Lögberg - 04.03.1948, Page 3

LÖGBERG FIMMTUDAGINN, 4. MARZ, 1948
borga kaus skipstjórinn að vinna
af skipinu sektina með því að
flytja síld frá Reykjavík norður
í síldar verksmiðjurnar á Siglu-
firði. Að því loknu fór þessi
togari með fyrsta farminn, af um
300 tonnum af nýrri síld, sem út-
gerðarmenn og síldarversmiðja
ríkisins gáfu til nauðstaddra á
Þ)zkalandi.
ísland og Norðurlönd:
Tvent skeði meðan við vorum
á íslandi í sumar sem sérstaklega
bendir á góða samvinnu milli
Norðurlanda þjóðanna.
Seint í júlí var haldinn full-
trúa fundur þingmanna-sam-
bands Norðurlanda í Revkjavík.
í*að var stofnað 1907. Stofnendur
voru Danmörk, Noregur og Sví-
þjóð. Finnland bættist við
nokkru síðar, en ísland gekk í
sambandið 1926.
Tilgangur þess er að ræða þau
ftiál Sem sérstaka þýðingu hafa
fyrir samstarf Norðurlandanna í
menningar og atvinnu málum,
°g til að auka viðkynningu þing-
manna í þessum fimm löndum.
Fundinn sóttu sjö fulltrúar frá
Svíþjóð, tíu frá Noregi, einn frá
Finnlandi, fimt^n frá Danmörku
°g fimtán frá íslandi.
Snorri:
Snorra hátíðin var haldin í
Reykholti í Borgarfirði, 20. júlí,
fyrsta sunnudaginn sem við vor-
um á fslandi. Eins og flestum
mun kunnugt var þessi hátíð
haldin í sambandi við afhjúpun
Snorra styttunnar, sem Norska
þjóðin gaf íslandi, og efnt var til
uieð almennum samskotum í
Noregi.
Veðrið var yndislegt þennan
hag og fólkið í hátíðar skapi. —
Giskað var á að mann fjöldinn
sem sótti hátíðina hafi verið um
h"u til tólf þúsund. Fleiri en
bundrað fulltrúar frá Noregi,
undir forystu Ólafs ríkisarfa,
komu daginn áður til að afhenda
þessa vinargjöf.
Þetta var hátíðleg athöfn, sem
tvær þjóðir stóðu að, “hátíðar
stund í lífi tveggja þjóða” eins
°S komist var að orði. Sveinn
^jörnsson, forseti íslands; Ólaf-
Ur, ríkisarfi Noregs og aðrir full-
trúar beggja þjóðanna fluttu
vtugjarnlegar ræður.
Styttan stendur fyrir framan
hina miklu byggingu ungmenna
skólans í Reykholti, þar sem
Snorri Sturluson bjó, skrifaði
Noregs konunga sögur og var
^yrtur árið 1241. Hátíðin og af-
hending Snorra styttunnar átti
uPprunalega að fara fram 1941,
®jö hundruð árum eftir dauða
norra. Styttan var þá tilbúin en
°friðurinn hamlaði.
í ræðum sínum • lofuðu Norð-
^enn mjög áhrif Snorra á sögu
°regs, minntust hvern þátt
verk hans hefðu átt í endurreisn-
^i 1814, og einn þeirra sagði
Pað má nærri því taka svo djúpt
1 árina að segja að hefði Snorra
pkj notjg víq væri Noregur ekki
rjalst ríki í dag”. Minningu
norra var þarna mikil virðing
sýnd og heiður.
. fsland er þakklátt fyrir gjöf-
|na, metur vinsemdina sem á
,ak við liggur og tók virðuglega
f ^núti hinum tignu gestum, sem
°mu frá fjarlægu landi til að
eiðra hinn ágæta son og votta
Pjoðinni vináttu sína.
ffekla:
Eg býst við að flestir hafi
y gst Vel með fréttunum af
eklugosinu, og því lítil ástæða
Vera langorður um það. Það
sá atburður sem mesta athygli
ukti. Heklugos eru ein af ógur-
gustu hamförum náttúrunnar.
Prengingin í byrjun gosins
eyrðist alla leið norður í Gríms-
ey, sem er í yfir 180 mílna fjar-
®gð, og reykjar og ösku strók-
rmn sem stóð upp úr fjallinu
^idist 16 til 18 mílna hár. Það
erfitt að gera sér grein fyrir
eim ógurlega krafti sem veldur
Jkum hamförum.
Nokkrar skemdir urðu af ösku
§ vikur falli í Fljótshlíðinni og
undir Eyjafjöllum. Eg kom í
Fljótshlíðina, notaði til þess
mesta góðviðris daginn sem við
áttum á Suðurlandi í sumar. Hlíð
in var sérstaklega fögur, góð
spretta og fólk að vinna við hey
þurkun á hverjum bæ. Engin
eyðilegging af öskufalli var sjá-
anleg fyr en komið var inn fyrir
Hlíðarenda. Aftur á móti lá
vikurinn í stórum sköflum fyrir
innan Múlakot, þar urðu tals-
verðar skemdir, en á innsta bæn-
um gjör eyðilagðist tún og
slægjulönd.
í allt sumar voru þrír gígar
opnir í Heklu. Einn í háfjallinu,
sem af og til gaus svartri ösku
og reyk; annar í suðvestur öxl
fjallsins öxlinni, sem stöðugt
gaus óhemju af gufu, og sá þriðji
nokkru neðar sem hraun rennsli
var úr.
Eg kom að þessum síðast
nefnda gíg og sá bráðið grjótið
spretta upp og renna fram eins
og stóra lygna elfu. Úr þessum
gíg hafði hraun runnið að heita
má viðstöðu laust síðan gosið
hófst, þann 29. mars. Áætlað var
að útrennslið hafi verið um 50
tenings metrar á sekúndu, eitt-
hvað um 10000000 tonn á sólar-
hring, af um 1800 stiga —
Farenheit — heitu grjóti. Þegar
ég kom að gígnum hafði gosið
staðið í liðlega 100 daga og hraun
magnið úr gígnum orðið um
þúsund milljón tonn, og ég veit
ekki annað en að hraun renni enn
þá úr þessum gíg. Fyrstu dagana
eftir að gosið hófst rann einnig
mikið hraun úr öðrum gígum í
norð-austur öxl fjallsins.
Svolítill spotti af filmunni sem
ég nú ætla að sýna ykkur var
tekinn við gíginn í Heklu.
Viðhorf:
Það, sem ég hefi sagt, gefur
enga fullnaðar hugmynd um
efnahags ástandið á Islandi. — Á
þessu eru margar hliðar eins og
flestum öðrum málum. Skoðanir
manna á íslandi eru skiftar um
afkomu þjóðarinnar; um afleið-
ingar þess sem gert hefir verið
og um það hvert stefnir. En ég
endurtek það sem ég sagði áður:
þjóðinni líður vel.
Náttúru auðæfi íslands eru
mest í sjónum, fiskurinn á mið-
unum. Búskapur og bænda stétt-
in eiga sinn þátt í framleiðslu lífs
nauðsynja, en sjávar útvegurinn
er lang stærsti þátturinn í efna-
hagslegri afkomu þjóðarinnar.
íslendingar eru duglegir og af-
kasta miklir, einkum við fiski-
veiðar. Þeir eiga nú og eru að
eignast mikið af nútíðar fram-
leiðslu tækjum, bæði til lands og
sjávar. Nýju skipin gera þeim
mögulegt að sækja lengra og
komast fljótar á miðin. Á öllum
sviðum atvinnuveganna má bú-
ast við auknum afköstum um
leið og nýju tækin koma í rekst-
ur.
Eg hefi leitt hjá mér að minn-
ast á menningar málin. íslend-
ingum er það Ijóst hve áríðandi
er að halda við menningar stofn-
unum og auka þær; þeim er það
einnig ljóst að þjóðinni getur því
aðeins liðið vel að andleg velferð
sé samfara veraldlegri velmegun.
En afköstin verða að vera geysi-
lega mikll til að mæta þörfum
þjóðfélagsins á öllum sviðum.
Hluturinn, til viðhalds þjóðfé-
lags, menningar og andlegra
stofnana, sem legst á hvern ein-
stakling í þessu fámenna landi
er stór.
Eg átti aðeins að segja fréttir,
en hvorki að dæma né spá.
Eg er af þeiri kynslóð sem man
síðustu aldamót og var enn þá
að alast upp á Islandi á fyrsta
tugi aldarinnar. Pólitíska barátt-
an, á því tímabili, var aðallega
fyrir stjórnarfarslegu sjálfstæði
þjóðarinnar. Æðsta stjórn fram-
kvæmda valdsins var flutt til
landsins og stór spor stigin á at-
hafna sviðinu, togara útgerð
hófst, landið komst í síma sam-
band við útlönd og talsími var
lagður um landið, Landsbóka-
safns húsið og Vífilstaða hælið
voru byggð, Háskóli íslands
stofnaður 1911 og margt fleira.
Nú á miðsumrum aldarinnar
FLUTT í BRÚÐKAUPSVEIZLU
Mr. og Mrs. Jónas Bjarnsonar
21. FEBRÚAR. 1948
í lindi þreyðu, brúðhjón bezt
björt í heiði skarta,
greiðir skeiðið gæfan fest
geymda leið að hjarta.
í friðarleit um fold og ver
fjarri skeytum kýfsins
vinsemd heit nú vunnin er,
vegs svo neytið lífsins.
Að því vík í búnum brag,
— bezt sem líka dáið —
sumarríki og sólskins dag
sending slíka fáið.
Vinaböndum vefjist þið
varin gröndum nauða
lánið höndum leiki við
ljóss að strönd í dauða.
Auðnan kringi ykkar hag,
um það syngi þjóðin,
gleðin klingi gaman lag
gömlum þingjast ljóðin.
Frá Nemo á Gimli.
SELKIRK METAL PR0DUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinlr. Hitaeining, ný
uppfynding, sparar eldiviS,
heldur hifa.
KRTjLY sveinssox
Simi 54 358.
187 Sutherland Ave., Winnipeg.
S. o. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smilh Sl.
Winnipeg
Einar Guðmundsson
1859—1947
“Hver sem mér hlýðir, byggir
hús á bjargi
þótt bylji veðrin, eigi sakar það;
í stormagný og strauma þungu
fargi
það stendur samt á kletti
grundvallað”.
V. Briem.
Þessar línur túlka vel og
túlka rétt, sálarlíf, framkomu
og breytni þessa vinar og sæmd-
armanns, og sem . mér er svo
Ijúft að minnast. Hánn hafði
ætíð að bakhjarli það djúp-
stæða traust á almættinu, sem
mýkir erfiði lífsins og sem
skapar það leiðar ljós, er lýs-
ir fram á varanlegan og ríkan
hugsjóna-farveg lífsins.
Einar Guðmundsson var
fæddur á Svarthamri í Álfta-
firði, 9. október, 1859. Foreldr-
ar hans voru þau Guðmundur
Jóhannesson og Fríðgerður
Gunnlaugsdóttir. Árið 1883 gift-
ist Einar Guðbjörgu Guð-
mundsdóttur frá Eyrardal. —
Hann kvaddi vini og vanda-
menn á gamla landinu árið
1897 og fór með konu sína og
börn alfarinn til Canada, fyrir
heitna landsins; eftir eins árs
dvöl í Winnipeg var ferðinni
haldið áfram til Gimli, þar
sem Einar átti heima til æfi-
loka. Þau eignuðust fjögur
börn: Jón, giftur Sigríði Pét-
urson, bæði dáin; Guðmundur,
dáinn 1942, var kvæntur Pálínu
Johnson, er lifir mann sinn og
Kristinn, giftur Olive Chiswell,
á heima í Winnipeg og starfar
fyrir stjórn þessa fylkis. Fjórða
barnið dó í æsku á Gimli. — Sjö
barnabörn lifa afa sinn.
Einar, eins og margir fleiri,
átti um sárt að binda á árinu
1919, þegar hann misti eiginkonu
sína og Jón elsta son sinn með
stuttu millibili. Þetta voru hin
þyngstu áfelli fyrir þennan frið-
sama og góðviljaða mann og
stórt skarð var höggvið í fylk-
ingu bæjarbúa, því þessi fjöl-
skylda hafði ætíð verið samstæð
á athafnasviði kristilegrar fram-
gegni — hún var sterkur stólpi
Office Ph. 95 668 Res. 404 319
NORMAN L. BERGMAN, B.A..LL.B.
Barristcr, Solicitor, etc.
TRICK and BERGMAN
617 Mclntyre Block
WINNIPEG CANADA
kirkju sinnar. Árið 1942 varð
fyrir Einar sál., tímabil sárs sakn
aðar og sorgar er hann misti
Guðmund son sinn. Hjá “Munda’
og tengdadóttir sinni hafði Einar
átt heimili um langt skeið.
Einar heitinn var afar vinsæll
maður og ábyggilegur í alla staði.
Vinsæld hans stafaði frá því ná-
búalega hugarfari sem hann bjó
yfir svo ríkulega. Þegar Einar
kom til Gimli; tveimur árum fyr-
ir aldamótin, var bærinn og
Nýja-ísland enn að mörgu leyti
háð erfiðleikum frumbýlirigs ár-,
anna og þeir sem þar lifðu, máttu
yfirleitt sætta sig við efnaleg
þrengsli og önnur óþægindi sem
fylgdu frumbyggjara-lífinu; en
þrátt fyrir allar óhagsstæður
hafði Einar vel ofan fyrir sér og
sínum, því hann var ötull verk-j
maður og með afbrigðum skyldu
rækinn heimilisfaðir. Auðvitað
var hann ekki einn með heimilis
ástæðurnar, þar eð að hans góða
og hjálpfúsa kona var annars
vegar því Guðbjörg heitin var
mesta dugnaðar heimilismóðir og
skörunglynd. Einar vann til
margra ára hjá C.P.R.-félaginu,
við bezta orðstýr.
Til æfiloka hélt Einar því
þýða viðmóti og þeirri prúðmann
legu framkomu sem hafði fært
honum víðtækt vinfengi á hans
löngu lífsleið. Hann var alþýðu-
maður í fylsta skilningi orðsins
og tilheyrði þeim hópi er hefir
frá byrjun haldið á réttum kjöl
mannfélags-skipinu og sem
skipuleggur allar heillaríkar ráð-
stafanir fyrir áframhaldandi
tíma og komandi kynslóðir.
Einar var vistmaður á Betel,
um 4 ár og hafði búið við van-
heilsu, sérstaklega síðasta ár æf-
innar. Hann andaðist á Betel, 3.
október, s. 1., og var jarðsungin
af sóknarprestinum frá Lútersku
kirkjunni á Gimli, sem hafði ver-
ið hans andlega heimili um hálfa
öld. —
Margir voru vinirnir sem
fylgdu jarðnesku leifum þessa
öðlings til hinztu hvíldar.
S. S.
H. J. STEFANSSON
Life, Accident and Health
Insurance
Representing
THE GREAT-WEST LIFE
ASSURANCE COMPANY
Winnipeg, Man.
Phone 96)144
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
hefir ísland öðlast sjálfstæði og
miklar breytingar, já, miklar
framfarir hafa orðið með þjóð-
inni á þessari hálfri öld. — Það
er ástæðulaust að telja þær upp
en ég get ekki lokið máli mínu
án þess að segja: lífskjör almenn
ings hafa stórum batnað.
Þrátt fyrir bresti í þjóðfélag-
inu, vanda málin og örðugleik-
ana sem íslenzka þjóðin á enn þá
við að stríða hafa hugsjónir og
vonir aldamóta skáldanna rætst
að mörgu leyti. Fyrir hálfri öld
kvað Hannes Hafstein:
“Sú kemur tíð, að upp af alda
hvarfi
upp rís þú, Frón, og gengur
frjálst að arfi.
Öflin þín huldu geysast sterk að
starfi,
steinurðir skreytir aftur gróðar
farfi”.
“Sé ég í anda knör og vagna
knúða
krafti, sem vannst úr fossa þinna
skrúða,
stritandi vélar, starfsmenn glaða
og prúða,
stjórnfrjálsa þjóð, með verslun
eigin búða”.
Svo mikið hefir þegar rætst að
óhætt er enn þá að vona og óska
með Þorsteini Erlingssyni:
„Við vitum þú átt yfir öldum að
skína,
við óskum að börnin þín megi þig
krýna,
og þá blessar vor öld
sitt hið síðasta kvöld,
ef hún færir þér smáperlur,
móðir, í krónuna þína”.'
Talslmi 95 826
Heimilis 53 893
DR. K. J. AUSTMANN
Sérfrœdingur { augna, eyma, nef
og kverka sjúkdómum.
215 Medical Arts Bldg.
Stofutlmi: 2.00 til 6.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
BérfrœOingur í augna, eyma,
nef og hdlssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrif8tofusími 93 851
Heimasími 403 794
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyfsall
F61k getur pantað meBul og
annað með pósti.
Fljót afgreiðsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur llkkistur og annast um Ot-
farir. Allur útbQnaður a& beztl.
Ennfremur selur hann allskonar
mfnnisvarða og legrsteina.
Skrifstofu talslmi 27 324
Heimills talsími 26 444
Geo. R. Waldren, M. D.
Physician and Burgeon
Cavalier, N. D.
Office Phone 95. House 108.
PHONE 94 686
H. J. PALMASON
and Company
Chartered Accountants
506 CONFEDERATION LIFE
BUILDING
Winnipeg, Canada
Phone 49 469
Radio Service Speciallsts
ELECTRONIC LABS.
H. THORKELBON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
130 OSBORNE ST„ WINNIPEG
PHONE 87493
Dr. S. J. Jóhannesson
SUITE 7 VINBORG APTS.
594 Agnes St.
Viðtalstlmi 3—5 eftir hádegi
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selklrk, Man.
Office hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: • Office 26 — Res. 28«
Office Phone Res Phons
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
526 MEDICAL ARTS BLDO.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlceknar
406 TORONTO GEN. TRUST8
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 962 WINNIPBG
Dr. Charles R. Oke
Tannlceknir
For Appolntments Phone #4 #08
Office Hours 9—6
404 TORONTO GEN, TRU8TS
BUILDING
283 PORTAGE AVB.
Winnipeg, Man.
SARGENT TAXI
PHONE 34 556
For Quick Reliahle Bervioe
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fasteignasalar. Leigja htlflL 01-
vega peningalán og eldsá,byrgO.
bifreiCaÁbyrgC, o. s. frv.
PHONE 97 538
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
Lögfræóingar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Slmi 98 291
GUNDRY PYMORE
Limited
Britlsh Quality Fish Nettina
60 VICTORIA ST„ WINNIPBG
Phone 98 211
Manager T. R. THORVALDMOV
Tour patronage will be appreciatai
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Managing Director
Wholesale Distributors of Fraah
and Frozen Fish.
311 CHAMBERS STREBT
Offlce Ph. 26 328 Res. Ph. T8 91T
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLOCK SÍMI 96 227
Wholesale Distributors of
FREJSH AND FROZEN FISH
Manitoba Fisheries
WINNIPEG, MAN.
T. Bercovitch, framkv.stj.
Verzla t helldsölu með nýjan og
froslnn fisk.
303 OWENA STREET
Skrifst.stmi 25 365 Heima 56 462
H
H AGBO RG TJ
fuel co. n
Dial 21 331 kaFíft 11 m