Lögberg - 05.08.1948, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGLNN 5. ÁGÚST, 1948
Ættmaðurinn
Eftir
THOMAS DIXON, Jr.
Með hrylling og kinnroða horfðu efld-
ir karlmenn, þann dag, á böðulinn vef ja
þrefaldan fjötur að klæðum saklausrar,
amerískrar móður og hinn fjórða að
öklum henni. Meðan á þeim verknaði
stóð, hné hún í ómegin og féll aftur á
bak að einum aðstoðarmanninum, yfir-
komin af þreytu, angist og dauðans
ótta. En þeir héldu henni uppi. unz böð-
ullinn hafði fullkomnað verk sitt.
Óhugur, óvissa og hrollur læsti sig
um líf borgarlýðsins og þjóðarinnar,
þegar fréttirnar um þennan undra
verknað herréttarins bárust út og um
leyniverksmiðju, þar sem vitnisburðir
voru búnir til, og þar sem dómsákvæði
og valdaboð væru að ehgu virt.
Almenningsálitið var þó áhrifalítið
enn sem komið var. Það var nokkurs-
konar dáðleysis-tímabil — andlegt
lömunartímabil. Það hafði mistök. —
Krafan um hefnd, blind grimmd og æst,
hafði ekki runnið sitt skeið. Stjómin
gat engu til leiðar komið og fólkið
hrópaði húrra!
Frú Cameron hafði reynt að ná tali af
forsetanum, en árangurslaust. Henni
var í hvert sinn og hún kom, sagt, að
fara að sjá hr. Stanton. Hún þverneit-
aði að hafa nokkuð saman við hann að
sælda, en leitaði aftur hjálpar til Elsu.
Hún hafði frétt, að sama vitnið, sem
hafði borið vitni gegn frú Surratt, ætti
að vera aðalvitnið í máli Cameron
læknis og hún var mjög óttaslegin.
“Góða Elsie, fáðu hann föður þinn til
að skrifa forsetanum bréf fyrir mig. —
Hvað sem stjórnmálaskoðunum hans
líður, þá getur hann ekki verið faðir
þinn, án þess að vera hjartagóður mað-
ur”. —
Elsie fölnaði í framan við þessa bón.
Það var einmitt bónin, sem hún óttað-
ist. Hún varð hálf hrædd, þegar að hún
hugsaði um föður sinn og Stanton. Hún
gat aðeins lauslega ímyndað sér, að
hve miklu leyti að Stanton nyti aðstoð-
ar föðursins. Hann mintist sjaldan á
stjórnmál við hana, þó honum þætti
undur vænt um hana.
“Eg skal reyna, frú Cameron”, sagði
Elsie lágt. “Faðir minn er í borginni í
dag og borðar hjá okkur í kvöld, áður
en hann fer til Pennsylvania. Eg skal
fara undir eins.”
Elsie hélt beint heim til sín, hún vissi
að faðir sinn var maður sem hafinn var
yfir, að erfa smá erjur við náungann,
þó á hinn bóginn, að hann gæti verið
ósveigjanlegur og grimmur, þegar til
stjórnmálanna kom; samt var hún hálf
kvíðandi fyrir endalokum erindis síns.
“Faðir, ég hefi mikilsverða bón, sem
ég ætla að biðja þig”, sagði Elsie. þegar
að hún fann föður sinn.
“Jæja, barnið mitt, þú þarft ekki að
vera svona alvarleg. Hvaða bón er
það?” —
“Eg á vini, sem eru í stór vandræð-
um staddir, frú Cameron frá Suður-
Carolína og Margréti dóttir hennar”.
“Vinir þínir?” spurði Stoneman hálf
hissa. “Hvar í heiminum hittirðu þá?”
“Á sjúkrahúsinu náttúrlega. — Frú
Cameron fær ekki að sjá mann sinn, sem
hefir setið hér í fangelsi í meira en tvo
mánuði. Hann fær ekki að skrifa henni
og heldur ekki að meðtaka bréf frá
henni. Hann er að verja líf sitt fyrir
rétti, er veikur og hjálparlaus og er
neitað um afskrift af kærunni á hendur
honum, en leigð vitni, og leynilögreglu-
menn, hafa brotist inn í húsið hans, leit-
að í öllum skjölum hans og leggja land
undir fót til að sanna á hann glæp, sem
honum hefir aldrei til hugar komið að
fremja. Þetta er hrópleg svívirðing. Þú
ert ekki meðmæltur slíku, það er ég
viss um”. —
“Til hvers er fyrir mig að segja mein-
ingu mína um þetta, þegar að þú hefir
allareiðu ráðið fram úr því?” svaraði
Stoneman glaðlega.
“Þú hefir enga samhygð með slíku
óréttlæti?”
“Sannarlega ekki, barn. Þetta fárán-
lega fálm í Stanton til að hengja heila
hópa af mönnum, sem framarlega
standa í málum Suðurríkjanna, fyrir
þátttöku þeirra í glæpnum sem að hann
Booth framdi, er heilber heimska. Eng-
um, sem nokkurt vit hefir, dettur í hug
að þeir séu sekir. Eg nota mér stundum
glamur almennings í stjórnmálaþjón-
ustu. En ég er ekki asni. Þegar að ég fer
á veiðar, þá fer ég áldrei með tappa-
byssu í höndunum, eða að elta ungviði.
“Þú ætlar þá að skrifa forsetanum
bréf og biðja hann um leyfi handa
Cameron-mæðgunum til að heimsækja
Cameron læknir?”
Stoneman gretti sig í framan.
“Hugsaðu þér, faðir minn, að þú væfir
í fangelsi og vinalaus og ég væri að
reyna að fá að sjá —”
Suss, suss, mín kæra, það er ekki svo
að skilja að ég sé ófús — ég var að hugsa
um hve óumræðilega kátbroslegt það
væri, ef ég færi að biðja manninn, sem
óhappa vegna, á heima í Hvíta húsinu,
bónar, og umfram alt þennan útlending
frá Tennessee! En ég skal gera það fyrir
þig. Þú veist, að ég hefi aldrei neitað
um hjálp þegar sjúkir hafa átt hlut að
máli, eða menn, og konur sem í vand-
ræðum eru stödd.
“Aldrei, faðir minn. Eg var viss um
að þú mundir gera þetta”.
Faðir hennar skrifaði bréfið undir
eins og fékk henni það. Elsie beygði sig
og kysti hann.
“Ég get ekki sagt þér, hversu glöð ég
er að vita, að þú átt engan þátt í rang-
læti því, sem verið er að fremja”.
“Þú hefðir ekki átt að láta þér detta
í hug að ég væri sá heimskingi, en ég
fyrirgef þér það, sökum kossins. —
Hlauptu nú með bréfið til þessara upp-
reisnar vina þinna, landráða-buddan
þín. — Bíddu!” — Hann staulaðist á
fætur, lagði hendina mjúklegá á höf-
uðið á dóttur sinni, beygði sig og kysti
á hárið á henni.
“Eg er að hugsa um, hvort þú getir
ímyndað þér hve vænt að mér þykir um
þig? Hvernig mig hefir verið að dreyma
um framtíð þína? Eg sé þig máske ekki
á hverjum degi, eins og ég þó þrái, því
ég er upptekinn við úmfangsmikil verk-
efní. En ég hugsa alltaf meira og meira
um þig og Phil. En einhvern tíma skal
ég hafa eitthvað óvænt handa ykkur
báðum”. —
“Kærleikur þinn er það eina sem ég
bið um”, svaraði Elsie blátt áfram.
Innan klukkustundar var frú Camer-
on komin á fund forsetans. Bréfið frá
Stoneman hafði greitt henni aðgang til
fundar við hann tafarlaust. Hún sagði
forsetanum frá vandræðum þeim sem
hún var stödd í, með hógværð, málsnild
og festu, en forsetinn hlustaði á hana
í órólegri þögn. Andlit Johnson forseta
var rjótt, hreifingar hans og Játbragð
hikandi og augnaráð hans óstöðugt og
flögrandi og stakk öllu þessu mjög í stúf
við valdsmannsbraginn sem óafvitandi
krýndi háa, dökkleita manninn, sem
hlustaði á mál hennar þar áður, með
svo mikilli samúð og viðkvæmni í sam-
bandi við son hennar Ben.
Eftir að frú Cameron hafði lýst raun-
um sínum, spurði forsetinn:
“Hefurðu séð Stanton?”
“Eg hefi séð hann aðeins einu sinni”,
svaraði frú Cameron með nokkrum
hita. “Og það er nóg fyrir mig. Ef að sá
maður væri Guð almáttugur í himnaríki
þá skyldi ég ganga í lið með djöflinum og
berjast á móti honum”.
Forsetinn leit upp og brosti ofurlítið.
“Eg mundi ekki segja að skap þitt
væri vængbrotið, eða lamað. Mér þætti
gaman að vera viðstaddur og heyra þig
segja þetta við minn virðulega hermála-
ritara”. —
“Viltu veita mér bón mína?”
“Eg skal hugsa um málið”, sagði for-
setinn, undanfærnislega.
Frú Cameron fór ekki að lítast á.
“Herra forseti”, hélt hún áfram, og
var all þung beiskja í rómi hennar. “Eg
hélt að ég þyrfti aðeins að sjá þig og
skýra mál mitt fyrir þér, til þess að þú
veittir mér þessa bón. Það er vissulega
ekki nema réttlátt að maður fái að sjá
elskendur sína, tala við málaflutnings-
menn um mál þeirra, fá að vita um, hvað
maðurinn minn er sakaður, og verja líf
hahs, þegar á það er ráðist, og hann
í fátækt hans og alls-leysi er rændur af
einráðum stjórnarvöldum. Hann er far-
inn að heilsu, og sárin sem hann fékk,
er hann barðist undir samríkjafánanum
til sigurs í Mexico, há honum enn. Hvað
svo sem hægt væri að segja um stefnu
hans, að því er þetta stríð sem nú er
lokið, kann að mega segja, þá er það
svívirða, að þjóðin, sem hann lagði líf
. sitt í sölurnar fyrir, skuli nú skifta við
hann eins og landráðamann sem rétt-
vana er í fangelsi haldið”.
“Þú verður að muna, frú, tók forset-
inn fram í, “að kringumstæðurnar eru
óvanalega erfiðar, og að kröfur fólks-
ins, hvað ósanngjarnar sem þær eru,
krefjast að þær séu teknar til greina af
þeim, sem með völdin fara. Aðstæður
þínar eru mér hrygðarefni, og ég vona
að það verði mögulegt fyrir mig að veita
bón þína”.
“En ég þarf að fá að vita þetta strax”,
sagði frú Cameron. Maðurinn minn
sendi mér boð um, að ég yrði að fara
heim undir eins, en ég get ekki farið án
þess að sjá hann fyrst. Eg dey heldur
en gera það”.
Hún færði sig nær forsetanum og hélt
áfram með brennandi áhuga:
“Herra forseti, þú ert fæddur í Norð-
ur-Carlolina — þú ert af skoskri
Covenanter, — þjóðfélagssamband
Skota frá 1650 — og í æðum þér renn-
ur blóð þeirra. Þú ert ættingi míns eigin
fólks, tár þess ög þrautir á liðnum árum
er okkar sameiginlegi arfur og erfða-
réttur. Þú verður að hlusta á mál mitt,
og neitun tek ég ekki til greina. Gef mér
nú umboð til þess að sjá manninn
minn”. —
Forsetinn hikaði við, var auðsjáan-
lega í mikilli geðshræringu. Kallaði á
ritara sinn og gaf umboðið.
Frú Cameron og Elsie, sem með henni
var, gengu út úr Hvíta húsinu, og beint
til Capitol fangelsinsins. Þar stönsuðu
þær við fangelsisdyrnar og Elsie tók til
máls:
“Frú Cameron. Eg er hrædd um að
þú sért alveg peningalaus. Þú verður
að lofa mér að hjálpa þér, þangað til að
þú getur endurgoldið mér það”.
“Þú ert sú hugsunarsamasta og elsku
legasta stúlka sem að ég hefi kynnst
um dagana. Eg hefi stundum verið að
hugsa um, hvernig að ég eigi að fara að
gjalda þér helminginn af því sem þú
hefir gjört fyrir okkur.
“Viðleitni mín í þeim efnum, hefir
falið í sér sína eigin umbun”, svaraði
Elsie. “Má ég hjálpa þér?”
“Ef ég þarf þess, já. En ég vona að
þess þurfi ekki með. Eg hefi enn dálítið
af gulli, sem að Cameron læknir var
svo forsjáll að safna á stríðsárunum. —
Eg tók helminginn af því með mér, þeg-
ar að ég fór að heiman, og við grófum
hitt í jörðu og vona að ég finni það þeg-
ar að ég kem heim aftur. Og ef við
skyldum geta hagnýtt okkur þessa
tuttugu baðmullar bagga, sem við átt-
um og földum, þá komumst við af”.
“Eg skammast mín fyrir land mitt,
þegar að ég hugsa um allan þann ó-
drengskap, sem Cameron læknir hefir
orðið að mæta, og hann pabbi er líka
reiður”, sagði Elsie dálítið hreykin.
“Eg er mjög þakklát honum föður
þínum fyrir bréfið. Mér þykir leitt að
hann skuli vera farinn úr borginni, svo
að ég get ekki þakkað persónulega fyrir
það. Þú verður að gjöra það fyrir mig”.
Umboð forsetans, sem frú Cameron
var með í höndunum, var ekki tekið til
greina af fangaverðinum, og frú Camer
on varð að ganga fram og aftur um
göturnar í þrjá klukkutíma, fyrst óþol-
inmóð, síðar í örvæntingu.
“Heldurðu að þessi maður, Stanton,
dyrfist að óhlýðnast skipun forsetans?”
spurði frú Cameron.
“Nei”, svaraði Elsie, “en hann er að
teygja tímann eins mikið og hann þorir,
af einskærum óþokkaskap.
Að síðustu kom sendimaðurinn sem
sendur var til hermáladeildarinnar,
með leyfi til þess að npta umboðið frá
æðsta valdsmanni þjóðarinnar, foringja
lands- og sjóhersins.
Að síðustu var hurð fangelsisins opn-
uð, og eiginkonan og móðirin lág harm-
þrungin við hjarta manns síns.
Þau töluðu saman í tvo klukkutíma
um það sem á dagana hafði drifið síð-
an að þau skildu í Piedmont. Þegar að
hún vék frá hverju umtalsefninu, eftir
annað, að hættunni sem yfir manni
hennar vofði, gerði hann lítið úr henni
og taldi henni trú um að hún væri á-
stæðulaus.
“Vitleysa, mín kæra. Eg er saklaus
eins og barn. Hr. Davis hafði húðsjúk-
dóm þegar að hann kom til mín, og ég
hýsti hann til að draga úr sársaukan-
um sem honum fylgdi. Það verður ekk-
ert úr þessu. Eg er ánægður nú, eftir
að hafa séð þig. Ben kemst á fætur eftir
nokkra daga. Þú verður að fara strax.
Þú getur ekki ímyndað þér ástandið
heima. Eg fól Jake að líta eftir hlutun-
um þar. Eg treysti honum fyllilega, en
það er ekki hægt að vita, hvað fyrir
kann að koma. Eg hefi ekki nokkurn
frið í mínum beinum þar til að þú ert
komin heim”.
Þó að þessi hugprúði maður talaði
með fullri vissu og léttum huga um hætt-
una sem yfir honum vofði, var hann
ekki í minsta vafa um endalok hennar,
eftir aftöku frú Surratts. Hann var
sannfærður um, að sama aðferðin sem
notuð var við hana, biði sín, en hann
óttaðist það ekki, og leit fram á æfi-
kvöldið með ró og jafnaðargeði. Lífs-
löngun hans var að fjara út. Það eina
sem hann þráði, var að sjá konu sína
og börn.
Árangurslaust reyndi hún að vekja
hann til umhugsunar um hættuna.
“Hættan, sem ég er í, er engin”, góða
mín”, svaraði hann rólega. En heima
stafa ógnir og vandræði af þrælavald-
inu. Hugur minn er ekki bundinn við
þessa fangelsisveggi, heldur við fólkið
sem er í kröggum statt heima. — Þú
verður að fara heim. Nágranni okkar
Lenoir, er að deyja, og konan hans hef-
ir aldrei vaxið upp úr barnsskónum.
Marion litla er þroskaðri og sjálfstæð-
ari. Mér eins og finst þau séu okkar
eigin börn. Það eru svo margir þar sem
þurfa á okkur að halda. Þeir hafa altaf
þurft á okkar leiðsögn og aðstoð að
halda. Þú getur gjört meira fyrir þetta
fólk, en nokkur annar. Lífsstaða mín er
að græða sár annara, og þú hefir altaf
verið mín hægri hönd. Veittu mér nú
þessa bón”.
Að síðustu lofaði hún að fara heim
til Piedmont og að leggja af stað dag-
inn eftir.
“Kystu Ben og Margréti fyrir mig og
segðu þeim, að ég komi bráðum heim
og verði með þeim”. Meinti hann þá í
anda, en ekki líkamlega, því hann hafði
ekki hina minstu lífsvon.
Ofurlítill óstyrkur var í rödd Cameron
læknis þegar að hann kvaddi konu sína.
Þrýsti henni að brjósti sér og sagði:
Þú hefiK alltaf verið kærastan mín,
ljúf, hugrökk og trú!”
III. KAPÍTULI
Gleði lífsins
Tveimur vikum eftir að frú Cameron
og Margrét dóttir hennar fóru, fór Ben
burt úr sjúkrahúsinu, í fylgd með Elsie,
sem leiddi hann og gætti fótataka hans,
því hann var enn ekki búinn að ná sér.
Hún hafði lofað Margréti systir hans,
að hafa eftirlit með honum þar til að
hann væri búinn að ná sér. Elsie var
kært að verða víð þeirri bón vinkonu
sinnar vegna, en hún var hálf smeik
við að gjöra sér grein fyrir ánægju
þeirri sem henni sjálfri var að vera
í návist hans. Hún taldi sér trú um
hvað eftir annað að þar væri ekki um
aðra kend að ræða en þá; sem óeigin-
gjörn þjónusta vekti þegar um velgjörða
verk væri að ræða.
Bati Bens var bráður, og það var ekki
langt þangað til að sýnilegt var að hann
var að ná fullri fjöri og njóta gleði lífs-
ins. Hann neitaði með öllu að trúa, að
faðir sinn væri í nokkurri hættu.
“Faðir minn samsærismaður og morð
ingi!” hrópaði hann og hlóg. “Hann
' dræpi ekki flögu án þess að biðja fyrir-
gefningar og að því er samsæri og
skuggaleg leyndarmál snertir, þá hefir
hann aldrei átt leyndarmál um sína
daga, og hann gæti ekki einu sinni
þagað yfir leyndarmáli, þó hann hefði
eitthvert. Móðir mín geymir öll fjöl-
skylduleyndarmál okkar. Glæpur gæti
ekki frekar festst við föður minn, en
fló á skinni!”
“En við verðum annað hvort að fá
hann leystann úr fangelsinu, eða fá
bráðabirgðar fríleyfi fyrir hann, svo að
hann geti varið mál sitt”, sagði Elsie.
“Já, satt er það, en við skulum ekki
ergja okkur út úr því fyr en á þarf að
halda. Eg hefi aldrei séð neitt svo
slæmt, að það gæti ekki verið verra.
Hugsaðu bara um hvað ég hefi gengið
í gegnum. Stríðið er búið. Vertu róleg”.
Hann Ieit blíðlega til Elsie og sagði:
“Taktu banjoið og spilaðu, “Út úr
eyðimörkinni”.