Lögberg - 13.11.1947, Blaðsíða 4

20
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. NÓVEMBER, 1947
Erindi um J. Magnús Bjarnason
(Framh. af bls. 17)
Þar er ég viss um að er ekki ill-
gresi því hann ræktaði sinn ak-
ur vel. Er merkilegt sýnishorn
úr dagbókinni í Tímariti Þjóð-
ræknisfélagsins í fyrra.
Eg kynntist skáldinu persónu
lega fyrst haustið 1938. Skrapp
ég að gamni mínu vestur í ís-
lenzku byggðirnar í Saskatche-
wan og minnsta kosti með fram
til þess að sjá þennan hugljúfa
rithöfund sem svo mjög hafði
heillað huga minn. Dvaldi ég
þar part úr degi á heimili hans
í Elfros og var það ein sólskins-
ríkasta dagstund sem ég hefi lif-
að. Hann og þau hjónin tóku
mér með þeirri blíðu og glaij-
værð sem orð fá ekki lýst, sem
ég hefði verið ástkær, glataður
bróðir, sem alt í einu hefði kom
ið í leitirnar, og ég fann það að
þetta viðmót var Skáldinu nátt-
úrlegt og að hann mundi í fram
komu og viðmóti vera jafn við
alla, og máske ljúfari við þann
sem minnna mátti sín á stríðs-
velli lífsins, heldur en þeim
stóru sem skara niður skýj-
um himins, er það mannslund
sérstakra andans mikilmenna.
Það var holt og heilnæmt
andrúmsloftið hjá Magnúsi, þar
var maður komins upp í himin
blámann, sem hafinn er yfir
hið hversdagslega dægurþras
og nagg. Stærilæti, þetta ótæti
sem svo mikið er af í íslenzku
eðli og lund, var ekki til. hjá
Magnúsi, hann hrokaðist ekki af
því þó heiður félli honum í
skaut, eða af vitsmunum og list-
inni. Nei, hann vissi að honum
var gefið það af Guði, eða for-
sjóninni, og hann lagði alla
rækt við að ávaxta sitt pund, og
hann gaf þjóðbræðrum sínum
hér vestra — og öllum íslend-
ingum — arð vinnu sinnar, hann
skrifaði og dró myndir til eftir-
breytni, heillandi, töfrandi, skær
ar og hreinar, sem hin íslenzka
bláa himinsins lind.
Eg sagði að hann væri besti
þjóðræknismaðurinn sem ég
hefði kynst, ekki svo að skilja
að hann tæki meiri virkann þátt
í félagslegri þjóðræknisstarf-
semi, sem margir aðrir, og ekki
eins. Hann gekk ekki fyrir
hvers manns dyr hérléndra
manna segjandi að íslendingar
væru meiri og betri menn en
allir aðrir menn, hann vissi að
menn mundu ekki trúa því.
Hann þekti feyrumar í fari
Islendinga eins vel og hann
þekti kostina. En hann vildi í
hugsun og anda hefja þá á
hærra menningarstig, sifðágunar
og manndóms, og hans æfistarf
var hvatning í þá átt, okkar
besta þjóðrækni og heilbrigðasta
er að sýna í lífi okkar og starfi
að við séum menn með mönnum
með virðingu fyrir andlegri
göfgi og heilsteyptri hugsun
eins og hinar yfirlætislausu
söguhetjur skáldsins, sem als-
staðar koma fram til góðs, og
með vitsmunUm, hugrekki og
drengskap, krýna lífið fegurð.
Rauði þráðurinn í sögum
hans og skáldverkum öllum er
hin yfirlætislausa fegurð, mál-
verkið verður listrænt og lifandi,
persónurnar hugljúfar og hrein-
ar, manni hitnar um hjartaræt-
urnar og maður verður að beygja
sig í lotningu fyrir persónu
skáldsins, hugsun hans og anda.
Hvílíka undra andans orku ætti
íslenzka þjóðin með því viti og
snild, sem hún á í fórum sínum,
ef hún ætti andlegt göfgi Jó-
hanns Magnúsar Bjarnasonar.
Eg ætla nú ekki þá dul að fara
að gagnrýna skáldrit Magnúsar
til þess hefi ég hvorki vit eða á-
stæðu, en ég vil aðeins af handa-
hófi bregða upp fyrir sjónum
ykkar mynd af hugsun skálds-
ins eins og hún kemur fram i
hinni stuttu sögu “Svanfríður” í
bókinni alkunnu “Haustkvöld
við hafið”. Hann segir frá því að
hann hafi ofðið hrifin af ritgjörð
um í blöðum og tímaritum eftir
honum óþektan höfund, Eric D.
Norton, sérstaklega fyrir það, að
þar er drepið á norrænar og ís-
lenzkar bókmentir, og lofsam-
legum orðum farið um hina ís-
lenzku þjóð. Grunar hann að vel
geti skeð að höfundur sé af ís-
lenzku bergi brotinn. — Tíminn
leið og hann varð engu vísari um
þennan höfund. En svo kom það
fyrir að hann sér í stórblaði í
Vancouver að einhver Ethel
Svanfríð Norton ætlar að flytja
fyrirlestur í borginni um Can. —
Bókmentir, hann fer og hlýddi á
hana, kemst í bréfasamband við
hana, og hún býður honum heim
til sín, þar sem hún dvelur í borg
inni. Þóttist hann nú ennþá viss-
ari að hún væri af íslenzku bergi
brotin. Er hann fer að tala við
hana, spyr hann hana eftir því,
hvort hún sé af íslenzku bergi
brotin, en hún neitar því. “Þó
bera rit þín mikinn vott um það,
sagði hann, að þú veist miklum
mun meira um þjóðsögurnar ís-
lenzku en margur sem fæddur er
og uppalinn á íslandi. Hvernig
gastu fræðst svo vel um þau efni
án þess að læra íslenzku.
Eg skal segja þér sögu, sagði
frú Norton eftir stutta þögn, og
sagan er svona:
“Það var einu sinni stórt námu
þorp í brattri fjallshlíð í Kletta-
fjöllunum. Vorið 1879 kom þar
snjóflóð mikið um miðja nótt og
sópaði burt Vöruhúsi og Verzl-
unarbúð. Flestir vöknuðu við
skruðninginn, klæddu sig í snatri
og gengu út. Þíða var úti og all-
hvass vindur, og tunglið óð í skýj
um — menn tóku brátt eftir því
að snjódyngja mikil slútti fram
Congratulations to
LÖGBERG
o/z its sixtieth anniversary
1888-1948
Dunn's Meats & Groceries
Duncan M. Dunn
861 PORTAGE AVE WINNIPEG, MAN.
Congratulations to
LÖGBERG
on its sixtieth anniversary
1 888 - 1 948
Sargent Electric Co.
C. ANDERSON
609 SARGENT AVE. WINNIPEG
Beztu árnaðar óskir
TIL ÍSLENZKA VIKUBLAÐINS LÖGBERGS I
TILEFNI AF SEXTUGASTA AFMÆLI ÞESS
REPAIRING • WELDING
MOBIL GAS and OILS BRIGGS STRATTON
PARTS ENGINES and PARTS
GILLETTE TIRES BATTERIES
alltaj á reidum höndum.
NrGAPD’S GACASE
EDWIN NYGARD, Eigandi
EDINBURG SÍMI 9 NORTH DAKOTA
yfir klettastall ofar í fjallinu, og
mátti búast við að hún hlypi
fram þá og þegar, og sópaði burt
bjálkakofa er stóð yst í þorpinu,
á gilbarmi nálægt háum fossi. í
kofanum sváfu þrír nýir málm-
nemar, o ghöfðu þeir ekki vakn-
að þegar aðal-snjóskriðan hljóp
fram. Sáu þeir, sem úti voru —
þeir voru margir — að mönnun-
um í kofanum var bráður bani
búinn ef þeir voru ekki vaktir
undir eins. Yfirverkiftjórinn í
námaþorpinu hét Ben Red, hann
var stór og sterkur. Hann stóð
yst í mannþrönginni, kallaði
hásum rómi og sagði “hver vill
gefa sig fram og hlaupa yfir í
kofann þarna og vekja drengina,
sem sofa þar, því annars farast
þeir í snjóskriðunni, sem kemur
þar fram innan lítillar stundar?”
Það var þögn nokkur augnablik.
”Hver vill vera hugrökk hetja og
fara og bjarga lífi þriggja góðra
drengja?” sagði Ben Red enn
hærra en áður. “Farðu sjálfur”,
sagði einhver í hópnum. “Eg á
konu og fimm börn”, sagði Ben
Red og það sljákkaði í honum.
“Eg á líka fimmi>örn”, sagði ein-
hver í mannþyrpingunni. “Hver,
sem hleyjur yfir í kofann og vek-
ur mennina, skal fá það vel laun
að”, sagði Ben Red. Enn liðu
nokkur augnablik, svo að enginn
gaf sig fram — alt í einu vatt
maður sér út úr þrönginni, það
var hár maður, grannvaxinn en
hvatlegur á fæti, og hafði barða-
mikinn hatt á höfði. Hann gekk
snúðugt framhjá verkstjóranum,
honum Ben Red, og steig stórum
skrefum í áttina til kofans, en-
hljóp þó ekki við fót. Menn stóðu
á öndinni, því búast mátti við
snjóskriðunni á hverju augna-
bliki. ‘‘Hugrakkur maður, þetta”,
sögðu menn einum rómi, en þeir
sögðu það í hálfum hljóðum. —
“Hver er hann, þessi?” sagði Ben
Red. En enginn þar gat svarað
spurningu hans. Enginn sem
þarna var þekti þennan mann, og
enginn þar hafði tekið eftir hon-
um fyr en hann lagði á stað í átt-
ina til kofans. Er stóð á gilbarm-
inum. Alt af hvesti meir og
meir, tunglið kom fram undan
svörtu skýin, og það varð bjart
um fáein augnablik, eins og um
hádegisbil. Mönnum fanst eins
og snjódyngjan sem hékk uppi í
fjallinu fyrir ofan kofann, hreyfð
ist ofurlítið, og*allir stóðu á önd-
inni. Hinn ókunni, hugrakki mað
ur gekk inn í kofann, og rétt á
eftir komu þrír menn á nærklæð
unum út um dyrnar og hlupu alt
hvað fætur toguðu þangað sem
mannfjöldinn stóð. Ókunni mað-
urinn kom á eftir þeim, en fór nú
hægar en áður. En ekki var hann
fyrr kominn til mannanna en
snjódyngjan hljóp fram af kletta
stallinum. Hún fór með miklum
skruðningi niður hlíðina, tók kof
ann með sér, mölvaði hann í sund
ur og kastaði brotunum ofan í
gilið”.
Allir stóðu undrandi eftir þenn
Hugheilar
árnaðar
óskir
TIL LÖGBERGS f TILEFNI AF
SEXTÍU ÁRA AFMÆLI ÞESS.
L. B. HARTZ STORE
SAM SIMUND^SON, eigandi og forstjóri
HENSEL NORTH DAKOTA
v #
w r

r
★
Reynið
útvarps--
aoglýsingar
og
þœr munu
borga sig
Ríkisútvarpið tekur flutnings tilkynningar
og auglýsingar. Útvarpsauglýsingar ná til um
eða yfir 100 þúsund hlustenda um land alt og
eru hraðvirkastar allra auglýsinga, með því
að þær berast með skjótleika rafmagnsins.—
Otvarpsauglýsingar bera með sér áhrif hins
lifandi tungutaks.
Auglýsingaverð er ein króna fyrir orðið á
•venjulegum auglýsingatímum og tvær krónur
fyrir orðið, ef þær eru lesnar eftir kvöldfréttir.
★
\