Lögberg - 05.08.1948, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. ÁGÚST, 1948
7
Strandaglópar á Irlandi
Nokkrir íerðaþætiir írá síðastLiðnu sumri
Eftir Eirík Sigurðsson
íslendingar og írar eru frænd-
ur, en kynni þjóðanna eru lítil á
síðari öldum. En nú eru bæði
löndin, ísland og írland, mikil-
vægar millistöðvar á flugleiðum
á milli heimsálfanna. Það kem-
ur því fyrir, að flugvélar þurfa
að sveigja af leið, og þá geta ís-
lendingar orðið strandaglópar á
írlandi og írar á íslandi. —
í þessari grein er sagt frá slíku
atviki og tækifæri til nýrra
nýrra kynna, frá síðastliðnu
sumrL
Síðastliðið sumar ferðuðumst
við hjónin um Norðurlöndin
þrjú: Danmörku, Noreg og Sví-
þjóð. Vorum við rúma 2 mánuði
í ferðinni. Dvöldum við fyrst
rúmlega mánaðartíma í Dan-
mörku, lengst á norrænu kenn-
aranámskeiði á lýðháskólanum í
Askov. Lögðum svo leið okkar
frá Kaupmannahöfn um Gauta-
borg, Osló og Stokkhólm. — Hér
verður aðeins skýrt frá ferðinni
heim frá Stokkhólmi, sem hafði
það til síns ágætis, að hún gekk
ekki eftir áætlun, og varð að
ýmsu sögulegri en okkar óraði
fyrir, er við lögðum af stað.
Fimmtudagurinn 21. ágúst
rann upp heitur og fagur 1 Stokk
hólmi í sumar. Við hjónin vor-
um árla á fótum, því að þennan
dag ætluðum við með flugvél frá
ameríska flugfélaginu A.O.A.
heim til fslands.
Klukkan hálf tíu komum við á
skrifstofu flugfélagsins. Þar hitt-
um við íslenzk hjón, sem urðu
ferðafélagar okkar yfir hafið.
Það voru þau Arnþrúður Sigurð-
ardóttir frá Akureyri og maður
hennar Einar Steinarsson, járn-
smiður í Reykjavík. Þau hjónin
Hrefna Hallgrímsdóttir og Jón
Sigurgeirsson kennari frá Akur-
eyri komu þama einnig til að
kveðja okkur, en þau höfðu
greitt fyrir okkur á margan hátt
í Stokkhólmi og sýnt okkur bæ-
inn.
Nú hófst vigtun á farangri far-
þega. Sá ég að ýmsir Ameríkan-
ar greiddu talsverðar upphæðir
fyrir yfirvigt á farangri sínufn.
Enda átti að greiða 5.00 krónur
sænskar —ca. 10.00 kr. ísl.— fyr-
ir hvert kíló, er var yfir 30 kg.
fyrir hvem farþega. Eg fór nú
að óttast að farangur okkar
mundi vera of mikill, því að eg
átti enga sænska peninga. Næsti
Amerkumaðurinn, sem var á
undan mér greiddi 170 krónur
fyrir yfirvigt á flutnkigi. Svo
fóru töskurnar mínar á vigtina.
Eg spurði um, hvort þær væru
of þungar. “Nei, engin yfirvigt,”
svaraði afgreiðslumaðurinn. Mér
létti. — Nú var aðeins tollskoð-
unin eftir. Sú áttunda í ferðinni.
Klukkan 11 var ekið af stað út
á Brommaflugvöllinn. Þar fór
fram tollskoðun. Flugvélin “Os-
lo” hóf sig upp af vellinum kl.
12.05. Við íslendingarnir sátum
saman. Farþegamir voru 38 og
hvert sæti skipað.
Fagurt var að fljúga yfir vötn,
skóga og akurlendi Svíþjóðar.
En bráðlega hækkanði flugvélin,
og er skemmst af því að segja, að
flugvélin ruggaði svo mikið á
leiðinni til Oslo, að mörgum leið
illa og urðu fegnir, er hún sett-
ist á Gardermoen-flugvellinum
við Osló, kl. 1.45. Var þar veit-
ingaskáli og fengu farþegarnir
þar veitingar.
Þarna á flugvellinum var
steikjandi hiti, logn og sólskin.
Við biðum þarna í meira en tvær
klukkustundir, af því að skipta
þurfti á einhverjum hlut í ein-
um h r e y f 1 i flugvélarinnar.
Klukkan 4.10 var svo lagt af stað
á ný, og var nú stefnt vestur
yfir háfjöll Noregs. Báru flug-
þernur farþegum nú veitingar og
hófust þær með staupi af víni.
Höfnuðum við íslendingarnir
allir þessum d r y k k. En síðar
fengum við ljúffenga máltíð
mjög snyrtilega fram borna. Yf-
ir háfjöllum Noregs gekk fretta-
miði um flugvélina. Vorum við
þá í 2590 m. hæð. Klukkan 6,15
vorum við yfir skerjagarðinum
norska rétt norðan við Bergen,
og var fagurt að líta yfir sund
og eyjar. Var nú flogið í 2000 m.
hæð yfir hafinu og hreyfðist
flugvélin ekki. Nokkru síðar sá-
um við Shetlandseyjar —Hjalt-
land—, en þó óglöggt. Fór nú
að hvítna í öldutoppum og veðr-
ið gerðist svalara. Og brátt huldi
þoka allt útsýni. Sáum við nú
aðeins furðulegar þokumyndir
um stund fyrir neðan okkur, en
við vorum í björtu lofti og sól-
skini.
Það er góður tími til að hugsa
í flugvél á leið yfir hafið. í hug
mér koma ýmsar myndir úr
ferðalaginu, sem hafði verið í
alla staði ánægjulegt. Eg minnt-
ist hinna björtu sólskinsdaga á
lýðháskólanum í Askov, þar sem
mættist fólk frá öllum Norður-
löndunum. Eg minnist norræna
kvöldsins, þar sem allar norrænu
þjóðirnar kynntu lönd sín. Við
íslendingarnir sýndum þar kafla
úr Fjalla-Eyvindi og íslenzka
kvöldvöku með rímnakveðskap
og þjóðkvæðum. Auk þess tví-
söng. Eg minnist dýragarðsins í
Kaupmannahöfn, Thorvaldsens-
safnsins, þjóðminjasafnsins
danska og skemmtistaðarins Tív-
oli. Frá Árósum minnist eg fjög-
urra indælla daga er við dvöld-
um hjá dönskum vini mínum í
Galten á Jótlandi. Á einum af
þeim dögum skoðuðum við Him-
infjallið.
Frá Gautaborg er mér minnis-
stæðast er við gengum gegnum
hinn dásamlega skemmtigarð
“Slotsskogen”. Og þar sá eg full-
komnast náttúrugripasafn í ferð-
inni.
Frá Osló er mér efst i huga
þjóðminjasafn Norðmanna á
“Bygdö”, einkum hin gömlu vík-
ingaskip, og það sem fannst með
þeim í haugunum. Sýnir það
listfengi og verklega menningu
Norðmanna um það leyti, sem
ísland byggðist.
Þá m i n n i s t eg loks hinnar
fögru höfuðborgar Svíþjóðar
með sund sín og eyjar, brýr og
trjágarða Einar af þeim minning-
um eru frá skemmti staðnum
“Skansen”, og um drottingarhall-
irnar fögru á “Drottningholm”.
í huga mínum er eintóm birta
um sumarið. Sólskin og dásam-
legir blómagarðar. Og nú erum
við aftur á leið heim. Og þrátt
fyrir dýrð sumarsins, er það þó
einnig dásamleg tilhugsun. Við
flytjum sólskinið með og geym-
um það — í minningunni.
Eg kem aftur til sjálfs mín og
lít út um gluggann. Ekki sjást
Færeyjar ennþá, og þokan liggur
eins og teppi yfir hafinu.
Það gengur fréttamiði um flug-
vélina. I miðanum stendur að
flugvélin hafi breytt um stefnu
og stefni nú á Shannon-flugvöll-
innn á írlandi, því að ekki sé
hægt að lenda á Keflavíkurflug-
vellinum vegna þoku og illveð-
urs. — Þarna höfðum við það.
Bráðum strandaglópar suður á
Islandi! Útséð var um að við
kæmumst til íslands í dag. Við
þóttumst vita, að við yrðum skil-
in eftir á írlandi, en flugvélin
mundi halda áfram vestur um
haf.
Flugþernan kom nú til okkar
brosandi og útskýrði mjög vin-
gjarnlega, að við þyrftum engu
að kvíða, þótt svona færi. — Við
yrðum send til íslands með
fyrstu ferð, og flugfélagið mundi
sjá um okkur að öllu leyti á ír-
landi.
Það þóttumst við nú allt vita.
En við óttuðumst að þurfa að
bíða talsvert eftir ferð heim, og
ekki vissum við um neinar ferðir
milli íslands og írlands. Og óneit
anlega vorum við komin talsvert
úr leið. Og sennilega yrðum við
aftur að fara til Hafnar eða
Stokkhólms til þess að fá ferð
heim.
Á leiðinni til írlands sóttu að
mér ýmsar hugsanir. Hvers
vegna voru nú örlagavöldin að
senda okkur hingað? Var það til
að minna á, að við íslendingar
erum ekki aðeins afkomendur
landnámsmanna frá Noregi, held
ur einnig Keltanna frá írlandi?
Margt af landnámsmönnunum,
sem komu frá írlandi, Skotlandi
og Suðureyjum, voru af kelt-
neskum ættum bæði frjálsir
menn og ófrjálsir. Jón Aðils
sagnfræðingur, hefir haldið því
fram, að um helmingur allra
landnámsmanna hafi komið hing
að vestan um haf. Ekki sízt ætti
Eyfirðingum að vera þetta hug-
leikið íhugunarefni, þar sem
Eyjafjörður er eitt af þeim hér-
öðum, sem byggðist mest vestan
um haf, og fyrsti landnámsmað-
ur hér — Helgi magri — var af
keltneskum uppruna og fæddur
í írlandi. Móðir hans var Rafarta
dóttir Kjarvals írakonungs. —
Ef til vill sjáum við eitthvað af
frændum okkar, þegar við kom-
um til írlands.
Þá er mér ekki síður minnis
stætt, að Jón Aðils hélt því fram,
að gullaldarbókmenntir okkar
væru afleiðin af blóðblöndun
Kelta og norrænna manna hér.
Sömuleiðis hin frjálslega forna
stjórnarskipun. Keltar eru draum
óramenn og mjög hneigðir fyrir
skáldskap, en Norðmenn fremur
hagsýnir framkvæmdamenn. —
Upp úr þessum jarðvegi hafi hin
merkilega ljóða- og sagnagerð
sögualdarinnar sprottið. Ef þetta
er rétt, væri ástæða til að við
ræktum frændsemi okkar við
íra. Mér hefir alltaf þótt þessi
hugmynd mjög merkilega.
Eg hrekk upp úr þessum hug-
leiðingum mínum við það, að
við erum komnir að ströndum
Skotlands. Það er flogið nokkuð
hátt, og við sjáum aðeins lands-
lagið í stórum dráttum: fjöll,
vötn og bæi. Fljótlega erum við
yfir Irlandshafi Svo er flogið inn
inn yfir írland. Við fljúgum rétt
yfir borgina Belfast. Og eftir
stutta stund erum við yfir írska
fríríkinu. Nú er orðið skuggsýnt.
Áfram er haldið og flugvélin
lendir á Shannon-flugvellinum
kl. 9.15 eftir 5 klst. flug frá
Osló. Á flugvellinum er hár
turn með skærum hreyfanlegum
ljósum efst, og er þaðan stjórnað
allri umferð um völlinn. Okkur
er sagt að taka farangur okkar
með og fórum við upp á toll-
stöðina. Þar tekur hár, röskleg-
ur, svarthærður íri á móti okk-
ur Islendingunum. Við fengum
strax traust á þessum manni,
enda reyndist hann okkur í alla
staði ágætlega. Hann tekur
töskur okkar í geymslu, rekur
tollgæzlumanninn í burtu, og
segir að hér þurfi enga tollskoð-
un. Hann býður okkur að taka
upp úr töskunum það, sem við
þurfum. Því næst fylgir hann
okkur inn í afgreiðslusali stöðv-
arinnar, og var gengið í gegn um
stóran biðsal með stoppuðum,
húsgögnum og inn í geysistóran
matsal. Þennan sal höfðu fjögur
flugfélög til afnota. öll voru
þessi húsakynni nýleg og aðeins
ein hæð. Hér var nóg landrými,
því að þetta er úti í sveit við botn
Shannonfjarðarins á Suður-ír-
landi, langt frá öllum borgum.
Eg hygg að þessar byggingar og
flugvöllurinn séu að mestu frá
síðustu styrjöld.
Ekki bragðaðist okkur vel mat
urinn. Við fengum steikt kjöt og
var það ekki gott. Kartöflurnar
voru ósoðnar, en steiktar í feiti
á svipaðan hátt og við steikjum
kleinur. Verður þá dálítil húð á
þeim. Ekki fannst okkur þær
góðar þannig matreiddar.
Um kvöldið fór bíll með okkur
í gistihús þar nærri. En þegar
okkur var vísað til herbergja,
vakti það nokkra gamansemi hjá
hvorttveggju hjónakornunum,
að öllum voru ætluð eins manns
herbergi. Annað fannst þar ekki.
Húsakynni voru snotur og snyrti
herbergi ágætt. í setustofunni
voru kort af írlandi á hverju
borði undir gleri. Gistihús þetta
var aðeins ein hæð og loftið
Sex eða átta svipaðar byggingar
stóðu þar í hring. Allt voru
þetta nýjar byggingar.
Við sváfum vel um nóttina. —
Fannst það að vísu einkennilegt
ævintýri að gista hér, og sann-
.aðist það fornkveða, „að engin
ræður sínum næturstað”. — Þó
höfðum við nokkrar áhyggjur
vegna fólksins heima, sem senni
lega vissi ekkert, hvað orðið
hefði af okkur.
Morguninn eftir var gott veð-
ur, sólskin og hiti, en dálítil
móða í lofti. Allt í kring sjáum
, við sléttur og endalaust gras-
lendi og víða var hey í bólstrum.
Og beint á móti gistihúsinu
voru þrír írskir bændur að slá
með orfum og ljáum. Minnti það
okkur á heyskapinn heima.
Við gengum nú niður á flug-
völlinn og fréttum þar, að við
mundum eiga að fara um kvöld-
ið. Þar fengum við morgunkaffi.
Við höfðum enga enska peninga,
en bankinn á flugvellinum keypti
af okkur 50 íslenzkar krónur,
svo að við gætum farið inn í
borgina Limerick, en þangað
var sagður 40 mínútna akstur
með áætlunarbíl. En enginn
áætlunarbíll færi fyr en klukk-
ananl2. —
Af flugvellinum sendum við
hjónin símskeyti heim. — Það
skeyti hefir aldrei komið fram,
og hefir annaðhvort írum eða
Englendingum þótt það tortryggi
legt vegna öryggis brezka heims
veldisins, því að við sendum það
á íslenzku!
Rétt fyrir klukkan 12 biðum
við eftir áætlunarbílnum. — Þá
sáum við lítinn bíl hinum megin
við götuna, og hjá honum stóð
maður, sem benti okkur að
koma. Þetta var amerískur flug-
maður, með rúmlega ársgamalt
barn í fangi, og var hann að fara
inn í Limerick. Hann bauð okk-
ur með sér. Við settumst þrjú
aftur í bílinn, og var heldur
þröngt, en Einar sat fram í og
sat undir barninu, og sofnaði
það á leiðinni. En flugmaðurinn
ók hratt og sagði okkur á leið-
inni, að hann hefði nýlega verið
veðurtepptur fimm sólarhringa
á Islandi og skemmt sér ágæt-
lega í Reykjavík. Þannig feng-
um við ókeypis far til Limerick
og báðum flugmanninum allra
heilla, er við kvöddum hann.
Limerick er fornfræg borg
með um 50.000 íbúa. Þaðan er
skammt að ánni Shannon, en í
henni er mikill laxveiði. Sáum
við fallega laxa víða til sölu í
búðargluggum. En ósköp fannst
okkur fólkið fátæklegt. Hvergi
hafði ég á ferð minni í sumar séð
fólk ganga eins fátæklega til
fara. Börnin voru bæði óhrein
og rifin. Og svo virtist fjöldi
karlmanna vera iðjulausir á göt
unum um miðjan dag. Sumir litu
út eins og betlarar.
Við fórum þar inn í allstóran
matsölustað og ætluðum að
kaupa okkur máltíð. En gátum
ekki fengið mat á þessum tíma.
Við fengum okkur þá kaffi. En
það var svo vont og brauðið svo
lélegt, að við dauðsáum eftir
peningunum.
Síðar komum við inn í nokkr-
ar verzlanir. Ein af þeim var
geysistórt verzlunarhús, þar sem
allt mögulegt fékst og var ódýrt.
Við keyptum þar nokkra smá-
hluti fyrir þá fáu skildinga, er
við höfðum. Á eftir gengum við
um stund um bæinn, unz við
staðnæmdumst á einum stað við
aðalgötuna, þar sem áætlunar
bílarnir námu staðar. Þarna
safnaðist nú brátt talsverður
hópur manna. En þegar bíllinn
kom, var hann nærri fullur, og
aðeins fáir menn komust upp í
hann, en við og margir fleiri
stóðum eftir á gangstéttinni. —
Bráðlega kom annar áætlunar
bíll, einnig alveg fullur, og fór
framhjá. Við stóðum þarna um
stund og töluðum um, hvaða
brögðum við ættum nú að beita.
Þá snerum við okkur að tveim
stúlkum, sem einnig urðu þarna
eftir. Það kom þá upp, að þær
voru starfsstúlkur af flugvellin
um og höfðu orðið eftir eins og
við. Þær stungu upp á, að við
gengjum til enda borgarinnar,
og gerðum við það. Á leiðinni
hittum við verndarengil okkar
— stöðvarstjórann af flugvellin-
um. Héldum við svo með honum
og stúlkunum út á flugvöllinn.
I En ekkert fengum við íslending-
arnir að borga. Það sá stöðvar-
stjórinn um.
Það litla, sem ég sá af búskap-
arháttum íranna, benti til, að
þeir væru á eftir tímanum hvað
áhöld snertir. Framtakssamir eru
þeir heldur ekki taldir, og er því
fátækt mjög almenn, þótt land-
ið sé frjósamt og gott.
Við biðum nú á flugstöðinni
til kvöldsins. Þar bar margt
fyrir augu, því að stöðugt var
fólk að koma og fara. Þarna var
alls konar fólk frá ýmsum
löndum. Til merkis um umferð-
ina þarna á flugvellinum sagði
stöðvarstjórinn okkur, að þenn-
ah dag hefðu komið 20 flugvélar
frá A. O. A., auk allra flugvéla
frá öðrum flugfélögum.
Þennan dag biðu þarna, ásamt
okkur frönsk hjón með tvö börn
sín. Var maðurinn einhver yfir-
maður í hernum. Þetta fólk var
magurt og þreytulegt. Var það
sýnilega að koma sunnan úr
hitabelti, og bar þess merki. —
Hefir sennilega verið á leið til
Frakklands eftir dvöl í heitu
löndunum.
Er við höfðum verið í biðsaln-
um nokkurn tíma, vék sér að
mér ungur maður, dökkhærður,
og heilsaði á íslenzku. Þarna var
þá kominn ungur Reykvíkingur,
sem hafði komið frá Ameríku
um morguninn. Sagði hann, að
flugvél sú, sem hann kom'með,
hafi ekki getað lent á íslandi, og
sé hann þess vegna kominn
hingað, og með henni hafi verið
tveir farþegar til íslands auk
sín. Sagði hann, að von væri á
aukaflugvél frá Ameríku um
kvöldið, og ætti hún að taka
okkur til Islands, en verið gæti,
að hún færi fyrst með okkur til
Hafnar.
Klukkan hálf tólf um kvöldið
fórum við svo átta farþegar með
þessari flugvél, og var hún send
með okkur beint til íslands. —
Þótti okkur það gleðitíðindi. —
Kvöddum við stöðvarstjórann,
þökkuðum honum góða fyrir-
greiðslu og flugum svo út í sót-
svart næturmyrkrið.
Við hölluðum okkur út af og
blunduðum yfir lágnættið, því að
ekkert sást nema bjarminn frá
ljósum flugvélarinnar. En klukk
an tvö reis ég upp og sá þá, hve
dásamlegt var út að líta. Fyrir
neðan ókkur var grá þokan yfir
hafinu, en fyrir ofan heiðríkt
loft með stjörnuskini og norður-
ljósum. Eg gleymi aldrei þessari
dásamlegu sýn þarna uppi í há-
loftunum. Skömmu síðar sást
móta fyrir landinu eins og ein-
hverjum dimmum hlut úti í sort
anum. Svo kom í ljós einhver
ljós blettur, og ég álít, að það
hafi verið Mýrdalsjökull. — Við
komum þar upp að ströndinni.
Suður með landinu sáum við
móta fyrir því óljóst. En nú fór
flugvélin að lækka sig, og.þá varð
þokan nærgöngulli við okkur.
Og skömmu síðar stakk flugvélin
sér niður í dimmt og rakt þoku-
beltið, og öll hin dýrðlega sýn
háloftanna hvarf sjónum. — Það
var mér undrunarefni, hvernig
flugvélin fór að finna völlinn ~i
svona myrkri • og þoku. En allt
gekk eins og í sögu. Eftir nokk-
urn tíma sáum við ljósin á
Keflavíkurflugvellinum fram
undan okkur, og áður en við viss
um af, var flugvélin setzt á ís-
lenzka grund. Þá var mín
klukka 4.10, enskur tími, en ís-
lenzk klukka 3.10. — Við höfðum
verið 4.30 klst. frá írlandi. Við
tókum saman pjönkur okkar og
stauluðumst út í náttmyrkrið. En
þegar við komum út úr flugvél-
inni, var bæði rok og rigning. En
hvað að fást um það! Við vorum
þó loksins komin heim eftir
tæplega tveggja sólarhringa
ferðalag frá Stokkhólmi. — Og
heima er alltaf bezt.
Samvinnan febr., 1948.
KVEÐJA
ftil séra Eiríks Brynjólfsson og konu hans Guðrúnar
í tilefni af komu þeirra til Brownbyggðar, 14. júní 1948.
Þið komuð og sýnduð oss kærleiksrík hót,
og klakann úr hjörtunum brædduð,
og báruð svo ótvílugt ættlandsins mót,
við okkur sem jafningja rædduð.
Og hrifningu vöktu þau hugtökin þýð,
og háttlægni jafnvel af presti.
Þótt afskektir búum með allskonar lýð,
við eignuðumst fyr nokkra gesti.
Er flutt hafa yl þessum fámenna hóp,
og fögnuð, og vinljúfar mundir.
Af góðvilja hreinum þið greinduð vor hróp,
og gáfuð oss indælar stundir.
Við komuna þökkum, og kynningar stund,
þó hverfa skjótt hlytuð þið frá oss.
— Frá hversdagsins annríki lyftist vor lund. —
Hún lifir í minningum hjá oss.
Að heilsast, og kveðjast, er lögmál vors lífs,
en ljósbrotin þáðra samfunda,
fá grysjað, og mildað oss kólguna kífs
að hvörfunum síðustu stunda.
Nú líðið þið bráðum á Loftknerri heim,
til landsins í heimskauta sænum.
En prestinum leizt það svo langt útí geim,
að h'kindum ófært smá kænum.
En vilji hann bíða, og vaka um stund,
í vorkyrð hjá Útskála bænum.
Hver veit nema síðar hans svífum á fund
með sumarsins ylríka blænum.
1 guðs friði, vinir! Nú gef ykkur hvíld,
frá gaspri um daginn, og veginn.
Að mættu þið una frá amanum skýld
Af almætti, vildi ég feginn.
Jóhannes H. Húnfjörð.