Lögberg - 13.11.1947, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. NÓVEMBER, 1947
19
lífsins, veldur neikvæðri sefjun
hjá njótendum sínum og mór-
alskri uppgjöf. Hafi listamað-
urinn ætlað sér hið gagnstæða,
hefir honum mistekist hrapalega.
Honum hefir mistekist á sama
hátt og þeim siðaprédikurum,
sem ætla sér að herja á óskírlífið
með því að útmála það sem greini
legast fyrir áheyrendum sínum,
en ávinna það eitt að vekja losta
þeirra.
— Mér er minnisstætt samtal,
sem ég átti fyrir nokkru við tvö
ungmenni, út af bók eftir nútíma
höfund, sem fylgir þessari
stefnu, sem ég hefi hér gert að
umtalsefni. Þau höfðu látið í
Ijós aðdáun sína út af snilldar-
legum mannlýsingum höfundar-
ingu, hvort þau gætu ekki áttað
ins, og ég lagt fyrir þau þá spurn
sig á því, að höfuðgalli bókarinn
ar væri einmitt sá, að mannlýs-
ingarnar væru ósannar. Höfund
urinn léti söguhetjur sínar hvað
eftir annað sýna heimsku, auð-
virðileik og ónátturu, sem lífið
sjálft ætti alls ekki til í fórum
sínum. — Sú málsvörn, sem nú
hófst fyrir trúna á auðvirðileik
mannssálarinnar og ákafinn,
sem hún var flutt með, stendur
mér ennþá lifandi fyrir hugskots
sjónum. Ungmennin tvö urðu í
hrifningu sinni allt í einu eins
á svipinn og Hjálpræðishermenn
sem eru að vitna, og fagna yfir
frelsun sálar sinnar. — Eg sagði
á svipinn, og þar með tekur sam-
líkingin líka skjótan og sorgleg-
an enda. Því að innihald þeirra
lífsskoðunar, sem lét nú hreina
stórskotahríð dynja á mér í góð
an stundarfjórðung, var í fám
orðum þetta: Við skulum um-
fram allt ekki látast vera neitt
annað en' það, senf við erum. Mað
urinn er dýr og verður aldrei ann
að en dýr. Það er þýðingarlaust
fyrir hann að vera að baksa við
að komast hærra en eðli hans
leyfir. Slíkt gerir ekki annað en
trufla hið skammvinna líf hans
og baka honum ónauðsynlega
þjáningu.
Já, mér varð svo sem ljóst, að
ég stóð hér andspænis boðun
hins nýja evangelíums. Úr svip
hinna tveggja ungmenna ljóm-
aði auðsjáanlega ánægjan út af
því, að vera laus við þær áhyggj-
ur, sem eru oft samfara vitneskj
unni um það, að maður eigi fyr-
ir höndum að sækja á brekkuna.
Sú tilhugsun verkaði sýnilega
mjög notalega á þau, að geta með
góðri samvizku haldið áfram
hinu þægilega ferðalagi niðuí
hallið, því að þangað, og ekki
annað, lægi leiðin hvort eð er.
— Mér leikur sterkur grunur
á því, að sumum þeirra höfunda,
sem hér eiga hlut að máli, myndi
hnykkja við, ef þeim yrði fylli-
lega Ijós þau áhrif, sem verk
Congratulations to
LÖGBERG
#
on its sixtieth anniversary
1888 • 1948
MUMFORD MEDLAND LIMITED
WINNIPEG AND SASKATOON
% '
Congratulations to
LÖGBERG
on its sixtieth anniversary
1888 - 1948
THE JACK ST. JOHN DRUG STORE
AND STAFF
Sargenl at Lipton
Winnipeg, Manitoba
þeirra hafa á æskuna. Þó að á
meðal þeirra kunni að vera
menn, sem telja sig vinna fram-
tíðinni gagn, með því að stuðla
að siðferðilegum ragnarökum
hjá þeim mannfélögum, sem nú
eru uppi, má óhætt fullyrða, að
það er ekki þetta, sem fyrir þeim
vakir yfirleitt. Flestir þeirra
hyggja sig ekki vera að búa í
haginn fyrir sköpun nýs himins
og nýrrar jarðar. Það er hinn
gamli heimur, sem þeir ætla að
bæta. Þeir ætla sér að gera það
með því, að halda ósleitilega
uppi fyrir sjónum fólksins mynd
um af skuggahliðum manneðlis-
ins.
En, eins og fyrr er að vikið,
hafa þessar einhliða skugga-
myndir neikvæðar verkanir. —
Sálfræðingar og uppeldisfræð-
ingar hafa á síðari árum fært ó-
yggjandi rök fyrir því, að í upp-
eldislegu tilliti sé fátt skaðlegra
en það, að vera sífellt að þrástag
ast á syndum manna og ófull-
komleik. Það, sem einkum ríði
á, sé að vekja sjálfstraust manns-
ins, glæða trú hans á hið góða í’
sér, benda honiím á göfug verk-
efni og hjálpa honum til að átta
sig á því, að dyggðin og hamingj
an eiga saman leið. — Að mín-
um dómi ber rithöfundum og öðr
um listamönnum, engu síður en
þeim, sem starfa að uppeldis-
málum, að gera sér þetta vel
ljóst — og að starfa samkvæmt
því. Ábyrgðin á hamingjusam-
legri framvindu mannlífsins
hvílir ekki síður á þeirra herð-
um en hinna síðarnefndu.
— Þessi staðhæfing knýr mig
til að víkja aftur nokkru nánar
að skoðun þeirra manna, sem
halda því fram, að listin sé bara
fyrir listina, og að það hvíli því
engin sérstök skylda á henni um
það að verka bætandi á mannlíf-
ið. — Til þess að átta sig vel á
því, hvort slík skoðun muni hafa
við rök að styðjast, er nauðsyn-
legt að gera sér ljósa grein fyr-
ir því, hvað orðin “sönn list”
fela í sér. — í mjög fáum orðum
sagt, er sönn list sá framsetning-
armáti i tónum, liturh, tréskurði,
myndhöggi, orðum eða tilburð-
um, sem er bezt fallin til að hafa
einhver ákveðin tilætluð áhrif
á mannlega sál. í listinni hlýtur
með öðrum orðum að felast ein-
hverskonar boðun. — Sé nú
gert ráð fyrir að markmið lista-
mannsins sé ekki það að hefja
mannsálina, heldur að draga
hana niður, sjáum vér, að list
hans — ef list skyldi kalla —
lendir í algerða andstöðu við feg
urðarhugtakið, sem ávallt hefir
verið knýtf við listina — s. b.
orðið fagurfræði — og er líka ó-
leysanlega bundið henni. Það
sem miðar að því að draga niður
á við — það, sem er fjandsam-
legt fegurðinni. Þannig hefir
þetta jafnan horft við frá mann
legu sjónarmiði. Hið fagra og
listræna og hið nytsama og góða
verður ekki skilið að hvað frá
öðru. Fegurðarheitið er í raun
(Framh. á bls. 22)
Q
Q
D
Clark’s Garage .
Það er heiður að hafa eflt manndóm og menning
samfélagsmanna sinna í sextíu ár, eins og blaðið Lögberg
hefir leitast við að gjöra og mér er ánægja að vera á meðal
þeirra sem hafa tækifæri á að votta blaðinu þökk mína fyrir
menningar starf þess á sextíu arunum liðnu, og árna því til
»
heilla á komandi árum.
W^ALTER CLARKE
Umboðsmaður fyrir J. I. Case Akuryrkju Verkfæri, White Rose
Benzine, hitunar og bíla olíu.
Firestone Tires. Bifreiðar og flutnings vagna og allt sem Bifreiðum
og flutnings vögnum tilheyrir.
CLACI\’f CÁC/iCE
DAGSÍMI-81
BALDUR. MANITOBA
NÆTURSÍMI 63 EÐA 76
D
D
Q
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
B
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
AFENGISVERZLUN
RÍKISINS
Símnefni: Winemonopoly
Pósthólf: 447
REYKJAVÍK, ÍSLAND
Áfengisverzlun ríkisins var stofnuð sam-
kvæmt lögum nr. 62, 27. júuí 1921.
Áður hafði samkvæmt lögum nr. 44, 30. júlí
1909 gilt aðflutningsbann á áfengi frá 1. janúar
1912, og sölubann frá 1. janúar 1915.
Jafnhliða lögunum, er kveða á um stofnun
Áfengisverzlunarinnar, var heimilaður innflutn-
ingur áfengis allt að 21% styrkleika að
rúmmáli. En aðhaldið um þetta frá Spáni, sem
að öðrum kosti hefði eigi látið ísland njóta
beztu kjara um toll á saltfiski.
•
Að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu,
sem fór fram 1933, var heimilaður innflutningur
á öllu venjulegu neyzluáfengi, öðru en öli.
Frá 1. febrúar 1934 hefir að lögum verið
frjáls verzlun áfengis á fslandi, að öðru en því,
sem takmarkað hefir verið með reglugerðum
og stjórnarráðsbréfum á hverjum tíma og hafa
einkum á stríðsárunum verið reynd ýms
úrræði til þess að stilla áfengisneyzlu í hóf, svo
sem skömmtun, algjör lokun og loks svokall-
aðar “undanþágur”.
En nú er aftur frjáls salan.
Áfengisneyzlan fyrir stríð nam ca. 1 kg. af
100% alcoholi á mann á íslandi. En árið 1946
nam hún 2 kg.
>
Áfengisverzlun Ríkisins starfrækir lyfjadeild og
annast sölu og framleiðslu á vörutegundum,
þar sem vínandi er mikilsverður þáttur
hráefnisins.
Árið 1946 nam öll umsetning Áfengisverzlun-
arinnar kr. 50.754.008.56 (þaraf lyf, iðnaðar-
vörur o.fl kr. 3.531.937.56), en nettáhagnaður
kr. 38.252.573*65.
ÁFENGISVERZLUN
RIKISINS
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
n
0
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
u
D
D
D
D
D
D
D
D
D
u
D
D
D
D
D
D