Lögberg - 09.01.1947, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. JANÚAR, 1947
Margrét Werner
“Nú held eg að hún hafi aldrei elskað
mig. Ást mín og huglátsemi var henni
aðeins þægileg tilbreyting í hennar til-
breytingarlausa lífi. Þeir eru ekki án
saka, sem útilokuðu hana frá skemtun-
um og gleðskap — sem neyddu hana,
svo að segja til að leita sér ánægju í
einhverju, sem henni var nýtt og óvana-
legt.
“Og ennfremur, herra minn, tg setti
hring á fingur dóttur þinnar og sór henni
trygð og trúfesti; hún lofaði mér að hún
skyldi verða konan mín. Bg get ekki
lýst ást minni; en hún hefur verið minn
styrkur og von ávalt síðan.
“Eg lofaðist til að koma aftur eftir
tvö ár, og sækja hana Við það að vera
f jærlægur henni jók ást mína til hennar.
Eg kom úr þessari ferð, sem ríkur maður
og svo hamingjusamur í voninni um, að
eg findi muna elskulegu Beatrice ó-
breytta. Eg fór fyrst þangað sem hún
var er eg kyntist henni — hún var þá
hjá móður sinni; en eg greip í tómt, hún
var þar ekki, og mér var sagt, að þessi
unga stúlka, sem eg elskaði af öllu mínu
hjarta, væri dóttir Cuming lávarðar.
“Mér datt ekki í hug, að eg skyldi
missa hana fyrir það. Ætt. tign og titill
var í huga mínum einskisvirði á rnóti
minni heilu og einlægu ást. Eg hugsaði
alls ekki um það, hvort þú, sem faðir
hennar vildir samþykkja giftingu okkar
eða ekki; allar hugsanir mínar voru um
hana. Eg fór til Elmwood. Eg skrifaði
henni óg birti henni mínar heitustu
lijartans tilfinningar í hverri línu. Hún
sendi mér kalt svar. Eg skrifaði henni
aftur, og krafðist að mæta henni. Hún
sendi systur sína með svar til mín. Þá
reiddist eg og skrifaði henni, að eg ætl-
aði að krefjast þess að hún héldi loforð
sitt við mig — að giftast mér. Eg krafð-
ist að hún mætti mér á tilt.eknum stað,
án þess að neinn vissi neitt um það. Hún
samþyki það, og á fimtudagskvöldið kom
hún að hliðinu við skógarrjóðrið.
Eg man hennar mjúku bænarorð,
hennar fríða stórlætislega andlit! Hún
bað mig um að gefa eftir loforð sitt —
gefa sig lausa. Hún sagði að það hefði,
frá sinni hlið aldrei verið annað en
barnalegt — heimskulegt hugsunar og
skilningsleysi — og ef eg vildi gefa sér
eftir þetta heimskulega loforð, skyldi
hún ávalt vera vinur minn. Fyrst í stað
vildi eg ekki heyra slíkt; en hver gat
neitað henni um nokkuð? Ef hún hefði
viljað biðja mig um að fórna lífi mínu
fyrir sig, hefði eg með gleði gert það.
“Eg lofaði henni að eg skyldi hugsa um
það, sem hún bað mig, og við gengum
saman ofan að vatninu. Hvert hár á
höfði hennar var mér heilagt Hin hátt-
prúða og stolta framkoma hennar kvaldi
mig, og samt fanst mér ^lt sem hún
sagði, svo viðfeldið og alúðlegt. Eg lof-
aði henni að eg skyldi gefa henni eftir
loforð hennar, ef hún vildi segja mér að
það væri ekki til þess, að hún gæti giftst
öðr um manni. Hún vildi ekkert segja
um það. Fáein orð, sem hún sagði, æstu
mig, — gerðu mig alveg brjálaðan.* Mér
fanst sem blóðið syði í æðum mínum.
Alt í einu kom eg auga á medalíuna, sem
hún bar á brjósti sér, t>g eg spurði hana,
hvers mynd það væri. Hún vildi ekki
segja mér það. Eg reyndi, í stjórnlausri
æsingu til að ná medalíunni. Hún greip
hendi sinni um hana, og hörfaði aftur
á bak og féll í vatnið.
“Eg sver þess dýran eið, að það var
lireint og beint slys — eg vildi ekki í
neinum illum tilgangi hafa snert við einu
einasta hári á höfði hennar; en fyrir-
gefðu mér — fyrirgefðu mér í nafni alls,
sem heilagt er! Það er mögulegt að eg
hefði getað bjargað henni, en eg gerði
það ekki. Eg gat auðveldlega hafa kast-
að mér í vatnið og komið henni á land,
en afbrýðissemin hvíslaði í eyru mér:
‘bjargaðu henni ekki handa öðrum —
lofaðu henni að deyja’. Eg sá hennar
hvítu hendi lyftast upp eftir hjálp, og eg
sá vatnið ljúkast saman yfir höfði henn-
ar. Eg hreyfði mig ekki; eg stóð alla
nóttina á vatnsbakkanum og flúði það-
an er lýsti af degi.
“Eg er valdur að dauða hennar; eg
hefði getað bjargað henni, en gerði það
ekki. Reiði þín getur ekki gert líðan
mína verri en hún er; hugsaðu þér bara
hvað þetta hefir komið við mig. Fyrir
tveimur dögum var eg sterkur og hraust-
ur maður; í kvöld er sólin gengur til við-
ar, verð eg ekki meðal hinna lifandi. Eg
óska ekki eftir að sleppa undan dómi
réttvísinnar; sendu þjóna réttvísinnar
eftir mér; eg er ekki dauður; láttu þá
taka mig. Ef eg verð dauður, þegar þeir
koma, þá láttu þá grafa mig eins og
hund. Eg bið hvorki um vægð, hlut-
tekningu, né fyrirgefningu; eg verð-
skulda það ekki.
“Ef eg á nokkurn hátt gæti bætt úr
því sem skeð hefir, vildi eg glaður líða
hvert sem helzt píslarvætti og kvalir, til
þess að það mætti verða; en það er ó-
mögulegt. Eg tek minn dóm með*mér.
“Herra minn, eg skrifa þessa sögu,
að nokkru til, að létta byrði minnar eig-
in samvizku og að nokkru til að frýja
aðra af misgrun.
Formwltu mér ekki fyrir það, að svo
elskulegt og sakltust barn, eins og nokk-
ur faðir hefir nokkurntíma átt, er gengið
til hinnar eilífu hvíldar, sökum minnar
brjálæðislegu afbrýði og hraklegu hefni-
girni.”
Þannig endaði þetta undarlega bréf.
Lávarðurinn las hvert orð, og leit hvað
eftir annað á hið rólega, dána andlit,
sem hafði haldið heimulegheitum sínum
leyndum. Það var eins og hvert orð
brendi sig inn í hjarta hans, hvert orð
virtist að standa augliti til auglitis fyrir
sjónum hans sem ásakandi andar.
Nú stóð hann augliti til auglitis
frammi fyrir æsku yfirsjón sinni. Hans
gáleysis sérgæðis óhlýðni við föður sinn.
Giftingu sína, sem hafði sundurkramið
hjarta föður hans og útilokað hann sjálf
an frá því, að komast í tölu gagnlegra
manna. Hið viðbjóðslega kænileysi fyr-
ir öllum skyldum. Að slíta af sér öll
bönd stórlætisfult lundarlag, sem kunni
ekki að fyrirgefa; vanræksla hans við
konuna og börnin sín — var nú alt komið
að einum og sama enda þúnktinum.
Hafði hann ekki gert sig sekan í synd
og yfirsjón, mundi hún ekki, sem lá þar
stirðnuð og dáin, vera lifandi í allri sinni
fegurð.
Hugsunin um það skar hann í hjart-
að. Það var honum að ktnna. Beatrice
hafði yfirsézt í því að kynnast Alfred
Hankins; hann hafði gjört rangt í að
reyna að vinna hennar unga og heita
hjarta; en hann, sem yfirgaf börn sín í
hendur ókunnugra, og vanrækti allar
föðurlegar skyldur, hann hafði sannar-
lega gert sig sekan um það, sem verra
var.
Nú sá hann í fyrsta sinn, hve hræði-
lega að hann hafði vanrækt skyldu sína.
Hann hafði hugsað sér sig sem nýmóð-
ins hetju, en nú sá hann glöggt hvað
hann virkilega var. Hann sá að hann var
ekki einu sinni heiðarlegur maður, því
heiðarlegur maður vanrækir aldrei
skyldur sínar. Það var átakanlegt að
sjá, hvernig sorgin beygði þennan
hrausta og sterka mann. Hann hjúfr-
aði sig að sínu dána barni og bað hana
að fyrirgefa sér, því þetta væri alt sér
að kenna. Lafði Edith kom til.hans þar
sem hann sat hjá líkinu, og fann hann
grátandi og bugaðri en hraustum mönn-
um er títt.
Hann fékk henni ekki bréfið né sagði
henni neitt um játningu Hankins. Hann
sneri sínu sorgmædda andliti að henni,
og sagði:
“Móðir mín, eg vil biðja þig um að
senda strax eftir Lewis Dare, eg vil hann
komi hingað eins fljótt og hann mögu-
lega getur.”
Hann fann að hann gat ekki afborið
þetta hörmulega sorgartilfelli einsamall.
Hann varð að hafa einhvern til að hugsa
fyrir sig, ráðslaga fyrir sig, einhvern,
sem gat hjálpað honum að bera þessa
þungu byrði, sem var of þung fyrir hann
einan. Það varð einhver að sjá mann-
inn, sem hafði skrifað bréfið, og það var
enginn betur til þess fallinn en Lewis
Dp,re.
Jarlinn, eins og hann var sundur-
marinn af sorg, mátti aldrei fá neitt að
vita um harmsögu Beatrice. í huga hans
varð minning hennar að vera heilög og
óflekkuð æfinlega.
Það tók æðilangan tíma fyrir lafði
Edith að finna hvar Mr. Dare var. Einn
af þjónunum sem hafði ekið með hann
á járnbrautarstöðina, mundi nafnið á
staðnum þangað sem hann ætlaði. Hún
vissi að kunningi sinn bjó þar í nágrenn-
inu, og hún sendi honum strax boð.
Þessum boðum var strax komið til
Mr. Dare. Hann varð óttasleginn að
heyra þessa hörmulegu sorgarfrétt, að
Beatrice væri dáin, og lagði strax á stað
til Elmwood. Hann gat ekki skilið í því,
að þessi glæsilega frændkona sín væri
dáin; sem hann hafði skilið við svo glaða
og ánægða, fyrir aðeins einum sólar-
hring. En þó honum væri erfitt að átta
sig á því, þá lét hann ekkert aftra sér
frá að fara strax ,til Elmwood, og hug-
hreysta föður hennar. Hann vissi ekki
hvernig það vildi til að það varð svona
brátt um hana, hann hafði bara heyrt
að hún hefði gengið út í svefni og dottið
í vatnið.
Það leið ekki langur tími þar til að
Lewis Dare stóð við dyr þess herbergis,
þar sem Beatrice lá liðið lík, og þar sem
Cuming lávarður sat enn hjá líkinu.
“Reyndu að fá hann til að fara út úr
herberginu,” sagði lafði Edith; “hann
hefir verið hér altaf síðan líkið var borið
hingað inn.”
Mr. Dare gerði eins og hún bað hann
um. Hann fór inn í lestrarsalinn og
gerði boð eftir Cuming lávarði, með
þeirri orðsendingu, að hann fyndi sig
ekki færan að fara strax upp í herberg-
ið þar sem hin framliðna lá.
Meðan hann beið í lestrarsalnum,
heyrði hann að Lilian væri hættulega
veik. Lafði Edith sagði honum hversu
mikil breyting hafði orðið á henni, og
það áður en systir hennar dó, en svo
hefði hún tekið dauða hennar svo nærri
sér, að hún væri nú sjálf í dauðans
hættu.
Hann þekti varla Cuming lávarð er
hann kom inn. Hann var svo úttaugað-
ur og fyrirgengilegur eftir hinar löngu
næturvökur og bitru sorg, og hina sker-
andi meðvitund um sína eigin yfirsjón
og heimsku, hafði markað djúpar hrukk-
ur á andliti hans.
“Eg óskaði eftir að þú kæmir til mín,
Lewis; eg er svo yfirkominn af harmi,
að eg finn mig ekki mann t.il að bera
þetta mikla mótlæti einsamall. Þú verð-
ur að hugsa og ráðslaga fyrir mig; eg er
ekki fær um að gera það,” sagði lávarð-
urinn.
Mr. Dare virti andlit lávarðarins fyr-
ir sér, og hélt að það væri eitthvað meira
en dóttur-missirinn, sem þrengdi að
honum.
“Það eru leyndarmál í hverri fjöl-
skyldu”, sagði lávarðurinn, “og svo er
einnig í minni — og hér er skýring á því,
hvað var valdandi dauða Beatrice. Þeg-
ar eg kraup við líkbörur hennar í gær,
var mér fengið þetta bréf; lestu það,
Lewis, og taktu svo umsjón á þessu í
minn stað.”
Dare las bréfið hægt og athugaöi
hverja línu vandlega. Það komu tár í
augu hans, varir hans titruðu og hann
krepti hnefana.
“Vesalings Beatrice!” hrópaði hann
upp, og yfirbugaðist, og grét eins og
barn. “Þessi heimski fantur!” hvæsti
hann út úr sér, bæði í sorg og reiði, er
hann hugsaði um hennar hræðilega
daubdaga. “Að hugsa sér, að þetta
hrakmenni horfði á hana deyja, og
reyndi ekki að bjarga henni,” sagði hann
í mikilli æsingu.
“Sussu!” sagði lávarðurinn. “Hann
stendur nú frammi fyrir dómara sínum.
Hvað segir þú um það, Lewis? Vegna
alvarlegrar deilu, sem eg átti við kon-
una mína, yfitgef eg börnin mín og
hana. Eg skifti mér ekki hið minsta af
þeim, frá því þau voru kornung börn og
þar til þær voru fullvaxnar stúlkur.
Hversu mikið er eg ekki í sökinni? Mein-
ifig mannsins var að lyfta Beatrice upp
úr sinni lágu og óöfundsverðu stöðu,
sem hún var í, og hann vildi gera það
með því að giftast henni, eða, eins og
hann segir, hefði honuiri aldrei dottið í
hug að biðja dóttur minnar. Ef hann
verðskuldar álas, hvað verðskulda eg
þá?”
“Já, Beatrice var í falskri afstöðu,
það er satt,” sagði Mr. Dare.
“Þetta leyndarmál má aldrei komast
upp,” sagði lávarðurinn. “Markham jarl
má aldrei fá að vita það — og eg held
móðir mín afbæri það heldur ekki, þaö
er nokkuð í bréfinu sem eg get ekki
skilið, að Lilian hafi mætt honum. Eg
held það sé ekki satt.”
“Jú, það er satt!” hrópaði Mr. Dare,
því nú skildi hann hvernig á þessari
kvöldgöngu Lilian stóð. “Eg sá hana hjá
honum. Ó, Cuming lávarður, þú getur
verið stoltur af Lilian. Hún er hin göf-
ugasta og bezta stúlka sem er mögulegt
að hugsa sér. Hún lagði í sölurnar fyrir
hamingju og velferð systur sinnar, sína
eigin hamingju, ást og^velferð! Hún
elskaði mig, og eg ætlaði, þegar Beatrice
og jarlirin vwru gift, að spyrja þig að
því, hvort þú vildir gefa mér Lilian. Eitt
kvöld var eg að ganga í kring úti og
reykja sígar, er eg kom auga á hana;
hún var að tala við ókunnugan mann;
hún leit út í andlitinu eins og hún væri
að biðja um náð og hluttekningu; eg tók
þetta sem samtal elskenda, 'Það var
skammarlegt af mér að láta efa um ást
hennar og einlægni ná valdi yfir huga
mínum og dómgreind — að eg talaði um
þetta við hana eins og eg gerði! Eg
krafðist að fá að vita, við hvern hún
hefði verið að tala, og hvert erindi henn-
ar hefði verið til að mæta honum. Hún
bað mig að hafa fult traust til sín, en hún
vildi ekki segja mér neitt. Eg brúkaði
ófyrirgefanleg orð og ásakanir við hana,
og skildi við hana með þeim orðum, að
eg vildi aldrei framar sjá hana. Systir
hennar hefir sagt henni leyndarmálið,
en hún ekki viljað opinbera það.”
“Við getum ekki spurt hana um það
núna,” sagði lávarðurinn; “lafði Edith
segir að hún sé mjög veik.”
“Eg verð að fá að sjá hana,” sagði
Mr. Dare, “og biðja hana að fyrirgefa
mér, ef hún getur gert það. Hvað get
eg gert fyrir þig, Cuming lávarður?
Segðu mér hvað þú vilt að eg geri, eins
og eg væri sonur þinn.”
“Eg vil biðja þig að fara þangað sem
maðurinn lá dauðvona í litla húsinu.
Hann keyrði hestinn sporum, eins og um
líf og dauða væri að tefla; en dauðinn
hafði verið fljótari í förum; Alfred Han-
kins var dáinn.
Húsmóðirin í húsinu, sagði Mr. Dare,
að börnin, sem voru að leika sér úti á
enginu, hefðu fundið mann liggjandi í
grasinu, og að maðurinn sinn heföi far-
ið að vitja hans, og borið hann heim.
Hann hafði legið alveg hreyfingarlaus
í marga klukkutíma; svo var eins og
hann rankaði við sér, og bað um pappír,
penna og blek. Hann skrifaðilangt bréf,
sagði hún, og bað svo manninn hennar
að koma því sem allra fyrst til Cumings
lávarðar. Hann vildi ekki þiggja mat
né drykk. Eftir svo sem tvo tíma fóru
þau inn í herbergið þar sem hann lá, og
ætluðu að reyna að fá hann til að neyta
einhverrar hressingar, en þá var hann
dáinn, og sneri andlitinu móti sólinni.
Mr. Dare gekk inn í herbergið. Honum
hvarf öll reiði úr huga, er hann sá það
skelfingar ofboð, sem dauðinn hafði
sett á andlit hins dána manns. Hve
ógurlegar píslir hafði ekki þessi maður
liðið, hvílíkt brennandi sálarstríð hafði
hann ekki orðið að ganga í gegnum, áður
en líf þessa hrausta manns slokknaði
svo skyndilega út.
Mr. Dare sneri sér frá hinum dána
manni, hryggur í huga. Manneskjurnar
eru veikar og orkulausar frammi fyrir
dauðanum. Mr. Dare sagði konunni, að
henni skyldi verða vel borgað fyrir þá
hjúkrun, sem hún hafði veitt dána
manninum, og að hann skyldi borga all-
an kostnað við útförina.
“Hann hefir kanske einhverntíma
verið í þjónustu lávarðarins?” sagði
konan.
“Nei,” sagði Mr. Dare; “Cuming lá-
varður þekkir hann ekki — hann hefir
aldrei séð hann; en einn af vinum lá-
varðarins þekti hann.”
Það var höfð líkskoðun, og líkskoð-
endurnir komust að þeirri sameiginlegu
niðurstöðu, að “Guð hefði kallað hann
til sín.”
Lát hans var aldrei set.t í samband
við dauða Beatrice.
Þegar Mr. Dare kom aftur til Elm-
wood, fór hann strax á fund Cumings
lávarðar. “Eg kom óf seint, maðurinn
var dáinn löngu áöur en eg kom”, sagði
hann. Þeir nefndu aldrei nafn hans.
Lávarðurinn spurði ekki um hvar hann
hefði verið jarðaður — og hann fékk
aldrei að vita það.
Sorgin hafði lagst sem þung og lam-
andi martröð yfir alla á Elmwood. Lilian
lá næstum fyrir dauðanum. Fólkið hélt
að lávarðurinn mundi brátt verða barn-
laus maður; en hann var svo sljór að
hann hugsaði ekkert um það. Honum
var sagt, að Lilian hefði ákafa hitasótt,
og að líf hennar væri í hættu, en hann
virtist að gleyma sínu lifandi barni í
sorg sinni yfir henni, sem nú lá liðið lík.
Lewis Dare bað lafði Eídith að fylgja
sér inn í herbergið þar sem Lilian lá.
En er hann kom inn, þekti hún hann
ekki. í hennar mildu og blíðu augum
var ekki annað að sjá en skelfilegan
ótta; andlitið var ein .hitaglóð; hennar
þurru og brennheitu varir voru á sífeldri
hreyfingu. Hún talaði í sundurlausum
orðum — stundum um bernskuheimili
sitt, hjá mömmu og Beatrice — svo bað
hún í sínum mlda og sorgmædda mál-
róm um að Lewis vantreysti sér ekki —
tryði sér — elskaði sig — ætlaði sér
ekkert sem væri óheiðarlegt — þegar
Beatrict væri gift, skyldi hún segja hon-
um alt. —