Lögberg - 13.03.1947, Qupperneq 6

6
LÓGBERG, FIMTUDAGINN 20. MARZ, 1947
(Ensk saga)
HVER VAR
ERFINGINN?
G. E. EYFORD, þýddi
Svo fór þessi nafnkencli læknir, eftir
að hafa fengið ríkulega borgun fyrir ó-
mak sitt; og er því var lokið gekk George
ofan í lestrarsalinn og lokaði hurðinni
á eftir sér. Er hann var orðinn einn þar,
var sem hann hefði kastað af sér grímu
og skilið hana eftir fyrir utan dyrnar.
Iíans vanalega rólega útlit varð nú
ilskulegt og undirferlislegt. Hann gekk
í ákafa um gólf í herberginu; á útliti
hans var auðséð, að hann var í æstu
skapi og gnísti tönnum.
“Ef hægt hefði verið að tefja fyrir
þessum bjána svo sem annan hálf-
tíma,” hugsaði hann, “þá hefði hann
komið of seint. Mun hann segja gamla
manninum, að hann hafi ekki fengið
nein boð? Fjandinn sæki hann! Ó, hvað
eg hata hann! Eg var heimskingi að
senda honum nokkur boð— hvað mun ,
hann segja honum? Það er gott að hinn
gamli bófi Leyster er hér ekki! Hann ,
getur ekki gert neitt — nei, hann getur
ekki, svo eg er óhultur!”
George Lamonte þurfti ekki að vera
svona æstur; Fred Hamilton gerði ekk-
ert til að koma í veg fyrir áform hans;
hinn gamli, deyjandi maður vildi ekki
heldur lofa neinu til hagsmuna fyrir
Fred.
Fred stóð við rúm gamla mannsins
og beið þess, að eitt af þessum aðsvif-
um, sem hann fékk mundi líða frá.
Hryggur í huga horfði hann á þennan
deyjandi útlifaða mann, sem svo oft
'hafði verið honum hjálpsamur og góður;
en hann rtiintist þess líka, hve oft þeim
hafði borið á milli.
Fred hafði auðvitað verið talsvert
brellinn, en gráðugur í peninga var hann
aldrei; hann gleymdi George, og þeim
krókabrögðum, sem hann hafði haft í ,
frammi gegn honum. Hann hugsaði
bara um að þetta væri í síðasta sinn sem,
hann sæi sinn gamla föðurbróður; hann|
hafði þó, að því er vænta mátti af slík-'_
um manni, gert ýmislegt gott, og hann
hafði oft hjálpað honum.
Að síðustu opnaði hinn deyjandi
maður augun,
“Loksins,” sagði hann, og með sín-
um sterka viljakrafti gat hann látið
heyrast það sem hann sagði, þó honum
væri það erfitt.
Fred hneigði sig og sagði: “Mér þykir
sárt að eg kom svona seint, en eg vissi
ekki—” svo stanzaði hann. Gamli mað-
urinn leit biturlega á hann.
“George sendi þér þá ekki boð?”
sagði hann. “Já, það er honum líkt.”
“Jú, hann sendi.” sagði Fred; “en—”
Veiki maðurinn gaf merki með hend-
inni um að hann skildi.
“Laglegur leikur. Kænn náungi,
þessi George. Þú varst altaf skýjaglóp-
ur.”
Fred hristi höfuðið. “Já, eg kannast
við það með eftirsjá, að eg hefi verið
það.”
“En George er fantur og glópur þar
að auki,” sagði gamli maðurinn. “Fred,
eg vil — vil, að þú komir og verðir við
útförina mína.” Fred gat ekki áttað sig
á hvað hann meinti. “Til að sjá framan
í hann, þegar erfðaskráin mín verður
opnuð,” sagði gamli maðurinn með ó-
geðslegu brosi.
Fred roðnaði og þó ljótt sé að segja,
gat varla varist að brosa.
“Þú verður að vera við, Fred; láttu
hann ekki halda þér burtu frá því.”
Fred hneigði sig.
“Ekki vegna þess að þú verðir fyrir
miklum vonbrigðum, Fred,” sagði gamli
maðurinn.
“Hugsaðu ekki um mig,” svaraði
Fred.
“Eg hefi hugsaö um þig, Fred, og áp
nafnað þér eins mikið og egfþorði. Þú
ert ærlegur drengur , Fred. En því
gafstu skuldaviðurkenningu, sem ætti
að borgast þegar eg væri dauður?”
“Eg veit það ekki,” svaraði Fred ró-
lega. “Láttu það ekki angra þig núna,
föðurbróðir minn.”
“Það var George, sem sagði mér
það,” sagði gamli maðurinn, og gretti
sig sem gaf til kynna þá fyrirlitningu,
sem hann hafði á sögumanninum.
“Hann hefir sagt mér frá öllum þínum
vitleysis tiltækjum. Hann er víst mjög
hjartagóður maður — hann George.”
Fred kinkaði kolli. “Við vorum aldrei
vinir; en talaðu ekki um það núna.”
“Eg verð” umlaði gamli maðurinn.
“Nú eða aldrei, og — lofaðu mér að taka
í hendina á þér, Fred.”
“Eg hefi haldið í hehdina þína síðan
eg kom inn í herbergið, föðurbróðir
minn,” sagði Fred
“Og eg vissi það ekki. Vertu sæll,
drengur minn. Fyrir alla muni gráttu
ekki!” Tár voru í augum Freds, og á
málrómi hans heyrðist að hann hafði
viknað. “Vertu sæll; láttu þér nú ekki
bregða of mikið í brún. Réttlæti, Fred,
réttlæti. Hvar er George? — láttu hann
koma til mín. Eg —” og hið gamla
kuldalega bros kom aftur á andlit hans
— “eg vil sjá hann, eg hefi gaman af að
sjá hann!” Svo lét hann augun aftur;
Fred beið ofurlitla stund, svo þrýsti
hann kaldri hendi gamla mannsins og
fór út úr herberginu.
Þegar hann var kominn hálfa leið
ofan stigann, hallaði hann sér á hand-
riðið og hvíldi höfuðið við það í eina eða
tvær mínútur, til að stilla tilfinningar
sínar. Svo gekk hann inn í lestrarsal-
inn, þar sem George sat og las. Fred
benti honum að fara upp. “Vill föður-
bróðir fá að sjá mig?” spurði hann. “Eg
skal fara upp til hans. Viltu leyfa mér,
kæri Fred, að mæla með að þú lesir
þessa guðsorðabók, hún inniheldur —,”
það er ekki fínt til frásagna hvað Fred
gerði — hann henti bókinni út í horn í
herberginu. George setti á sig guð-
ræknislegan hrygðar og vandlætingar
svip og fór.
6. Kafli.
Gamall málsháttur segir; “Það eru
tilfelli sem gera menn að bófum,” og nú
skulum við veita því eftirtekt hvernig
tilfelli hjálpaði til að gera George La-
monte að bófa.
Hann gekk upp stigann og inn í her-
bergið, þar sem föðurbróðir hans lá;
en hann rak óvart fótinn í stól við rúmið, ■
sem gerði ofurlítinn hávaða. Gamli
maðurinn heyrði það, opnaði augun og
sagði svo lágt að það heyrðist varla:
“Ert það þú, Leyster?”
George var rétt að svara: “Nei —
það er George”; en þá kom honum alt í
einu nokkuð í hug, og hann fór á bak
við rúmtjaldið. Hvað sem það var, sem
honum kom í hug, þá gerði það hann
taugaóstyrkan; hendurnar skulfu og
varirnar titruðu, þar rtl sjúklingurinn
endurtók spurninguna.
“Ert það þú, Leyster?”
George þurkaði sér um varirnar og
svaraði í lágu mfog dimmum róm, ólíkum
sínum eigin, en sem líktist málróm
gamla Leysters lögmanns, sem hafði
verið lengi ráðunautur og lögmaður
sjúklingsins.
“Já, herra, það er Leyster.”
Hugsun og heyrn hins deyjandi
manns var nú orðin mjög dauf. Hann
skildi þó svarið sem honum var gefið,
og reyndi með veikum burðum að snúa
andlitinu að rúmtjaldinu. “Hvar ertu?”
spurði hann svo lágt, að varla heyrðist.
“Eg get ekki séð þig; það er búið með
sjónina mína. Það tók þig langan tíma
að komast hingað Leyster; þú hélzt, þú
— vissir alt áhrærandi mig og mín mál-
efni, en það er misskilningur. Það er
þér óvænt, eins og öllum öðrum. Hef-
urðu séð Fred Hamilton?”
George þurfti ekki að svara; gamli
maðurinn hafði nóg með sínar eigin
hugsanir og beið ekki eftir svari; hann
átti og erfitt með að draga andann, svo
hann gæti talað.
“Hann er niðri, vesalings drengur-
inn,” svaraði hann sér sjálfur, “það er
leiðinlegt að hann er svoddan skýja-
glópur. Það var altaf einn slíkur í La-
monte f jölskyldunni. En hinn — George,
— sem altaf hefir hangið hér í kringum
mig, hann er bæði bjáni og fantur.
George varð, ef hægt hefði verið, hvitari
í andliti en hann var vanalega, og varir
hans titruðu. Það er ekki ómögulegt að
honum hafi komið í hug gamalt orðtak,
sem segir: “Sá, sem stendur á hleri,
heyrir aldrei neitt gott sagt um sjálfan
sig.”
Sjúklingurinn átti erfitt með að geta
dregið andann um stund. svo létti hon-
um ofurlítið og sagði:
“Hann er sá eini í fjölskyldunni, sem
er ekkert annað en bjáni og úrþvætti,
og hinn viðbjóðslegasti hræsnari; en svo
skal hann líka fá eftir því, sem hann
hefir til unnið. Eg vildi glaður gefa 5000
dollara til þess að geta hrest svo, að eg
gæti heyrt erfðaskrána mína lesna upp
og séð framaní andlit hans, hvernig það
liti þá út. Hann er svo viss um sig, sá
háli áll!”
George beit sig í fingurna, af reiði
og sársauka. Var gamli maðurinn orð-
inn brjálaður, eða hafði hann haft
George í mörg ár fyrir hlerara, upp-
ljóstrara og slúðurbera, fyrir ekki neitt?
Svitadropar runnu ofan eftir andliti
hans, og hnén skulfu, svo hann varð að
styðja sig við rúmið.
“Já, allir verða fyrir vonbrigðum!
Þeir skilja það ekki. Þeir halda, að þeir
viti alt; ó-nei. Eg hefi sagt þeim tals-
vert, en ekki alt. Hvað þeir verða
skuggalegir í andliti. Leyster, þú ert
gamall maður; láttu ekki æfina þína
enda eins og mína. Það er aðeins einn
maður, sem syrgir mig, og hann er
skýjaglópur. Vesalings Fred! Eg
man—.”
Svo nefndi hann mörg nöfn manna,
sem voru félagar hans á yngri árum
hans. Flestir þeirra voru dánir fyrir
löngu síðan, sem hann hafði gleymt,
þar til nú á dauðastundinni, er hann
bjóst við að mæta þeim bráðlega.
’“Æ, hinir fyrri dagar! hinir fyrri
dagar! En — en — hvað ætlaði eg að
segja? Eg — eg — Leyster, fljótt! I
hamingjunnar bænum! Eg — lykilinn,
lykilinn —”
George kom fram úr fylgsni sínu;
hann var svo æstur eftir að heyra það
sem gamli maðurinn sagði, og svo að
vita hvað þar væri geymt, að hann jafn-
vel gerði tilraun til að láta sjúklinginn
þekkja sig.
“Lyklana?” spurði hann í svo hásum
róm, að það líktist málróm gamla lög-
mannsins. “Hvaða lykla?”
“Þreifaðu — undir — undir koddann
minn.”
George stakk sinni skjálfandi hendi
undir koddann og fann sér til stórrar
gleði, að lykillinn var þar.
“Járnskápurinn, peningakassinn,”
sagði hann í veikum róm.
“í neðstu skúffunni. Komdu fljótt
með hann!”
George rendi sér eins og slanga yfir
gólfið, að járnskáp, sem stóð í einu horn-
inu, og opnaði hann; með skjálfandi
hendi dró hann út neðstu skúffuna.
Hann hristist svo mikið, er hann heyrði
eitthvert hljóð frá hliðarherbergi, að
hann gat varla varist að hljóða upp. En
það var bara hjúkrunar konan, sem haf-
ði fengið leyfi til að vitja sjúklingsins.
George beit saman tönnunum og gerði
allt sem hann gat til að sýnast rólegur
og tók svö skjöl útúr skapnum. Annað
var býsna stórt permagent, hitt var
vanalegt, stórt, pappírsskjal.
Skjölin voru vandlega brotin saman,
en á baksíðunni stóð skrifað: “Erfða-
skrá Arthur Lamonte, jan. 18. — ”
George sneri áðru skjalinu móti birt-
unni og las: “Erfðaskrá 18 júlí - 18—.”
Þetta var skrtfað með rithönd
gamla mannsins. George hrökk við.
Tvær erfðaskrár! “Önnur — perga-
ments, erfaskráin var líklega ógild, því
sú, sem föðurbróðir hans hafði skrifað
á, að væri sín erfðaskrá, var skrifuð á
vanalegan pappír. og yngri, eftir dag-
setningunni að dæma.”
“Nú heyrðist sagt, með brostinni
rödd frá söng sjúklingsins, fanstu það?”
George gekk að rúminu, en skýldi
sér á bak við rúmtjöldin, og hélt á báð-
um skjölunum.
“Já, já.” sagði hann. “Hið fyrra er—
hverjum til hagsmuna?”
Gamlimaðurinn átti nú orðið ervitt
með að draga andan; og George stóð þar
núfölur og sjálfandi.
Hann var svo hræddur um, að ein-
hver kynni að koma inn í hefbergið.
Hvað átti hann að gera? Hann þorði
ekki að leysa bandið, sem var bundið
utan um skjölin og sjá inni haldið, og
hann þorði ekki að fela þau, því á hverju
augnabliki gat Mr Leyster lögmaður
komið inn. Hann stóð alveg ráðalaus,
með skjölin í höndum sér
Gamli maðurinn vaknaði dálítið við
aftur.
“Onnur erfðaskráin er skrifuð á per-
gament,” sagði hann — “en önnur á
pappír; þú veist um innihaldið — ég vil
að það sé eyðilagt. — eða, bíddu við, að
það sé geymt, getur aukið vonbrigði
hins falska hpnds En hitt — æ, — er
það of seint,' Leyster — það er hræði-
leg saga á því skjali. Það gat enginn
nema eg skrifað það. En — en eg hefi
of seint farið að temja mér að gera það
sem rétt er! — Því segir þú það sé of
seint. Því gerirðu gabb að gömlum
manni? Hugsaðu, Leyster, að eg byggi
von mína og traust á þér. Það er lög-
mæt erfðaskrá, gerð er eg var heilbrigð-
ur á sál og líkama. Láttu ekki hræsnar-
ann fá nokkurt tækifæri til að fá það
ógilt. Eg treysti þér —. Leyster, bíddu
við! Það er bezt að þú brennir eldri
erfðaskrána — brennir hana — hérna
núna,” og í hugaræsingunni sem hann
var í lyfti hann höfðinu frá koddanum,
en féll strax máttvana ofan á koddann.
George stóð og horfði; hann vissi
ekki hvað hann átti að gera; hanij var í
efa og óvissu.
“Réttlæti,” hugsaði George, með
fyrirlitningu
“Fyrri erfðaskráin — mín erfðaskrá,
ánafnar alt til —”
“Til hræsnarans, George!” stundi
gamli maðurinn. “Eg gerði það er eg
hafði lagt trúnað á lygasögur hræsnar-
ans, og sá svo strax eftir því. Eftir eldri
erfðaskránni átti hann að erfa alt eftir
mig — en nú ekki — nú.”
Nú var George ekki lengur að hugsa
sig um; hann flýtti sér að járnskápnum
og lét pergament erfðaskrána ofan í
skúffuna og lokaði skápnum, en hina
erfðaskrána, sem var skrifuð á pappír
stakk hann í vasa sinn. ,
Hann hafði varla aflokið þessu og
komist að rúmi sjúklingsins, er hurð-
inni var lokið upp og Leyster lögmaður
kom inn.
Hann var gamall maður, magur og
boginn; hann var ákaflega hrukkóttur
í andliti; hann hafði gegnum smjúgandi
skörp , grá augu, sem skinu eins og
stjórnur undir svörtu skýi, því yfir þeim
voru dökkar loðnar brýr. Þegar hann
kom inn, gekk George á móti honum;
hann sneri bakinu að ljósinu, og andlit-
inu í skuggann. Hann rétti lögmannin-
um hendina til að heilsa honum.
Mr. Leyster tók í hendi hans og hélt
henni eitt augnablik og slepti henni svo,
með viðbjóðs-hrolli — I>essi fína, þunna,
hvíta hendi — var ísköld. Hann sneri
sér að rúminu og horfði kvíðafullur á
sjúklinginn. “Guð komi til!” sagði hann,
“Hann er dáinn!”
Hjartað í brjósti George hoppaði af
fögnuði; en hann var ekki dáinn.
“Nei,” sagði hinn deyjandi maður;
“þú kemur nokkuð seint, Mr. Leyster.”
“Það er vegna aulaskapar þessa
manns,” sagði lögmaðurinn í lágum og
bitrum róm. “Hann sendi mér hið léleg-
asta vagn-skrifli, sem hægt var að
finna!”
“Það var það keyrslutæki, sem eg
gat fyrst náð í og sent á stað,” umlaði
George. “Eg sagði honum að flýta sér
á stað með vagninn, eins fljótt og hann
gæti.”
“Og afleiðingin,” sagði lögmaðurinn
óþolinmóðlega, “var sú að við töfðumst
hálftímaá leiðinni! Er það drykkjumað-
ur sem þú sendir, George?”
“Drykkjumaður? Nei, langt frá”;
hvíslaði George. “Hann er mjög áreið-
anlegur — já, mjög samvizkusamur.”
“Það getur verið að hann sé sam-
vizkusamur, en hann er lélegur keyrslu-
maður — slíkan klaufa hefi eg aldrei
séð. Hann ók ofan í skurð, rétt eftir að
eg var kominn inn í vagninn.”
“Kæri, kæri!” umlaði George angur-
vær. “Það er ekki honum að kenna.
Hann er fjarska aðgætinn maður, en
það er vegna veikinda föðurbróður míns
sem hann hefir tapað sér —”
“Sussu!” sagði Leyster og benti hon-
um með fingrinum að þegja, og laut svo
ofan að hinum deyjandi manni og sagði:
“Herra, þekkirðu mig? Eg er Leyster
lögmaðurinn þinn.” Hinn deyjandi mað-
ur hreyfði ofurlítið hendina til að gefa
til kynna að hann þekkti hann.
“Já. Hefurðu gert það, sem eg bað
þig um?” spurði hann.
“Þú hefir ekki sagt mér neitt enn-
þá,” svaraði Leyster.
“Sjúklingurinn kurraði veiklulega.
“Járnskápinn! — Lykilinn! — kodd-
ann!”
Leyster skildi hvað hann meinti og
þreifaði undir koddann. George lét sem
hann vildi hjálpa honum, stakk hendinni
undir koddann og kom með lykilinn.
Leyster t«k við lyklinum og gekk að
járnskápnum.
“Því — aftur?” spurði sjúklingurinn.
“Þú hefir gert það. Þú hefir brent fyrstu
arfleiðsluskrána, eins og eg bað þig.”
“Hvað er það sem hann er að segja?”
spurði lögmaðurinn.
George hristi höfuðið.