Lögberg - 29.01.1948, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. JANÚAR, 1948
3
íslendingar og Dr. Helgi Briem
Heiðra Halldór Hermannsson sjötugan
Laugardaginn 11. janúar 1948
voru samankomnir nokkrir ís-
lendingar á góðum stað, Hamp-
shire House, í New York til þess
að heiðra Halldór Hermannsson
bókavörð við Cornell University
í Ithaca, N.Y. í tilefni af sjötugs-
afmaeli hans, er verið hafði þá
nokkrum dögum áður: 6. janúar.
Það var Dr. Helgi Briem, aðal-
rseðismaður íslendinga í New
York, sem fyrir samsætinu stóð.
En ástæðan til þess var sú, að
Finnur Sigmundsson, landsbóka-
vörður, hafði sent Helga eintak
skrautbundið af Afmæliskveðju
úl Halldórs, safn af ritgerðum
eftir nokkra menn, með löngum
lista af heillaóskendum. Hafði
^innur gefið út rit þetta sem sér-
Prentun úr Árbók Landsbóka-
safnsins, og gerði nú Helga orð
að afhenda Halldóri gjöfina.
Auk heiðursgestsins og Helga
voru í samkvæminu Vilhjálmur
Stefánsson, heimskautafari,
gamall vinur Halldórs, Arent
Claessen, stórkaupmaður í New
York, Leifur Bjarnason, starfs-
maður í SÍS (Sambandi Isl. Sam-
vinnufélaga), Gunnar Pálsson
söngvari, forstjóri Viking Travel
Service í New York og tveir
*6nn að heiman: Sigurður
Sigurðsson læknir, yfirmaður
berklava^namála á Islandi, og
Björn Ólafsson fiðluleikari, auk
Þess sem þessar línur ritar. Enn-
fremur v a r boðinn Hannes
Kjartansson kaupmaður, s e m
verða á eftirmaður Dr. Helga
Sreim í ræðismannsstöðu í New
York, en hann gat ekki komið af
ghdum ástæðum.
Dr. Helgi Briem mælti fyrst
fyrir minni heiðursgestsins og
afhenti honum Afmæliskveðj-
Una- Gat hann þess að þetta
ftiundi verða sitt síðasta embætt-
isverk, þar sem honum hefði
boirizt boð það að heiman að
hann yrði á næstunni að fara til
Svíþjóðar til þess að taka þar
yið starfi sem Chargé d’Affaires
íslands og leysa þar með Vil-
hjálm Finsen af hólmi. Þá lét
Helgi það í ljósi, að fá embættis-
verk sín mundu hafa verið sér
kserari en þetta, þar sem hann
hefði um langan tíma borið ást
°g virðinguu í brjósti til Hall-
dórs fyrir afrek hans í íslenzk-
um fræðum. Talaði Helgi um það
i^ngt mál, hvílíkur afreksmaður
Halldór hefði verið, dáðist hann
víðfaðma lærdómi og þekkingu,
eigi aðeins að elju hans og
heldur einnig að því hve vel
hann hefði haldið á efninu þar
Sem að jafnvel bókaskrár hans
Vaeru skemmtilegar aflestrar.
Vitnaði hann því til sönnunar í
^mmæli Halldórs um hina
^rægu“ bók Reidar Shervin’s
The Old Norse OrLgin of fhe
Algonquin Language er Halldór
hallar með réttu “Monument of
^bsurdity.” Þá undraðist hann
hina ótrúlegu fundvísi Halldórs
a smágreinar um ísland birtar
a hinum ólíklegustu stöðum
víða um heím.
Vilhjálmur Stefánsson kvað
naestum mega telja á fingrum
annarar handar afreksmenn í ís-
enzkum fræðum en í þeim hópi
Vað hann Halldór standa fram-
friega, og eigi aðeins það heldur
1 hópi afreksmanna íslenzkra
yfirleitt.
Undirritaður þakkaði f y r s t
Helga Briem fyrir að hafa efnt
fii þessa samkvæmis, og síðan
alldóri fyrir starf hans og gest-
Hsni við sig í safninu í Cornell
um margra ára bil. Sagði hann
a Því betur sem hann hefði
Ser vaxið í augum afrek hans og
aidi að hann mundi eflaust vera
niestur bókfræðingur íslenzkur
Slðan Árna Magnússon leið.
Allir ræðumenn báðu Halldóri
angra lífdaga svo að hann mætti
enn koma fram sem flestum á-
ugamálum sínum.
Að lokum þakkaði Halldór fyr-
Ir sig og kvaðst af venjulegu lítil
læti aðeins hafa verið að gera
skyldu sína. Síðan sneri hann
máli sínu til Dr. Helga Briem og
harmaði það að hann skyldi vera
að fara alfari frá New York. —
Tjáði hann honum þakkir fyrir
starf hans hér vestra og eigi sízt
fyrir margvíslega og merkilega
forgöngu í félagsmálum Islend-
inga í New York. Kvað mönnum
myndi þykja skarð fyrir skildi
að missa hann en óskaði honum
þó allra heilla á hinu nýja starf-
sviði hans austan hafsins. Gerðu
Hið nýjasta á sviði vísindanna
er að nota hljóðbylgjur, sem hafa
svo mikinn sveifluhraða, að
ekkert mannlegt eyra getur
heyrt þær. Þessi uppgötvun
opnar ótal möguleika, sem menn
hafði varla dreymt um.
Tvö dæmi
Maður nokkur gekk fram og
aftur um grasflöt fyrir utan hús-
ið sitt og rendi á undan sér ein-
hverju áhaldi, sem mest líktist
litlum kassa. Ekkert heyrðist í
þessu áhaldi og nágrannarnir
urðu forvitnir. Hvað var maður-
inn að gera? Þeir komu til að
horfa á. Undrun þeirra varð mik-
il er þeir sáu að maðurinn var
að slá grasflötina með þessu á-
haldi, sem ekkert heyrðist í og
engan ljá hafði. En grasið féll
eins og af sjálfu sér tvo eða þrjá
þumlunga fyrir framan áhaldið.
Kona nokkur setti þvott í
þvottavél og sneri kveikjara. —
Vatnið í þvottavélinni hreyfðist
ekki — það var engin sveiflu-
bulla í henni — en samt varð
vatnið á augabragði óhreint og
eftir stutta stund tók konan
þvottinn hreinþveginn upp úr
henni.
Engan hávaða var að heyra í
þvottavélinni fremur en í sláttu-
vélinni, og þó voru þetta líklega
hávaðasömustu vélar í heimi
En sá var munur á þeim og öðr-
um vélum, að þær höfðu svo hátt
að mannlegt eyra gat ekki num-
ið hljóðbylgjurnar. Þessar háu
hljóðbylgjur höfðu þau áhrif á
grasið að það kubbaðist í sund-
ur þegar þær skullu á því. — Og
þær hristu blátt áfram öll ó-
hreindin úr þvottinum, sem var
í hinni aðgerðalausu þvottavél.
Slíkar þvottavélar er nú farið að
nota í stórum þvottahúsum í
Englandi.
Aukið öryggi á sjó
Vísindamenn við háskólann í
Kaliforníu hafa fundið ráð til
þess að nota þessar hljóðbylgj-
ur til aukins öryggis fyrir skip á
höfum úti. Hljóðbulgjurnar ber-
ast langar leiðir í sjónum. Venju
lega fara þær til botns og frá
botni endurkastast þær upp aft-
ur. En á 3000 feta dýpi geta þær
borist lárétt í sjónum. Þessa
þekkingu hafa menn notað til að
útbúa sérstakt neyðarkalls-áhald
sem líkist sprengju. Skip, sem er
í háska statt, fleygir þessari
sprengju fyrir borð og hún
springur á 3000 feta dýpi, en frá
bylgjunni berast hljóðöldur til
móttökustöðva, sem eru á eyjum
eða fram við sjávarströnd. Þess-
ar stöðvar hafa þráðlaust sam-
samband sín á milli og geta á
svipstundu miðað nákvæmlega
hvar hið nauðstadda skip er.
Með hljóðbylgjum er líka hægt
að finna og mæla dýpi og hvort
siglingahættur sé í nónd. Skip
geta t. d. á þennan hátt fundið
það hvort ís er fram undan og
ætti því ekki framar að vera
hætta á að skip farist á sama
hátt og “Titanic”.
allir góðan róm að þessu erindi
Halldórs.
Eftir máltíðina bauð Helgi
gestunum heim til sín og tók þar
frú Briem við þeim og veitti
þeim vel fram yfir miðnætti. —
Undu menn vel hag sínum í hin-
um góðu húsakynnum þeirra
hjóna, en rétt áður en gestirnir
færu heim stóð upp Sigurður
Sigurðursson og þakkaði bæði
Halldóri og Helga gott starf
þeirra fyrir Islands hönd hér
vestan hafsins. Gerðu gestirnir
góðan róm að máli hans og báðu
hann að bera heim landi og
stjórn það einróma álit gestanna
að Dr. Helgi Briem fari héðan í
trausti og vináttu allra þeirra er
Leit að aíla
Á stríðsárunum seinni notuðu
herskip bandamanna hljóðbylgj-
ur til þess að finna kafbáta neð-
ansjávar. Nú eru fiskimenn
farnir að nota þær til þess að
finna fiskigöngur í sjó, og hefir
það tekist vel. Ameríkumenn
búast t. d. við því að þessi að-
ferð muni geta haft ómetanlega
þýðingu fyrir sardínuveiðar sín-
ar. Meðal sardínuafli hjá Kali-
forníu er 200.000 smál. á ári. En
í fyrra brást síldin og veiddust
þar ekki nema 26.579 smál. Þetta
stafar af breyttri síldargöngu,
segja fiskifræðingarnir. Síldin
hefir farið eitthvað annað, og
því valda einhver skilyrði í haf-
inu, hiti, straumar eða eitthvað
annað. En einhvers staðar er
síldin, og það ætti að vera hægt
að finna hana með hinum “þöglu ,
hljóðbylgjum”.
Kenjar síldarinnar hér við
land eru öllum kunnar. En ef
hún kemur ekki á sín réttu mið,
þá ætti eftir þessu að vera hægt
í framtíðinni að leita hana uppi.
Á þennan hátt þykjast fiski-
fræðingar einnig geta fengið
upplýsingar um göngu laxsins,
sem hefir verið ráðgáta. Á vest-
urströnd Ameríku er laxinn í
ánum þangað til hann er tvævet-
ur. Þá fer Kann út í Kyrrahafið
og enginn veit hvar hann hefst
við þangað til hann kemur aft-
ur eftir þrjú ár í árnar til þess
að hrygna. Hvar hefir laxinn
haldið sig þessi þrjú ár? Sú ráð-
gáta leysist máske með hljóð-
bylgjum.
Breytir efnum og málmum
Með hljóðbylgjum er hægt að
breyta jarðolíu í benzín. Hvort
þetta getur haft hagkvæma þýð-
ingu, er komið undir því, að þessi
aðferð verði ódýrari en eldri að-
ferðir.
Með hljóðbylgjum er einnig
hægt að blanda saman olíu og
vatni.
Sumir málmar bræðast als
ekki saman, en ef hljóðbylgjum
er beint á þá bráðna, renna þeir
nú saman og á þennan hátt
koma fram alveg nýir blendi-
málmar, sem geta haft mikla
þýðingu fyrir alskonar iðnað og
vélasmíði.
Til lækninga
Þá hefir það og komið í ljós ,að
hægt er að nota hljóðgeisla til
lækninga. Þeir drepa sumar teg-
undir af sóttkveikjum og með
þeim er því hægt að gerilsneiða
ýmsa vökva. Þá hefir og verið
sannað, að þeir geta komið í
stað “diathermy”; þeir auka hita
í merg beinanna, án þess að
skemma beinin sjálf. Þeir hafa
reynst vel til að lækna iskias og
taugahnúta.
Drepandi geislar
Það er eigi aðeins að hægt sé
að nota hljóðgeislana til lækn-
inga, heldur benda allar líkur til
þess að þeir geti orðið dráps-
honum hafa kynnst, og væri
þeim hin mesta aufúsa á að hon-
um yrði verðugur sómi sýndur,
hvar sem það á fyrir honum að
liggja að gæta hagsmuna íslands
meðal erlendra þjóða.
Stefán Einarsson.
Baltimore, Md.
— Hversvegna ferðu ekki
heim til þín?
— Konan mín verður reið við
mig, og þá er hún ekkert lamb
að leika sér við, lagsmaður.
— Hvers vegna verður hún
reið við þig?
— Af því að ég kem ekki heim.
geislar. Er þá fyrst að geta þess,
að hægt er að safna þeim með
brennigler, eins og ljósgeislum
og sé geislunum þá beint á
pappír, kviknar í honum alveg
eins og af hitageislum sólarinn-
ar.
1 bókinni “German Research
in World War II” getur Leslie
E. Simon þess, að nokkrir þýzkir
fangar hafi verið með útbúnað
til þess að útvarpa hljóðgeislum
sem drápsgeislum. En þetta bar
ekki tilætlaðan árangur þá,
hvað sem verður í framtíðinni.
Nokkur dæmi sýna það, að
hljóðgeislar geta haft slæm áhrif
á menn. Maður er nefndur S.
Young Uhite, aldraður vísinda-
maður, var að fást við hljóð-
geisla. — Vélin, sem hann notaði,
var ekki stærri en vekjaraklukka
en hún hafði 25.000 hljóðvolt —
venjulegt útvarpstæki hefir 9—
10 hljóðvolt. — Hann var þá að
þreifa sig áfram. Fyrst hækkaði
hann hljóðbylgjurnar þangað til
þær heyrðust ekki lengur, og þá
tók hann eftir því að hann varð
máttlítill í andlitsvöðvunum. —
Hann hækkaði bylgjurnar enn,
og þá var sem fingurnir á honum
dofnuðu. Og í sama mund var
eins og hann gleymdi öllu. Eins
fór fyrir aðstoðarmönnum hans.
Þarna sátu þeir í fimm mínútur
og vissu hvorki í þennan heim
né annan. Þá bar þar mann að.
Hann stöðvaði vélina — og eftir
fimm mínútur höfðu þeir náð
sér aftur.
Amerískur vísindamaður, Dr.
C. W. Poster, gerði tilraunir með
áhrif hljóðgeisla á unga stúlku,
sem var framúrskarandi stærð-
fræðingur. Hún fann ekkert til
hljóðgeislanna, en svo undar-
lega brá við, að heilastarf henn-
ar lamaðist, svo að hún gat ekki
reiknað einföldustu dæmi. Hún
var meira að segja svo illa farin,
að hún vissi ekki fyrir víst hvað
2 og 2 eru mikið. Skömmu eftir
að hún var laus við geislana,
hafði hún náð sér aftur.
Getið er um vísindamann, sem
var að fást við hljóðgeisla að þeir
höfðu þau áhrif á hann, að hann
misti að nokkru leyti jafnvægis-
hæfileikann, svo að hann gat
ekki farið á hjóli. Þetta batnaði
aftur, þegar hann hætti rann-
sóknunum.
Alt þetta b'endir til þess, að
hljóðgeislarnir geti verið hættu-
legir. Þó getur verið að ekki sé
hægt að nota þá sem dráps-
geisla á landi, vegna þess að þeir
dvína fljótt í lofti. Hljóðgeisli,
sem sendur er á stað með 10.000
sveifluhraða á sekúndu, hefir
mist helming sveifluhraðans þeg-
ar hann hefir farið 700 fet í gegn
um loft. Alt öðru máli er að
gegna í sjó. Þar halda hljóðgeisl
arnir óskertum sveifluhraða þótt
þeir fari 240 mílur, eða lengra, ef
sveifluhraðinn er mjög mikill.
En hvemig sem fara kann um
notkun þessara geisla í framtíð-
inni, þá er nú víst að þarna eru
fundnir “lífsgeislar”, eða lækn-
ingageislar.
Lesb. Mbl.
Ný uppgötvun, sem getur haft
geisilega víðtæk áhrif á alt mann líf.
HJLÓÐGEISLAR
Business and Professionai Cards
H. J. STEFANSSON
Life, Accident and Health
Insurance
Representing
THE GREAT-WEST LIFE
ASSURANCE COMPANY
Winnipeg, Man
Phone 96)144
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
606 SOMERSET BUIL.DINQ
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Taislmi 95 826 Heimilis 63 893
DR. K. J. AUSTMANN
SérfrœGingur í augna, eyma, nef
og kverka sjúkdómum.
215 Medical Arts Bldg.
Stofutlmi: 2.00 tii 6.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
BérfrœOingur I augna, eyrna,
nef og hdlssjúkdómum.
401 MEDICÆ ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusími 93 851
Heimasími 403 794
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyfsali
Fólk getur pantað meðul og
annað með pósti.
Fljót afgreiðsla.
A. S- B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur lfkkistur og annast um út-
farir. Allur útbönaOur sá beztl.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnisvarCa og legsteina.
Skrifstofu talsími 27 324
Keimilis talsími 26 444
Geo. R. Waldren, M. D.
Physician and Surgeon
Cavalier, N. D.
Office Phone 96. House 108.
PHONE 94 686
H. J. PALMASON
and Company
Chartered Accountants
506 CONFEDERATION LIFE
BUILDING
Winnipeg, Canada
Phone 49 469
Radio Service Specialists
ELECTRONIC LABS.
H. THORKELSON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
130 OSBORNE ST„ WINNIPEG
PHONE 87493
Dr. S. J. Jóhannesson
SUITE 7 VINBORG APTS.
594 Agnes St.
VlOtalstími 3—5 eftir hádegi
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk, Man.
Office hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Office 26 — Res. 230
Office Phone Res Phone
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
626 MEDICAL ARTS BLDG.
Offlce Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
Dr. Charles R. Oke
TannUeknir
For Appointments Phone #4 108
Office Hours 9—6
404 TORONTO GEN. TRUST8
BUILDING
283 PORTAGE AVE.
Winnipeg, Man.
SARGENT TAXI
PHONE 34 556
For Quick Reliahle Bervice
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fastetgnasalar. Leigja hús. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgC.
bifreiCaábyrgC, o. s. frv.
PHONE 97 638
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and *
Eggertson
LögfrœOlngar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Síml 98 291
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Netting
60 VICTORIA ST„ WINNIPEG
Phone 98 211
Manager T. R. THORVALDSON
Your patronage will be appreciataá
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Managing Director
Wholesale Distributors of Fra«h
and Frozen Flsh.
311 CHAMBERS STREET
Offlce Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLOCK SIMI 96 227
Wholeaale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
Manitoba Fisheries
WINNIPEG, MAN.
T. Bercovitch. framkv.atj.
Verzla I helldsölu meC nýjan og
frosinn fisk.
303 OWENA STREET
Skrifst.slmi 25 365 Heima 65 463
Hhagborg IT
FUEL CO. n
Dlal 21 331 21 SM