Lögberg - 13.03.1947, Side 5

LÖGBERG, FIMTUDAGÍNN 20. MARZ, 1947
5
AHUGAAiAL
UVENNA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
SKÁLDKONAN SJÖTUG
^ann 13. júlí 1946 átti skáld-
konan þjóðkunna, Kristín Sig-
fúsdóttir sjötugs afmæli; eg hefi
stuttlega áður frá því skýrt á
kvennasíðu Lögbergs, er eg á-
samt Frk. Halldóru Bjarnadótt-
Ur heimsotti hana á ferð minni
Islands í fyrra. Hún er óvenju-
'ega fögur og ungleg kona og úr
augum hennar speglast ástúð og
hjartsýni. Frú Kristín hefir upp-
kfað sjálf sögu margra íslenzkra
sveitakvenna, sem áttu við
raitiman reip að draga í efna-
^agslegum skilningi, en hún er
engu að síður gæfukona, sem
eignaðist afbragðs eiginmann og
hörn, sem hlutu mikinn frama.
I skjóli hins ástríka og vingjarn-
^ega umhverfis, vanst henni tími
dl að semja skáldsögur og leik-
rit> sem sakir hreinleika í lífs-
skoðun og óvenjulega fagurs mál-
^ars> hafa haft merkileg áhrif á
islen'zkt þjóðlíf.
Frú Kristín, þó nú eigi hún
heimili í annari stærstu borg Is-
iands, er enn sveitakona; hún
finnur til þess að við annir hins
úversdagslega lífs finnur bónd-
mn og bóndakonan hina mestu
sælu og sitt mesta öryggi. Hún
eignaðist og átti sína mestu ham-
lngju í íslenzkri sveit og með það
fyrir augum að beina hugsjónum
^Skunnar að verðmætum sveita-
iífsins hefir hún skrifað sínar
keztu sögur.
^g fann til þess. er eg hitti
þessa prúðu, sjötugu skáldkonu,
Ve ís'land stendur í mikilli þakk-
arskuld við þær konur, sem gert
hafa garðinn frægan í sveita-
menningu þjóðar sinnar,.
Prú Kristín las fyrir okkur
eftirfarandi sögukorn, sem birt-
lst i Nýju Kvennablaði.
Sumarið 1882, þegar eg var 6
'Ura> 'kom nýr prestur í Saurbæ.
ann hét Guðjón Hálfdánarson
°g var bróðir Helga lectors Hálf-
úánarsonar, dóttursonur séra
nns lærða á Möðrufelli.
Þetta sumar gengu mislingar
Vlpa um land og lögðust þungt á.
a höfðu mislingar ekki gengið
Urn nær 40 ára bil og á mörgum
eimilum voru al'ldr undir þeim.
a tnku margir bændur í Eyja-
inði sig saman um það að láta
engan fara út af heimili sínu um
sumarið, sem ætti á hættu að
srnitast af veikinni. Vörðust
Pannig mörg heimili, sem tóku
rað þetta í tíma. Eldri menn
Voru í kaupstaðarferðum, og
rnessuferðir og mannfundir féllu
niður um nokkurt skeið, meðan
veikin gekk um garð.
Um gangnaleytið var brúð-
auPsveizla mikil haldin í sveit-
nmi- Mun það hafa verið fyrsta
samkoman á því hausti. Þótti
mönnum gott að mætast þar á
£> eðistund, °g munu margir þar
afa séð nýja prestinn í fyrsta
Slnn> og geðjaðist víst flestum
vel að honum. Hann var glaður
°g léttur í máli, þótt aldraður
Vaeri. Byrjuðu nú einnig reglu-
Undnar messur, en þegar fram
a austið kom, fréttist að prest-
Urinn væri byrjaður að húsvitja
°g gengi skörulega eftir kunnáttu
manna og athugaði bókaeign
eimilanna. Hugðu margir gaml-
r °g guðhræddir menn gott til að
j?num ætlaði að kippa í kyn til
ons lærða, afa síns, um sál-
mzluna, en öðru máli var að
Jgna um þá, sem lítið höfðu
undað lestur, og voru því farnir
> .. 1 því litla, sem þeir
sö U 1 bernsku. Margar
gur voru þá rifjaðar upp frá
i]^lm 'fögum, þegar prestarnir
u atla á heimilinu, nema hús-
bændurna, lesa og spurðu unga
og gamla út úr barnalærdómn-
um. Það voru raunalegar sögur
um vanrækt börn, sem ekki
kunnu að lesa, svo heitið gæti,
en breyttu sannleika ritningar-
innar í guðlast og vitleysu, og
urðu þess vegna að hlýða á um-
vandanir og áminningár. Sumir
hentu gaman að þessum sögum,
en hver mundi vilja standa í
sporum þessara barna? Það var
ekki hægt að gera börnum og
unglingum meira hverft við, en
að segja snöggt og ákveðið: “Nú
fer presturinn að koma í hús-
vitjun.”
Og svo kom dagurinn, snemma
vetrar, þegar fregnin barst inn í
baðstofuna heima, að presturinn
væri að koma með fylgdarmanni
sínum. Það varð uppi fótur og
fit. Menn fleygðu frá sér rokkum
og kömbum, og settu þá út í horn.
Eg lötraði fram í eldhús skjálf-
andi af kvíða og settist á einn
hlóðarsteininn. Móðursystir mín
var að taka upp eldinn til þess
a baka pönnukökur og hita kaffi.
Reykurinn þyrlaðist upp og mig
sveið í augun af ryki og reyk.
“Þér er bezt að fara inn, Stína
mín,” sagi móðursystir mín. “Þú
þarft að lesa fyrir prestinn.”
“Eg fer ekkert,” sagði eg þrá-
kelknislega.
Það streymdi altaf meira og
meira úr augunum, en eg þurkaði
mér með höndunum, sem fálm-
uðu þess á milli í kaldri öskunni á
hlóðarsteininum. Ekkert fótatak
heyrðist í göngunum. Bráðum
yrði kaffið borið inn, og svo
mundi presturinn fara og ekki
líta inn í eldhúsið. Þá væri þessu
öllu lokið. Þá veit eg ekki fyr
en mamma stendur við hliðina
á mér og strýkur á mér vangann.
‘Ósköp er að sjá hvað þú ert
kolkrímótt, Stína mín, eg má til
að þvo þér. Þú verður að koma
inn. Presturinn vill vita hvort
þú kant að lesa.”
“Nei, eg fer ekkert,” sagði eg,
og fór að háskæla. “Því voruð þið
að segja honum frá mér.”
“Hann vissi um þig. Hann veit
um alla í sóknum sínum,” sagði
mamma, meðan hún var að þvo
mér í framan með hreinum klút.
“Hann sagðist hafa frétt, að þú
læsir svo vel.”
Mér létti beldur í skapi við
þessi hrósyrði og þegar mamma
sagði mér, að Gunna systir mín,
sem var tveimur árum yngri en
eg, væri búin að stafa fyrir prest-
inn, réðst eg í það að ganga gegn-
um þessa sömu eldraun, en fann
þó sárt til þess, að útlit mitt
mundi bera óglæsilegar menjar
eldhússsetunnar.
Presturinn sat á stólnum við
borðið hans afa, en á borðinu lá
nokkuð af bókum, sem eg kann-
aðist við úr bókahillu afa míns.
Nú var eg hrædd og hikandi
vegna þess, að eg hélt að prest-
in mundi gruna, að hefði verið
ófús að lesa fyíir hann og nú
fengi eg áminningu fyrir óhlýðn-
ina. En það var nú öðru nær.
Hann klappaði hlýlega á kollinn
á mér og þakkaði mér fyrir, að
koma nú til þess að lofa sér að
heyra hvað eg væri farin að lesa
vel. Ekki fanst mér það trúlegt,
að þessum hálærða heiðursmanni
gæti verið svo nauðsynlegt að
heyra alla krakka lesa. Þegar
eg las hátt fyrir fólkið, var eg
oftast ávítuð fyrir það, hvað eg
læsi fljótt, og eg stundi því nú
upp, að eg læsi ekki vel.
“Við fáum nú að heyra,” sagði
presturinn brosandi og rétti mér
gamlar Vigfúsar-hugvekjur, sem
láu á borginu. “Getur þú lesið
þetta letur?”
Fáein orð frá “Fróni”
Frónsnefndina langar til að
auka fræðslu- og skemtistarfsemi
deildarinnar, sem í seinni tíð,
vegna stríðsins og annara orsaka,
hefir verið minni en æskilegt
væri. Með þetta í huga hefir
verið ákveðið að hafda tvo eða
þrjá opna fundi á þessum vetri.
Fyrsti fundurinn verður í Good-
templarahúsinu, mánudagskveld-
ið, 31. marz, annan fund er ráð-
gert að halda á sama stað seinni
partinn í apríl, en þann þriðja
einhvern tíma í maí-mánuði. Að-
gangur verður ekki seldur, en
samskot verða tekin upp í húsa-
leigu o. s. frv.
Það er álit nefndarinnar, að
enn séu margir Islendingar í
þessari borg, sem hafi meiri á-
nægju af íslenzku skemtunum en
enskum. Það stendur Fróni næst
að reyna að bæta úr þessari þörf
með því að gefa fólki kost á góð-
um og ódýrum skemtunum, ef
að það kærir 'sig um að sækja
þær.
Annað áhugamál vakir fyrir
nefndinni og það er að fá meðlimi
Fróns til að taka meiri þátt í
starfi deildarinnar en verið hefir
undanfarið. Það er því ráðgert,
að gefa öllum, sem þess óska,
tækifæri á fundum til að 'láta í
ljós skoðanir sínar á öllum þeim
málefnum, sem að einhverju
leyti varða Frón eða þjóðræknis-
mál yfirleitt. Frón er félag allra
íslendinga, sem láta sig íslenzk
mál nokkru skifta. Stjórnar-
nefndin fer aðeins með umboð
félagsmanna í heild.
Þá er að víkja aftur að fund-
unum, sem verið er að undirbúa.
Sá fyrsti verður helgaður minn-
ingu skáldsins Jóhanns Magnús-
ar Bjarnasonar. Nefndin hefir
verið svo heppin að fá G. J. Ole-
son frá Argyle til þess að flytja
ræðu um skáldið. Þessi ræðu-
maður er öllum Vestur-Islend-
ingum kunnur fyrir skrif sín um
bókmentir og lalmenn mál. Hann
þekti Jóhann vel og hefir ætíð
haft miklar mætur á skáldskap
hans. Þar að auki hefir Ragnar
Stefánsson lofast til að lesa upp
eitt eða tvö kvæði eftir skáldið.
Það þarf ekki að fjölyrða um
hæfileika Ragnars á þessu sviði.
Engin samkoma getur talist
boðleg án þess að söngur og
hljóðfærasláttur sé til skemtun-
ar. Nefndinni hefir tekist að fá
Mrs. Esther Ingjaldson til að
skemta með söng og Allan Beck
,til að skemta með fiðluspili.
Eg kannaðist vel við þessa bók
og hafði oft litið í hana, því að
hún yar að jafnaði lesin á langa-
föstunni. Blöðin voru gulnuð af
elli og setningaskipun mjög gam-
aldags, en þó gékk lesturinn
sæmilega. Hrósyrði prestsins
gáfu mér kjark. Síðan las eg
kafla úr Nýjatestamentinu mínu,
sem mér var gefið í tannfé. Það
var lestrarbók mín á fyrstu árum
mínum, og þess vegna var eg því
vel kunnug. Síðast las eg eitt-
hvað af bænum og svaraði nokkr-
um spurningum úr Nýjatesta-
mentinu. Þá var þessu lokið.
Eg var létt í skapi þetta kvöld
og fyrstu dagana á eftir, eins og
maður, sem bjargast hefir úr lífs-
háska eða unnið stórsigur. En
'þó skyggði það á, að fólkið sagði
mér að meira yrði krafist af mér
á næsta ári, og þá yrði eg að
gæta þess að þéra prestinn. Aðrir
voru þá ekki þéraðir í sveitinni
en presturinn og kona hans. Um
þetta hugsaði eg mörgum sinn-
um og fanst það ábyrgðarmikið
og vandasamt.
Það var víst skömmu síðar,
þegar eg hafði lokið bænalestri
hjó móður minni, að spurning,
sem eg hafði lengi velkt í huga
mér, brauzt fram.
“Mamma, hvernig stendur á
því að menn þéra prestinn, en
þúa Guð?”
En við þeirri spurningu hefi
eg aldrei fengið fullnægjandi
svar.
—Nýtt kvennablað.
Að skemtiskránni lokinni er
vonast til að áheyrendur, sem
annað hvort þbktu skáldið vel
eða skáldskap hans, noti þetta
tækifæri til þess að fræða menn
um hitt og þetta honum viðvíkj-
andi, sem ef til vill er ekki á
almennings vitorði. Stuttar og
laggóðar umræður geta aukið
mikið á skemtun manna við
svona tækifæri.
Næsta mánuð hefir nefndin
hugsað sér að fá valda kappræðu-
menn til að taka- til umræðu eitt-
hvað það málefni, sem okkur
Winnipeg Islendinga snertir sér-
staklega, en frekari upplýsingar
um'þetta verða að bíða betri
tíma.
Að endingu viljum við hvetja
sem flesta 'landa til að sækja
þennan fyrsta Frónsfund á árinu,
hvort sem þeir tilheyra deildinni
eða ekki,
Stjórnarnejnd “Fróns.”
Heimsókn til vina
Á laugardagskveldið 15. þ. m.
heimsóttu nokkrir vinir og kunn-
ingjar þau hjónin prófessor og
Mrs. T. J. Oleson, að heimili
þeirra, 484 Montague Ave. hér í
borg.
Þó hér væri hvorki um silfur
né gullbrúðkaup að ræða, mun
mörgum vinum þeirra hjóna
hafa fundist það í fylsta máta
tímabært að bjóða þau aftur vel-
komin til Winnipeg, eftir margra
ára burtveru á annarlegum stöð-
um, svo sem í Toronto og Van-
couver, en það voru þau Gissur
Elíasson, Soffía Christianson og
Jónas Jónasson, sem tóku sig
fram með þetta og við hin, sem
áttum kost á að taka þátt í þess-
ari heimisókn, erum þeim inni-
lega þafcklát fyrir.
Gissur stjórnaði samsætinu ðg
gerði grein fyrir þessari óvæntu
heimsókn. Hann mintist þess að
Tryggvi og Elva hefðu á skóla-
árum þeirra eignast fjölmarga
vini í þessari borg og að það
væri öllum þelssum vinum mesta
gleðiefni að hafa nú aftur heimt
þau úr hélju. Þar næst talaði Jón
Ólafsson nokkur orð og mintist
einkum á það hvað námshæfi-
leifcar Tryggva hefðu snemma
komið í ljós þegar hann var að
alast upp í Gleriboro. Þá mælti
Jónas Jónasson fáein orð fyrir
hönd þeirra, sem ekki gátu verið
viðstaddir ýmsra orsaka vegaa.
Séra Rúnólfur Marteinsson tal-
aði næst. Hann flutti sköruglega
og fallega ræðu, enda þekti hann
vel til þeirra hjónanna þar sem
þau fcendu bæði við Jóns Bjarna-
sonar skóla í eina tíð, en hann
var þá skólastjóri. Séra Rúnólfur
'lét þá skoðun í ljós að Tryggvi
Oleson myndi vera betur að sér
í íslenzkum fræðum en nokkur
annar íslendingur, sem hér er
fæddur. Dómbærir menn munu
varla reyna að hrekja þá stað-
hæfingu.
Þau Salome Halldórson og
Agnar Magnússon, sem einnig
kendu við Jóns Bjarnasonar
skóla um sama leyti og þau Elva
og Tryggvi, buðu þau hjónin vel-
komin aftur til borgarinnar og
ósfcuðu þess að við mættum sem
lengst njóta þeirra í íslenzkum
félagsskap. •
Þegar ræðuhöld voru afstaðin,
afhenti Gissur Elíasson heiðurs-
gestunum peningagjöf frá þeim,
sem þarna vofu staddir og öðr-
um, sem ékki gátu komið, og
mæltist til að keyptur yrði ein-
hver hlutur í minningu um þessa
heimsókn.
Að þessu loknu voru sungnir
margir gamlir og góðir söngvar,
bæði íslenzkir og enskir, en svo
komu rausnarlegar veitingar og
skemtu menn sér við þær og
fjörugar umræður fram yfir mið-
nætti.
Á meðal þeirra fjörutíu gesta,
sem þarna voru saman komnir,
var móðir Tryggva, Mrs. G. J.
Oleson, en Mr. Oleson gat, því
miður ekki verið viðstaddur.
Þessi heimsókn var í alla staði
hin skemtilegasta og eg þykist
vita að hún hafi orðið heiðurs-
gestunum til ánægju ekki síður
en hún var þeim til sóma, sem
að henni stóðu.
H. Th.
GAMAN 0G
ALVARA
I einu af suðurríkjum Banda-
ríkjanna, Lousiana, er mjög mik-
iðgert fyrir gamalt fólk. Gamal-
mennahæli eitt hefir t. d. tekið
upp á því að kenna gömlu fólki
að dansa, og hefir sett á stofn
dansskóla. Enginn, sem er yngri
en sjötugur, fær inngöngu í
skólann.
-f
“Anti-permanent.”
Um allan heim er mjög í tísku
að láta lita hár sitt, fá sér “per-
manent”, eins og það er kallað.
Hrokkinkollar eins og negrar
þurfa þó ekki á þessu að halda,
en í stað þess hafa þeir komið sér
upp “permanent”-stofum, eða
réttara “anti-permanent”-stofum,
í öðrum tilgangi. Þar láta þeir
sléta úr krullum sínum, svo að
þeir fái slétt hár.
48 Hour Service
DAMP WASH
5C PER LB.
MOST
Suits Irt
Coats \/{
Dresses f L*
"CELLOTONE" CASH AND
CLEANED CARRY
Perth’s
888 SARGENT AVE.
Innköllunarmenn LÖGBERGS
Amaranth, Man B. G. Kjartanson
Akra, N. Dak ?. Joe Northfield
Backoo, N. Dakota.
Árborg, Man K. N. S. Fridfinnson
Árnes, Man M. Einarsson
Baldur, Man. O. Anderson
Bellingham, Wash. Árni Símonarson
Blaine, Wash. Árni Símonarson
Boston, Mass. Palmi Sigurdson
384 Newbury St.
Cavalier, N. Dak Joe Northfield
Cypress River, Man. O. Anderson
Churchbridge, Sask S. S. Christopherson
Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson
Elfros, Sask Mrs. J. H. Goodmundson
Garðar, N. Dak \ Páll B. Olafson
Gerald, Sask C. Paulson
Geysir, Man K. N. S. Friðfinnson
Gimli, Man. 0. N. Kárdal
Glenboro, Man O. Anderson
Hallson, N. Dak Páll B. Olafson
Hnausa, Man. ... K. N. S. Fridfinnson
Husavick, Man O. N. Kárdal
Langruth, Man. John Valdimarson
Leslie, Sask. Jón Ólafsson
Lundar, Man Dan. Lindal
Mountain, N. Dak.
Point Roberts, Wash. S. J. Mýrdal
Riverton, Man. . K. N. S. Friðfinnson
Seattle. Wash J. J. Middal
6522 Dibble N.W., Seattle, 7, Wash.
Selkirk, Man Mrs. V. Johnson
Tantallon, Sask. J. Kr. Johnson
Vancouver, B.C. F. 0. Lyngdal
5975 Sherbrooke St., Vancouver, B.C.
Víðir. Man K. N. S. Friðfinnson
Westbourne, Man Jón Valdimarson
Winnipeg Beach, Man. O. N. Kárdal
Verzlunarmenntun!
Hin mikla nývirkni, sem viðreisnarstarf-
ið útheimtir á vettvangi iðju og framtaks,
krefst hinnar fullkomnustu sérmentunar sem
völ er á; slíka mentun veita verzlunarskól-
arnir. Eftirspurn eftir verzlunarfróðum mönn-
um og konum fer mjög vaxandi.
Það getur orðið ungu fólki til verulegra
hagsmuna, að spyrjast fyrir hjá oss, munn-
lega eða bréflega, varðandi námskeið við
helztu verzlunarskóla borgarinnar.
THE COLUMBIA PRESS LTD.
COR. SARGENT AND TORONTO ST., WINNIPEG