Lögberg - 29.01.1948, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. JANÚAR, 1948
5
/UiUSAHAL
■WENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Harmaléttir
Islenzkir fornaldarmenn dáðu
hugrekkið framar öllum mann-
kostum. Að sjálfsögðu voru
fraekileg afrek metin að makleg-
leikum en hitt þótti ekki minna
um vert, að taka öllu því sem á
móti blés með hugrekki og geð-
stillingu. Frænda- og vinamissi,
valda og fjártap, og hverskonar
mótlæti, sem að höndum bar
skyldi mæta með karlmensku og
jafnaðargéði, — að láta aldrei
bugast, það var sérkenni hetj-
unnar.
En stundum getur sorgin verið
svo þung; veruleikinn svo beizk-
ur, að jafnvel hinum hugprúð-
asta manni er ofurefli að horfast
1 augu við hann til lengdar án
þess að gugna; hann verður að
reyna að dreyfa hugsuninni,
festa hugann við fjarskyld efni,
til þess að varðveita andlega heil
brigði sina.
Eg las frásögn þá, er hér fer á
eftir, í gömlu tímariti:
“Þegar við heyrðum að enn
einu sinni hefði þungur harmur
verið kveðin að okkar gamla og
góða vini, Williams ofursta, ásett
um við okkur að fara að sjá
gamla manninn. Okkur fanst að
hann myndi þurfa samúðar og
hughreystingar við, að við vær-
um að bregðast vináttu trausti,
ef við ekki færum.
William ofursti hafði orðið að
þola sífelt mótlæti og þungar
raunir umfram það, sem alment
er- Fjögur börn hans höfðu
brunnið inni í svefni. Frú Willi-
ams náði sér aldrei eftir það. —
Eftir að Williams ofursti var
kominn yfir miðjan aldpr,
hrundi viðskiptafyrirtæki hans
til grunna og með því varð hapn
öreigi. Þessu, eins og öðru, tók
hann með frábæru hugarjafn-
v®gi. Hin eina eftirlifandi dóttir
hans varð ógæfusöm í hjóna-
bandi. Þetta hvorttveggja hafði
iamandi áhrif á sálarlíf frú
Williams; skömmu síðar dó hún
°g var það manni hennar hið
Þyngsta reiðarslag. Þau höfðu
átt samleið þvínær hálfa öld.
Það eina, sem hann átti eftir,
var sonur, er gegndi foringja-
embætti í sjóhernum, og annan
haginn eftir árásina á Pearl
Harbor, sökk hann, eins og hetja
rcieð skipi sínu. Það var í tilefni
af Þessu síðasta áfalli að við vor-
Um nu að fara á fund Williams
efursta til þess að reyna að hug-
reista hann. Á leiðinni reynd-
nm við að gera okkur í hugar-
mnd í hvers konar sálarástandi
hann myndi vera nú, og við hálf
hviðum fyrir því að hitta hann.
Hann var við hliðið á garðin-
Um sínum, og heilsaði okkur
með þeirri alúð og prúðmensku,
er ávalt einkendi framkomu
, ns- Hann leit ekki út eins og
sa; sem er yfirbugaður af harmi,
Þ° vissum við að hann var til-
mninganæmur maður. — Hann
Var fullkomlega rólegur. Þegar
Vlð mintumst á fráfall sonar
hans> óttuðumst við að við mynd
Urtl raska jafnvægi hans, en það
arð ekki. Hann ræddi um missi
s°nar síns, eins og kjarkmiklum
manni sæmdi, en svo vék hann
allnu að öðru. Okkur þótti ein-
ennilegt að hann skyldi breyta
um umtalsefni svona snögglega;
I var eins og hann vildi varla
eyfa okkur að sýna hluttekn-
nSu okkar á þessari
stund.
.Eg hefi hérna nokkuð, sem
s ^L. ^an§ar til að sýna ykkur”,
^agði hann næstum glaðlega, og
eiddi okkur inn í litla bæinn
,nn' Þar sýndi hann okkur verk-
0 u með öllum útbúnaði til
fága dýra steina.
Þetta er nýtt?” spurði ég.
“Eg hefi haft þetta í tvær vik-
Stórmerkileg nýjung í botnvörpuveíði
sorgar-
ur .
Hér og þar sáum við smá-
steina, sem hann hafði skorið, og
var hálfnaður við að fága og
slípa, og önnur ummerki sáum
við, sem bentu á það, að hann
hafði verið að vinna þarna af
kappi.
Eg þekti Williams ofursta að
því að vera fjölhæfan mann;
hann málaði myndir; hann skrif
aði sögur; hann fékst við byssu-
aðgerðir; hann skar út í tré frá-
bærilega vel og hann smíðaði
verkfæri, en að ráðast í það
vandasama verk að höggva og
fága dýra steina, var honum al-
gerlega nýtt fyrirtæki.
Seinna um daginn útskýrði
hann fyrir okkur þátt úr æfi
sinni ,sem mig hafði ekki órað
fyrir. Hann sagði okkur hrein-
skilnislega frá því, hvernig hon-
um hafði auðnast að vernda and-
lega heilbrigði sína og sálarró
þrátt fyrir þunga harma og raun-
ir, sem myndi hafa orðið úrræðis
minni manni að ofurefli.
Þessi steinafágun var ekki
einungis dægrastytting en var
vopn eða hjálparráð gegn þeirri
mæðu, er hafði ásótt hann á
langri ævi. Hann sagði okkur að
fyrir mörgum árum, hefði hann
uppgötvað að hann yrði að gera
eitthvað til þess að draga úr vit-
und sinni, þær hugsanir um hið
liðna, sem lömuðu hann.
Þegar hann misti börnin sín
fjögur, og honum lá við sturlun
af sorg, sneri hann huga sínum
að því að mála myndir. Þegar
hann varð gjaldþrota, byrjaði
hann að smíða húsgögn. Þegar
hjónabandsógæfa dóttur hans
steðjaði að honum, tók hann til
að skrifa sögur. Hann varð að
finna athvarf frá þessu síðasta
áfalli og þess vegna byrjaði hann
að höggva og slípa steina.
“Eg hefi lifað lengur en flestir
menn”, sagði hann — hann varð
níræður vikuna áður, en við
heimsóttum hann. — “Eg hefi
komist að þeirri ni^Surstöðu, með
því að veita athygli fjölda fólks,
þegar það verður fyrir miklu
mótlæti, að flestir reyna ekki að
varpa frá sér hugsunum um
harma sína, en lifa í minningun-
um um þá og það lamar sálar-
styrkinn. Vegna þess að ég hefi
orðið að þola meiri raunir um
dagana en alment gerist, var
mér lífsnauðsynlegt að finna
eitthvað, sem verkaði gegn raun-
um mínum. Með því að beita
huganum að einhverju skemti-
legu, sem ég gat fengið áhuga
fjrrir, hefir mér auðnast að bægja
burt miklum sársauka, og halda
jafnvægi”.
Samkvæmt sálarfræði nútím-
ans tók gamli maðurinn rétta af-
stöðu gegn mótlæti sínu, en það
þarf líka kjark og einbeittan
vilja til þess að sveigja hugann
að öðrum efnum, þegar hann er
umsetin af sorgar- og sársauka-
hugsunum.
Þessi frásögn minnir á Egil
Skallagrímsson, þegar hann
misti Böðvar son sinn, sem hann
unni mjög. Hann harmaði hann
svo sárt að hann lagðist í lok-
rekkju sína og ákvað að svelta
sig í hel. Enginn mun vilja
bregða Agli um skort á ,karl-
mensku, en hann var tilfinninga-
ríkur maður og meðan hugur
hans var algerlega bundinn
þunga saknaðarins virðist hann
tapa jafnvægi um stund; sorgin
verður honum óbærileg.
En dóttir hans kom honum til
að yrkja erfikvæði eftir Böðvar.
“Það hlýðir eigi, að hann sé eigi
erfðr”, segir hún. Egill segir, að
1300 smálesta iogart sem er út-
búinn hraðfrysiitækjum og nýrri
gerð af botnvörpu.
Fyrir stuttu síðan var lokið við
að fullgera botnvörpuskip af
sérstæðri gerð, í borginni Ar-
drossan í Vestur-Skotlandi. Skip-
ið heitir Fairfree, er 1300 smálest
ir að stærð — var áður tundur-
duflaslæðari í kanadiska flotan-
um, — eigandi skipsins er hluta-
félagið Fresh Frozen Food og er
þetta fyrsti togarinn í Bretlandi
sem er útbúinn sem verksmiðju-
skip. Áformað er að togarinn
stundi veiðar í Norðursjónum og
á Islandsmiðum.
Formaður félags þess sem á
skipið og höfundur þeirra mörgu
nýjunga sem notaðar eru á skip-
inu, er sir Charles Dennistoun
Burney, er stjórnaði byggingu
loftfarsins R-100, meðeigendur
í félaginu eru einnig hinn kunni
skipamiðlari sir James Lithgow
og Woolton lávarður, matmæla-
ráðherra í styrjaldarstjórn
Churchills.
Erfiðleikar sem varð að
yfirvinna
Með því að nota sér hraðfrysti
tæknina um borð í veiðiskipinu,
má segja að tekist hafi að yfir-
stíga tímatakmarkið fyrir veiði-
ferðina, en jafnframt því var yf-
irstiginn sá annmarki að þurfa
að óttast offylli á heimsmarkaði,
þegar skipið kæmi að landi. Jafn
framt skapast svo margfaldir
möguleikar til víðtæks fiskút-
flutnings: Þess er því vænst, ef
slík tilraun sem þessi heppnast,
að fiskiðnaður Breta geti aukist
stórlega.
•Árleg fiskafsetning í Bretlandi
er nú um 700.000 smál. af hvít-
fiski að verðmæti um 30.000,00
sterlingspunda. Afleiðing hinnar
Sérslök gerð veiðiútbúnaðar
Eitt af því fyrsta, sem hugsa
þurfti fyrir, var að finna upp
nýja gerð af botnvörpu, sem auð
velt væri að taka inn yfir háan
borðstokk.
Við athuganir í þessu efni,
kom það fljótlega í ljós ,að sú
aðferð sem þekkt er um allan
heim og notuð hefir verið í ára-
tugi, gat ekki komið til greina í
þessu tilfelli og var horfið að því
ráði að taka botnvörpuna inn
aftur á skipinu, en til þess að
það væri hægt, varð að finna
upp nýtt lag á botnvörpunni.
Eftir að gerða höfðu verið til-
raunir í nokkur ár með þetta
á 200 tonna skútu, var ráðið fram
ur þeim margvíslegu breyting-
um sem gera þurfti í þessu efni,
og hefir nú félagið Fresh Frozen
Food keypt einkaleyfi á þeim
uppfinningum sem gerðar voru
í því sambandi. En út frá þeim
breytingum, sem gera þurfti til
þess að taka botnvörpuna inn að
aftan, hafa jafnframt verið gerð-
ar ýmsar breytingar sem auka
veiðihæfni vörpunnar.
Aðalbreytingar við botnvörp-
una eru tvennskonar. í fyrsta
lagi ný gerð af aluminium tog-
hlerum, sem eru sérstaklega
stöðugir, en þá mjög léttir í með-
ferð og hægt er að losa frá drátt
artaug netsins, þannig, að hægt
er að setja straum í netið og
draga það inn, án þess að taka
hlerana inn í hvert skifti. — Án
þessa hefði ekki verið hægt að
nota svo borðhátt skip sem hér
um ræðir.
Síðari uppfinningin er máske
enn veigameiri, að því leyti, að
hlerarnir auka meira en þrefalt
veiðimöguleika netsins, sem not-
að er. Veiðiop þeirrar vörpu, sem
nyju tækni, ef tækist að vinna ný er dregín af stærstu togurum,
hane”-poka, sem lokað er með.
hita í vélum. Síðan er þeim
pakkað í pappakassa, sem síðan
eru látnir renna á færiböndum
inn í frystigeymsluna.
Þannig er haldið áfram koll af
kolli, þar til frystigeymslur skips
ins eru fullar, og skipið fer heim
til þess að losa farminn beint í
frystigeymslur, sem hafa sama
kuldastig eins og er í frysti-
geymslum skipsins, svo að hann
haldist í fullkomnu ásigkomulagi
þar til hann er seldur. Þannig er
hægt að geyma fiskinn í allt að
8 til 12 mánuði, ef nauðsyn kref-
ur, án þess að hann skemmist hið
minnsta eða missi næringargildi
sitt.
F rysligeymslur
Eins og stendur
er lítið um
frystigeymslur í Englandi, sem
gætu tekið við slíkum fiski frá
skipum. Ef hinsvegar að það sýn
ir sig að verða hagkvæmt að
breyta fiskiiðnaðinum að miklu
leyti til hraðfrystingar, verður
að sjálfsögðu að hefjast handa
um að byggja nógar geymslur
til þess að geta tekið á móti allt
að 6 mánaða birgðum.
Sir Dennis Burney, Bart., hef-
ur gert teikningar að og fengið
einkaleyfi á nýrri gerð af frysti
geymslum, sem mun tryggja hag-
kvæma meðferð á frosnum fiski
og — það sem mest er um vert
— að með hugmynd hans, verður
komist að miklu leyti fram hjá
hinum rígskoraða og tilkostnað-
sama byggingarkostnaði.
Mbl., 9. des.
bug á tímatakmarki hverrar
veiðiferðar, er að hægt væri að
auka aflamagnið um helming og
skapa útflutningsmöguleika sem
því næmi.
Það er ekki óeðlilegt að menn
varpi fram þeirri spurningu,
hvers vegna hafi ekki fyrr verið
stigið slíkt grundvallarspor. En
svarið er, að það hafa verið marg
ar fræðilegar hindranir að yfir-
stíga.
Hraðfrystings fisks hefir ver-
ið þekkt síðastliðin 20 ár, og hef-
ir nú komist á mjög hátt stig, t.
d. í Bandaríkjunum. En þegar
nota á þessa aðferð um borð í
skipi, koma til greina ýmsir örð
ugleikar. Fjölga þarf að miklum
mun fólki um borð. Fjölga þarf
vélum, útbúa kæliklefa og ann-
að þessháttar. Ennfremur þarf
að fiska á fjarlægum fiskislóð-
um þar sem miklir .veiðimögu-
leikar eru fyrir hendi eins og t.
d. við Bjarnareyjar, og þarf því
skipið að vera allt að helming
eða þrisvar sinnum stærra held-
ur en nú gerist um stærstu tog-
ara, til þess að ná sem hag-
kvæmustum árangri.
þat var þó óvænt, at hann myndi
þá yrkja mega, þótt^hann leitaði
við, — en freista má ek þess”.
Þá orkti Egill Sonatorrek, sem
talið er af mörgum, það ágætasta
kvæði, er orkt hefir verið á Is-
landi og hefst á þessum alkunnu
ljóðlínum:
Mjök erum tregt
tungu að hræra —
Og sagan segir:
“Egill tók at hressast, svá sem
fram leið at yrkja kvæðið, ok er
lokit var kvæðinu, þá færði hann
þat Ásgerði og Þorgerði og hjón-
um sínum. Reis hann þá upp úr
rekkju ok settist í öndvegi. Síð-
an lét hann erfa sonu sína eftir
fornri siðvenju. — Kvæðinu lauk
Egill þannig:
Skalk þó glaður
með góðan vilja
ok óhryggr
heljar bíða.
er um 50 fet á vídd og tvö fet á
hæð, þvermál það seih fiskurinn
streymir í, er því um 100 þverfet.
Þessi síðari uppfinning gerir
mögulegan samdrátt á tveimur
netum sem í samhliða drætti af
báðum gerir mögulega aukningu
netvíddarinnar upp í 100 fet og
hækkar netopið upp í 12 fet,
þannig, að þvermál veiðiopsins
verður 1200 þverfet.
Togveiðitilraunir með net af
minni gerð en þeim, sem notuð
verða á Fairfree færðu þá
reynslu að veiðimagn netsins
óx í hlutfalli við stækkun veiði-
opsins.
Hraðfrysiingin
Það eru nú þegar þekktar ýms
ar mmjög góðar gerðir af hrað-
frystiútbúnaði eins og t. d. Birds
eye, Murphy og loftblástursað-
ferðin, en Burney-gerðin hefir
verið talin sú hagkvæmasta í
skip, sem óhjákvæmilega hlýtur
að verða fyrir miklum veltingi,
og þessi tæki hafa tiltölulega lít-
inn gólfflöt, auk þess sem það er
reynt að því að vera auðvelt í
notkun og er hagkvæmt í verði.
Tækin eru til í mismunandi
stærðum, en þau sem sett hafa
verið um borð í Fairfree eru mið
uð við að geta fryst eitt tonn af
fiski á klukkustund, heilan eða
flakaðan. Aluminium pönnurnar,
sem notaðar verða, eru sérstak-
lega hálfaðar til þess að hrað-
frysta tveggja punda blokkir af
flökum.
Vinnutilhögunin
Vinsla um borð byrjar þegar
búið er að ná fiskinum úr vörp-
unni inn á hið flata afturdekk,
sem líkist flugvélaþilfari. Þaðan
er fiskinum rennt niður á neðra
dekkið, þar sem hann er að-
greindur, þveginn og farið innan
í hann, en síðan er hann settur
á stálborð, þar sem hann er flak
aður. Eftir að flökin hafa verið
vandlega þvegin í vírkörfu, er
þeim pakkað inn og sett í hólf-
in til hraðfrystingar. Þegar
frystingunni er lokið, eru blokk-
irnar settar í vatnshelda “cellop-
Manitoba’s Tourist
Business!
Skrifið bréf og látið vel af landi'
Alllr hagnast, belnllnis e5a öbeinltnis af íeröa-
mannastraumnum’ Hefjumst handa STRAX til
að gera þetta ár aö mesta ferðamannaárinu t
sögu Manitobafylkis’
pér vinnið mikið gagn með þvt að skrifa vinum
yðar t Bandaríkjunum og annarsstaðar I Canada
og hvetja þá til að heimsækja Manitoba í sum-
arfríinu’
Frestið engu — skrifið STRAX áður en vinir yð-
ar hafa ráðstafað sumarfrti sínu’ Með þvt verðið
þér af sjálfsdáð meðlimir t Ferðafélagi Mani-
tobafylkis’
s
Vegna þess að Canada þarfn-
ast mjög amerlskra dollara’
verður ferðamannastraumur-
inn hingað enn meir ártðandi,
Með þvt að hvetja Bandartkja-
menn til heimsöknar hingað,
byggið þér upp Canadisk
viðskipti,
IAtum oss öll
nú í ár vinna
af kappi að
auknum ferða-
mannastraum
til Manitoba
THE TRAVEL AND PUBLICITY BUREAU
Dept. of Mines and Natural Resources
101 Legistative Bjuilding - Winnipeg, Man.
Innköllunarmenn LÖG6ERGS
Amaranth, Man.............. B. G. Kjartanson
Akra, N. Dak..................
Backoo, N. Dakota ........... Joe Sigurdson
Árborg, Man ............ K. N. S. Fridfinnson
Arnes, Man..................... M. Einarsson
Baldur, Man.................... O. Anderson
Bellingham, Wash. .......... Ami Símonarson
Blaine, Wash.............. Arni Símonarson
Boston, Mass. ...............Palmi Sigurdson
384 Newbury St.
Cavalier, N. Dak.............. Joe Sigurdson
Bachoo, N. D.
Cypress River, Man............. O. Anderson
Churchbridge, Sask S. S. Christopheraon
Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson
Elfros, Sask. Mrs. J. H. Goodmundson
Garðar, N. Dak................ Páll B. Olafson
Gerald, Sask................... C. Paulson
Geysir, Man. K. N. S. Friðfinnson
Gimli, Man. O. N. Kárdal
Glenboro, Man ................. O. Anderson
Hallson, N. Dak. Páll B. Olafson
Hnausa, Man............. K. N. S. Fridfinnson
Husavick, Man. O. N. Kárdal
Langruth, Man. John Valdimarson
Leslie, Sask. Jón ólafsson
Lundar, Man. .................. Dan. Lindal
Mountain, N. Dak. Páll B. Olafson
Point Roberts, Wash. S. J. Mýrdal
Riverton, Man. K. N. S. Friðfinnson
Seattle, Wash.................. J. J. Middal
6522 Dibble N.W., Seattle, 7, Wash.
Selkirk, Man. Mrs. V. Johnson
Tantallon, Sask............... J. Kr. Johnson
Vancouver, B.C................F. O. Lyngdal
5975 Sherbrooke St., Vancouver, B.C.
Víðir, Man. ........... K. N. S. Friðfinnson
Westbourne, Man. Jón Valdimarson
Winnipeg Beach, Man. O. N. Kárdal
Walhalla, N. D. .............. Joe Sigurdson
Bachoo, N. D.