Lögberg - 22.07.1948, Blaðsíða 3

LÖGBERG FIMMTUDAGINN, 22. JÚLÍ, 1948
3
Saga Israelsþjóðarinnar
Nýlt rit eftir
Ásmund GuSmundsson prófessor
Sá atburður gerðist fyrir
skömmu, að lýst var yfir stofn-
un nýs ríkis við botn Miðjarðar-
hafs, 2670 árum eftir að lítið ríki
með sama nafni, ísraelsríki, leið
undir lok á sömu slóðum. Mörg-
um hefir síðan verið hugsað í
austurveg, og þeir atbilrðir, sem
þar hafa verið að gerast, hafa
fylt mikið rúm í heimsfréttun-
um undanfarnar vikur — enda
er að margra dómi þaðan að
vænta þeirra tíðinda, sem geta
haft í för með sér örlagaríkar af-
leiðingar fyrir sögu alls mann-
kynsins.
Sennilega er það tilviljun ein,
að rétt um sama leyti og þetta er
að gerast, kemur út á öslenzku
í fyrsta sinn saga hinnar fornu
Israelsþjóðar, skráð eftir öllum
þeim heimildum, sem til eru um
hana, og samkvæmt beztu vís-
indalegum rannsóknum þeirra
heimilda. Er það Saga ísraels-
þjóðarinnar eftir Ásmund Guð-
mundsson prófessor, gefin út af
H.f. Leiftri í Reykjavík. “Bók
þessi er ætluð almenningi, en þó
fyrst og fremst guðfræðingum
og kennurum”, segir í formála
Og höfundi hefir tekizt að gera
bók sína þannig úr garði, að hún
geti fullnægt þessu tvöfalda hlut
verki. Hún er í senn Ijóst og
fjörlega rituð, aðgengileg hverj-
um manni, og nákvæm og á-
byggileg fræðibók.
Höfundurinn rekur sögu
ísraelsþjóðarinnar, allt frá hin-
um fyrstu drögum, sem til henn-
ar verða rakin. Þegar Chabírú,
Hebrear, þ. e. farandættir, hirð-
ingjaflokkar af eyðimerkursvæð
inu austan Jórdanar, og jafnvel
alla leið austan frá Úr í Kaldeu,
syðst í Mesópótamíu, þar sem
æfaforn og blómleg menning
hafði þróazt, fara að leita inn í
Kanaansland, og til þeirra daga,
þegar Gyðingar vörðust umsát
um Jerúsalem, þrotnir að birgð-
um vatns og vista, líkt og nú, en
urðu að lyktum að láta undan
síga fyrir hersveitum Rómverja
sterkasta herveldis þeirra tíma,
og borgin helga var í eyði lögð
svo' að ekki stóð eftir steinn yfir
steini. Milli þessara takmarka
gerðist löng og sundurleit saga,
oft lituð blóði og tárum drifin,
saga um sigra og ósigra, glæsi-
leik og gæfuleysi, frelsi og áþján,
útiegðir og endurheimt hins
fyrirheitna lands. Er sú saga að
mörgu leyti einstæður þáttur í
sögu mannkynsins, en þó eink-
um fyrir það, að með þessari
litlu, hrjáðu, sundurlyndu þjóð,
sem taldi sér það hlutskjpti upp-
fylling guðlegra fyrirheita, að
búa á krossgötum stórveldanna
vera sífellt bitbein þeirra á víxl,
þróaðist hærri siðgæðisandi og.
háleitari trúarþroski, en nokkurs
staðar var hægt að finna með
samtíð hennar, og gnæfir enn í
boðskap spámanna hennar hátt
yfir aldirnar, sem liðnar eru,
síðan bókmenntir hennar voru
skráðar.
Saga Gyðingaþjóðarinnar síð-
an hún hraktist burt úr sínu fyr-
irheitna landi eftir eyðingu
Jerúsalemborgar árið 70 e. Kr.
og til þessara daga, er húu hugð-
ist á ný að stofnsetja ríki ísraels
í hinu sama landi, er einnig ein-
stætt fyrirbrigði í veraldarsög-
unni og vafalaust á margan hátt
girnileg til fróðleiks. Hún er
ekki skráð í þeirri bók, sem hér
um ræðir, en það væri þarft
verk, að sú saga væri einnig
skráð af fordómalausri rannsókn
og þekkingu, því að í mörgu
mun hún vera oss íslendingum
á huldu, og því hægt um vik, að
halda að mönnum ýmsum fjar-
stæðum um það, hvar nú sé hinn
ar sönnu ísraelsþjóðar að leita.
En enda þótt sú saga sé ekki
enn skráð á íslenzku, getur einn-
ig saga hinnar fornu Israelsþjóð-
ar gert margt skiljanlegra í því,
sem nú er að gerast í því landi,
sem oss er tamt að nefna landið
helga, fyrir þá sögu, sem eitt
sinn gerðist þar. Þess vegna er
það víst, að ísraelssaga Ásmund-
ar prófessors verður mörgum
kærkomin, einmitt á þessum
tíma. Hún á ekki aðeins erindi
til presta og kennara, heldur
til allra, sem unna sögulegum
fróðleik og vilja skilja þá at-
burði, sem eru að gerast merki-
legastir með samtíð sinni.
Bókin er prýdd fjölda mynda,
og vel til útgáfunnar vandað af
forlagsins hálfu.
Björn Magnússon.
Tíminn, 10. júní.
Þeir vitru sögðu:
Montaigne: “Eg hefi áhuga fyr
ir öllum hlutum heimsins. Jörð-
in kemur mér að gagni, af því
að ég geng á henni; sólin, af því
að hún veitir mér birtu, en
stjörnurnar hafa sín áhrif á
mig”.
Thomas Fuller: “Stærilæti og
fátækt virðist ekki eiga sam-
stöðu í tilverunni, en eru þó
býsna oft samfara hvort öðru”.
Hvar eru íslenzku handritin bezt komin?
(Frh. af bls. 2)
stúdenta til Garðstyrks var af-
numinn með sambandslögun-
um og fyrstu stúdentarnir voru
skrásettir til háskólanáms í ís-
lenzkum fræðum í Reykjavík.
Aðeins einn íslenzkur stúdent,
innritaður eftir 1918, hefir tekið
háskólapróf í norrænni —
danskri — málfræði sem höfuð-
grein í Kaupmannahöfn, en hins
vegar hafa 18 meistarar og 17
kandídatar í íslenzkum fræðum
lokið námi í Reykjavík á árun-
um 1923—1945. Átta þeirra hafa
þegar varið doktorsritgerðir,
tveir í Kaupmannahöfn, tveir í
Osló, fjórir í Reykjavík. Á þessu
tímabili hefur háskólakennurum
í þessum fræðum fjölgað úr
tveimur í sjö, og aðsókn stúdenta
fer sívaxandi. Um það verður
ekki efazt, að hér eru góð skil-
yrði til víðtækrar starfsemi í
þessari grein. Ýmsu hefir verið
komið í verk á þessum árum, og
enn meira ætti að mega vænta,
er stundir líða.
En hér eru þó ekki öll kurl
komin til grafar. Fyrr á tímum
unnu margir skandínavískir mál
fræðingar kappsamlega að út-
gáfum íslenzkra og norrænna
fornrita, allt frá Verelíusi, Res-
en og Peringskiöld til Ungers,
Bugges og Kalunds, svo að nokk-
urra nafna sé getið. Hins vegar
hafa harla fáir núlifandi fræði-
menn austan hafs verið starfandi
á þessu sviði, og enginn athafna-
samur að marki. Skýringin er
blátt áfram sú, að Norðurlanda-
þjóðirnar og fræðimenn þeirra
hafa snúið sér frá fornöld og
bókmenntum íslendinga að sinni
eigin sögu, tungu og bókmennt-
um í æ ríkara mæli — ef til vill
svo ríkum mæli á stundum, að
varhugavert mætti þykja. — Að
minnsta kosti er það staðreynd
sem ekki verður hrakin, að því
fer fjarri, að áhugi á notkun
handritanna hafi aukizt í þeim
löndum, þar sem þau nú eru nið-
ur komin, eftir því sem þau hafa
verið þar lengur geymd. Þetta
stafar alls ekki af því, að verk-
efni séu þegar tæmd. Aðeins ör-
fá handrit hafa verið gefin út
með þeim hætti til þessa> að
hægt sé að líta svo á að ekki
þurfi um að bæta.
Það eru ekki sízt þessi rök, sem
til þess liggja, að óskir Islend-
inga um endurheimt handrit-
anna hafa gerzt æ eindregnari
síðustu tuttugu árin, eða síðan
1924. Vér höfum ekki borið þær
fram fyrr en vér fundum og
vissum, að handritin mundu ekki
liggja ónotuð hér á landi. heldur
hefðum vér betri skilyrði til að
vinna úr þeim en aðrar þjóðir.
Þegar því heyrist enn við
borið, að heimflutningur hand-
ritanna til Islands mundi hafa í
för með sér óviðurkvæmilega
einangrun þeirra frá umheimin-
um, mætti halda, að slíkar radd-
ir kæmu úr gröfum framliðinna,
en ekki af vörum lifandi manna.
Þegar þess er gætt, að auk
Norðurlanda hljóta þau lönd
beggja megin Atlanzhafs, þar
sem ensk tunga er töluð, að verða
frjósamasti jarðvegur fyrir þau
fræði, sem hér um ræðir, a. m. k.
fyrst um sinn, og ef jafnframt
er haft í huga, hvernig ísland
liggur við flugleiðum framtíðar
innar, verður ljóst, að Reykja-
vík er í rauninni betur í sveit
komið en öðrum höfuðborgum
Norðurlanda.
Hér verður enn að drepa á
mikilvægt atriði. Væru handrit-
in á Islandi, mundu allir erlend-
ir fræðimenn, sem vildu kynna
sér þau, eiga kost á að læra lif-
andi íslenzkt mál á auðveldan
og eðlilegan hátt, meðan þeir
dveljast hér, og standa fyrir
bragðið-allt öðru vísi að vígi
gagnvart fornmálinu. — Þeir
mundu hitta hér fyrir óvenju-
lega áhugasaman hóp eldri og
yngri fræðimanna, og þeim
mundi gefast tækifæri til að
kynnast hinni sérstæðu náttúru
landsins og lífskjörum þjóðar-
innar. Frá tíu ára námsdvöl
minni í Kaupmannahöfn er mér
það kunnugt af eigin reynd, að
því nær allir útlendir stúdentar
og fræðimenn, sem þangað
komu fást við fornnorræna
málfræði, leituðu aðstoðar og
leiðbeininga hjá íslenzkum stúd
entum. Það er naumast á al-
manna vitorði á Norðurlöndum,
hversu margir erlendir mál
fræðingar hafa stundað nám
Háskóla íslands á tímabilinu
1918—1939, ekki aðeins frá Ev-
rópulöndum, heldur og frá
Ameríku og sambandslöndum
Breta. Ef flutningur handrit-
anna til íslands gæti neytt æ
fleiri iðkendur norrænna fræða
til þess að leggja leið sína þang
að, væri þeim fræðum með því
einu mikill greiði gerður. Það
þarf ekki að lesa margar blað-
síður eftir fræðimann á þessu
sviði til þess að ganga úr
skugga um, hvort hann hefir
komið til íslands og er handgeng
inn lifandi íslenzku máli eða
ekki. Lærðir háskólakennarar
frá Norðurlöndum hafa látið svo
um mælt við mig eftir fárra
daga dvöl á íslandi, að þeir
fyndu, að kennslu sinni mundi
verða ávinningur að förinni
jafnvel þótt þeir yrðu þegar að
hverfa heim aftur. Væru hand-
ritin í vörzlum Islendinga sjálfra
mundu þeir telja sér það ljúfa
skyldu að gert yrði miklu meira
en áður með opinberum ráðstöf-
unum til þess að greiða fyrir
þeim erlendu náms- og fræði-
mönnum, sem að garði bæri.
VIÍ.
Þeir tiltölulega fáu Norður
landabúar, sem muna yfirleitt
eftir því, að Island sé til, virða
fyrir sér framtíðarhorfurnar
samskiptum íslendniga við
Norðurlandaþjóðirnar með ugg
og döprum vonum í senn. — Á
styrjaldarárunum var oss varn
að alls sambands við Norður
lönd. Landið var hersetið af liði
tveggja stórvelda, þótt ólíku
væri saman að jafna við hernám
Noregs og Danmerkur, og enn
er ekki bitið úr nálinni um
stöðu þess gagnvart Vesturveld
unum. Vitanlega verða Norður-
landaþjóðirnar að eiga við sig
sjálfa, hvort þær teldu sig
nokkurs missa í við það, ef ÍS'
land slitnaði úr hinum gömlu
menningatengslum við Norður
lönd og horfði einungis í aðrar
áttir. Hins vegar hafa komið
fram margendurtekin ummæ
um það af hálfu íslendinga á síð
ustu árum, að vér óskum eins-
kis fremur en að varðveita og
styrkja vináttusamband vort við
frændþjóðirnar, en baráttu
Business and Professional Cards
SELKIRK METAL PRODUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinlr. Hitaeining, ný
uppfynding, sparar eldivið,
heldur hita.
KEIiLY SVEINSSOX
Simi 54 35S.
187 Sutherland Ave., VVinnipeg.
JOHN A. HILLSMAN.
M.D., Ch. M.
627 Medical Arts. Bldg.
Office-99 349 Home-403 233
þeirra og raunum höfum vér
fylgzt með af einlægri samúð
Bæði þetta og hinn vaxandi á-
hugi á fornbókmenntum vorum
og sögu er sprottið af þörfinni
að átta sig með nýjum hætti á
nýrri reynslu og vandamálum.
Á hinn bóginn finnum vér ef til
vill sárar en nokkru sinni fyrr
til þess tómlætis, sem vér höf-
um búið við og eigum enn við
að búa af hálfu hinna Norður-
landaþjóðanna. Það þykir enn
sem fyrr sjálfsögð skylda, að vér
Dekkjum almennt talsvert til
skandínavísku þjóðanna, kunn-
um skil á tungum þeirra og bók-
menntum, jafnvel þótt margir af
lærdómsmönnum þeirra í nor-
rænum fræðum, er tæplega geta
fylgzt með ( sérgrein sinni án
iess að hagnýta sér íslenzk rit
um þau efni, séu hvorki læsir á
vora tungu né viti yfirleitt neitt
um það, sem gerist á Islandi. —
Þetta misræmi er vatn á myllu
leirra íslendinga, einkum af
hinni yngri kynslóð, sem öðlazt
íafa menntun sína í Bretlandi og
Ameríku, án þess að tengjast
nokkrum persónulegum kynnum
við Norðurlönd, og líta svo á, að
vér höfum lagt meira af mörk-
um í menningarviðskiptum vor-
um við þau en vér höfum fengið
staðinn. Þessir menn telja
miklu skynsamlegra að hlaupa
með öllu yfir þann óþarfa milli-
lið, en sækja oss fremur erlenda
menntun beint til stórþjóðanna,
sem Skandínavar sjálfir horfa
upp til. —
Hvað kemur nú þetta íslenzku
handritunum við? Meira en lítið
og á margvíslegan hátt. Afhend-
ing þeirra mundi verða slíkur
stórviðburður í þjóðlífi voru, að
erlendir menn eiga erfitt með
að gera sér það í hugarlund. —
Þeim óbifanlega ásetningi vor-
um að varðveita þjóðmenningu
vora, hvað sem á dynur, mundi
íún verða ómetanlegur styrkur.
Hún væri norrænt drengskapar-
bragð, sem yrði meira metið en
þúsundir af skálaræðum um
sögueyna”. ísland mundi við
þetta tengjast Norðurlöndum
með nýjum hætti, ekki aðeins
vegna þess, að vér teldum það
óvéfengjanlegt vitni um rétt-
lætistilfinningu, sem annars
kveður ekki of mikið að í milli-
ríkjaviðskiptum, heldur mundi
oss finnast sem í því fælist sætt
ir við margt, sem á undan er
gengið í sorgarsögu umliðinna
alda, og jafnframt skuldbindmg
um, að vér gerðum meira eftir
en áður til þess að útbreiða þekk
ingu á fornmenningu vorri með-
al norrænna þjóða.
Oss er hollast að líta sem
berustum augum á þetta mál. —
Ósk Islendinga um endurheimt
handritanna er þess eðlis, að úr
því að hún er einu sinni komin
fram og orðin þeim ljós, mun
hún aldrei geta gleymst né nið-
ur fallið. Svo virðist sem mörg-
um Dönum meðal hinnar eldri
kynslóða þyki hún ósanngjörn í
dag. En verði hún uppfyllt, er
ekkert líklegra en að afkomend
ur þeirra mundu líta á slíkt sem
sjálfsagðan hlut á morgun, og
það því fremur se mvonir standa
til, að fræðastarfsemi Islendinga
framvegis muni réttlæta þá
ráðstöfun æ betur, eftir því sem
stundir líða.
“Akranes” júní 1948
S. O. BJERRING * PHONE 87493
Canadian Stamp Co. Dr. S. J. Jóhannesson
RUBBER & METAL STAMPS NOTARY & CORPORATE SEALS CELLULOID BUTTONS SUITE 7 VINBORG APTS. 594 Agnes SL
N 324 Smilh Sl. Winnipeg ViÖtalstlmi 3—5 eftir hádegi
Office Ph. 95 668 Re^. 404 319
NORMAN S. BERGMAN, B.A., LL.B.
Barristei;, Solicitor, etc.
617 Mclntyre Block
WINNIPEG CANADA
wfisii
JEWELLERS
ggWipS
447 Porlage Ave.
Also
123
TENTH ST.
BRANOON
Winnipeg
Manitoba Fisheries
WINNTPEG. MAN.
T. Rercorltch, Iramkv.at).
Verzla I helldsölu meö nýjan otí
frosinn flsk.
303 OWENA STREET
Skrifst sími 25 356 Helma 66 462
DR. A. V. JOHNSON
Denfist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Taisfmi 95 826
Heimilis 53 893
DR. K. J. AUSTMANN
Sérfrœðingur i augna, eyrna, nef
og kverka sjúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
Stofutimi: 2.00 til 5.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
SérfrœOingur l augna, eyrna,
nef og hálasjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusímf 93 851
Heimasími 403 794
EYOLFSON’S DRUC
PARK RIVER. N. DAK.
islenzkur lyfsali
Fðlk getur pantað meðul og
annað með pðstl.
Fljðt afgreiðsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur líkkistur og annast um Ut-
farir. Allur útbúnaður sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
i minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talsimi 27 324
Helmllls talsimi 26 444
Geo. R. Waldren, M. D.
Physician and Surgeon
Cavalier, N. D.
Office Phone 95. House 108.
PHONE 94 981
H. J. H. PALMASON
and Company
Chartered Accountants
219 McINTYRE BLOCK
Winnipeg', Canada
Phone 49 469
Radlo Service Specialists
ELECTRONIC LABS.
H. THORKELSON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
130 OSBORNE ST., WINNIPEG
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk, Man.
Office hrs. 2.30—6 p.m
Phones: Office 26 — Res. 230
Office Phone Res Phone
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDO.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN: TRUSTS
BUILDINO
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
Dr. Charles R. Oke
Tannlcekn ir ,
For Appointments Phone 94 908
Office Hours 9—6
404 TORONTO OEN. TRUST8
BUILDINO
283 PORTAGE AVE.
Winnipeg, Man.
SARGENT TAXI
PHONE 34 555
For Quick ReHable Service
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPQ
Fasteigfnasalar. Leigja hús. Öt-
vega peningalán og eldsábyrgö.
bifreiöaábyrgC, o. s. frv.
PHONE 97 B38
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfræOingar
209BANK OF NOVA SCOTIA BQ.
Portage og Garry St.
Sími 98 291
GUNDRY PYMORE
Limited
Britlsh Quality Fish Netting
58 VICTORIA ST„ WINNIPEQ
Phone 98 211
Manager T. R. THORVALDBON
ýour patronage will be appreclated
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Managing Director
Wholesale Distributors of Frash
and Frozen Fish.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
G. f. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLOCK SlMI 95 227
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH