Lögberg - 13.02.1947, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. FEBRÚAR, 1947
7
Þjóðræknistarfið
að Biaine, Wash.
Ársfundur þjóðræknisideildar-
umar “Aldan” var haldinn
sunnudaginn 5. janúar þessa árs,
að Blaine.
Aðeins fjórir almennir fundir
höfðu verið haldnir á árinu 1946,
þar að auki tveir stjórnamefnd-
arfundir, að ógleymdu 17. júní
hátíðahaldinu, sem heppnaðist
agætlega, eins og áður hefir ver-
ið getið up í íslenzku blöðunum.
Einnig tók “Aldan” þátt í sam-
^ti, sem iþeim hjónum, séra
Valdimar Eylands og frú var
haldið á síðastliðnu sumri.
Engan veginn má þó gleym-
að minnast á fundinn, sem
öeildin hélt 21 júní s.l., sem var
öæði fjölsóttur og hinn ánægju-
lagasti í aila staði, en það má þó
sérstalklega þabka því, að á
skemtiskránni var okkar góði
vinur og göfugi listamaður,
^Vyggvi Björnsson, tónskáld og
slaghörpukennari, hann er sonur
þeirra vel'iátnu heiðurshjóna
Ualldórs Björnssonar og konu
hans Jakobínu, þau hafa nú verið
búsett að Blaine í nokkur ár og
er'u þau eLskuð og virt af öllum.
Eíka skemti þar Tani bróðir
Tryggva með mörgum einsöngv-
Um> sern ailir dáðust að, því Tani
Ejörnsson er ágætur söngmaður,
ög ekki skemdi það sönginn hans
a® hann var aðstoðaður af
ryggva bróður sínum, var það
yndislegur unaður að hlusta á
þá tvo listamenn starfa saman.
Pryggvi spilaði mörg lög á
siaghörpuna og vakti svo mikla
hrifningu, að fólkið æblaði aldrei
að vilja sleppa honum frá hljóð-
hærinu, því hann var margsinnis
háappaður upp við hvert einasta
l^g sern hann spilaði, en öllu
j*ass'u tók Tryggvi með biíðu-
hrosi, því hann er ekki aðeins
listamaður með afbrigðum, held-
Ur er hann líka sérstakt prúð-
menni í allri framkomu, eins og
h<mn á líka kyn til.
, Tryggvi hélt líka ágæta ræðu
a fundinum; hann talaði skýrt
°g djarfmannlega með góðri
þ^hkingu á íslenzkum þjóðrækn-
^vnáium, hann skammaði okkur
föiuvert fyrir það hvað lítill þjóð-
ræknisblær væri yfir fundi okk-
ar> því var öllu' tekið vei, vegna
þess að það var satt, en hann
sagði líka að þjóðræknisstarf
0ickar íslendinga væri ódauðiegt
ýg hlyti því að bera dýrðlegan
ayoxt, hann sagði einnig að
aöngur og giaðværð væri lífið og
salin í íslenzku féiagslífi og
margt fleira sagði Tryggvi starfi
°kkar til iheilia.
Sannleikurinn er sá, að ailir
undir í “öldunni” eru alt oí
mikið hlaðnir störfum, svo það
Výrður lítill tími til skemtana,
ndirnir eru of fáir og þar af
eiðandi safnast of mikið verk-
efni fyrir hvern fund, enn fólkið
vilji glaðværð og skemtilíf á
^udum, sjálfsagt verður breyt-
mg til batnaðar á þessu sviði
mnan skamms.
Tryggvi Björnsson dvaldi
Uo krar vikur hér á Ströndinni
^stliðið sumar í heim^ókn til
°reldra sinna, skyldmenna og
Vina, honum voru haldin mörg
samsæti ásamt konu sinni, allir
s °ttust eftir að bjóða þeim hjón-
j?? heim, því Tryggvi setti alt í
, °g fjör með hlljóðfæraslætti
s^num, 0g aflaði ■ hann sér
argfa góðra vina hér um slóðir
°m nrunnast komu hans hingað
eð sérstakri ánægju.
“Aldan” telur nú 62
. a nhéðlimi, og allar skýrslur
_ ættismanna sýndu gróður í
Pioöræknisstarfinu.
járhagur deildatinnar er í á-
lrxtU °g a'hir fundir á hinu
na ári lánuðust vel.
. omfangsmesta starf dei'ld-
-ar er viðvíkjandi Elliheim-
ir 7«**“*. þess vegna hef-
nef kosið sér sérstaka
> a^ meðlimum sínum, til
að reyna að hrinda þessu
auðsynjamáli til framkvæmda
Örfáar minningar
G. J.
Alt það sem mér yndi bjó
á sér djúpar rætur,
íslands blessuð bygðar ró,
bjartar sólskins naétur.
Árin mín á Tvídægru, heiðinni
stóru norður af Eiríksjö'kli, eru
mér minnistæð; heiðin er mörg-
um kunn, bæði fyrir það hvað
hún er vond yfirferðar og alþak-
in ótal tjörnum.
Það er gömul sögn, að til sé
þrent á íslandi, sem sé óteljandi:
fyrst Vatnsdalshólarnir í Húna-
þingi, eyjarnar á Breiðafirði og
tjarnirnar á Tvídægru. Um ileið
og eg nefni tjarnirnar á TVídægru
og Vatnsdalshóla, rifjast upp
fyrir mér atburður einn, sem
skeði fyrir mitt minni. Það hafði
verið feldur dómur í Natans-mál-
inu og þá var eftir að fuilnægja
dómnum, nefnilega lífláta Frið-
riks og Agnesi, og nú hafði sýslu-
maður Húnvetninga stjórn á
öllu þar að lútandi og hann sendi
skikkunarbréf til talsvert margra
bænda, sem áttu að vera sjónar-
vottar að aftökunni. Nú var Jón
á Gili einn þessara manna, sem
stefnt var, og bar að mæta á af-
tökustaðnum. Varð Jóni sem
öðrum, að hann áleit það skyldu
sína að hlýða boði sýslumanns.
En hann gat ekki til þess hugsað,
að horfa upp á að maður og kona,
þó sék væru um mannsmorð,
væru íhálshöggvin; slíkt væri
svo ihræðilegt, að það mundi
standa manni fyrir hugskotssjón-
um tiil daganna enda; snýr hann
því bæn sinni til skaparans alíra
hið allra fyrsta. Nefndin er og
hefir verið fjárihagslega styrkt
úr “Öldu”-sjóði, því þó allir
nefndarmenn gjöri starf sitt
fyrir ekki neitt, þá er ávalt einn
og annar kostnaður, sem þarf að
borgast fyrir.
Eru því þessir nefndarmenn
eingöngu þjónar “öldunnar” út-
sendir frá ‘henni tiii þess að vinna
að þessari Eililieimilisbyggingu
og skýra frá á hverjum “ÖLdu”-
fundi hvað þeirri nefnd verður
ágengt.
Eftirfarandi menn voru kosnir
I starfsnefnd fyrir árið 1947:
Séra Albert E. Kristjánsson,
forseti; séra Guðm. P. Johnson,
r/itari; Andrew Danielson, féhirð-
ir, og Gestur Stefánsson, skjaia-
vörður.
Varamenn: Einar Símonarson,
iögfræöingur, vara-forseti; Sig-
urður Arngrímsson, vara-ritari,
og J. J. Straumfjörð, vara-fé-
hirðir.
Útbreiöslunefnd: John Laxdal,
frú Anna Kristjánsson og H. S.
Helgason, tónskáld.
Skemtinefnd: Frú Anna Krist-
jánsson, frú Bella Straumfjörð
og frú Berta Danielson.
Veitinganefnd: Frú G. Stefáns-
son, frú S. Arngrímsson og frú
G. Guðjónsson.
Elliheimilisnefnd: Einar Sí-
monarson, lögfræðingur; séra
Álbert E. Kristjánsson, J. J.
Straumfjörð, Andrew Danielson
og H. S. Helgason, tónskáld.
Tveir menn, sem hafa starfað í
Elliheimilisnefndinni frá byrjun,
báðu um lausn úr henni, og voru
það Guðjón Johnson og séra
Guðm. P. Jöhnson, báðir búsettir
í Bellingham.
Fundurinn fór vel fram að öllu
ieyti og öll mál afgreidd með
mestu lipurð, og þar á meðal var
samþ>ht í einu hljóðd að “Aldan”
beiti sér fyrir hátíðahaldi á Lýð-
ræðisdaginn 17. júní n.k. og verð-
ur því fullkomlega ráðstafað á
hinum fyrirhugaða apríl-fundi.
Að endingu var sungið “Eld-
gamla ísafold”, og My Country.
Síðan voru framreiddar rausn-
arlegar veitingar af konum “öld-
unnar.”
ÖV bréf og rit til þjóðræknis-
deildarinnar “Aldan”, sendist
til Rev. G. P. Johnson, Box 540,
Bellingham, Washington
Guðm. P. Johnson,
ritari.
góðra hluta, að hann afstýri því,
að hann þurfi að koma á stað-
inn, svo að í þrjá sólarhringa
samfleytt lá hann á brennheitri
bæn, um að losast við skipun
sýslumanns, því þungri refsingu
h'.yti hann að mæta, ef hann
reyndi á einhvern hátt að kom-
ast í felur og bregðast boði yfir-
valdsins. Tíminn leið og nú rann
upp hinn hræðilegi dagur. Gaí
Jón skipun að sækja hest sinn og
klukkan 9 stígur hann á bak og
tekur ofan og les bæn. Nú dettur
hesturirm á bæði hnén, en Jón
kastast fram af og fótbrotnar. Jón
er borinn heim í rúm, sent eftir
lækni og sýslumanni send tiil-
kynning að Jón á Gili sé nú for-
fallaður og geti ekki komið á
staðinn, og nú lá Jón í beinbroti
heima og getur sig ekki hreyft,
en aldrei hefir neinn maður leg-
ið í beinbroti jafn ánægður sem
Jón á Gili það sumar.
Nú sný eg mér að Tvídægru.
Margt sporið átti eg á 'þeirri heiði,
fram að tvitugsaldri. | sjö árin
síðustu, sem eg var heima, fór
eg í heiðargöngur, ekki nóg með
það, því a'.taf tapaðist mikið af
geldfé bænda 'fram á heiði á
haustin, og margur smalinn var
hart leikinn í þeim göngum, því
hvergi held eg veðráttu jafn
vonda sem þar. Þó leið mér vel
á Tvídægru snemma sumars, í
grasafjallsferðum, og í eUefu
siíkar ferðir fór eg, og ávalt var
eg heila viku í senn. Oftast voru
það tveir bændur, sem slóu sam-
an, sendu vinnufólk.sitt og ungl-
inga; voru það 8 til 10 manns,
sem voru í einu tjaldi; ætlast var
til að hver um sig týndi grös nóg
á 'hest. Nú var kapp og metnaður
i fólkinu, þó enginn væri hús-
bóndinn, og nægilegt var nestið.
Já, það var gaiman að vera á
grasafjalli að tjaida við læk á
vorin, þegar vel viðraði og fólkið
var kátt og kunni til söngs og
sögu. Þá var unnið vel, þá út í
hverja göngu var farið, og þegar
maður hafði sæmilega góðan hest
til reiöar. Vegalengdin var lið-
lega hálf dagleið frá mannabygð-
um; var tjaldað á lækjarbakka
nálægt stóru vatni þar sem sil-
ungsveiði var í, en úti í miðju
vatninu var hólmi, þar sem álpt-
irnar áttu hreiður sín og svana-
söngurinn bergmálaði í fjallinu
háa hinumegin við vatnið spegil-
fagra, og svo hugsa sér aftur-
eldinguna kl. 1 og 2, þegar alt
vaknar af svefni og bjart er orð-
ið. Um það leyti árs gengur sól-
in aiidrei undir, en felur sig má-
ske stutta stund á bak við Vatns-
nessfjaJlið eða Víðidalsfjallið, en
eldrauður bjarminn endurspegl-
ast frá Langjökli eða Eiróks-
jökli. Eg vildi feginn geta brugð-
ið upp mynd af miðnætursól til
hálfs í hafi og fegurð fjallanna,
sem svo oft bar fyrir mig í æsku,
en því miður er nú að falla í
gleymsku, en því aðeins drep eg
nú á grasaf jallsferðir á Tvídægru,
að það var þar, sem eg fann til
hins mesta unaðar á uppvaxtar-
árunum. Hvað fólkinu gat liðið
vel og gleðskapurinn var óþving-
aður. (Eg minnist nú ekki á æfin-
týrin, sem urðu til í þessum
ferðum).
Veit nokkur annað fegra
en næturnar á vorin,
þá náttúran er vöknuð frjáls og
endurborin.
Og svanir yfir sundum,
og sól í grœnum lundum.
Þá hefir nóttin fangið fult
af fögrum óskastundum.
Þarna voru uppvaxtarárin mín
öll horfandi fram á fullorðins
árin, máske langa æfi, ríka af
fögrum vonum heima í föður-
garði, hjá góðum fore'ldrum. Mér
var sagt þá eg var ungur, að eg
gæti lært, en skólagaqga min
varð stritvinnan ein og fjár-
pössun,,
Foreldrar mínir eignuðust 10'
börn, en aðeins fjögur náðu full-
orðins aldri: Skú'li, 5 árum eldri
en eg og Helga 5 árum yngri, og
Ásmundur 7 árum yngri. Þegar
eg var 13 ára kom sú sorg fyrir
að við mist um okkar ástkæru
MINNINGARORÐ
Jón Magnús Jónsson.
Það var öllurn, sem til þektu
mikið harmsefni, er það fréttist
að listamaðurinn góðkunni, og
prúðmennið Jón Magnús Jóns-
son væri látinn á bezta aildri.
Dauða hans bar að í bænum
Bloomfield Hills, MiCh. 21. jan-
úðar s.l. í þeim bæ er stofnun,
sem heitir Cranbrook Academy
of Art, en þar hafði hann ‘kent
myndhöggvaralist nokkur sáð-
ustu árin, við góðan og vaxandi
orðsíír'. Hér er um mann að
ræða, sem með frábærri elju pg
þrautseigju ávann þjóð sinni og
sjálfum sér frama á einhverri
erfiðustu braut, sem hægt er að
hugsa sér, myndhöggvaralistinni.
Hann 'hafði einnig miklar mætur
á menningu feðra sinna, og var
þjóðrækinn Islendingur, eins og
sjá má af því að hann stafaði
nafn sitt ávált eins og að ofan
greinir. en ekki á enska vísu,
eins og algengt er.
Jón fæddist í íátæklegum
frumbýlingshúsakynnum náiægt
Upham. Norður Dakota, 18. des-
ember 1893. Foretdrar hans voru
þau Stefán Jónsson frá Einfæt-
ingsgili í Bitruhreppi í Stranda-
sýsilu, og Hólmfríður Hansdóttir
Hjaltalín frá Litla Hrauni í
Hnappadalssýslu; eru þau nú
bæði dáin fyrir nokkrum árum.
Að loknu barnaskólanámi gekk
hann á miðskóla í Fargo, N.D.,
lauk þar fjögurra ára námi á
tveimur árum. og hóf þá þegar
dráttlistar og myndamótunar -
nám við búnaðarskólann þar í
bænum. í september 1918 innrit-
aðist hann í Bandaríkjaherinn;
varð skjótt hersveitarforingi, og
fór með sveit sinni til Frakk-
lands. Að ilókinni herþjónustu
stundaði hann nám við listaskóla
í Minneapolis, Chicago og New
York. Komst hann í nána sam-
vinnu við fræga listamenn á
þessum stöðuhr, svo.sem Lorado
Taft í Chicago, og Ordway Part-
ridge við Beaux Arts listaskól-
ann í New York. Næst lá leið
hans til Salt Lake City, Utah,
þar sem hann vann um hríð við
hermanna minnisvarða Mor-
móna, sem stendur þar á þing-
hússhæðinni. Árið 1927 fékk
hann hin svonefndu Tiffany
Foundation verðlaun, sem mjög
eru eftirsótt af fagmönnum
myndhöggvaralistarinnar. Upp
frá þessu varð leiðin greiðfær-
móður og saknaði eg hennar meir
en orð geta lýst.
Kirkjusókn áttum við að
Fremra-Núpi, sem var annexia
frá Staðarbakka, mun Staðar-
ba'kki hafa verið prestsetur frá
ómunatíð. Man eg vel eftir séra
Sveini Skúlasyni; var hann góð-
ur maður og í meðallagi prestur
eða ræðumaður, en kona hans,
maddama Guðný, fanst mér bera
af öllum 'konum í sveitinni, bæði
í sjón og neynd.
Svo var séra Lárus Eysteins-
son okkar prestur síðustu árin
áður en eg fór vestur; var hann
ungur og glæsimenni hið mesta
einnig góður þrédikari, en eitt
var það, sem spilti hans vel-
gengni, hann var úr hófi vín-
hneigður; var talsvert um
drykkjuskap á þeim árum í
sveitinni; breyttist það þó tii
batnaðar, fóru margir að sjá að
sér og vildu ek-ki fara að dæmi
sóknarprestsins, að vera fullir á
almanna færi. Presturinn ok'kar
varð okkur til viðvörunar.
ari, voru honum nú fengin ýms
vandasöm verkefni, sem hann
leysti af hendi með hinni mestu
prýði, og hlaut verðiaun fyrir
mörg þeirra Á meðai þeirra
mynda hans sem vöktu sérstaka
aiJhygli mætti nefna “Lincoln
forseta”, “Móður og barn,” “Fjóra
reiðmenn Opinberunarbókarinn-
ar”, sem túlka friðarþrá hans og
djúpstæða mannúð, og “Be-
trothal” (Festar) einskonar tákn-
mynd ifm helgi hjúskaparsátt-
málans.
Fyrir mörgum árum var hann
kosinn heiðursmeðlimur á lista-
mannaféiagi Bandaríkjanna.
(Delta, Phi, Delta) Sýnir það
kjör ef til vill betur en ílest ann-
að, það álit, sem -hann naut á
meðal stéttarbræðra sinna —
.istamannanna.
Árið 1923 gekk hann að eiga
unga skáld- og listakonu, Lel-u
Maish, sem ihann hafði kynst hjá
Taft. Eignuðust þau einn son,
Edward Stefan að nafni, sem nú
er nítján ára gamail. Hann laét-
ur einnig eftir sig þrjár systur.
og einn bróður. Systurnar eru
þær, Sigríður, kona O. S. Free-
mans, ban'kastjóia í Bottineau,
N.D.; Anna, kenslu-kona í New
York, og Lára, kona Norman J.
Thompsons forstjóra í Long Is-
la-nd, N.Y. og Sigurður Hjaltalín
(Lynn) raffræðingur í Union,-
N.J. Einnig er hann syrgður aí
móðursystur sinni, Pálínu Thord-
arson í Upham, N.D.
Er þessu skylduliði og öllum,
sem til þekkja harmur kveðinn
við svo óvænta burtkö'Mun þessa
mæta m-anns á miðjum mann-
dómsaldri. Vinir hans og kunn-
ingjar sakna ekki aðeins lista-
mannsins prúða, ‘heldur einnig
göfugmennisins, sem öllum vildi
gott gera, og alstaðar kom fram
ættstofni sínum og ástvinum til
gagns og sóma. '
TSte Swon Manufacturing
Compcny
Manufacturers of
SVVAN WEATHER STRIP
Halldor Methusalems Swan
Eigandi
i»l James St. Phone 22 641
GRÆÐIÐ MEIRA
SPARIÐ MEIRA
^ valða
SS.Í?
■ííi.nvnfP1*' .ecunda-
Inra ^^undu^ ^
sanua® _ Coct1811 er a®
Yjasnða, getn iUer-Cotu
v«er he* , -nr\US og L V®21
I ts&ss&F&z
l 7,10
1 BUUtt. g —
1i.aUpa-
_a1>ines
,r vluua
eocKSHurr
«5SSSS?$&

COOK8"S5
S4ÐVÉLAR
Va m i- *** gerðar em * ’
. eiar, sem
fram úr, h£
í,rv^a oiu
G°cksJiutt
hoiminutn •
ti
"r*ið rer b,
þaS niótar r,
fr' sPyrjið c
b°*ti
Úolda, ySar
c □ c n s h utt
ililiiWfl'iljin
ENBEINIÐ HUGA AÐ COCKSHUTT VERKFÆRUM
Svo má segja, að Cookshutt verkfæri fu'llnægi öllum þörfum
nýtízku landbúnaðar; hver vél er herra vinnu sinnar . .. smíðuð
á vandvirknislegan Ih'átt af sérfræðingum og með 108 ára Cock-
shutt reyns-luna að baki.
Byrjið strax að afla yð-ur 100% Cockshutt verkfæra fyrir bújörð
yðar. Það er vísasti vegurinn til að láta búnað borga sig.
FINNIÐ VIÐURKENDAN COCKSHUTT UMBOÐSMANN
COCKSHUTT
PLOW COMPANY LIMITED
TSURO MONTREAL
SMITHS FALIS
BRANTFORD
W1NNIPEO RESINA SASKATOON
CALOART EDMONTON