Lögberg - 05.08.1948, Blaðsíða 5

5
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 5. AGÚST, 1948
Áll 14 1UVI
KVENNA
Ri.txt'l&ri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Mjólk nauðsynleg fyrir eidra fólk
Miðaldra og eldra fólk ætti að
drekka að minsta kosti tvo bolla
af mjólk á dag vegna heilsu sinn
ar og til þess að styrkja beinin.
Fæðufræðingar hafa komist að
því að margt eldra fólk drekk-
ur litla mjólk vegna þess að það
heldur að hún sé einungis nauð-
synleg hinum ungu og uppvax-
andi. Önnur almenn skoðun er
sú að á eldri árum tapi líkaminn
þeim hæfileika að safna málm-
efnunum úr mjólkinni — cal-
cium og phosphorus.
Þessar skoðanir og matar-
venjur geta haft alvarlegar af-
leiðingar fyrir heilsu og þrótt
eldra fólksins. Rannsóknir hafa
leitt í ljós að í mörgu fólki um
fimtugt og eldra, sérstaklega
konum, héfir málmefnið minkað
í beinunum. Þetta getur orsak-
ast af of litlu calcium í matar-
æði og leiðir oft af sér beinbrot
í ellinni. Kunnugt er hve eldra
fólki hættir við beinbroti. Sum-
ir, sem þetta hafa rannsákað,
geta þess til, að mörg beinbrot
eldra fólks, sem álitin voru af-
leiðingar ag byltu, voru í raun
og veru orsök byltunnar — hið
óstyrka bein hrökk í sundur og
mánneskjan datt.
Rannsóknir, sem nýlega hafa
verið gerðar á konum á aldrin-
um fimtíu, sextíu og sjötíu ára,
hafa leitt í ljós að þær drekka
venjulega aðeins einn bolla af
mjólk á dag, en þær þarfnast að
minsta kosti tveggja bolla á dag
til þess að líkaminn fái nægilegt
calcium, protein og phosphorus.
Rannsóknirnar sýndu jafnframt
að líkaminn á þessum aldri var
meðtækilegur fyrir þessi efni og
gat safnað þeim fyrir ef þau
voru í fæðunni.
Hvað veiztu um DDT?
Hreint DDT er hvítt, kristallað
efni. Nafn þess var tekið upp af
herjum Bretlands og Bandaríkja
anna. Efni þetta var fundið upp
árið 1874 af Othmar Zeidler
efnafræðingi við háskólann í
Strassburg.
Efni þessu var lítill gaumur
gefinn, þangað til árið 1939 að
svissneskur vísindamaður, Paul
Muller að nafni, hóf rannsóknir
með efnið að nýju. Hann er tal-
inn fyrstur hafa gert sér grein
fyrir nytsemi efnisins til eyð-
ingar skordýrum..
Árið 1942 tók herinn efnið í
sína notkun til eyðingar á lús og
flugum. Síðar reyndist það hæft
til varnar gegn malaríu — mýr-
arköldu. — Efnið má nota bæði
sem duft, blandað öðrum föstum
efnum — til auðveldari dreif-
ingar — og einnig sem upplausn
— vökva. —
Vegna eitrunarhættu er ekki
ráðlegt að nota DDT til eyðingar
skordýra er ásækja kornbirgðir,
er notaðar eru til manna- eða
dýraeldis.
Blanda, sem inniheldur 5% af
DDT er nægilega sterk til eyð-
ingar flugum, sem hafast við í
húsum inni.
Varúðarreglur um notkun
D D T
1. Notið ekki stærri skammt
en ráðlegt er í leiðarvísum um
notkun.
2. Dreifið því ekki á dýr né
gefið þeim það inn. — DDT er
eitur öllum blóðheitum dýrum,
ef allvænn skammtur er étinn.
3. Notið ekki efnið nálægt
opnum eldi, því að DDT er leyst
upp í olíu-upplausnum. Reykið
ekki við dreifingu DDT.
4. Andið ekki að yður lofti,
sem inniheldur mikið DDT,
hvort heldur er um vökva-upp-
lausn eða duftblöndu að ræða.
Dveljið því ekki lengi í lokuðu
herbergi, þar sem DDT hefir ver-
ið stráð.
5. Dreifið ekki né notið DDT-
duft á eða nálægt fæðu.
6. Skiljið ekki eftir olíu-upp-
lausn — DDT-blöndu — á skinni.
Húðin drekkur í sig upplausnina.
Þvoið vel hendur úr sápu og
vatni, ef slík upplausn kemst
á þær.
Um barnauppeldi
Illa vanin börn eru öllum
hvlmleið, þreytandi fyrir for-
eldrana og plága fyrir alla, sem
hafa eitthvað með þau að sýsla.
Hér eru nokkrar reglur sem gott
er að hafa í huga og styðja að
góðu uppéldi.
Það er nauðsynlegt að sýna
börnunum ástúð, og að náinn fé-
lagsskapur sé með börnunum og
foreldrum.
Barnið verður að hafa tæki-
færi til að hafa eitthvað fyrir
stafni að taka ákvarðanir
snemma. Það er oft auðveldara
að gera hlutina sjálfur ert að
láta barnið hafa fyrir því, en það
er ekki rétt gagnvart barninu.
Barnið lærir sjálfs-stjórn á
því að hafa umsjón og eftirlit,
og starfa sjálft. Það lærir ein-
beitni á að taka ákvarðanir.
Líkamleg refsing ætti altaf að
vera síðasta úrræði og eftir að
barnið er orðið 8 ára að aldri
gera þessháttar refsingar oft
meiri skaða en gagn.
Gott fordæmi er bezta uppeldis
meðal. Vilji foreldrar að börn-
in læri kurteislega framkomu
verða þau að vera kurteis sjálf,
bæði hvort við annað og við
börn sín.
Þegar barnið er agað, á að
framkvæma agann með stillingu.
Aldrei í reiði.
Talið við börnin eins og verur
sem eru að vaxa og þroskast.
Bezt er það uppeldi, sem
hjálpar börnum til að skilja og
reyna hverjar eru afleiðingarn-
ar af góðri hegðan eða illri.
— Úr Better Homes and
Gardens.
♦
Laukur við sárum
og kvefi
í stríðinu notuðu rússneskir
læknar safa úr lauk við mikið
bólgin sár, með þeim árangri að
bæði bólga og verkir hurfu og
sárin fóru að gróa innan fárra
daga.
Ameríkumenn hafa nú einangr
að nokkur efni sem finnast í
lauk og ef til vill verða nothæf
sem lyf, eftir að tekizt hefir að
framleiða þau í efnaverksmiðj-
um. Þeir fullyrða að allmikið af
bakteríum drepist við að menn
eti hráan lauk og það sé hreint
ekk! fráleit lækning á þrota í
hálsi, t. d. eftir ofkælingu að
borða hráan lauk.
Við rannsókn á lauk hafa þeir
ennfremur komizt að því að or-
sök þess að við tárfellum við að
saxa lauk, séu ósýnilegir dropar
eða úði sem innihalda brenni-
stein og úða upp í augun, þegar
safamikill laukurinn er sneiddur
niður.
Dómarinn: — Mér finnst eg
kannast við yður.
Ákærður: — Já, eg kendi dótt-
ur yðar söng.
Dómarinn: — Þrjátíu ár við
vatn og brauð.
Norman S. Bergman:
A TOAST TO CANADA
At Gimli, 2nd of August, 1948
Herra forseti,
virðulega Fjallkona!
Ladies and Gentlemen:
I have the honour, this after-
noon, of proposing the toast to
Canada. My first problem was
to decide what I should say. My
first curiosity was to see just
where I would appear on the
program. When I found that I
was number thirteen on the pro-
gram today I was disturbed. I
immediately recalled to mind all
the superstitions surrounding
the figure thirteen. I was worried
lest some misfortune might be-
fall me, either before I proposed
this toast or during the time
that I was speaking. It did not
take long, however, for me to
wonder if similar thoughts would
cross your mind when you saw
the program. Would you think
that it was your luck that was
not good when you saw that I
was to speak?
It has been customary at all
ethnic group gatherings for the
proposer of the toast to Canada
to strongly emphasize that the
group’s first loyalty is to Can-
ada and not to the country of
their racial origin. With that
declaration no one here will dis-
agree.. I must confess that my
first thoughts in proposing this
toast were along those lines.
Then I began to wonder whether
or not it was really appropriate
to pursue this line of thought
today. In the past few years men
of Icelandic origin have received
public recognition of the highest
order. They have won their
awards mainly through their
work as outstanding Canadian
>citizens. The members of the
Icelandic ethnic group are,
therefore, recognized throughout
this land as good Canadians.
Because of the fine example set
by those who have gone before
us it is no longer necessary for
us to proclaim our loyalty to this
country. It is only necessary to
demonstrate by our own con-
duct that we will continue to be
good citizens in the fullest sense
of the word. Only in that way
can the high standard of citizen-
ship set for us be maintained.
In looking back over approxi-
mately three-quarters of a cen-
tury of the history of our racial
group in Canada, during which
time many members of our
racial group wore the uniform of
this country with distinction in
two world wars, two examples
stood out strongly. The first was
that those who gave their lives
in defence of their land demon-
strated that this country of ours
was worth dying for. The second
example was that of those whose
contribution was in a civilian
capacity. This contribution was
equally as great for it was longer
sustained. They demonstrated
that this country was worth
living for. What greater tribute,
then, can we pay to those who
have gone before us than to take
stock today and find out how we,
who remain, can make some con-
tribution as Canadian citizens
which can compare with the
record of those who have gone
before.
I have three suggestions to
make td all Canadians of Ice-
landic racial origin, which sug-
gestions I submit form the key
to good citizenship. If we adopt
these suggestions we will not
have to rely on the reputation
made for us by our predecessors.
We will be good Canadian
citizens in our own right and we
can continue to be proud of our
Icelandic racial origin.
My first suggestion is that we
must give greater study to Can-
adian domestic affairs, both local
and national. Because of the
disturbed international situafion
so much prominence is attached
to international affairs that Can-
adian issues are obscured. The
housewife who spends too much
time worrying about her neigh-
bor’s problems cannot keep her
own house in good order. The
Canadian citizen who concen-
trates too much on the scare
headiines of today will not have
full knowledge of the issues he
has to face in Canada tomorrow.
We face important times here at
home, and we have important
issues to decide. It is essential
today that all Canadians be as
completely informed as possible
on all Canadian issues in order
that they may arrive at fully
considered conclusions and that
the gains that have been won
for us in the past, for a better
Canadian way of life, may be
consolidated.
My second suggestion is ap-
plicable only to our own ethnic
group and more particularly to
my own generation. I suggest
that we give greater study to the
Icelandic language, the Icelandic
history and the Icelandic litera-
t.ure. If we maintain our loyalty
to the country of our adoption,
a loyalty which has been well
demonstrated in the past, we
will not be unpatriotic if we have
full knowledge of the country of
our origin. Rather, we will be
able to answer the questions of
our fellow Canadian citizens
with intelligence and authority.
Not only will we find romance
and relaxation in this study, but
we will find that this broader
education will assist us in con-
sidering those problems which
will confront us in the future.
We must remember that we will
be looked to to pass this knowl-
edge on and, I submit, we have
a duty so Ito do.
My third and final submission
is, that the basic foundation of
good citizenship in any demo-
cratic country is a complete
knowledge of, and adherence to,
the principles of the Christian
faith. I have yet to meet the
man of our ethnic group who
attained any major prominence
who did not give first credit to
the mother who instilled in him
and the wife who held him to
the Christian principles of his
earliest education. I wish to pay
tribute, here and now, to the
women of Icelandic racial origin
who have contributed so much,
so quietly yet so substantially,
to making their sons and hus-
bands the fine Canadians they
have been, and thereby making
possible their success in a new
land and in many instances a
new vocation. If we can instill
in our children that same full
and abiding faith in the Canadi-
an way of life then the high
reputation of all those of Ice-
landic racial origin as Canadian
citizens will remain safe and
that influence will tend to make
the future of Canada secure.
Hann —í síma—: Heyrðu, Maja
má eg koma í heimsókn til þín
í kvöld?
Hún—Já, elsku Pési minn,
komdu.
Hann:—Hva, eg heiti ekki
Pési.
Hún:—Eg heiti heldur ekki
Maja.
♦
— Reykið þér?
— Nei.
— Drekkið þér?
— Nei.
— Borðið þér þá hey?
— Nei.
— Hvað er þetta, þér líkist
hvorki manni né skepnu.
GULLBRÚÐKAUP
* Sunnudagin nþann 11. júlí s.l.
var mikill mannfjöldi saman
kominn í samkomuhúsi Lundar
bygðar, hafði Coldwell sveitar-
stjórnin sent út boðsbréf, til þess
að gefa fólki tækifæri að heiðra
Mr. og Mrs. Ágúst Magnússon í
tilefni af hálfrar aldar hjúskap
þeirra, og mun hafa verið á
fimta hundrað hanns þar saman-
komið. Er það talandi vottur um
þær miklu vinsemdir, sem þessi
heiðurs hjón njóta. Þau hafa
líka áunnið sér þetta vinargengi
með góðri framkomu og nytsömu
æfistarfi. Þegar Coldwell sveit-
in var fyrst skipulögð 1913, varð
Ágúst fyrsti ritari og gjaldkeri
syeitarráðsins og gegndi því
starfi í 25 ár, var reglusemi hans
og vöndugheitum viðbrugðið. —
Það er heiður fyrir alla íslend-
inga þegar þeim er trúað fyrir
vandasömu og ábyrgðarmiklu
starfi, það er stór sómi vor allra
þegar þeir reynast því trausti
vaxnir. Hann var ennfremur
skrifari Norðurstjörnu skóla
héraðs í 20 ár.
Kona hans; Ragnheiður, er
myndarkona hin mesta, og hefir
tekið mikinn og góðan þátt í
kvennfélagsmálum þessara
bygða, fyrst sem meðlimur
kvennfélagsins Frækorn, meðan
þau dvöldu á bújörð sinni, ekki
all-langt frá Norðurstjörnu-
skóla, og síðar hér á Lundar í
kvennfélaginu Eining. Hún var
búkona mikil og dugleg, stund-
aði hún aðallega búskapinn, og
stjórnaði verkum heima, meðan
maður hennar gætti sinna vetka
á skrifstofunni.
Samsætið fór hið bezta fram,
það byrjaði með guðræknis at-
höfn, sem séra H. E. Johpson
stýrði; sunginn var sálmurinn
“Hve gott og fagurt”. Eftir það
flutti bæn Dr. Haraldur Sigmar
frá Vancouver, sem staddur
var á Lundar. Tók þá við stjórn-
inni Mr. Kári Byron oddviti
Coldwell sveitar. Ávarpaði hann
fyrst gullbrúðhjónin og veizlu-
gesti, með nokkrum orðum. Þar
næst mælti Miss Salome Hall-
dórsson fyrir minni Mrs. Magnús
son. Mr. Dan Lindal flutti minni
gullbrúðguma. Alls héldu 15
manns ræður. Kvæði var flutt
af V. J. Guttormsson; lesið
kvæði frá Dr. Sig. Júl. Jóhannes-
son, bréf og erindi frá séra Al-
bert ' Kristjánsson. Mun það
nokkurskonar met meðal Islend-
inga, að til jafnaðar töluðu
tæpar fimm mínútur hver. Þeir
sem fluttu tölur voru þessir —
auk þeirra sem áður er getið: —
B. E. Johnson frá Winnipeg, sem
einnig las fjölda af heilla- og
árnaðarsk-eytum; Skúli Sigfús-
son, fyrrum þingmaður, Paul
Reykdal, Sigurður Sigurðsson,
fyrrum sveitar-oddvitar, — tveir
síðastnefndu — Dr. N. Hjálmars
son, Dr. H. Sigmar, séra H. E.
Johnson, Kris Halldórsson þing-
maður, Mr. C. F. Greenham sveit
arráðsmaður, Agnar Magnússon,
lýsti hvernig sambúð hjóna og
barna hefði verið og þyrfti að
vera, og þakkaði fyrir sig og
bræður sína, einnig fyrir syst-
urnar þrjár, Alexöndru, Magny,
og Ágústu, — systurdætur
Ágústar er ólust upp hjá þessum
hjónum, svo þakkaði Ágúst fyrir
sig og konu sína,
Mr. J. A. Erlendsson núverandi
sveitar-skrifari í Coldwell sveit,
afhenti heiðursgestunum gjafir,
með ávarpi frá sveitarráðinu.
Var það “Parker-51’’-leyndar-
penni með áletrun: “Ágúst
Magnússon, 25 years faithful
service, Municipality of Cold-
well”. Einnig hans nafn á blí-
antinum. Og frá fólkinu: silfur-
skál með peningum, sem á var
letrað: Febrúar 5., 1948, Mr. og
Mrs. Agúst Magnússon, frá vin-
um og vandamönnum, Lundar
júlí 11., 1948.
Auk þess voru margar og góð-
ar gjafir frá ættfólkinu. — Lítil
stúlka, Maria Magnússon og
lítill drengur Jerry Magnússon,
afhentu ömmu sinni forkunnar
fagran blómvönd. Mrs. B.
Björnsson forseti kvennfélagsins
Eining bar fram ávarp frá
kvennfélaginu, og afhenti Mrs.
Magnússon mjög fagra brjóst-
nál, áletrað: “R. M. 5. febr., ’48,
from Eining” — sem gjöf frá því
félagi.
Milli ræðnanna söng blandað-
ur kór, undir stjórn V. J. Gutt-
ormssonar. Hefi ég sjaldan eða
aldrei heyrt betur sungið á
Lundar, enda var söngurinn öll-
um til ánægju. — Auk þess sem
flokkurinn söng, var almennur
söngur milli þátta, aðstoðaði
Miss. Irine Guttormsson, við
hljóðfærið en Vigfús J. Gutt-
ormsson stýrði söngnum.
Ágúst Magnússon er fæddur í
Kothvammi á Vatnsnesi í Húna-
vatnssýslu, 25. október 1863,
voru foreldrar hans Magnús
Magnússon og kona hans Mar-
grét Jónsdóttir, mun ættin hún-
versk að mestu. Ágúst var upp-
alin hjá frænda sínum Jóni Árna
syni er bjó á Illugastöðum á
Vatnsnesi. Síðar stundaði hann
sjóróðra á Suðurlandi, vetur og
vor, en bændavinnu Norðan-
lands á sumrum. Fékk hann
nokkra undirbúningsmentun og
ætlaði sér að ganga á bunaðar-
skóla, en vegna þess harðæris er
þá gekk yfir Norðurland 1886,
breytti hann áformi sínu, og fór
til Vesturheims . 1887. Ásetti
hann sér að koma foreldrum sín-
um úr bágindunum sem þá voru
heima. Fór hann með eimskip-
inu Camoence; voru í þeirri
ferð nálægt 300 íslendingar,
flestir af Norðurlandi. Ifólks-
flutningsskipið Grecian flutti
hópinn yfir Atlantshafið til
Quebec, þar skildust félagarnir,
Ágúst og Sveinn Bergmann —
Thorbergsson — við hópinn og
réðust til vinnumensku til
verzlunarstjóra Hudsons-flóa
félagsins, T. C. Rae, er hafði sinn
verzlunarstað í Matawagam-
negue í Ontario fylki; skildist
þeim að þeir hefðu ráðist -aðeins
til tveggja mánaða og var
kaupið tvö pund sterling um
mánuðinn, síðar reyndist að
rangt hafði verið túlkað, svo
þeir fengu sig ekki lausa svo
fljótt. —
Þegar lestin nam staðar í
Matagame voru þar um 30
Indíánar, er fögnuðu húsbónda
sínum Rae, mjög virðulega;
með þessum Indíánum unnu
þeir Ágúst og Bergmann. Vinn-
an var erfið og fæðið lélegt. Set
ég hér dálitla skýrslu um hag
þeirra félaga, 'og eru heimildir
teknar úr Nýja íslands sögu
Thorleifs sál. Jackson, en mun í
byrjun frásögn Ágústar. “Til
fæðis var hverjum manni út-
mæld tólf pund af hveiti til vik-
unnar, tvö pund af svínsfleski
og te eftir þörfum, annað var
ekki til matar á ferðalögum. —
Aðal sumarvinnan var að flytja
vörur félagsins, um 300 mílur
frá járnbraut, var mikið farið
eftir vötnum á stórum Barkar-
bátum, er báru hver um 30
hundruð pund og 4 menn. Allur
farangur sem var mest hveiti,
var borið á millum vatna, oftast
gegnum veglaust skóglendi,
bátar einnig bornir um bilið á
millum vatna, lengsta bil var um
3 mílur og þá farinn einn
fjórði úr mílu í senn, haíður sel-
flutningur, hver maður átti að
bera 200 pund, eða tvo tveiti-
sekki, og stundum meir. Vana-
lega voru átta bátar í hverri
ferð. Eg get ekki stilt mig um
að tilfæra hér dálítinn kafla úr
hinni umgetnu bók Thorleifs:
“í þeim ferðum var altaf sof-
ið undir beru lofti, að vetrum
við elda, hva ðkalt sem var, að-
eins hinir efnuðustu Indíánar
áttu sér Barkarkofa, hinir brutu
lim af trjánum og bygðu skjól-
(Framh. á bls. 8)