Lögberg - 24.07.1947, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. júlí, 1947
--------logbers---------------------
OefiB út hvern flmtuáag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 iiargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskriít ritatjðrans:
EJDITOR LÖGBERG
195 Sarg-ent Ave., Wínnipeg, M&n.
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lðgberg-” la printed and publiahed by
The Columbia Preea, Llmlted, 695 Sargent
Avenue, Winnipe*. Manitotoa, Canada.
Authorized aa.Socond Class Maii,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONB 11 M4
Örugg forusta
Þótt menn af skiljanlegum ástæðum
greini á um margt, og sínum augum líti
hver á silfrið varðandi einar og aðrar
ráðstafanir þeirra, sem með völd fara í
þessu landi, er þó auðsjáanlega mikill
meiri hluti fólks þeirrar skoðunar, að
þjóðin hafi notið öruggrar forustu þau
tuttugu árin, sem Mr. King hefir verið
við stýri; þetta kom eigi aðeins í ljós
meðan á hinum risafengnu stríðsátök-
um þjóðarinnar stóð, heldur og engu
síður, er viðreisnarstarfið heima fyrir
hófst, að loknum hinum grimmúðuga
hildarleik; langflestar þeirra stjórna, er
að sókn stóðu á styrjaldarárunum,
sungu sitt síðasta vers, er til kosninga
kom, eða áttu ekki afturkvæmt í póli-
tískum skilningi, og nutu þó ýmissar
þeirra, eins og vitað er, stórhæfra for-
ustumanna; alveg það gagnstæða varð
ofan á, er gengið var til kosninga í Cana
da eftir að styrjöldinni lauk. Liberal-
flokkurinn, undir forustu hins víðsýna
og gætna leiðtoga síns, Mr. Kings, er
borið hafði hita og þunga dagsins öll
hin geigvænlegu styrjaldarár, fékk
glæsilega traustsyfirlýsingu hjá þjóð-
inni og ótakmarkað umboð til þess að
vinna að þeirri nýsköpun, er flokkur-
inn hafði á stefnuskrá sinni; þetta varð
þjóðinni til giftu og sæmdar, því það
ber jafnan vott um siðferðilegan
þroska, að meta drengilega unnin holl-
ustuverk.
Enginn einn maður hefir unnið cana-
diskri þjóðeining meira gagn en Mr.
King, enda er hann manna lagnastur á
það ,að samræma fjarskyld og jafnvel
andvíg öfl, og beina orku þeirra í einn
og sama farveg; og þegar mikið liggur
við, lætur hann þá kaþólsku frá Quebec
og Imperialistana í Ontario, vinna sam-
an sem bræður. Meðal þeirra stórmerku
nytjamála, sem Liberalstjórnin hefir á
síðari árum hrundið í framkvæmd, ber
að telja löggjöfina um framfærslustyrk
barna, er svo hefir haft víðtæk áhrif á
heimilisaðstæður hins fátæka dag-
launamanns, að viðhorfið er í raun og
veru gerbreytt; nú njóta börn láglauna
stéttanna hollrar fæðu og sæmilegs
klæðnaðar, þora ófeimin að horfast í
augu við skólasystkini sín, þau, er bet-
ur voru sett í áminstum efnum; borgar-
arnir eiga ríkið, og það er því í hag, að
þeir alist upp og mannist sem þá, er
best má verða, því að á þeim hvíla
skyldurnar við samtíð og framtíð.
Vér áttum ekki als fyrir löngu tal við
kenslukonu í þessari borg, er stundað
hafði árum sáman kenslu í skóla, er
fjöldi barna vanefna fólks gótti; kona
þessi mintist sjö systkina, sem stund-
uðu nám í skóla hennar; þau voru á
aldrinum frá sex til fjórtán; heimilis-
faðirinn vann baki brotnu stranga dag-
launavinnu við sultarlaun; húsmóðirin,
er vissulega hlaut að eiga fult í fangi
með þenna stóra barnahóp, fnnvann
sér nokkra skildinga vikulega við þvott
og hreingerningar fyrir aðra; en þetta
hvorttveggja hrökk ekki til; börnin
komu í skólann klæðlítil og mögur; það
komu fagnaðartár í augu kenslukon-
unnar, er hún mintist systkinanna 7 og
þeirrar mikly breytingar til hins betra,
er orðin var á heimilishögum þeirra;
þetta er vitaskuld aðeins eitt dæmi af
mörgum, er afdráttarlaust leiðir það í
ljós, hve ríkulega ávexti hin áminsta
barnaframfærslulöggjöf Kings-stjórn-
arinnar hefir þegar borið, og á eftir að
bera, er tímar líða, varðandi heilbrigða
þróun æskunnar í landinu.
Sú staðreynd verður heldur ekki
gengin á snið, að það komst í fram-
kvæmd á nýafstöðnu sambandsþingi
fyrir atbeina Kingstjórnarinnar, að
lágmarkslífeyrir gamalmenna var lög-
bundinn við þrjátíu dollara á mánuði
með þessu var stigið spor í rétta átt,
þótt betur megi ef duga skal, því enn
hefir almenningsálitinu í þessu efni
hvergi nærri verið fullnægt, eins og
Lögberg hefir svo þráfaldlega leitt at-
hygli að.
Menn munu lengi minnast þess, að
það var Kingstjórnin, sem barðist fyr-
ir og hratt í framkvæmd löggjöfinni um
Canadisk þegnréttindi, en með því var
létt af þeirri galdraþoku, sem varð þess
valdandi, að skyldur og réttindi stóðu í
öfugu hlutfalli, því á pappírnum að
minsta kosti, skipti það engu máli þó
menn væru bornir og barnfæddir í
Canada, þeir gátu ekki einu sinni þó
lífið lægi við, ef svo má segja, fengiö
vegabréf suður yfir landamærin í nafni
þjóðarinnar, sem ól þá; úr þessu hefir
nú verið bætt, ásamt svo mörgu fleiru
fyrir atbeina og framtök núverandi
stjórnar.
Það málið, er einna mestur styr stóð
um á nýafstöðnu þingi, laut að skipt-
ingu kjördæma, sem í eðli sínu þoldi
ekki lengri bið; þingmönnum neðri
málstofunnar verður nú fjölgað um tíu,
og verður þá tala þeirra 255. Vitaskuld
varð það eigi umflúið, að breyta yrði að
nokkru til um merkjalínur kjördæma
við fjölgun þingsæta, en slíkt olli næsta
hvössum deilum á þingi, því ýmissir
þingmenn óttuðust um, að þeir myndu
missa spón úr askinum; en vegna lægni
Mr. Kings fóru þó leikar þannig að á-
minst löggjöf hlaut samþykki þings með
álitlegum meirihluta; það voru einkum
þingmenn íhaldsflokksins, er báru sig
illa og börðu sér á brjóst, en C. C. F.-
sinnar fylgdu stjórninni sem einn mað-
ur, er til fullnaðar úrslita kom, og mun
slíkt almennt mælast vel fyrir.
Tvennar aukakosningar hefir King-
stjórnin nýverið unnið með öflugu at-
kvæðamagni, í Montreal, Cartier og
Halifax, og ber það því glögt vitni, hve
þjóðin metur þá öruggu forustu, sem
hún hefir veitt henni jafnt á tímum
stríðs og friðar.
Hvað verður um friðinn?
Stríð vinnast með kúlum og byssu-
styngjum, en friðurinn vinst ekki nema
með herskörum mannúðar og hrein-
ræktaðs hjartalags.
Friðurinni vinst ekki með myrkvun;
hann vinst aðeins við meira ljós.
Til þess að vinna friðinn, verður
mannkynið að njóta ritfrelsis, málfrels-
is, skoðanafrelsis og samviskufrelsis;
án þessara líyrningarsteina sannrar
siðmenningar, verður heimur vor öm-
urlegur bölheimur í stað skínandi sól-
heims, er skapar börnum sínum far-
sæld og frið. Hvorn heiminn kjósið þér?
Það var skopast að konunni, sem
reyndi að bera sólskin í svuntunni sinni
inn í bæinn; hún vissi þó, hvað hún vildi
og fann til þess á hverju væri mest þörf;
hún var fædd undir hinu veglega og
sanna ljósberamerki; ljósþráin var
henni ómótstæðileg, hún þoldi ekki
myrkvun, henni var það fyrir öllu, að
veita sólskini hins sanna friðar, hinnar
sönnu lífshamingju, inn í bæinn.
Leikhúsmál
Slíkt er heiti tímarits, sem Lögbergi
hefir borist í hendur og helgað er leik-
list íslenzku þjóðarinnar; það er gefið
út í Reykjavík, en ritstjóri þess er Har-
aldur leikari Björnsson frá Veðramóti
Það fer að vonum, að jafn listræn þjóð
sem íslenzka þjóðin í eðli sínu er, láti
ekki hina göfgandi leiklistarstarfsemi
liggja á ‘hillunni, eðæ feli ljós sitt undir
mælikeri á þeim vettvangi, enda væri
slíkt með öllu óhugsanlegt um þjóð,
sem ráðist hefir í annað eins stórvirki
og það, að koma upp þjóðleikhúsinu í
Reykjavík, sem langtum fjölmennari
þjóðir gætu réttilega verið upp með sér
af. Einungis örskamt er um liðið frá
þeim tíma, er Leikfélag Reykjavíkur
hélt hátíðlegt hálfrar aldar starfsaf-
mæli sitt; var þessa merka atburðar í
menningarsögu þjóðarinnar að mak-
leikum minst í höfuðstað landsins og
víða annarsstaðar með þjóðinni; tíma-
ritið birti myndir af kunnustu leikur-
um þeirra tíðar, svo ’sem þeim Stefaníu
Guðmundsdóttur, Guðrúnu Indriðadótt
ur, Gunnþórunni Halldórsdóttur, Krist-
jáni Þorgrímssyni, Friðfinni Guðjóns-
syni, Árna Eiríkssyni, Jens B. Waage,
Helga Helgasyni ásamt fleirum, er í
fylkingarbrjósti stóðu; það er ánægju-
legt fyrir þá, er þektu þessa ágætu leik-
ara persónulega, eða kynntust þeim
frá leiksviðinu, að endurnýja við þá
kunningsskap í Leikhúsmálum, horfa
á myndir þeirra, sem þar eru birtar og
kynnast helstu æfiatriðum, sem þar er
skilmerkilega fengið frá af hálfu rit-
stjórans.
Hvert stefnir?
Það hefi ég fyrir satt, að þann
ið spyrja menn þann er áttavit-
ann hefir, þegar um höfin er
siglt. Það þykir varða öllu hvort
hvort rétt er stefnt eða rangt.
Hvort stefnt er á blindsker, boða
eða beint í klettaströnd, eða
horfinu er haldið beint um haf-
ið svo sem för er heitið.
Það er alment viðurkent að á
það sé heimilt að minnast, sem
í opinberum blöðum nema öðru-
visi sé tekið fram. Eg tel mér því
heimilt að minnast á atburð sem
endurspeglast í Lörbergi 10. júlí,
1947. Það er sextíu ára minning-
arhátíð Álftavatns-bygðar. Það
orkar manni til gleði að slikar
hátíðar eru í aðsigi jafnvel þó
maður komi þar hvergi nærri.
Hátíð skal haldast, göfginu skal
fagnað í einhverri fagurri og við-
eigandi mynd. Og ósjalfratt er
manni það, að gleðjast sérstak-
lega yfir hátiðahalds efni þar
sem íslendingar eiga hlut að
máli. —
Svo var því farið með tilvonandi
hátíðahald áminstrar bygðar.
-t-
Eg tók Lögberg út úr pósthólf
inu í gær. Mér hefir aldrei orð-
ið eins illa við að sjá blaðið. —
Efst á fyrstu síðu til hægri, blasti
við mér gapandi drekahöfuð —
lafandi eiturtunga.
“Hvað er þetta?” sagði ég ó-
sjálfrátt og upphátt. Þó enginn
væri nær staddur. — Jú. það
var táknið, sem sextíu ára bygð-
arminningin á Lundar eða Lög-
berg fyrir hennar hönd, ber
fram fyrir almenning, efst á
blaði.
Er þetta holt? Er þetta eins og
það á að vera?
Það er ekki'holt. Það er ekki
eins og það á að vera.
Eg er viss um að bygðarbúar
Álftavatnsbyggðar, sem annara
eiga eitthvað betra og göfugra
að halda á lofti til minninga um
unninn sigur á sextíu ára skeiði,
heldur en þenna drekahaus eða
það sem hann táknar.
Þegar minningarathafnir eru
um hönd hafðar, er tilkynt hvað
best sé í unnum sigri, einnig á
á hvaða grundvelli sigurinn sé
unninn. Menn leitast við að
gera þetta, að minnsta kosti. —
Það á því við að dreifa þeim fán
anum til, efst og best, sem til-
kynnir þær hugsjónir sem hylla
skal.
“íslendingar komu ekki heiðn
ir, þegar þeir komu til Álfta-
vatnsbyggðar”.
“Það var ekki ég, sem sagði
þessa setningu. Það var karl-
maður, sem sagði hana, þegar
hann sá dreka þann hinn mikla
og ógeðslega, er framborin er á
fyrstu síðu Lögbergs 10. júlí ’47.
Nei. Þeir voru ekki heiðnir.
Það var fyrir kristna trú, sem
íslenzka þjóðin hafði lifað undir
í átta hundruð áttatíu og sjö ár,
áður en þíssi sérstaki þáttur
hennar kom til Álftavatnsbyggð
ar, að þjóðin hafði lifað og kaf-
að í gegnum allar þær eldraun-
ir, sem yfir hana höfðu gengið
á því tímabili. Kristin trú hafði
fágað svo mik-ið úr sálum manna
af drekahausseðlinu og leyft
fágaðri-og svo mikið þroskaðri
göfugmennskunni, að ná yfirráð
um, á téðu tímabili, að til Álfta-
vatnsbyggðar sem og annara
byggða islenzkra, vestan hafs,
komu menn og konur, sem þektu
gott frá illu, þektu kristna trú,
og vafalaust fjölda margir ver-
ið sannkristnir í sál og hjarta.
Oft hefi ég dáð það, hve Is-
lendingum fórst vel við kristni-
tökuna. Satt er það, að grunt
mun kristin trú hafa náð hjá
sumum forfeðrum vorum þá. —
Það var eðlilegt. Og einmitt þess
vegna var það enn dásamlegra
að Guðsandinn fékk svo mikið
irúm í sálum þeirra, að þeir vildu
ekki ganga á bak orða sinna. —
Drengskapar orðið var mjög
í hávegum haft hjá þeim bestu.
Og nú reyndi á það í alvöru, En
það var ekki fyrir drekana, því
þeir gátu aldrei táknað neitt
nema mannvíg og miskunnar-
leysi. Grimdina í algleymingu.
Því höfðu þeir þá á skipunum
sínum.
Ekki efast ég um það, að Þor-
geiri Ljósvetningagoða hafi þótt
vænt um goðin sín — tilhöggna
stokkana, steinana — drekahöf-
uðin og annað því um líkt; en
hann fleygði þeim sami í foss-
inn. — Stokkar, steinar, drekar,
tákn grimmdar, þekkingarleysis
og guðleysis, beið slt lægra hlut
(Frh. á bls. 5)
ÞEGAR ÞÉR BYGGIÐ . . .
Þá noiið ávali
CITY HYDRO
RAFLEIÐSLU
Ábyggilegasta og ódýrasta rafleiðslan
SIMIÐ - CITY HYDRO - 848 124
HAFA SMIÐAÐ
ÚRVALS
BÚVERKFÆRl
í fullkomin 100 ár
Hinar gömlu sláttuvélar höfðu skurðará-
hald líkt og nú gerist um hliðstæðar vél-
ar og bindara; á bak við ljáinn var bekk-
ur, er á var hlaðið korninu, jafnskjótt og
slegið var; þegar nóg hafði safnast fyrir,
var öllu rakað saman af manni, sem á eft-
ir gekk. Þetta var seinlegt og stundum
þurfti fimm menn til þess að hafa á und-
an vélinni.
Nú horfir öðru vísi við með Massey-Harris
samstæðuna, sem slær og þreskir í einu;
með þessum hætti kemst margfalt meira
í verk en ella myndi verið hafa.
Massey-Harris hefir veitt bændum að-
gang að síðan 1847, hafa gerbreytt lífshátt
um manna og afkomu; þær hafa aukið bún
aðarframleiðsluna mörgum sinnum, aukið
á lífsþægindi almennings í borg og bygð,
og komið í veg fyrir stórkostleg útgjöld,
sem annars hefðu eigi orðið umflúin. Og
nú, við upphaf annarar starfdækslualdar,
væntir þetta félag þess, að geta bætt úr
þörfum á ennþá fullkomnari hátt, og spar-
að þeim meira fé, og dregið úr erfiði
þeirra.
0