Lögberg - 15.07.1948, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. JÚLÍ, 1948
5
il l < AUÁI
IWENNA
Bitstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Sögaríkar bygðir
ii.
Nú er ekið norður að Gimli,
fyrsta íslenzka bæjarins í Vest-
urheimi, en þangáð höfðu land-
nemarnir selflutt farangur sinn
frá víkinni sunnan við Víðirnes,
þar sem þeir lentu. Við förum
framhjá Johnson Memorial
Hospital; stofnfé til byggingar
þess, gaf íslenzkur frumherji,
Björn B. Johnson. — Numið er
staðar hjá landnema minnisvarð
anum, sem reistur var á sextíu
ára. afmæli landnámsins; varð-
inn er hlaðinn úr hnullungs-
grjóti en efst er heljarmikið
rauðleitt granite bjarg, úr fjör-
unni. Á vesturhlið varðans er
letrað: íslendingar námu hér
land 21. okt. 1875”, en á austur-
hlið eru nöfn frumbygða Nýja
Islands. Varðinn er stuttan spöl
frá skemmtigarðinum, þar sem
íslendingadagurinn er haldinn
og einn þáttur hátíðarinnar er
stutt minningarathöfn og Fjall-
konan leggur blómsveig á minnis
varðann. —
Við förum nú rakleitt ofan að
vatninu. Talsverð gola er að
suðaustan og öldugangur. Við
teigum hið hreina, svala og
hressandi loft og hlustum um
stund á öldusöng vatnsins. —
Rétt fyrir framan þessa strönd
lögðu íslendingar fyrst net sín
í þetta mikla vatn og fyrsti fisk-
urinn, sem þeir veiddu var gull-
auga, fiskur sem síðar varð fræg
ur fyrir ljúffengi sitt. — Þegar
landnámsmenn komu, var gnægð
af gullaugum í vatninu, en nú
eru þau sjaldséð, þó var hægt
að gæða konungshjónunum á
reyktum Winnipegvatns-gull-
augum, þegar þau heimsóttu
Winnipeg 1936.
Fyrsta veturinn höfðu land-
námsmenn ekki lag á því að
veiða fisk upp um ísinn og liðu
skort á strönd þessa fiskisæla
vatns, en þegar framliðu stund-
ir lærðu þeir manna bezt að
hagnýta sér fiskiveiðarnar og
urðu manna fremstir að leggja
undir sig vatnið alt norður í
vatnsbotn. Gimli hefir ávalt
verið og er enn mikill útvegs-
bær. Fiskimenn eru allir ný-
farnir norður á vatn í sumarver-
tíð sína. —
Hjá hinni voldugu bryggju er
sambandsstjórnin hefir byggt
þarna, standa rauðmáluð fiski-
hús, er þar tekið á móti fiski
norðan af vatni. Fiskilykt legg-
ur að vitum okkar og okkur
langar í fisk, helzt harðfisk. Við
vitum hvert við eigum að fara
— norður í Birkines. Bóndinn er
að vísu farinn norður á vatn, en
húsfreyjan tekur okkur opnum
örmum og innan skamms erum
við farin að borða harðfisk;
þetta er nú herramannsmatur,
og svo gefur hún okkur nokkra
fiska í nesti.
Ekki megum við fara hér um
án þess að líta inn til sólseturs-
barnanna á Betel, þau hafa á-
nægju af heimsóknum, sérstak-
lega þeirra, er nýlega eru komn-
ir frá ættlandinu. Þessi frið-
sæla stofnun er líka í sjálfri sér
minnisvarði mannúðar-hugsjóna
íslendinga. Við heimsækjum
og prestshjónin í hinu snotra
prestsetri, er söfnuðirnir í presta
kalli séra Skúla, hafa nýlega
reist, og við skoðum hina mynd-
arlegu kirkju Gimli-safnaðar;
kveðjum síðan hinn fallega,
söguríka Gimlibæ.
Við brautina rétt fyrir norðan
bæinn er grafreiturinn. — Til
skamms tíma hefir verið bogi
yfir hliðinu með þessari áskrift:
Gimli grafreitur. — Nú liggur
þessi bogi á jörðinni, hefir senni
lega nýlega fallið í óveðri. Væri
ánægjulegt að sjá þetta íslenzka
nafn hafið upp aftur og yfir
þessum grafreit um alla ókomna
framtíð. Flest nöfnin á leggstein
unum í þessum grafreit eru ís-
lenzk og þarna munu hvíla
Mynd þessi var góðfúslega lánuð kvennasíðu Lögbergs úr
úr þriðja bindi Sögu íslendinga í Vesturheimi eftir Þ. Þ. Þ.
Mrs. C. P. Paulson
Minningarorð
Laugardaginn, 19. júní, andað-
ist á sjúkrahúsinu á Gimli, eftir
þriggja vikna legu, húsfrú Þor-
björg Paulson, oftast nefnd Mrs.
C. P. Paulson, á öðru ári yfir
áttrætt. Þing Hins evangeliska
lúterska kirkjufélags íslendinga
í Vesturheimi stóð þá yfir á
Gimli. Hafði hún all-oft setið á
þingum þess og mikið starfað í
anda Kirkjufélagsins.
Þorbjörg var fædd á Vind-
heimum, á Þelamörk, í Skaga-
firði, 18. sept., 1866. Foreldrar
hennar voru þau hjónin Kristján
Jónsson Kjernested og Sigur-
laug Sæmundardóttir. Sigurlaug
var ekkja Jóns Þorsteinssonar,
er hún giftist Kristjáni. Hálf-
systkini Þorbjargar frá því
hjónabandi voru: Jónína, kona
Jóns Júlíusar, í Winnipeg, og
Vilhjálmur, er- dó vestur við
Kyrrahaf. Kristján var ekkju-
maður, er hann kvæntist Sigur-
laugu. Hálfsystkini Þorbjargar
frá því hjónabandi voru: Páll
Kjernested, er lengi bjó við
Narrows, Man., Þórdís, kona
W. J. Finney, í Winnipeg, og
Elín, kona Þorsteins Andersons í
Winnipeg. Albróðir Þorbjargar
var Halldór, er búið hefir allan
sinn , búskap á landinu, sem
faðir hans nam í Nýja íslandi.
Kjernesteds-hjónin fluttu frá
Vindheimum að Hólum í Hjaita-
dal, og fóru svo þaðan, ásamt
fólki sínu til Canada, í útflutn-
ingsöldunni miklu, árið 1876.
Þau settust að í suðurhluta
Nýja íslánds og nefndu bæinn
sinn Kjarna. Þar bjó Kristján og
síðar sonur hans, Halldór.
Þorbjörg ólst upp með foreldr
um sínum, þangað til móðir
margir hinna fyrstu íslenzku
landnámsmanna.
Svo er ekið greiðlega norður
hina ágætu braut en hægt á'sér,
þegar norður kemur að Árnesi,
sem er vingjarnlegt lítið Jíorp. I
þorpinu og umhverfis það gætir
áhrifa íslendinga allmikið enn,
þó annara þjóða menn séu nú
óðum að færa þar út kvíar. Mílu
norður af Árnesi og um mílu-
fjórðung austur er staður sá, er
heimsfrægasti íslendingurinn,
sem uppi hefir verið, Vilhjálm-
ur Steíánsson, fyrst leit dags-
ljósið. Sex mílur norðar liggur
Hnausa-þorp og skamt fyrir
sunnan það Iðavöllur hinn nýi,
þar sem íbúar Norður-Nýja-
íslands halda nú árlega lýðveld-
ishátíð sína.
Hnausabyggðin er blómleg og
sviphrein og þar býr margt
gildra bænda, en einkum voru
það þeir Hnausabræður, Stefán
og Jóhannes Sigurðssynir, er
frá landnámstíð settu svip* sinn
á byggðarlagið vegna atorku og
margháttaðra athafna. Þeir létu
smíða hið glæsilega gufuskip,
The Lady of the Lake, og í
Bræðrahöfn, eins og Breiðuvíkin
var oft nefnd, byggði sambands
stjórnin fyrstu bryggjuna við
vatnið, eftir því sem ég bezt
veit. —
Innan nokkura mínútna, er
komið norður að íslendinga-
fljóti; þar endar járnbrautin. —
Þar er fjörugt atvinnulíf, og þar
rísa hæst í viðskiftalífinu þeir
Sveinn Thorvaldson M. B. E.,
S. V. Sigurdson og frændur
hans, og þar er einnig búsettur
hinn frábærilega vinsæli þing-
maður Gimli-kjördæmis, Dr.
S. O. Thompsson.
Um kveldið og fram undir
miðnætti sitjum við í boði að
Víðivöllum hjá þeim Guttormi
J. Guttormssyni skáldi og frú
Jensínu. Skortir þar hvorki gnótt
líkamlegrar og andlegrar kjarn-
fæðu. Þar skiptast á “bombur”
og brandarar í viðtali á hreina
Gröndalska vísu og er þetta
eftirminnilega kveld liðið áður
en við vitum af.
Framhald.
hennar lézt, á heimilinu í Nýja-
íslandi. Óefað hefir hún fengið
tilsögn í heimahúsum, á Islandi,
og ef til vil hér vestra. I Nýja-
íslandi voru þá engir opinberir,
löggiltir skólar, en einstaklingar
gjörðust stundum sjálfboða kenn
arar, eða fólkið fékk einhvern til
að veita börnum kenslu. Einn
slíkur skóli var um þær mundir
á Gimli, og var Mrs. Lára Bjarna
^on, kona séra Jóns Bjarnasonar
kennarinn, stundum með nokk-
urri aðstoð frá öðrum. I þennan
skóla gekk Þorbjörg. Hún var
fermd af séra Jóni 27. apríl, 1879.
Nokkru seinna mun hún hafa
farið til Winnipeg; má vera að
nokkru leyti, til að fá sér at-
vinnu, en arður Winnipeg-ver-
unnar lá samt fremur í öðru. —
Systir hennar, Mrs. Thordís
Finney sendi hana á mennta-
stofnun, sem enn er í gildi, St.
Mary’s Academy. Þar fékk hún
meðal annars tilsögn í því að
leika á hljóðfæri. Síðar fékk
hún kenslu í þeim lærdómi hjá
öðrum kennara, og mun íslenzka
kvenfélagið í Winnipeg hafa
styrkt það nám fjárhagslega.
Árið 1881 reisti Framfarafélag-
ið íslenzka, samkomuhús á
Jemima-stræti í Winnipeg. Það
stækkaði húsið að nokkrum
mun árið 1884 þegar von var á
íslenzkum presti, séra Jóni
Bjarnasyni, til bæjarins, frá
íslandi. En áður en séra Jón
kom, voru haldnar lestrar-sam-
komur í þessu félagshúsi. Söfn-
uður og félag þetta höfðu sam-
starf í þessu máli. Fyrsta orgelið
til þessa húss var gefið af Jóni
Júlíusi og Þorsteini Anderson.
Þorbjörg var fyrsti organisti
safnaðarins.
Hinn 16. marz árið 1887, gift-
ust þau Christian Pétursson
Paulson og Þorbjörg, og var
fyrsta heimilið þeirra í Winni-
peg. Þar fæddist dóttir þeirra
Violet. Þessu næst voru þau
stuttan tíma í Mikley. Þaðan
fluttust þau í syðri hluta Nýja
íslands. — Heimili þeirra var á-
kvarðað á Gimli, en meðan Mr.
Paulson var að koma upp íveru-
húsi handa þeiní þar, höfðu þau
heimili hjá bróður hennar Hall-
dóri Kjernested á Kjarna. Þar
fæddist sonur þeirra Paulsons-
hjónanna, Gordon. Á Gimli áttu
þau svo heima ein 16 ár. Var af-
koma þeirra þar ágæt og starf
þeirra á heimili, í kirkjunni og
í mannfélaginu, farsælt.
Árið 1906 fluttu þau til Winni
peg og áttu þar heima í 6 ár. Þá
var Mr. Paulson falinn umsjón
fiskiklaksins, sem þá var starf-
rækt í Selkirk. Fluttu þau því
þangað og voru þar önnur 6 ár.
Klakið var þá flutt að höfninni,
Gull 'Harbor, í Mikley. Þar var
það starfrækt allmörg ár; Mr.
Paulson vann þar stórt verk og
Mrs. Paulson gjörði þar heimilis
legt. Gott var að koma þangað.
Þrátt fyrir fámenni Islendinga
í næsta nágrenni, tóku þau hjón-
in þann þátt, sem þeim var unt,
í félagslífi Mikieyinga.
Þegar klakið var lagt niður
í Mikley, fluttu þau hjónin aft
ur að Gimli, reistu sér þar ein-
staklega snoturt og þægilegt hús,
með fagran garð umhverfis. Þó
degi væri nokkuð farið að halla
er þau fluttu þangað, biðu þeirra
þar ýms^nytsemdarstörf. Meðal
annars var Mr. Paulson um
nokkurt skeið bæjarstjóri á
Gimli.
Heilsu hafði Mrs. Paulson eftir
vonum, og áhuginn við störfin
var enn sterkur.
Útför Mrs. Paulson fór fram
miðvikudaginn, 23. júní, bæði á
Gimli og í Winnipeg. Sóknar-
prestur hennar, séra Skúli Sigur
geirsson, flutti kveðjumálin á
Gimli, fyrir hádegi þann dag.
Kl. 2 e. h. hófst athöfnin í Fyrstu
lútersku kirkju í Winnipeg, og
stýrði henni séra Eiríkur
Brynjólfsson, en séra Rúnólfur
Marteinsson flutti aðalræðuna.
Jarðað var í Brookside-grafreit,
undir umsjón séra Skúla Sigur-
geirssonar.
Við útför hennar í Winnipeg
var bent á sérstakan ritningar-
stað, 1. Kor. 15:58: “Þessvegna,
mínir elskuðu bræður, verið
fastir, óbifanlegir, síauðugir í
verki Drottins, vitandi að erf-
iði yðar er ekki árangurslaust í
Drottni”. — Bent var á að þrír
liðir þessa vers, sýni þrjú ein-
kenni á lífsstefnu og starfi Mrs.
Paulson.
Hið fyrsta þeirra, er staðfesta
— verið fastir, óbifanlegir, stöð-
ugir. — í öllum góðum skilningi
var þetta verulegt í sálareinkenn
um og framkomu hennar. Kristin
dómurinn hafði náð hjartarótum
hennar í æsku, og hann hélt á-
fram aó móta líf hennar til
enda. Trúarbygging hennar virt
ist grundvölluð á bjargi. Enginn
þytur annarlegra skoðana rótaði
henni. Trúmenska hennar við
Frelsarann og boðskap hans, var
ekki eins og reyr af vindi skek-
inn, heldur eins og stæðilegt
tré, sem stendur þó vindurinn
blási. Eg hygg, að þetta hafi ver-
ið verulegt í æfistarfi hennar sem
heild. Hún myndaði sér ákveðn-
ar skoðanir og stýrði beint að
marki.
Hið annað einkenni er kristi-
leg ávaxtarsemi — síauðugir í
verki Drottins. — Verk Drottins
er ekki einungis það, sem í
þr engstum skilningi er trúarlegt,
heldur nytsemdar ávextir lífsins
í heild. Guð gaf henni hljómlist-
arhæhfileika. Hún æfði hann,
ekki einungis til sjálfsunaðar,
heldur einnig til þess að láta aðra
njóta hans sem mest. Hún var
um langt skeið organisti í kirkj-
unni á Gimli og nærri óþrotleg
í því að æfa unglinga og aðra
til söngs, kenna þeim allar radd-
irnar og gjöra alt sem unt var til
þess, að alt mætti fara fram sem
bezt. Hún var einnig síauðug í
sunnudagaskólastarfsemi Áður
en núverandi Gimlisöfnuður var
stofnaður, árið 1900, kom hún
á fót sunnudagaskóla, og hann
hélt áfram og varð sunnudaga-
skóli Gimli-safnaðar. 1 upphafi
var hún eini kennarinn og hélt
hún hann á heimili sínu. Börn
hennar og fleiri muna vel eftir
þeim sunnudagaskóla. Erfitt var
með sæti; notaðir voru stólar,
plankar og jafnvel naglakjaggar.
Þetta var ekki hverfandi áhugi,
því hún tók virkan þátt í sunnu-
dagaskólastarfi, hvar sem hún
var, eins lengi og nokkrir kraft-
ar voru til áframhalds.
Kvenfélagsstarf var einnig
sterkt áhugamál hennar. — Eg
hefi það fyrir satt, að hún hafi
stofnað núverandi safnaðarkven
félagið lúterska á Gimli. Með
lífi og sál vann hún að því mál-
efni fram á æfikvöld. Svipuð
var afstaða hennar gagnvart
kirkjustarfinu í heild.
Á heimilinu var sami vakandi
áhuginn: á hússtörfunum, á um-
önnun ástvinanna, og á góðri
meðferð blómanna í garðinum.
Hún var síauðug í kristilegu
starfi.
Þriðja einkeenni hennar var
traust á guðlegri handleiðslu
— “vitandi, að erfiði yðar er ekki
árangurslaust í Drottni”. —
Slíkt traust skapar ánægjulegt
hugarfar. Yfirleitt sá hún lífið í
heilbrigðu ljósi og leitaði þess
sem veitir ánægju. Sannfæring-
in um guðlega hjástoð veitti
henni öryggi og unað.
Heimili áttu þau hjónin ávalt
gott. Þar var prýði og þar var
gestrisni. Sameinaðir kraftar
veittu því fegurð og heill. Börn-
in ólust þar upp til fullorðins
ára og lærðu að rækja vel skvld
ur lífsins. Þau fengu bæði góða
mentun. Violet varð kennari,
giftist síðar Ingimar Ingjaldson,
mikilsmetnum manni, er varð
þingmaður í Manitoba. Gordon
varð lögfræðingur, kvæntist
síðar Magneu, dóttur séra Frið-
riks Bergmanns, vel menntaðri
og ágætri konu. Samband Mrs.
Paulson við alla ástvini sína var
unaðslegt og elskuríkt. Af barna
börnum sínum og börnum þeirrá
hafði hún innilega gleði. Afkom-
endur hennar á lífi eru, auk
barnanna, 5 barna-börn og 10
barna-barna-börn.
Dásamlegt demantsbrúðkaup
var þeim hjónunum haldið 1947
og einnig vinamót á 61. giftingar
afmæli þeirra.
Þungar sorgir ruddu sér inn í
þennan elskendahóp. Mr. Ingj-
aldson dó af slysi og Thorburn
sonur þeirra Ingjaldsons-hjón-
anna dó síðar, er hann starfaði
sem kennari í flugher Canada.
Frederick Bergmann, sonur
Paulsoris-hjónanna, féll í styrjöld
inni, og hinn sonur þeirra,
Gordon Alex, var særður og dó
Winnipeg, og þarmeð þau
skilin eftir ein. Þetta lá skelfi-
lega þungt á hinni burtkölluðu,
en ég veit, að Guð veitti henni
hjálp og huggun í þessum þungu
raunum.
Hinn eilífi kærleikur umvefji
nú ekkjumanninn og alla hina í
þessum ástvinahóp.
Mikill fjöldi fólks minnist
hennar með þakklæti.
Svohljóðandi samúðarskeyti
var samþykt, á Lúterska kirkju-
þinginu á Gimli, 21. júní síðastl.:
“Kirkjuþingið vottar innilega
samhygð sína Christian P. Paul-
son, börnum hans og öðru ætt-
fólki útaf fráfalli frú Þorbjarg-
ar Paulson, og minnist með
þakklæti hins mikla og góða
starfs, sem hún inti af hendi
með einlægni og áhuga um
margra ára skeið í kirkjufélagi
voru”. Blessuð sé minning henn-
ar. Rúnólfur Marteinsson.
Er þér
SENDIÐ
PENINGA
ÚR LANDI
Þá gerið það .
auðvelt
og
fljótt
. . . Með
CANADIAN PACIFIC
EXPRESS
Erlendum greiðslum
Þér farið rakleitt á
Canadian Pacific skrif-
stofu, greiðið upphæð-
ina, er senda þarf og fá-
ið kvitteringu. — Það
gengur fljótt, að ná í
Canadian Pacific sam-
bönd erlendis svo pen-
ingarnir komast greið-
lega í hendur viðtak-
anda. — Kvitteringin
tryggir yður gegn tapi.
Þessi afgreiðsla kostar
lítið.