Lögberg - 05.02.1948, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. FEBRÚAR, 1948
5
Má merkilegt heita, að hann-
yrðakonur landsins skuli ekki
hafa fyrir löngu tekið sér fyrir
hendur að kynna vefnað hennar
fyrir þjóðinni, og hve fáar ís-
Afmæli
Eg átti afmæli á sunnudaginn.
í*að er nú svo sem ekki í frá
sögu færandi, allir eiga afmæli
einhverntíma á árinu. Samt sem
áður er það nú svo, að hverjum
einum finst afmælisdagur sinn
frábrugðin öðrum dögum, og
ekkert gleður afmælisbarnið eins
hjartanlega eins og árnaðarósk-
ir ættingja og vina þann dag. Eg
fór að reyna að rifja upp hve-
nær hinir og aðrir kunningjar
mínir ættu afmælisdag og komst
að raun um að ég mundi aðeins
örfáa, þó veit ég, að þeir hljóta
að hafa eins mikla ánægju af
því að munað sé eftir afmælis-
degi þeirra og ég hafði. Þegar
maður byrjar nýtt ár ævinnar,
ákveður maður að bæta ráð sitt
á ýmsan hátt; ég ásetti mér að
finna út um afmælisdaga vina
minna og muna þá framvegis. —
Það er ekki lengi verið að því að
síma eða senda póstspjald með
árnaðaróskum, en slíkt hlýjar
fólki um hjartarætur og styrkir
vináttu böndin.
Margir eru þannig gerðir, að
þeir eru ávalt að hugsa um að
gleðja aðra, með því að sýna
þeim vinahót á þennan hátt;
slíkt fólk varpar ósjálfrátt
bjarma á lífsbraut samferða-
fólksins.
Kona nokkur sagði mér ágæta
hugmynd: Hún gefur aldrei jóla-
gjafir. í stað þeirra, gefur hún
mttingjum sínum og vinum af-
mælisgjafir. Þannig gefst henni
ekki einungis meiri tíma til þess
að velja eða búa til gjafir, sem
eru beztar við hæfi móttakanda,
heldur eru þær betur þegnar
Þegar þær eru ekki aðeins hluti
af jólagjafaflóði. Þar að auki er
u^eira gaman og ekki eins þungt
® Pyngjunni, að kaupa þær smá
saman. »
Til er fólk, sem vill alls ekki,
að verið sé að minna það á, að
sefiárin séu að líða fram hjá, og
sagt er að kvennfólkinu sé alls
ekki vel við það, að nokkur sé
að grenslast eftir því, hve gam-
alt það sé. Vitanlega ættu allir
að taka slíkt til greina. Frá sál-
fræðilegu sjónarmiði séð, er ekki
að vita, að það sé holt fyrir fólk
að vera að hugsa of mikið um,
að það sé að eldast, en afmæli
verður maður þó að eiga. Mað-
Ur getur ávalt hugsað sér að mað
ur sé 50, 60 eða 70 ára ungur.
Sinn siður er í hverju landi.
A íslandi er fólk ekki að hafa
fyrir því að leyna aldri sínum.
f^ar hikar enginn við að spyrja
fólk, hvað það sé gamalt, og þar
er algengt að fólk haldi meir
UPP á afmæli sitt en hér, sérstak
ieSa> þegar það fyllir einhvern
fuginn. í dagblöðunum birtast
ttiyndir og sagt frá því að þessi
kona eða maður verði 40, 50, 60
eða 70 ára þann dag. Þá er siður
að afmælisbarnið hafi “opið
hús”. Ættingjar og vinir leggja
eið sína þangað til að óska af-
^ælisbarninu til hamingju og
drekka skál þess, annað hvort
1 kaffi eða öðrum hressandi
drykkjum. Fólk tefur aðeins
stutta stund, en ef afmælisbarn-
lð er vel þekt og vinsælt er
sfraumur gesta allan daginn og
völdið. Ef veitt er coctail, kem-
Ur það stundum fyrir að einstaka
gestir verða fremur þaulsætnir,
°g hefir þeim í.spaugi verið gef-
|ð^heiti og þeir nefndir “setulið-
lð . En þetta kemur sjaldan fyr-
lr, og þessi vinamót eru frjáls-
^annleg og reglulega skemtileg.
VEISTU —?
, ' að ef þú þarft að reka nagla
1 Vegginn til að hengja upp
^yndir eða annað, er gott ráð
IWENNA
INGIBJÖRG JÓNSSON
að líma lítinn heftiplástur á
vegginn og reka nagglann í gegn
um hann; það varnar því að
nagglinn sprengi út frá sér
veggfóðrið eða viðinn í veggn-
um —
— ef þú átt marga staka eyrna
hringi, getur þú búið til falleg-
an skrautgrip úr þeim, sem fara
vel saman, og prýtt treyjuna,
jakkann eða belti þitt með hon-
um —
— að ef þú burstar “suede”-
skóna þína með vírbursta yfir
gufu, þá yngjast þeir að útliti.
— að ágætt ráð, til þess að
muna afmælisdaga ættingja
þinna og vina, er að senda nöfn
þeirra og afmælisdag, ásamt 10
cents fyrir hvert nafn, til Mrs.
W. R. Pottruff, 59 Hespeler Ave.,
Winnipeg, ph., 501 811 og Mrs.
F. Thordarson, 996 Dominion
St., Winnipeg, phone 35 704. —
Þær munu sjá um að nöfnin
verði á mánaðartöflunni, sem
yngra kvennfélag Lúterska safn-
aðarins er að útbúa og út kemur
í September. — Engin ártöl! —
Kvenréttindi og hlaupár
Árið 1616 gekk svohljóðandi
lagaboð í gildi á Englandi:
Hvert skipti, sem hlaupár er,
skal hver ógift kona hafa lög-
fulla heimild til að tjá ást sína
þeim manni, sem hún kýs sér að
eiginmanni, og má hann ekki
taka málaleitun hennar með
fyrirlitningu né spotti.
Löngu fyrr — 1288 — hafði
verið gefin út svohljóðandi til-
skipun í Skotlandi:
Á stjórnarárum hennar há-
tignar Margrétar drottningar,
skal hver ógift kona í Skotlandi,
hvort sem er af háum eða lágum
stigum, hafa frelsi og fullan rétt
til þess að biðja þess manns, sem
henni bezt fellur í geð, á því ári,
sem hlaupaár nefnist, og skal
hann taka sér hana til ekta-
kvinnu, eða að öðrum kosti
greiða henni skaðabætur í pen-
ingum. En geti hann fært sönn-
ur á, að hann sé heitbundinn
annarri konu, skal hann laus
allra mála.
Þessu lík lagaboð hafa verið
gefin út í fleiri löndum.
-f
Heilræði:
Ef hættu ber að höndum
Séstaklega verður að gæta
varúðar þar sem börn eru á
heimili að þau nái ekki voðann,
því farið getur svo að t j ó n i ð
verði óbætanlegt. Það er t. d.
mikil áhætta að láta börn vera
ein heima, jafnvel þótt þau séu
nokkuð stálpuð. Skæri, hnífar,
rakblöð og prjónar eiga aldrei
að vera í barnhöndum, ekki held-
ur eldspýtur, b 1 e k eða meðöl.
Sjóðandi vatn og opnir gluggar
geta einnig talist með voðanum.
Komi eitthvað fyrir er sjálf-
sagt að vitja læknis svo f 1 j ó 11
sem auðið er, því fæstir geta sagt
um hve mikið hefir að orðið og
hvernig skal meðhöndla. Aðeins
á augnablikinu er þess að gæta,
að t.d. logi í fötum manns, skal
vefja hann teppi til að slökkva,
en ekki hella vatni yfir logann.
Ekki má draga af honum fötin
heldur klippa. Brunabindi eða
vismutsalve er nauðsyn að eiga
á hverju heimili. Hrökkvi
brennisteinn af eldspýtu á hendi
manns er gott að dýfa henni ofan
í sterkt sódavatn, því að sódinn
leysir upjp foáflórið og sviðinn
hverfur.
Stórir skurðir eða stungur, eru
aðeins læknameðfæri, en á með-
an laáknis er biðið, er rétt að
leggja höndina eða fótinn hátt
og binda fyrir ofan sárið með
Á þriðjudaginn þann 29. júlí
1947 lézt hér í borginni eftir
langa og stranga sjúkdómslegu,
Loftur málarameistari Matthews
49 ára að aldri, vinsæll maður
og í orðsins sönnustu merkingu
góður drengur.
Loftur Ingvar Hallgrímsson
Matthews var fæddur að Hjálm-
arsströnd í Loðmundarfirði í
Norður-Múlasýslu 25. mars 1898.
Voru foreldrar hans þau Hall-
grímur Metúsalemsson og Kriktj
ana Júlía Vigfúsdóttir, búandi
hjón á Hjálmarsströnd, en það-
an fluttust þau brátt til Seyðis-
fjarðar.
Loftur fluttist með fjölskyldu
sinni vestur um haf árið 1913, og
varð Winnipegborg fyrsti án-
ingarstaðurinn; ekki varð við-
dvölin þar þó löng í það skiftið,
heldur varð brátt haldið norður
að Manitobavatni og bú reist í
bygðarlögunum í grend við
Lundar. Hallgrímur faðir Lofts
lézt 1919, en tveimur árum síðar
fluttist fjölskyldan til Winnipeg
og tók Loftur þá að leggja fyrir
sig málaraiðn og fékk brátt á sig
orð fyrir dugnað og smekkvísi í
þeirri grein, enda var hann um
alt hinn samvizkusamasti starfs-
maður og dró sig lítt í hlé.
Þann 6. dag desembermánað-
ar 1924 kvæntist Loftur og gekk
að eiga ungfrú Ingu Árnason,
ættaða frá Glenboro, hina mestu
röskleika- og myndarkonu; varð
sambúð þeirra hin ástúðleg-
asta. Þau Loftur og frú Inga
eignuðust þrjú börn; þau mistu
ungan dreng en á lífi eru Velma
— Mrs. J. A. Sweet -r- og
Douglas í heimahúsum.
Auk ekkju sinnar, áminnstra
barna og móður, lætur Loftur eft
ir sig systkini, Gunnar í Regina,
Sask., Björgu á Akureyri, Guð-
rúnu Jónasson, Vigfús, Maríu
Jóhannsson og Ottó, öll í Winni-
peg, og Nönnu í Reykjavík.
Loftur Matthews var hvers
manns hugljúfi' hann var góð-
viljaður maður og' félagslyndur,
er taldi ekki eftir sér nein þau
spor, er verða máttu samferða-
sveit hans til gagns og gleði;
hann unni mjög söng og var
gæddur tærri tenórrödd; hann
var dyggur félagi Karlakórs Is-
Júlíana Sveinsdóttir hefur um
lagt skeið verði í fremstu röð
íslenskra málara. Hefur hún í
mörg ár verið b ú s e 11 í Dan-
m ö r k u , og mun ætla sér að
dvelja þar framvegis. — Þar í
landi hefur hún fyrir löngu hlot-
ið almenna viðurkenningu, bæði
sem ágætur málari, og fyrir
framúrskarandi vefnað sinn.
1 fyrra hlaut hún ferðastyrk
klút eða sokk til þess að minka
blóðrennslið. Smáskeinur og
skurðir eru hreinsaðir með bór-
vatni, og borið joð kringum sár-
ið, sem svo er smurt með zink-
salve og bundið um með sára-
bindi. Vilji blæða mikið er gott
að þvo sárið úr heitu vatni. Sé
hætta á að börn hafi sopið með-
öl eða annað hættulegt er sjálf-
sagt að vitja læknis, en reyna
má að fá þau til að kasta upp
með því að kitla hálsinn með
fingrunum og leggja hitapoka á
holdið. Við blóðnösum er ráð að
leggja klút vættan í köldu
vatni eða ediksblöndu við hnakk
ann, beygja höfuðið aftur á bak
og stinga bómull í nösina. Mulið
álún — 1 teskeið í bolla af vatni
— er sogið upp í nefið og stöðv-
ar það vel blóðnasir.
Stingist fiskbein í hálsinn á
manni er ágætt að sjúga safann
úr hálfri sítrónu, því sítrónusaf-
inn mýkir beinið og er þá auð-
veldara að ná því. Kartöflubiti er
góður til að reka beinið niður
um hálsinn.
Loft Matthews
Loftur Matthews
lendinga í Winnipeg um langt
skeið, og lét sig heldur aldrei
vanta í söngflokk Fyrsta Lút-
erska safnaðar við guðsþjónust-
ur.
Loftur Matthews var glað-
sinna maður; skapgerð hans svip
merktist af bjartsýni og trú á
lífið; en inn í glaðværð hans
fléttaðist draumræn viðkvæmni,
er gerði hann þeim mun hjart-
fólgnari öllum, sem við hann
komust í kynni.
Er ég nú í fáum orðum minn-
ist vinar míns Lofts Matthews,
flögra um huga minn eftirfar-
andi ljóðlínur Guðmundar Guð-
mundssonar:
Eg elska þig hljómandi hlátur —
Það er gullstöfum leiftrandi
letrað hvert blað
í lífssögu þess, sem var glaður
og kátur.
Loftur Matthews var ástríkur
eiginmaður og hjartfólginn öllu
sifjaliði sínu; hann lætur eftir
sig ljúfar endurminningar í hug-
um allra, er með honum áttu
samleið.
Útför Lofts fór fram frá Fyrstu
lútersku kirkju að viðstöddu
fjölmenni, þ. 2. ág., þar fluttu
kveðjumál þeir séra Eiríkur
Brynjólfsson og séra Philip M.
Pétursson, en Karlakór Islend-
inga í Winnipeg, er Loftur árum
saman svo dyggilega taldist til,
jók á feugrð kveðjuathafnarinn-
ar með mildum söng.
mikinn úr sjóði Tagea Brandt.
Er sú viðurkenning aðeins veitt
konum þeim, sem skara fram úr
í list eða iðngrein einhverri. En
nú í ár fékk hún heiðurspening
Akademísins í Höfn, þann, sem
kenndur er við hinn fræga mál-
ara Eckersberg. Er að veiting
þeirri mikil fremd. Viðurkenn-
ingu þessa hlaut hún fyrir mál-
verk, sem hún sýndi á Charlott-
enborgarsýningunni, og er frá
V estmannaeyj um.
Á vorsýningu Charlottenborg-
ar, hinni síðustu hafði Júlíana
heiðurspláss fyrir myndir sínar
er vöktu mikla athygli. Og eins
á haustsýningunni. Frumdrög að
flestum þessum myndum gerði
hún hér heima sumarið 1946, en
þá var hún hér um tíma, m.a. á
Þingvöllum, í boði ríkisstjórnar-
innar.
1 Hafnarblöðunum var lokið
miklu lofsorði á myndir hennar
á haustsýningunni, sem og
myndir hennar á sýningunni í
vor. Segir svo m.a. í Berlinga-
tíðindum: Myndir eftir Júlíönu
Sveinsdóttur á sýningunni eru á
sérstökum vegg, af svipmiklu
landi frá Norðurhafseyjum,
klettar, bláir, en grænn sjór með
dimmum alvöruþrungnum litum
benda til ætternis málarans. List
Júlíönu Sveinsdóttur hefur tekið
framörum á síðustu árum. Með
myndum þessum skipar hún sér
á bekk með bestu málarakonum
í Danmörku. í Politiken er m.a.
sagt, að myndir hennar séu einar
þær kjarnmestu á sýningunni.
í nokkur undanfarin ár hefur
frk. Júlíana átt sæti í dómnefnd
Charlottenborgarsýninga. — En
ekki hefur hún þó viljað taka
við þeim sérréttindum, að mynd-
ir hennar væru Undaþegnar úr-
skurði dómnefndar. Hún á einn-
ig sæti í skólaráði Akademísins.
Er af þessu augljóst hve mikils
álits hún nýtur meðal danskra
listamanna.
Listasafn ríkisins í Höfn keypt
eina af myndum hennar á haust-
sýningunni. En aðra k e y p t i
Carlsbersjóðurinn. — Fleiri
myndir hefur listasafnið keypt.
Frk. Júlíana sigldi til lista-
náms skömmu eftir að hún hafði
lokið námi hér á Kvennaskól-
anum. Við teikninám í skólan-
um kom það í ljós, að hún átti
óvenjulega auðvelt með að gera
uppdrætti af þeim hlutum, sem
hún hafði fyrir uagum. Var það
m.a. fyrir áeggjan frk. Ingibjarg-
ar Bjarnason, forstöðukonu skól-
ans, að hún lagði út á listabraut-
ina. Eins var faðir hennar,
Sveinn Jónsson, kaupmaður,
mjög áfram um, að hún fengi
notið hæfileika sinna til fulls,
og þroskað þá. Sjálf fann hún
ekki ákveðna köllun hjá sér
fyrstu árin til þess að gerast
myndlistamaður.
Með dugnaði sínum og óbil-
andi þrautseigju braust hún á-
fram og fann brátt sjálfstætt
listform sitt, m.a. í túlkun hinna
stórbrotnu svipbrigða í íslenskri
náttúru. Yfir myndum hennar er
jafnan háleit kyrð einfaldleik-
ans, er beinir huga áhorfandans
að ákveðnum svipeinkennum er
hún greinir frá með óbrigðulli
smekkvísi.
Meðan Júlíana stundaði mál-
aranám á Akademíinu naut hún
einnig leiðbeiningar í myndvefn-
aði hjá frk. Astrid Holm, er þá
var kennari í þeirri listgrein, og
færari öllum þar í landi í þeim
efnum. En meðan Júlíana hafði
ekki hlotið almenna viðurkenn-
ingu, sem málari, greip hún oft
til þess, að vinna fyrir sér með
vefnaði. Allt, sem hún óf, og hún
hafði til sölu, seldist fljótt, því
þar helst í hendur smekkvísi og
traust vinna.
En vefnaður frk. Júlíönu er
ekki eins mikið kunnur hér á
landi eins og myndlist hennar.
lenskar stúlkur hafa notið leið-
beiningar hennar í vefnaði.
íslenska ullin hefur verði kon-
um sú hjálparhella, sem gerði
þeim kleift að varna því, að þjóð-
in króknaði úr kulda. En ullin
af íslenska fénu hefur aðallega
verið álitin hæf í hin grófgerðari
föt og skjólflíkur.
Fyrir löngu hefir frk. Júlíana
fært sönnur á, með vefnaði sín-
um úr íslenskri ull, að hægt er
að vefa hin lystilegustu klæði úr
ullinni af fénu okkar. Og má
vera að fleiri hafi gert hið sama.
En teljast mun það til tíðinda,
þegar ofnir eru dúkar úr ís-
lenzkri ull, sem renna út til
verslana í erlendri stórborg, til
þess að gera úr þeim tískuklæðn
^ að fyrir hinar vandlátustu hefð-
arkonur.
í síðasta mánuði hélt félagið
“Haandarbejdets Fremme” sýn-
ingu í Kaupmannahöfn. — Þar
sýndi frk. Júlíana nokkrar teg-
undir dúka sinna, er hún hafði
ofið úr íslenzku ullarbandi. —
Dúkar þessir vöktu mikla at-
hygli, og seldust allir strax. —
Verzlunin Jac. Olsen, ein hin
mesta kvenfataverzlun Hafnar,
keypti m. a. stórköflótt efni, er
frk. Júlíana hafi unnið og lét
gera úr því yfirhafnarföt
kvenna. Vakti sá tískuklæðnað-
ur úr íslenzku ullarbandi mikla
athygli í stórborginni.
1 bréfi, sem frk. Júlíana hefir
skrifað um vefnað sinn er þarna
kom fyrir almenningssjónir, seg-
ir hún m. a.:
“Nú getur maður með sanni
sagt, að íslenzka ullin hafi sigr-
að. Eg er búin að vinna úr ís-
lenzkri ull í mörg ár, og hefi altaf
verið hrifin af þeirri efnivöru.
Hefi ég valið mínar eigin leiðir
í vefnaðinum, og annari meðferð
ullar og dúka, í litavali við
þæfingu o. fl. Þegar maður vand
ar sig og heldur áfram tilraun-
um sínum í öruggri trú á góðan
árangur að lokum, þá kemur að
því, að allir hinir góðu eiginleik-
ar íslenzku ullarinnar njóta sín:
mýktin, hlýjan og léttleiki efni-
vörunnar. Það hefði verið gam-
an að sýna þessa dúka heima”.
V. St. Mbl., 24 des., 1947.
Innköllunarmenn LÖGBERGS
Amaranth, Man. B. G. Kjartanson
Akra, N. Dak.
Backoo, N. Dakota .... __ Joe Sigurdson
Arborg, Man K. N. S. Fridíinnson
Árnes, Man. M. Einarsson
Baldur, Man O. Anderson
Bellingham, Wash Árni Símonarson
Blaine, Wash Árni Símonarson
Boston, Mass. 384 Newbury St. Palmi Sigurdson
Cavalier, N. Dak. Joe Sigurdson Bachoo, N. D.
Cypress River, Man. O. Anderson
Churchbridge, Sask S. S. Christopherson
Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson
Elfros, Sask. Mrs. J. H. Goodmundson
Garðar, N. Dak Páll B. Olafson
Gerald, Sask C. Paulson
Geysir, Man K. N. S. Friðfinnson
Gimli, Man O. N. Kárdal
Glenboro, Man O. Anderson
Hallson, N. Dak. Páll B. Olafson
Hnausa, Man. K. N. S. Fridfinnson
Husavick, Man O. N. Kárdal
Langruth, Man. John Valdimarson
Leslie, Sask Jón Ólafsson
Lundar, Man Dan. Lindal
Mountain, N. Dak. Páll B. Olafson
Point Roberts, Wash. S. J. Mýrdal
Riverton, Man. K. N. S. Friðfinnson
Seattle, Wash. J. J. Middal
6522 Dibble N.W, Seattle, 7, Wash.
Selkirk, Man Mrs. V. Johnson
Tantallon, Sask. J. Kr. Johnson
Vancouver, B.C. F. O. Lyngdal
5975 Sherbrooke St, Vancouver, B.C.
Víðir, Man. K. N. S. Friðfinnson
Westbourne, Man Jón Valdimarson
Winnipeg Beach. Man. O. N. Kárdal
Walhalla, N. D Joe Sigurdson Bachoo, N. D.
E. P. J.
júlIana sveinsdóttir -
List hennar og vefnaður
Nýtur mikils álits í Damörku