Lögberg - 09.01.1947, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. JANÚAR, 1947
5
ÁHUGA/HÁL
I >1 SS.4
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Viðsjárverðar skemtanir
Það hefir áður verið minst á
það hér í dólkunum hive við-
sjárverðar sumar hreyfimyndir
eru fyrir börn. Móðurinni dettur
e- t. v. ekki í hug, þegar dreng-
urinn hennar, 10 ára gamall, bið-
ur hana um cent til þess að fara
: “show”, að 1 því geti verið
hætta fólgin. Þvert á móti
hugsar hún sem svo: Jú, það er
bezt að lofa honum að fara, eg
veit þá hvar hann er þá stund-
ina, og þar fer hann sér ekki að
voða.
Vitanlega kemur ekkert fyrir
hann líkamlega, er sa'kar hann,
þar sem hann situr í leikhúsinu
með allan hugann á myndinni.
Hann drekkur í sig hvert einasta
orð og lifir í viðburðinum, sem
þarna eru sýndir. Á þessum aldri
er ímyndunaraflið sterkt, börn-
unum finst þau sjálf vera sögu-
hetjurnar, þegar þeim finst
myndin spennandi, skerpist at-
hyglin; ekkert fer fram hjá
þeim og þau muna þessar mynda
sýningar miklu lengur en full-
örðnir. Það er og eðli barna að
stæla fullorðna fólkið. að leika
sjálf þær leiksýningar, er þau
sjá og þeina hefir þótt gaman að.
Af þessu er augljóst að hreyfi-
myndirnar geta haft mikil áhrii
a lei'ki og sálarlíf barnanna, ann-
að hvort til góðs eða ills.
Drengurinn þinn er ekki í lík-
amlegri hættu, þar sem hann sit-
ur í leikhúsinu, en hann getur
biðið þar siðferðislegt tjón.
Sumar myndir beinlínis kenna
börnum ýmsa hrekki. strókapör
°g ljóta framkomu. Til þess að
ayna, að þetta er ekki sagt út i
hott, skulu tekin hér nokkur
dæmi, er skýrt er frá í grein,
er birtist i Progressive Educa.
yn og heitir “Crime Kinder-
garten.
sjukrahúsi í einni stórl
var því veitt eftirtekt að
virtist faraldur að því að i
ingsdrengir löskuðust á h
Rannsókn leiddi í ljós, að nj
hafðr verið sýnd þar hreyfin
um “Dead End Kids” og str
flokkar í grendinni böfðu þ
tekið sér til fyrirmyndar
daga aðferðir, er sýndar vc
myndinni, að varpa mótst
manni sínum til jarðar og 1
síðan höfði hans við steinstr
þar til höfuðskelin laskaðis
Þektur sálfræðingur segír
14 ára gamalli telpu. Er fori
arnir skildu hana eina
heima eitt sinn bauð hún þa;
tveimur ungum drengjum. I
um unglingum datt nú í hu
þau skildu leika ástarleik
þau höfðu nýlega séð á hr
mynd. Þau klæddu sig sam-
kvæmt leikhlutiverkunum og
settust síðan að drykkjuborði
eins og hreyfimyndastjörnurnar
höfðu gert; siðan færðist leik-
urinn inn í setustofuna. i For-
eldrarnir komu heim og sáu sér
til skelfingar að börnin, sem
vitanlega voru óvön áfengum
drykkjum, höfðu farið miklu
lengra í leik sínum, en sýnt var
1 hreyfimyndinni.
1 South Bend, Indiana, var
hópur af unglingum tekinn fast-
ur, er framið höfðu alls konar af-
brot. f vörzlum þeirra fundust
teikningar af her'bergjaskipun í
bankanum og nokkrum verzlun-
um, er þeir höfðu í hyggju að
raena. Þeir sögðu lögreglunni að
þeir hefðu lært að skipuleggja
nansferðir af hreyfimyndinni um
glæpamanninn Dillinger.
1 Indianapolis fór 14 ára gam-
all drengur út úr hreyfimynda-
húsi og stal bíl. Hann sagði lög-
rieglunni að hann hefði lært af
ruyndinni hve auðvelt — og hve
djarfmanniegt það væri að stela
bíl.
Þessi dæmi nægja til að sýna
það, að margar hieyfimyndir eru
óbollar fyrir börnin og geta leitt
þau í ógæfu. Foreldrar ættu því
að hafa strangt eftirlit með því
hverskonar hreyfimyndir börn
þeirra sækja.
+
Fáein orð um tvær af
bókum Pearl S. Buck
Það hafa nokkrum sinnum
flogið fyrir mann umsagnir um
Pearl S. Buck og sumar af bók-
um hennar, en sérstaklega, auk
ágripa af æfisögu hennar, eitt
þeirra kom í Lögbergi nýlega
upp úr blaði að heiman, þá hef-
ir þar og víðar verið minst á
bókina hennar: “Good Earth”,
svo sem eðlilegt er.
Á meðal þess er þessi mikli
•rithöfuhdua: háfir skrifað
snemma á árum eru tvær bækur,
sem slá alveg sérstaklega skýru
ljósi á uppruna hennar sjálfrar
og æfi foreldra hennar. Það eru
bækurnar: “The Fighting
Angel” og “The Exile”. Engill
í hernaði, er faðir hennar en Út-
laginn, er móðir hennar.
Bækur þessar lýsa uppruna
foreldra hennar, það er þjóðern-
um í Evrópu, umhverfi þeirra í
Bandaríkjunum og kynslóðinni
á undan henni þar. Giftingu for-
eldra hennar og burtför ungu
hjónanna í trúboðsferð til Kína.
í Kína kemur aðalsagan, svo
glögg og greinileg að því er virð-
iist, af hinum framúrskarandi
sterka trúar og karaktermanni,
sem leggur út í bardagann við
myrkrið, og heldur þeim bar-
daga áfram í áratugi.
Um konuna má segja nákvæm-
lega það sama og engu minna.
Hún var bæði fíngerð og sterk,
þó stundum lægi við að hún ætti
við ofurefli að etja. Allmörg
börn og heimilishald í ókunnu og
ólífcu landi þvá er hún var upp-
alin í og ótal raunir, sem stöf-
uðu beint frá trúboðinu. Ofan á
alt hennar erfiði sem móður og
húsmóður, Iþátttaka hennar í trú-
boðsstarfinu sjálfu innan þeirra
vébanda, sem talið var að kona
mætti taka þátt í. Hún mátti
meðal annars taka vinkan þátt í
þýðingu Nýja Testamentisins úr
grísku með manni sínum. í það
fóru feikn af kröftum hjónanna
og efnum. Svo má segja um
fleira, er að þesSu máli laut.
Ýimsar frásagnir eru hér innan
í vafíar, úr bæði bversdagslífi
Iheimafólksins, sem og lífi ann-
ara trúboða en þeirra sjálfra, sem
og frásögn á persómulegri afstöðu
höfundar sjálfrar til kirkjunnar
á unglingsárunum.
Bækurnar báðar eru framúr-
skarandi fróðlegar og ritaðar af
þeirri snild, það er: Látlausri
og hreinskilnislegri framsetn-
ingu, sem þessi vel þekti rithöf-
undur er kunn fyrir.
Rannveig K G. Sigbjörnsson.
♦ ♦ ♦
SAGT UM KARLMENN
Prúðmenni er maður, sem
aldrei særir aðra óviljandi.
Maðurinn er ungur, éf kona
getur gert hann sælan eða van-
sælan. Hann er miðaldra, ef
kona getur gert hann sælan, en
ékki vansælan. Hann er gamall
og farinn, ef kona getur hvorki
gert hann sælan né vansælan.
— Eiga vindlarnir að vera
Sterkir, frú?
— Já, endilega þeir allra sterk-
ustu, því að manninum mínum
hættir svo við að brjóta vindla
í vasa sínum.
Jarðneskar leifar Jónasar Hallgrímssonar
jarðsettar á Þingvöllum
hvetja til þjóðareiningar og sam-
taka og baráttu í frelsis- og fram-
faraátt. Jónas trúði á framtíð
íslands og sú trú hans var bygð
á traustinu til guðs.
Frá gröf hans í dag berst því
þetta hróp hans til yztu stranda
og inn til dala:
“Veit þá engi, að eyjan hvíta
á sér enn vor, ef fölkið þorir
Guði að treysta, hlekki að hrista,
hlýða réttu, góðs að bíða.”
Hann féll ungur í valinn. En
gjöf hans til íslenzku þjóðarinnar
fellur aldrei úr gildi.
Og vér erum öll á einu máli
um það, að sú þjóð er vel á vegi
stödd, sem á sonu að missa, sem
eftir sig láta arf, líkan 'þeim, er
Jónas Hallgrímsson gaf sinni
þjóð.
Mannsæfin er altaf stutt og
flestum finst gröfin 'köld og
dimm.
Skáldið Einar Benediktsson,
sem nú hvílir hér við hlið Jónas-
ar átti sammerkt í því að horfa
til austurs í sólarátt og sjá þar
anda ný heimkynni lífsins.
Hann sagði:
“Þar hjartað verður hreirrt og
skilur fyrst
að heimþrá vor til guðs er lífsins
kjarni,
því glampar eilífð yfir hárri list,
sem engilsvipur Ijómi yfir barni.”
Yfir þjóðargrafreitnum ljóm-
ar eiliíft ljós og eilíf von.
Líkamsleifar þjóðskáldsins
Jónasar Hallgrímssonar verða
nú vígðar íslenzkri mold. Þjóðin
krýpur við gröf hans í hljóðri
þökk.
En andi hans og ljóð munu lifa.
Að lokinni ræðu biskupsins
söng Dómkirkjukórinn með und-
irlei'k Lúðrasveitarinnar: “Ó, guð
vors lands.”
Er sáðiistu tónar lofsöngsins
voru dánir út kastaði séra Hálf-
dán Helgason. prófastur, rekun-
um og athöfninni lauk með því,
að sungið var: “Gefðu að móður-
málið mitt.”
Jarðneskar leifar Jónasar Hall-
grímssonar hafa nú hlotið hinsta
hvílurúm, en ljóð hans lifa í
hverri íslenzkri sál meðan “Ast-
kæra, ylhýra málið” túlkar sí-
gildan menningararf sveita-
drengsins frá Hrauni í Öxnadal.
—Vísir 18. nóv.
GAMAN 0G
ALVARA
Skip var úti á reginhafi. Kona,
sem var fanþegi, tók léttasóttina.
Enginn var svo vel að sér um
borð að geta hjálpað henni. En
skipið hafði talstöð og nú hringdi
skipstjórinn til læknis í næstu
höfn og bað um ráðleggingar.
Þær fékk hann og fór eftir þeim.
Alt gekk vel, barnið fæddist og
konunni leið vel, en alt var samt
ekki búið, því að konan fær
hríðir aftur. Aftur varð skip-
stjórinn að hringja til læknisins
og spyrja, 'hvað hann ætti nú
að gera. “Farið að eins og aður,”
var svarið. Jú, konan ól annað
barn, og alt gekk að óskum — en
maður konunnar, sem var meðal
farþega lagðSst veikur. Harrn
þoldi ekki ósköpin.
♦
— Eg hefi verið óheppinn með
■báðar konurnar mínar. Sú fyrri
hljóp frá mér, en hin vill ekki
fara.
♦
Bankastjóri hefir fína veizlu!
og hefir fengið frægan fiðlu-
'leikara til þess að skemta gest-
unum. Fiðluleikarinn sýnir hon-
um hina gömlu og dýrmætu fiðlu
sína um leið og hann segir:
— Stradivarius. Rúmlega 200
ára.
Bankastjórinn verður áhyggju-
fullur á svip. “Vonandi tekur
enginn eftir því,” sagði hann svo
loks.
Himnesk fegurð varpaði helgi-
blæ á hinztu kveðju íslenzku
þjóðarinnar til “listaskáldsins
góða.”
Klu'kkan rúmlega 12 s.l. laug-
ardag hófst minningarathöfn um
þjóðskáldið Jónas Hallgrímsson
í kirkjunni á Þingvöllum.
Bæði kirkjan og 'kistan, sem
jarðneskar leifar Jónasar hvíldu
í var smekklega skreytt blómum
og sveigum.
. Athöfnin hófst á því, að dóm-
kirkjukórinn söng þrjú vers úr
sálminum “Alt eins og blómstrið
eina.”
Þá flutti Bjarni Jónsson vígslu-
bisikup skörulega og andríka
ræðu. “Fátækur var Jónas, en
hann hefir auðgað marga. Heið-
rí'kjan er altaf jafnbjört yfir
óskabarni Islendinga”, sagði
séra Bjarni m. a. Heiðríkjan
mun sjaldan hafa verið bjartari
yifir Þingvöllum, en er athöfn-
inni í kirkjunni var lokið með
því að dómkirkj ukórinn söng:
“Víst ertu Jesú kóngur klár.”
Mistrið, sem hafði hulið nokkurn
hluta fjallahringsins er austur
kom var gersamlega horfið og
nóvembersólin 'helti geislaflóði
sínu yfir snævr þakta ættjörð
sonar “ylhýra málsins”.
Úr fcirkju báru kistuna þing-
menn, en utan við kirkjuna tóku
við rithöfundar og nátúrufræð-
ingar; báru þeir kistuna síðasta
spölinn í þjóðargrafreitinn. 1
grafreitnum lék lúðrasveit
Reykjavíkur Oratorium eftir
Handel og meðan kistan seig
niður í gröf’ina lék Lúðrasveitin
“ísland, farsældar frón” og dóm-
kirkjukórinn söng. Meðan ómar
dagsins bárust út í vetrarkyrð-
ina og kista Jónasar hvarf í ætt-
jarðarskaut breiddist hátiðleg
kyrð og ró yfir alla, sem við-
staddir voru. Næst var sunginn
sálmurinn “Faðir andanna.”
Þegar biskupinn yfir Islandi,
herra Sigurgeir Sigurðsson, tók
til máls endurvarpaði hamra-
veggur Almannagjár hverju orði
í ræðu hans, sem hér fer á eftir.
“Drag sikó þína af fótum þér,
því að sá staður, sem þú stend-
ur á, er heilög jörð.” — 2. Móse-
bók, 3. 'kap., 5. vers.
Frá upphafi Islands bygðar
hafa Þingvellir verið heilagur
staður þjóðar vorrar og saimofinn
sögu hennar og kjörum.
Enn í dag beinir íslenzka þjóð-
in huga sínum 'hingað. Hér í
þjóðargrafreitnum hefir hún nú
ákveðið að búa ástfólgnustu son-
um og dætrum Íslands hinzta
hvílurúm. Hér vill 'þjóðin d
móðurást breiða yfir beðinn
þeirra, er æfisólin er hnigin.
Líkamsleifar Jónasar Ha\l-
grímssonar, hins góða sonar ís-
lenzku þjóðarinnar, hafa verið
fluttar hingað og ‘búinn hér stað-
ur. Og í dag eru honum nær og
fjær vottaðar þakkir og ást fyr-
ir “kvæðin, ljúfu, þýðu.”
Öllum er það Ijóst, að þau æfi-
ár, sem Jónas dvaldi í fjarlægð
frá Islandi, þráði hann landið
heitt alla daga, það er eins og
hann horfi heim í djúpri þrá, er
“á sjónum allar bárur smáar rísa
og flykkjast heim að föðru landi
ísa,
að fósturjarðar minnar strönd og
hlíðúm,”
horfi heim í söknuði og þrá.
Hann nefndi þetta fagra ljóð:
“Eg bið að heilsa.”
I raun og veru var hann í ljóð-
um sínum öllum að biðja að
heilsa íslandi, senda því ástar-
kveðjur. 1 þeim ljóðum voru
fólgnar heitustu óskir hans og
bænir Islandi til handa hrifning
hans og aðdáun á náttúrufegurð-
inni heima og hinum dýrðlegu
kraftaverkum Guðs, sem hann sá
blasa við hér.
Vér þekkjum ást hans og að-
dáun á þessum stað. Hann lýsti
þeim tilfinningum sdnum meðal
annars í tveimur kvæðum, sem
eru í flofcki fegurstu og beztu
ljóða hans: “ísland, farsælda-
frón” og “Fjallið Skjaldbreiður.”
Nú eru líkamsleifar hans flutt-
ar heim og lagðar við brjóst fóst-
urjarðarinnar, eins og barnið í
móðurfaðm. í dag minnist is-
lenzka þjúðin Jónasar viðkvæm-
um huga. Minningarnar kcwna
tii vor. Fyrst sjáum vér í anda
íátæka sveitadrenginn norður í
Öxnadal. Aðeins 9 ára gamall
tekur hann að reyna að skiija, að
mannlífið er ekki aðeins ljós og
gleði, heldur einnig skuggar og
sorg. Þá þegar varð hann að
beina veikum fótum sínum út að
gröfinni. Faðir hans var skyndi-
lega kallaður burt og Jónas
gleymdi ekki hinum sára harmi,
þótt árin liðu.
“Man eg þó missi
minn í 'heimi
fyrstan og sárastan
er mér faðir ihvarf.”
Og hann segir lika:
“Man eg minnar
móður tár.”
Þannig reyndist honum lífið
snemma sársaukafult eins og svo
mörgum öðrum. En í sorg og
reynslu ljúkast upp heimar —
sem ella eru loikaðir og margt
fagurt sprettur þá fram d manns-
huganum, sem vökvað helgum
tárum öðlast undraverðan vöxt
og fegurð, enda sagði Jónas svo
fallega:
“Þá er það víst að beztu blómin
gróa
í brjóstum sem að geta fundið
til.”
Eg hygg, að reynsla Jónasar i
lifsbaráttunni alt frá bernsku
hafi opnað hug 'hans fyrir hinum
æðri sannindum lífsins.
Á hálum brautum, í fátækt og
einstæðingsskap og fjarri land-
inu, sem hann elskaði, sá hans
skarpsikygni andi 'heim í sann-
leiiks- og sólskinslöndin. Hann
fann, að “það er svo tæpt að trúa
heimsins glaumi.” Og ef til vill
er það talað út frá hans eigin
reynslu þetta:
“Þá sá alfaðir,
sem öllu stýrir,
grát í auga j
ins einmana.
Trúarstrengurinn i hörpu hans
er hljómfagur. Trúin á föður-
forsjón guðs. “Vittu barn, sú
h’önd er sterk”. sagði hann.
Island þafckar 'honum hans
fagra hlut i frelsisbaráttunni.
Þakkar honum ást hans á móður
málinu, og þá fyrirmynd, sem
hann gaf sjálfur í meðferð þess.
Einn íslenzkur rithöfundur,
sem nú er látinn, sagði þessi
sönnu orð um hann: “Islenzk
tunga skartar í ljóðum hans d
allri sinni fegurð og tign, hreim-
urinn í stuðlafallinu er skær og
tær eins og úr gullstrengjaðri
glgju-”
Þáttur vinanna þriggja: hans,
Tómasar og Konráðs gleymist
íslendingum aldrei. Þeir voru
trúir, sannir boðberar ættjarðar-
ástarinnar, þjóðrækninnar og
frelsisins. I dag hljómar harpa
Jónasar enn i hjörtum vor Is-
lendinga. Vér heyrum hljóminn
hér á Þingvöllum og ’ sveitinni
hans heyrast þeir: “Þar, sem háir
hólar, hálfan dalinn fylla,” og
um landið alt. Rödd hans hljóm-
ar áfrarn um ókomin ár, alveg
eins og hann sagði sjálfur um
Tómas Sæmundsson.
“Lengi mun hans lifa rödd,
hrein og djörf um hæðir, lautir.”
Vér íslendingar eigum mikil í-
hugunarefni við þessa gröf. Hér
rifjast upp hamingjuefnin og
harmarnir, mistökin og sigrarnir.
En beztu synirnir benda ævin-
lega fram á við. Einnig þá er þeir
eru fallnir og löngu liðnir. Þeir
Strætisvagnastjórinn: — Gekk
þér vel heim í gær?
Farþeginn: — Já, en hvers-
vegna spyrðu?
Bílstjórinn: — Þú stóðst upp
fyrir ungri stúlku, sem kom inn
í vagninn, en samt voruð þið einu
farþegarnir.
Ertu hræddur við að borða ?
Áttu vlð að strlða meltingarleysl,
belging og náblt?
Pað er óþarfi fyrir þig að láta
slíkt kvelja þig. Fáðu þér New
Discovery “GOLDEN STOMACH
TÖFLUR.” 360 töflur duga I 90
daga og kosta $5.00; 120 duga I
30 daga, $2.00; 65 I 14 daga og
kosta $1.00; Til reynslu, 10 centa
dós — fæst I öllum lyfjabúðum.
For
Fast Service
on
DRY CLEANING
DYEING - REPAIRING
use
Carry and Save Store
In Your Locality
or
Phone 37 261
Perth’s
888 SARGENT AVE.
Verzlunarmennlun!
Hin mikla nývirkni, sem viðreisnarstarf-
ið útheimtir á vettvangi iðju og framtaks,
krefst hinnar fullkomnustu sérmentunar sem
völ er á; slíka mentun veita verzlunarskól-
arnir. Eftirspurn eftir verzlunarfróðum mönn-
um og konum fer mjög vaxandi.
Það getur orðið ungu fólki til verulegra
hagsmuna, að spyrjast fyrir hjá oss, munn-
lega eða bréflega, varðandi námskeið við
helztu verzlunarskóla borgarinnar.
THE GOLUMBIA PRESS LTD.
COR. SARGENT AND TORONTO ST., WINNIPEG