem áður vonumst við
eftir að hann beri hlýjar endur-
minningar til Árborg. Hér hefir
hann átt fyrirmyndar heimili og
hér hafa börnin hans fæðst og
verið alin upp; hér hefír hann
eignast vini, sem hafa glaðst með
honum á góðum stundum, en sem
líka hafa tárfelt með honum þeg-
ar sorgir hafa barið að dyrum.
Og þegar við kveðjum lækninn
okkar góða, þökkum við honum
af hjarta fyrir alt gott af hendi
leyst í vorn garð.
Við þökkum honum fyrir skyn-
samlegar og góðar ráðleggingar.
Við þökkum honum fyrir sam-
vizkusemina í starfinu.
Við þökkum honum fyrir dugn-
aðinn og þrautseigjuna.
Við þökkum honum fyrir alla
kímni og gaman, sem við höfum
orðið aðnjótandi í hans félags-
skap.
Við þökkum honum fyrir kur-
teisa og prúða framkomu.
Við þökkum honum fyrir hvað
hann hefir verið hreinskilinn við
oss.
Við þökkum honum fyrir fram
úrskarandi gestrisni og allar
glaðar stundir, sem við höfum
notið á heimili hans.
Við þökkum honum fyrir alla
vináttu oss auðsýnda.
Og lengi munum við muna Dr.
Björnson.
M. M. Jónasson.